تاریخچه سازها

[magmagf]

اگه مطلب جالب یا تاریخچه یا هر چیر جالبی راجع به هر سازی می دونید بذارید تا همه با هم بخونیم و یاد بگیریم
مرسی

[magmagf]

سنتور:

اولین اثری که از سازهای شبیه سنتور به دست آمده اثری است از حجاری های دوره های آشوریان و بابلیان در 669 قبل از میلاد که نشان می دهد این ساز را به وسیله بند به گردن می آویختند.
به دلیل قرار داشتن ایران در مسیر جاده ابریشم بین شرق و غرب و تغییر دائمی مرزها در شرایط کشورگشایی ها فرهنگها نیز مرتب دستخوش تحول شده و این تحول آلات موسیقی را بی نصیب نگذاشته است به طوریکه به درستی معلوم نیست سنتور ابتدا در کدام کشور مورد استفاده بوده است ولی مطمئنا ایرانیها قبل ازظهور اسلام با این ساز آشنا بودند و آن را کونار می نامیدند.
به اتکا قد مت آثار کشف شده گمان این است که این ساز از قلمرو ایران به کشورهای دیگر راه یافته و نامهای مختلفی پیدا کرده است.
سنتور با اندک تفاوتی در شکل ظاهر و با نام های مختلف در شرق و غرب عالم وجود دارد.
این ساز را در کشور چین یان کین، در اروپای شرقی دالسی مر، در انگلستان باتر فلای ها، در آلمان و اتریش مک پر،در هندوستان سنتور، در کامبوج فی و در امریکا زیتر می نامند که هر کدام دارای وجه تشابهاتی هستند.
ساز سنتور در تعدادی از جمهوری های سابق شوروی مانند ارمنستان و گرجستان نیز رایج هست.
همچنین سنتورهای عراقی –هندی- مصری و ترکی که بعضی از آنها حدود 360 سیم دارند.
عبدالقادر مراغه ای ساز یاطوفان را معرفی کرد که شبیه سنتور امروزی بود با این تفاوت که برای هر صدا فقط یک تار می بستند و با جابه جایی خرکها آن را کوک می کردند..
نام سنتور در اشعار منوچهری نیز آمده است:
کبک ناقوس زن و شارک سنتور زن است
فاخته نای زن و بربط شده تنبور زنان

سنتور سازی کاملا ایرانی است که ساخت آن را به ابونصر فارابی نسبت می دهند که مانند بربط، ساز دیگر ایرانی بعدها به خارج برده شد، سنتور سازی جعبه ای به شکل ذوذنقه است که به روی سطح آن دو ردیف خرک تعبیه شده و از زوی هر خرک 4 رشته سیم هم کوک عبور داده شده است.
سنتورهای معمولی دارای 9 خرک می باشند و وسعت صدایشان اندکی بیشتر از 3 اکتاو است و نوازنده در اجرای دستگاه های مختلف موسیقی سنتی کوک ساز را تغییر می دهد و یا محل خرک ها را پس و پیش می نماید.
سنتور یا شاهان تور از جمله سازهای کاملا شرقی است. شکل سنتور اقتباسی از کشتی است و سیم های آن برگرفته از تور ماهیگیری و صدا، صدای برخورد امواج دریا به صخره هاست.
سنتور در زمانهای گذشته به ابعاد مختلف ساخته می شد که تا امروز به شکل های استاندارد سل کوک و لا کوک درآمده است.
سنتور در طی سالیان و در پی مهاجرتها و رفت و آمدهای فرهنگی به کشورهای دیگر برده شد .از آن جهت گروهی بر این عقیده اند که سازهایی چون ارگ و پیانو که از نظر صدادهی صدایی چون سنتور دارند الگوهایی کامل شده از این سازسنتی ایرانی هستند و در طی سالیان و قرون متمادی دوره تکامل خود را پیموده و امروزه خود به سازهای مستقلی تبدیل گشته اند اما برخلاف این سازها که در مسیر تکامل گام برداشته بودند.
سنتور سیر قهقرایی پیموده و تا اوایل قرن گذشته به سازی کاملا محجور بدل گشته.
ساز سنتور پیشتر با 12 وتر سیم بم و 12 وتر سیم زیر ساخته می شد و سنتور 12 خرکی نامیده می شد، امروزه سنتور 10 خرک و سنتور 11 خرکی و سنتور لا کوک نیز ساخته می شود.
سنتور 11 خرک سنتور چپ کوک نامیده می شود در واقع هر خرکی که به سنتور اضافه می شود صدای ساز یک پرده بم تر می گردد.
سنتور 9 خرک رایج ترین نوع سنتور است که سنتور سل کوک نامیده می شود و نت های ردیف براساس آن نوشته شده است در سنتور 9 خرک چنانچه براساسراست کوک تنظةم شود به ترتیب سیم ها از پایین بر مبنای می-فا- سل کوک می شوند و مناسب برای گروهی و ارکستر است.
شاز سنتور برای ردیف موسیقی سنتی و نیز برای استفاده در ارکستر دارای نقایصی است که برای رفع آنها چندی است دو نوع سنتور یکی کروماتیک با افزایش 7 خرک به خرکهای معمولی و دیگری سنتور باس با صدای بم ساخته شده است.
معادل نصف عمر تمرین سنتور نوازان به کوک کردن آن می گذرد چون ضربه های مداوم مضراب روی سیم ها و تاثیر گذاری رطوبت و حرارت روی چوب و سیم ها کوک را به هم می زند و 72 سیم باید مرتب کوک یا هم خوان شود از این رو سنتور سازی شناخته می شود که در عین زیبایی بسیاری از عوارض طبیعی می وتند روی صدا و کوک ان تاثیر بگذارد و حتی نوازنده های باتجربه را برای یک کوک دلخواه ناکام می گذارد.
نقل شده است که حبیب سماعی نوازنده سرشناس سنتور روزی در مجلسی گفته است که کوک سنتور مرا پیر کرده است


[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

[magmagf]

قابل تامل میباشد من جمله تاریخچه زیر که توضیحات کاست زریاب از شاهکارهای نوازنده بزرگ گیتار جهان پاکو دلوسیا میباشد که در زیر همان مطالب را نقل می کنم:

پاکو دلوسیا نوازنده اسپانیایی برای اسم آلبوم خود "زریاب" را انتخاب کرده است . زریاب نام یکی از موسیقیدانان بزرگ ایرانی است که در ز مان حکومت عباسیان ظهور کزد . وی همدوره ابراهیم موصلی و فرزندش اسحق از بزرگترین مو سیقیدانان دربارعباسیان بود.

ابراهیم موصلی فرزند ماهان فرزند بهمن ، فرزند پشنگ که همگی از کشاورزان ارجان شیراز بودند در کوفه بدنیا آمد. وی موسیقی را نزد یک زرتشتی به نام جانویه که در شهر ری زندگی میکرد فرا گرفت و در همین شهر بود که با دختری به نام شاهک رازی وصلت کرد که حاصل فرزندی بو به نام اسحق . میگویند گوش موسیقی ابراهیم چنان قوی و حساس بود که اگر در میان سی نوازنده کوک یکی از آنها نا برابر بود وی آن را بخوبی در میافت. اما ابولفرج اصفهانی نویسنده کتاب اغانیفرزند وی اسحق موصلی را به دریا و موسیقیدانان دیگر به نهر و جوی آب تشبیه کرده است . وی همچون پدر از مقربان دربار هارون الرشید بود و نزد مامون نیز صاحب منزلتی رفیع بود . معتصم خلیقه درباره وی گفته است: " هرگاته اسحق آواز میخواند به نظرم چنین می آید که کشور من وسیعتر میشود" از افتخارات اسحاق تربیت شاگردی چون زریاب است.

زریاب (اواخر قرن هشتم میلادی ) موسیقی این منطقه را به شمال آفریقا و اسپانیا برد و در آنجا رواج داد. اسپانیائیها وی را مخترع گیتار می دانند . وی سیم پیچی بر عود افزود و می گویند که ده هزار آواز را باآهنگشان از بر داشت. وی تا آخر عمر در کوردوبا از شهرهای اسپانیا میزیست و در آنجایک مدرسه موسیقی بنا نهاد و تاثیر بسزایی در موسیقی اندلس داشت ابن خلدون عالم فلسفه تاریخ و مورخ مغربی در باره این شاعر ، خواننده و نوازنده بزرگ چنین می گوید:" موصلیان (ابراهیم و اسحق موصلی ) غلامی داشتند که نام او زریاب بود او فن مو سیقی را از آنان فراگرفته و در آن مهارت یافته بود . از این رو موصلیان به وی رشک بردند و اورابه مغرب گسیل داشتند.

زریاب به درگاه حکم بن هشام بن عبد الرحمن داخل امیر اندلس رسید . و او در گرامی داشتن زریاب مبالغه کرد و به دیدار او شتافت و به وی جایزه های عالی بخشید و اقطاعها مقرریه برای اوتعیین کرد ، و وی را به بارگاه دولت و در میان ندیمان خویش به پایگاهی بلند رسانید . از این رو در اندلس هنر موسیقی به سبب زریاب پیشرفت شایان کرد و پس از وی تا روزگار ملوک طوایف یادگارها و آثار او همچنان باقی و متداول بودو از نسلی به نسل دیگر منتقل میشد . چنانکه در اشپیلیه (اسپانیا) نمونه های هنری وی بدانسان توسعه یافت که همچون دریایی بیکران بود و پس از زایل شدن رونق و شکوهش آن شهر یادگارهای هنری زریاب از آنجا به کشورهای ساحلی افریقیه و مغرب منتقل شد و در شهر های آن سرزمین تقسیم گردید . و با آنکه عمران و تمدن افریقیه به قهقرا بازگشته و دولتهایشان رو به نقصان می روند هنوز هم بقایای هنری زریاب در آن سرزمین یافت میشود.

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

[magmagf]

.: انواع گيتار :.




شاید در یک تقسیم بندی ابتدایی بتوان گیتار ها را به دو دسته کلی تقسیم بندی کرد :

الف : گیتار آکوستیک (acoustic ) ب : گیتار الکتریک(electric)

در تقسیم بندی اول تشدید صدا توسط انباره چوبی صورت میپذیرذ و در تقسیم بندی دوم علت تشدید صدا پیک آپ (pick up)میباشد البته پیک آپ یک سیم پیچ میباشد که در مرکز آن یک آهنربای دائم قرار گرفته است و سیم فلزی به علت ارتعاش در میدان مغناطیسی سبب ایجاد الکتریسیته میشود که به آمپلی فایر انتقال پیدا کرده و تقویت میگردد.

البته هر کدام از موارد بالا به مدلهای مختلفی به شرح زید تقسیم بندی میگردند:

الف : گیتار آگوستیک به دو دسته کلی تقسیم میگردد :

گیتارهایی که دارای سیمهای نایلونی میباشند :که به دو شکل کلی کلاسیک و فلامنکو (اسپانیش ) تولید میگردند که از نظر ظاهری بسیار شبیه بوده ولی از نظر صدا متفاوت میباشند.



نوع دیگر گیتارهای آگوستیک گیتارهائی میباشد دارای سیمهای فلزی میباشند و به دو شکل کلی گیتارهای فولک و جز میباشند.







ب : گیتار الکتریک نیز به د و دسته کلی تقسیم میشود :

گیتار الکتریک معمولی که دارای شش سیم بوده و به شکل گیتارهای آگوستیک کوک میگردد .

و گیتار باس که دارای چهار سیم خیلی بم بوده که بشکل چهارم درست نسبت به یکدیگر کوک میشوند (می ، لا ، ر ، سل ) و نتهای آن با کلید فا نوشته میشود.

البته تلفیقی از دو گیتار فوق نیز ساخته میشود به اسم گیتارهای الکترو آگوستیک که غالبا به شکل کات اوی (cutaway) میباشد یعنی قسمت بدنه گیتار مقداری انحنا خاص داشته تا راحتتر بتوان از فرتهای دوازده به بعد استفاده کرد.و دارای پیک آپ خاصی برای تقویت صدا میباشن

[magmagf]

در دایره المعارف فارسی ج 2 ذیل کمانچه آمده است: از سازهای زهی قدیم ایران و در واقع نوع تکامل یافته رباب، کاسه گرد و پایه آهنی دارد و مانند تار و ویولن سیمهای آن را با گوشی محکم و کوک می کنند، کمانی که با آن کمانچه را می نوازند کمانه نام دارد و همان است که در ویولن کلمه فرانسوی آرشه به معنی کمان کوچک جای آن را گرفته است.

شادروان خالقی در کتاب سرگذشت موسیقی ایران، کمانچه را تکامل یافته رباب می نامد: ساز اخیر رباب که اول دو سیم داشته و بعدها یک سیم دیگر به آن اضافه شده است و با کمانه به صدا در می آمده و همان است که ما امروز کمانچه می گوییم. و به همین جا اضافه می کند از دوره صفویه به بعد کمانچه یکی از ارکان موسیقی ایران به شمار آمده است.
قسمت اصلی کمانچه کاسه آن است که به صورتهای مختلف ساخته می شود. کاسه کمانچه هنوز از نظر جنس چوب، اندازه ها و شکل یکسان و تثبیت شده نیست.
از نظر شکل، کاسه ها را به صورت کروی یا مخروط ناقص درست می کنند. کاسه هایی که به شکل مخروط ناقص هستند اکثرا پشت باز ساخته می شوند. استفاده از این کمانچه ها در قسمت های مرکزی ایران به خصوص در لرستان متداول است. این کمانچه ها صدایی پر قدرت و شفاف دارند و چون کاسه ی سبک دارند، اجرای قطعاتی که نیاز به چرخیدن سریع کمانچه دارد بر روی این کمانچه ها آسانتر است و این امتیازی است برای این نوع کمانچه. این کمانچه ها اغلب سه سیم دارند ولی این روزها به تدریج دارای چهار سیم می شوند. کمانچه های پشت باز معمولا از چوب توت و به صورت یک تکه ساخته می شوند.
کاسه های کروی به دو صورت یک تکه و ترکه ای هستند، در کمانچه های ترکه ای کاسه از به هم چسبیدن ترکه هایی که در روی قالب خم شده اند ساخته می شود. ضخامت این کاسه ها کم است و به همین دلیل کاسه سبک است و چرخیدن کمانچه به سهولت صورت می گیرد. کاسه های یک تکه از چوبهای مختلف ،معمولا از گردو خراطی می شود. وزن کاسه از کاسه های ترکه ای بیشتر و چرخش کمانچه تا حدی مشکل است.صدای این نوع کمانچه ها زیاد مطلوب نیست، کمانچه هایی ساخته می شود که تغریبا کروی است و از چوب توت به صورت دو تکه ساخته می شود، این کمانچه ها چون دست باز هستند در تنظیم شکل و ضخامت و اندازه های دهانه کمانچه دقت بیشتری دارند و خوش صدا هستند.
قطر بیرونی کاسه کمانچه موسیقی سنتی معمولا 20 سانتی متر است، در حالی که در مناطق مختلف ایران اندازه کاسه کمانچه متفاوت است، ترکمنها کمانچه با کاسه های بسیار کوچک می سازند. در نقاط دیگر دنیا نیز که سازهایی شبیه به کمانچه ما دارند کاسه ها کوچک و غالبا از پوست نارگیل ساخته می شود.
دسته کمانچه بر خلاف کاسه تقریبا در یک شکل ساخته می شود. جنس دسته از چوب گردوو شکل آن مخروط ناقص و قطر آن در شیطانک 37 میلی متر و در محل اتصال به کاسه 31 میلی متر است. طول دسته کمانچه 31 سانتی متر است.
در گذشته کمانچه دارای سه سیم بوده است، گاهی دو سیم اول و دوم مضاعف انداخته می شد و احتمالا در تبعیت از ویولن به چهار سیم تبدیل شده است. بنابراین چهار سیم و در نتیجه چهار گوشی بر روی دسته کمانچه قرار می گیرد، و این سیمها پس از رد شدن از روی شیطانک و عبور از روی دسته و کاسه به سیم گیر وصل می شوند. بر روی دهانه کمانچه پوست کشیده می شود و این پوست معمولا پوست دل گاو، پوست ماهی، پوست آهو و غیره می تواند باشد.
خرک بر روی پوست قرار می گیرد و سیم ها با فشار خرک را به پوست می چسبانند. کمانچه به وسیله یک پایه که در قسمت سیم گیر به کاسه وصل شده است، روی پای نوازنده قرار می گیرد.
آرشه کمانچه، که اسم اولیه اش کمانه بوده است، تشکیل شده است از یک چوب که از یک طرف انحنا دارد با بلندی 60 سانتی متر و موی دم اسب.
موی آرشه کمانچه بر خلاف سازهای زهی غربی بر روی چوب محکم کشیده نمی شود، بلکه نوازنده است که به هنگان نوازندگی به تناسب احساس فسار را بر روی سیم تغییر می دهد.
چگونگی صدای کمانچه به عواملی بستگی دارد که بعضی از آنها از این قرارند: جنس چوب، ضخامت در نقاط مختلف کاسه، شکل کاسه، اندازه های کاسه، چگونگی سطح کاسه از نظر تراش، نوع و ضخامت پوست، جنس و شکل و اندازه و محل قرار گرفتن خرک، چگونگی شیطانک، جنس سیم، زاویه اتصال دسته به کاسه.
برای ساختن کمانچه ای با صدای دلخواه ضمن در نظر داشتن عواملی که گفته شد سالها تجربه لازم است.

[magmagf]

مبدا پیدایش ساز دهنی نا معلوم است . ولی به نظر می رسد اولین بار در آلمان پدیدار شده باشد در آنجا بعضی دوره گردها ابزاری اختراع کردند که بر این مبنا ساخته شده بود که هوای دمیده شده ،درمیان یک انتهای زبانه ثابت و فشرده میشد ، ولی به صورت غیر ثابت از انتهای دیگر خارج میشد و بدین وسیله نتی تولید میشد که می توانست مطابق طول و کلفتی آن زبانه کوک شود. از کنار هم قرار دادن چندین زبانه و کوک شدن آنها با هم یک ابزار موسقی تولید شد .

در سال هزار و هشتصد و بیست و یک میلادی شخصی بنام کریستین فردریش بوشمان(Christian buschmann) اولین حق انحصاری محدوده اروپا را برای ابزار جدید موسیقی اش به ثبت رساند که آنرا aura)) نامید. که یک ابزار موسیقی با زبانه های آزاد بود . و شامل یکسری از زبانه ها از جنس steel بود. که در کنار یک دیگر به طور افقی در یک کانال چیده شده بودند ، یک طراحی زشت و بد قواره که فقط نتهای دم ( فوت کردنی blow note) را به صورت کروماتیک پشتیبانی میکرد . او در نامه ای به برادرش نوشت و در آن گفت : " ابزاری اختراع کرده که واقعا شگفت انگیز است. حدود چهار اینچ قطر دارد و بیست و یک نت را تولید میکند و همه حالات حسی مثل بسیار نرم بودن (pianissimo) و بتدریج قوی شدن (crescendo)را بدون وجود کیبورد تامین می کند . دارای هارمونی بوده و قادر به نگهداشتن ارزش زمانی نتها به هر میزان دلخواه می باشد."

