بررسی استدلالی ضرب المثل ها

[Stream]

ما ضرب المثل های زیادی در زبان فارسی داریم و کلا در فارسی زیاد از ضرب المثل ها استفاده می کنیم و معمولا طوری باهاشون برخورد می کنیم مثل اینکه بی حرف و حدیث صحیح هستند و جای هیچ انتقاد/بحثی درباره اونها نیست، معمولا در بحث های ما استفاده از ضرب المثل که موضع ما رو تایید کنه معمولا با این انتظار همراه هست که موضع ما صحیح است و بحث خاتمه یافته، و این کار سوال برانگیز است.

ولی چقدر از این ضرب المثل ها واقعا بار استدلالی قوی دارند یا با واقعیات جهان در سازگاری دارند؟

در این تاپیک ضرب المثل های رایج در زبان رو معرفی می کنیم و یک بررسی استدلالی روی اونها خواهیم داشت. فعالیت تاپیک به شکل معرفی و درخواست خواهد بود (هم کاربران می توانند ضرب المثل هایی که به نظرشون بار استدلالی ضعیف دارند رو معرفی کنند و هم می تونند درخواست کنند تا سایرین یک ضرب المثل خاص رو بررسی استدلالی کنند).

[L͠øneWolf]

گاهی ضرب المثل ها به صورت نامناسب استفاده می شن و جایی آورده می شن که اصلا موضوعیت نداره. مثلا ضرب المثل «دود از کنده بلند می شه» یا «من چهار تا پیرهن بیشتر از تو پاره کردم» می تونه در مقام دفاع از یک استدلال نادرست استفاده بشه، در حالی که استدلال طرف مقابل درست هست.


اما ضرب المثل اگه به همراه استدلال درست آورده بشه، نه تنها اشکالی برش وارد نیست بلکه به رسایی و شیوایی سخن هم کمک می کنه.

[B.Russell]

یک ضرب المثل ایرانی هست که من عاشق بار فلسفی اون هستم :

درخت گردکان با این بزرگی، درخت خربزه الله اکبر.

یعنی افرادی میان به میوه گردو نگاه میندازن و بعدا سرشون رو بالا میکنن، میگن عجب درخت بلندی.
خربزه رو که بهشون نشون میدی غش میکنن که دیگه درخت خربزه چی میتونه باشه !!!!

این نحوه نگرش به وقایع اطراف در اکثریت انسان ها دیده میشه، مثلا وقتی خودش یک ساعت مچی رو کوک میکنه و تنظیمش میکنه، نتیجه میگیره یک ناظم خیلی بزرگی هست که جهان رو کوک میکنه.

این ضرب المثل پایه بسیاری از برهان های نظم و علیت و... بوده که با قیاس های عجیب از جزئیات قابل دسترس، نتیجه های عجیب تر از کلیات غیر قابل دسترس و صرفا بر اساس یک قیاس تشبیهی و منطقی از منظر خودشون رو میگیرن.

[Stream]

ضرب المثل: خواستن، توانستن است.

کاربرد این ضرب المثل معمولا وقتیه که یه انتظار عجیب از یک نفر داریم و اون شخص دلایلی میاره که این کار رو نمی تونه انجام بده، و ما بهش میگیم: خواستن، توانستن است!

آیا واقعا خواستن، توانستن است؟
32 تیم به جام جهانی رفتند که همگی واقعا می خواستند قهرمان شوند، اگر خواستن همان توانستن است پس همگی باید واقعا قهرمان می شدند و عدم قهرمانی 31 تیم از آن ها به دلیل عدم خواستن بوده. می بینید چقدر این استدلال ضعیف است.
افراد بسیار زیادی معتاد در جهان وجود دارد، آیا اکثر این افراد نمی خواهند اعتیاد خود را ترک کنند؟ قطعا. پس چرا نمی توانند اگر خواستن همان توانستن است.
من می خواهم الان پرواز کنم، آیا می توانم؟

شکل دیگر این ضرب المثل: نخواستن، نتوانستن است.
ولی آیا واقعا، نخواستن همان نتوانستن است؟ من الان نمی خواهم آب بخورم، آیا نمی توانم؟ خیر به راحتی می توانم.

شکل انگلیسی این ضرب المثل: When there's a will, there's a way | وقتی خواستن وجود دارد، راهی برای انجام آن کار هست.
اما آیا واقعا اینگونه است؟ من واقعا می خواهم همین الان بدون هیچ وسیله ای پرواز کنم، پس راهی هست؟


شکل جایگزین که از نظر استدلالی قوی تر است: خواستن، توانستن را ساده تر می سازد.

[Iloveu-ALL]

تاپیک خیلی جالبیه!
یکی دیگه از این نوع ضرب المثل ها، اینه: حقیقت تلخه
آیا حقیقت همیشه تلخه؟! خیر حقیقت خیلی وقت ها شیرینه.
بعضیا وقتی حقیقت ِ تلخی رو میبین ضرب المثل بالا رو بکار میبرن. میتونیم بجاش اینو به کار ببریم: "حقیقت تلخیه ... و حقیقت رو (چه تلخ و چه شیرین) باید بپذریم!"

شکل جایگزین که از نظر استدلالی قوی تر است: خواستن، توانستن را ساده تر می سازد.

به این صورت هم میشه گفت: لازمه توانستن، خواستن است.

[Hatek]

ضرب المثل آب که از سر بگذرد چه یک وجب چه صد وجب
داره -1 و -10 رو برابر میگیره
خیلی جاها شنیدم ازش بعنوان بهانه ای برای تلاش نکردن برای فرار از مشکلات استفاده میکنن
یعنی چه یک وجب در مشکل فرو رفته باشی چه 100 وجب فرقی نداره ؟

[Arash4484]

میگن که : در مثل مناقشه نیست
مثلی در مورد مثل!

چون به نظرم بستگی داره مثل کجا بکار بره...مثل کامل تابع ساختار استدلالیه که توش بکار میره...نه ساختار تابع مثل
بهرحال هر سخن جایی و هر نکته مکانی دارد :d

آب که از سر بگذرد چه یک وجب چه صد وجب

اگر اینو بخونیم: شما میتونی با یک سطل آب خفه شی در اقیانوس هم خفه شی....در یک همچین بار معنایی کاربرد داره
از جهانی تشویق به ریسک پذیریه، مثلهای بسیاری کاربرد تشویقی دارند مثل همون خواستن توانستن است.

[B.Russell]

یکی از ضرب المثل های مورد علاقه افراد خود حق پندار جهت تو سری زدن:


عروس نمیتونه برقصه، میگه زمین کجه !!


ابتدا یک پیش فرض قطعی درباره صاف بودن زمین در نظر میگرن، سپس همه تقصیر رو میندازن گردن عروس !!!

چرا؟ چون عروس موجودی فرض میشه که تحت هر شرایطی باید برقصه و هر استدلالی برای مشکل زمین بیاره بهانه است !!!!!



نمونه :


1- دانشجویی بسیار درس میخواند و به دلیل سئوالات غیر استاندارد استاد مردود میشود، به استاد اعتراض میکند و استاد بدون بررسی سئوالات میگوید تو بلد نبودی درس بخونی و کسی هم نیست که از حق دانشجو دفاع کند !!!

2- مجازات هایی نظیر اعدام و .... در کشوری فرضی ده ها برابر میشه و روز به روز بر میزان جرم و جنایت در آن کشور فرضی افزوده میشود، وقتی استدلال میشود مشکل از جامعه هست که این افراد رو اینطور بار میاورند میگویند خیر، اون افراد عزت نفس لازم رو نداشتن.

و ....

[Iloveu-ALL]

ضرب المثل آب که از سر بگذرد چه یک وجب چه صد وجب
داره -1 و -10 رو برابر میگیره
خیلی جاها شنیدم ازش بعنوان بهانه ای برای تلاش نکردن برای فرار از مشکلات استفاده میکنن
یعنی چه یک وجب در مشکل فرو رفته باشی چه 100 وجب فرقی نداره ؟

ضرب الامثل جایگزین: "جلوی ضرر رو هر موقع بگیری منفعته" یا "ماهی رو هر وقت از آب بگیری تازست"

[Atghia]

لطفا ضرب المثل : شتر سواری دولا دولا نمیشه
را دوستان بررسی نمایند