کورُش بزرگ، نامی آشنا برای تمام ایرانیان و شخصیتی خوشنام و محبوب در تاریخ بشری.آنچه درباره این شخصیت، جالب مینماید همسخنی و اشتراک منابع تاریخی درباره نیک سیرتی وی میباشد. منابع تاریخی درباره کمتر پادشاهی چنین شرایطی دارند؛ آن هم منابعی که توسط اقوام و ملل گوناگون نگارش یافته اند. این در حالی است که کمابیش آثار باستانی که از دوره باستان به جا مانده اند، چهرهای مثبت از [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] ترسیم میکنند.در این بین، آثار هنری و ادبی به جا مانده از عصر باستان قابل توجه میباشند. [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] در منابع تاریخی و ادبی یونانی جایگاه قابل توجهی دارد، کما اینکه آیسخولوس نمایشنامه نویس مشهور یونانی درباره او مینویسد:[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] جوانبخت که کامیابترین آدمیان بود و آرامش و آبادانی بر مردم وفادار ارزانی داشت… ایزدان بر او خشم نگرفتند که بخشنده بود و بخشایشگر (۱).گزنفون که کتابی مفصل درباره [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] به رشته تحریر در آورده است درباره محبوبیت این پادشاه مینویسد:مهر کورش آن چنان ژرف در دل مردمان نشسته بود، که هر [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] ه از مردمان میپنداشت که اگر نیکوترین و پربهاترین کالاها، گیاهان، جانوران و یا هنرهای مردمان سرزمین خویش را از بهر وی گسیل ندارد، لغزشی گران کرده است (۲).در اینجا این موارد از آن رو آورده شد که به نظر نگارنده، اینگونه نوشتهها که از نظر ادبی دارای اهمیت هستند، رویکرد عمومی آن زمان مردمان یونانی را نسبت به کورش نشان میدهند و آشکار است که این رویکرد مثبت بوده است.اگر این رویکرد صرفاً در منابع یونانی بود شاید کمتر مورد اعتنا قرار میگرفت اما دیگر منابع، از جمله منابع یهودی هم سرشار از ستایش کورش بزرگ است و در متون مقدس یهودیان، کورش تا حد منجی از جانب خداوند بالا رفته است (۳).این رویکرد منابع مقدس یهودی، مهمترین گزینهای بود که بسیاری از پژوهشگران را بر آن داشت تا کورش را محتملترین گزینه برای [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] (ع) در قران کریم بدانند.اما با ارزشترین مواردی که چهره مثبتی از کورش بزرگ ترسیم میکنند، آثار باستانی میباشند که از جمله میتوان به آثار بابلی اشاره کرد. آثاری مانند استوانه کورش و رویدادنامه نبونئید که از رفتار نیک کورش با مردمان سخن میرانند که علاوه بر آنکه همسانی نسبی با منابع یهودی دارند، اسناد و الواحی که از زندگی روزمره مردم آن روزگار باقی مانده است، کمابیش محتویات این آثار را تأیید میکنند (۴).در این مجال، فرصتی نیست که وارد جزئیات تاریخی دوران فرمانروایی کورش بزرگ شویم اما شاید بد نباشد که به چگونگی آغاز فتوحات کورش با توجه به منابع اشارهای کنیم. آنچه در منابع وجود دارد ایجاد نوعی اتحاد در میان دشمنان کورش پس از جایگزین شدن کورش به جای پادشاه [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] است. فرمانروای لیدیا، با متحدانش یعنی بابل و مصر قصد حمله به قلمروی کورش را داشت (۵).همین موضوع به آغاز فتوحات انجامید چرا که طبیعتاً حکومتهایی مانند لیدیا و بابل با این اقداماتشان، خطری بزرگ برای قلمروی کورش محسوب میشدند. همچنین در مناطق شرقی حضور اقوام سکایی که در یورش به دیگر سرزمینها مشهور بودند شاید باعث آغاز فتوحات در آن مناطق گردید. با توجه به این شرایط و همچنین شرایط عمومی آن روزگار چنین اقداماتی برای امنیت مرزها طبیعی جلوه میکرد.اما با وجود اسناد و منابع از اقوام گوناگون درباره کورش بزرگ این سوال مطرح میشود که کورش در نزد ایرانیان و روایتهای ایرانی چه جایگاهی داشته است؟! اسناد و منابعی که از دوره [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] و [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] بعد از کورش به جا مانده است باز هم نوعی احترام به این پادشاه را میرساند. اما بخش عظیمی از روایتهای ایرانیان به صورت [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] ای باقی مانده است. دکتر جلال خالقی مطلق، از بزرگ ترین [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] شناسان جهان، مقاله خواندنی و پرمایهای درباره شباهت روایتهای کیخسرو در [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] به کورش بزرگ در منابع تاریخی دارد (۶).