در سال هزار و هشتصد و بیست وشش میلادی شخصی بنام ژوزف ریچر افکار بوشمان را با اضافه کردن ردیف دوم زبانه بالای اولین ردیف ولی در جهت مخالف آن ترقی بخشید .و تحت این نوع تنظیم نتهای ردیف زیری هنگامی که نوازنده به سمت بیرون فوت میکرد به صدا در می آمد و نتهای بالا هنگامی که هوا به داخل سینه کشیده میشده به صدا در می آمد . در سال هزار و هشتصد و پنجاه و هفت میلادی یک ساعت ساز بنام ماتیاس هوهنز(mattias hohner) پا به میدان گذاشت و فرم اصلی و پایه ای ساز دهنی توسط او بوجود آمد . هوهنر در واقع یک مدیر برجسته بود تا یک مخترع، و هنوز هم استعداد حیرت انگیزش در فروشندگی تو ترقی و پیشرفت در کار و ارتقا محصولات و پشت سر گذاشتن رقیبان مورد توجه است .

هوهنر اولین ساز دهنی اش را در سال هزار وسیصد و شصت و دو میلادی به قاره آمریکا معرفی کرد . او با زیرکی اهعتبار و شهرت انواع فرمها و دسته جات موسیقیایی را برای افزایش در خواست ساز دهنی اش بکار گرفت . مدل مارین بند (marine band) که معروفترین ساز دهنی همه زمانها بوده است نیز از روی نام دسته موزیک معروفی در آمریکا به سرپرستی فیلیپ سوسا گرفته شده است . سوسا خودش روی جعبه ساز دهنی هوهنر را امضا میکرد و برای تبلیغات این جملات را می نوشت " این ساز دهنی پایه و اساس زندگی مو سیقیایی است ." خود او نیز در احترام به گروههای مئسیقی ساز دهنی یک مارش هیجان انگیز به نام جادوی ساز دهنی ساخت و بالاخره هوهنر در سال هزار و نهصد و دو میلادی فوت کرد.


نام او واقعا مترادف با ساز دهنی شد . از اولین ساز دهنی تولیدی کمپانی هوهنر به استخدام سه هزار کارمند تا سال هزار و نه صد و سیزده رشد پیدا کرد . که در آن سال ده میلیون ابزار موسیقی ساختند . و در سال هزار و نه صد بیست این رقم به بیست و پنج منیلیون در یک سال رسید . و امروزه بیش از نود مدل مختلف با کوکهای (tune) گوناگون میسازد تا همه فرمها و سبکهای موسیقی اعم از classic blues jazz rock rap & country western را در بر میگیرد


[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

[magmagf]

ني از ساده ترين و طبيعي ترين سازهاي موسيقي بادي است که با روئيدن از زمين پيوسته در دسترس بوده و انسان با مختصر تصرفي از آن استفاده کرده است. ملل قديمه ني را سرمشق قرار داده و از روي آن سازهاي مختلف بادي ساختند و در صلح و جنگ به کار بردند.

مولفين کتابهاي موسيقي قديم طبيعي ترين و کاملترين آلات موسيقي را حلق انسان دانسته اند. و پس از آن آلات ذوات النفح به ويژه ني را از جهت مشابهي که ني و حلق انسان در ايجاد نغمات دارند.

ني به سبب سادگي و سهولت اجراي صداهاي و آساني حمل و نقل و يافت شدن در طبيعت تنها سازي است که دسترسي به آن در همه جا و براي همه کس امکان پذير بوده و با مختصر تصرف مورد استفاده قرار مي گرفته است .

ني را در ايران کوتاه و بلند مي ساختند و کامل آن به هفت بند معروف بوده است. يعني داراي هفت سوراخ است که شش تاي آنها در يکسو و يکي از سوراخها در پشت ني قرار دارد.

ساز ني را نمي توان کوک کرد و وسعت صداي آن حدود دو اکتاو و نيم است.

ني را يکي از سازهاي عرفاني مي نامند و اگر خوب نواخته شود حتي حيوانات را هم تحت تاثير قرار مي دهد.

[mohammad99]

سنتی هاش را توی تاپیک سنتی می تونید پیدا کنید
ممنون
محمد

[نوستر آداموس]

خيلي ممنون
مدتها دنبال تاريخچه ي كمانچه بودم

[magmagf]

خيلي ممنون
مدتها دنبال تاريخچه ي كمانچه بودم

خواهش می کنم