با توجه به نظریات [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] شناسان سرشناس مانند میرچا الیاده که از « [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] ه جمعی» مردم یاد میکند و [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] ای شدن شخصیتهای تاریخی را مطابق با الگو و نمونهای از پیش پرداخته میداند (۷)، هیچ بعید نیست که رفته رفته یاد و خاطره کورش بزرگ در قالب شخصیتهای [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] ای در [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] ه جمعی مردم باقی مانده باشد. این درحالی است که گویی نوعی آمیختگی در روایات [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] دیده میشود؛ آمیختگی [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] محلی با [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] بزرگ که شاهنشاهیهای بزرگ را فرمانروایی میکردند.آنچه درباره کیخسرو و کورش جالب مینماید، این است که کیخسرو یکی از خوشنامترین و محبوب ترین [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] در روایات ایرانی است که گاهی چهرهای مقدس به خود گرفته است که یادآور همان اشتراک منابع اقوام گوناگون درباره کورش بزرگ میباشد.
پانویس:* دانش آموخته کارشناسی ارشد تاریخ، دانشگاه تهران
** خالقیان، مجید ( [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] ۱۳۹۳). «مرد خوشنام تاریخ». سرزمین آزادگان. س ۱، ش ۱. صص ۱-۲.
۱– آیسخولوس، مجموعه آثار، ترجمه عبداله کوثری، تهران: نشر نی، ۱۳۹۰، ص ۴۰۹.
۲- گزنفون، زندگی [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] (تربیت [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] )، ترجمه ابوالحسن تهامی، تهران: انتشارات نگاه، ۱۳۸۹، ص ۳۵۲ (دفتر ۸، بخش ۶، بند ۲۳)
۳- نک: کتاب اشعیای نبی، بابهای ۴۴ و ۴۵
۴- دکتر شاهرخ رزمجو پژوهشگر موزه بریتانیا و استاد دانشگاه تهران که متن اصلی بابلی استوانه کورش را به فارسی ترجمه کرده است، در سومین همایش یادبود استوانه کورش بزرگ که توسط انجمن علمی دانشجویان تاریخ دانشگاه تهران برگزار شد (۷ [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] ۱۳۹۲)، بیان کرد: مدارکی از بابل در اختیار داریم که شامل لوحها و کتیبههای گلی هستند. دکتر شاهرخ رزمجو با نشان دادن تصویر یکی از لوحها، ادامه داد: «این لوح مربوط به دو روز پس از فتح بابل می شود. زمانی که هنوز خود کورش وارد بابل نشده بود و سپاهیان ایران بابل را تصرف کرده بودند. در اینجا یک معامله شرح داده میشود که در آن گوسفند رد و بدل میکنند برای پرداخت». با توجه به این موضوع می توان گفت در زمانی که نظامیان کورش وارد بابل شدند و در این شهر حضور نظامی دارند، سیستم اداری بابل به طور عادی کار می کند. دکتر رزمجو در ادامه با اشاره به این موارد اظهار داشت: این به ما می گوید که مردم مشغول زندگی عادی خود هستند و کشتار و غارت به نظر نمیآید زیرا این اسناد باید در دیوانخانهها تنظیم می شد، شاهدان باید حضور مییافتند و تأیید و امضا میکردند. ما مجموعهای از این لوحهای مربوط به روزهای بعد از سقوط بابل داریم که نشان میدهد همه چیز سر جای خودش است.
۵- نک: تاریخ هرودوت، کتاب ۱، بندهای ۷۷ و ۱۵۳. تربیت کورش گزنفون، دفتر ۲، بخش ۱، بند ۵.
۶- خالقی مطلق، جلال، «کیخسرو و [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] »، ایران شناسی، س ۷، ش ۱، ۱۳۷۴.
۷- الیاده، میرچا، اسطوره بازگشت جاودانه، ترجمه [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] سرکاراتی، تهران: طهوری، ۱۳۸۴، صص ۵۷- ۵۹.
منبع : خردگان
http://kheradgan.ir/%D9%85%D8%B1%D8%AF-%D8%AE%D9%88%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%DA%A9%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B4-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF/