جامعه شناسی نخبه کشی

[B.Russell]

کتاب جامعه شناسی نخبه کشی (نوشته ی علی رضا قلی) به بررسی و تحلیل جامعه شناختی برخی از ریشه های تاریخی استبداد و

عقب ماندگی در ایران می پردازد.

هنگامی که شروع به مطالعه کتاب فوق کردم اولین چیزی که برایم جلب توجه نمود تعداد چاپ بالای آن بود (رسیدن به چاپ بیست و هفتم) شاید استقبال بی نظیر خوانندگان جامعه شناسی نخبه کشی بیانگر کمبود کتاب هایی از این دست و عدم شناسایی و توجه به عوامل و ریشه های عقب ماندگی در ایران باشد.

ابتدا به بخش های مهمی از کتاب اشاره میکنم و سپس اگر دوستان موافق بودن به علل نخبه کشی در جامعه ایرانی بپردازیم.


1- اشکالی عمده در نگرش ایرانیان به فرهنگ غرب :

رجال ایران و در کل فرهنگ ایران، پیشرفت صنعت غرب و اتخاذ آن را فقط در ابزار و ماشین و کاربرد آن خلاصه می دانند و هیچ وقت این نکته را فهم نکرده اند که پیشرفت و توسعۀ صنعتی در غرب با قالب های اجتماعی خاصی همراه بوده و مقولات فرهنگ سیاسی-اقتصادی –اجتماعی نیز همراه با بافت و شرایط خاص آن رشد کرده اند.


2- ایرانیان مولد نیستند وعلاقه ی شدیدی به مصرف دارند :

روحیۀ تنبلی در بین ایرانیان موج می زند.

هنگامی که کارشناسان سازمان ملل در زمان مصدق جهت رتق و فتق امور خودشان به خوزستان آمده بودند پس از مشاهدۀ رودخانۀ کارون گفتند این رودخانه غنی تر از معادن طلای آفریقای جنوبی است لیکن نیاز به کار کمر شکن دارد آن هم که کار ایرانیان نیست.
علاقه به روحیۀ مصرف گرایی در ایرانیان و اتلاف نیروی انسانی و سرمایه ی ملی و همچنین بهره وری پائین افراد به طوری که در اغلب موارد کاری را که یک نفر می تواند انجام دهد به وسیله ی هشت نفر به سر انجام می رسد را از دیگر خصوصیات ایرانیان می داند.


3- ساختار استبداد پرور :

اگر امیر کبیر زنده بود یا اگر علیه مصدق کودتا نمی شد یا اگر فلانی سر کار بیاید چنین و چنان می شود اما در حقیقت ساختارهای سیاسی –اجتماعی-اقتصادی و فرهنگی تاب تحمل اصلاحات این بزرگان را نداشتند.

اگر صد بار با استبداد به هر علت گلاویز شویم و آن را تحویل دیگری بدهیم، تا ساختارهای استبداد پرور هستند همچنان به تولید محصول خود خواهند پرداخت !!

========================

پیشنهاداتی که من برای بحث در این تاپیک دارم :

آیا به صرف نبودن فرهنگ در بین مردم یک جامعه، برای همیشه باید از آن جامعه قطع امید کرد یا باید برای بوجود آمدن آن فرهنگ سازی کرد؟

چه راه هایی برای فرهنگ سازی و تشویق ایرانیان به تحمل نخبه گان و نه نخبه کشی به ذهنتون میرسه؟

[Mohammad Hosseyn]

کتاب خوبی هست ولی خب به نظر میرسه کمی در سطح قضیه باقی میمونه . در مورد موضوع عقب ماندگی ایران تا الان نظریه ای بهتر از "استبداد تاریخی ایران" که اقای کاتوزیان مطرح کرده ندیدم. نظریه ایشون هم در کتاب های مختلفش اونو شرح داده ، که مهمترین کتابش اقتصاد سیاسی ایران هست ...

در کتابی که معرفی کردید ساختار های استبداد پرور اشاره کرده همونطور که گفتید که رهیافت خوبی هست برای بررسی موضوع . و دکتر کاتوزیان ریشه های این استبداد زدگی رو به خوبی شرح میده که برمیگرده به شکل نگرفتن طبقات اجتماعی-اقتصادی به اون شکلی که در جوامع اروپایی شکل گرفت. بنابراین دولت به طبقات اجتماعی اتکا نداشت هیچوقت و برعکس بود ، طوری که همهی طبقات اجتماعی حیاتشون رو از حیات دولت ها میگرفتن و همین مسئله طبیعی هست که باعث بشه افق روشنی برای سرمایه گذاری و انباشت سرمایه وجود نداشته باشه که جامعه بتونه پیشرفت لازم رو داشته باشه ...

شما 3 محور از کتاب رو معرفی کردید ولی خب من فکر میکنم اگر از دیدگاه دکتر کاتوزیان ببینیم فقط محور سوم هست که اهمیت داره و بقیه صرفا توصیف سطح قضیه هست. چیزی در خون ایرانیان نیست که تعیین کنه کم تلاش و مصرف گرا باشن . همش زاده ی شرایط اجتماعی هست که باید شناسایی بشه و در جهت رفعش قدمی برداشته بشه .

با توجه به خلاصه ای که از نظریه ی دکتر کاتوزیان گفتم ، ایشون اشاره میکنه به مسئله ی شاه کشی و مخصوصا وزیر کشی . این اشاره یکم کلی تر و جامع تر هست نسبت به مسئله ی نخبه کشی. یعنی در اصل قضیه همون وزیر کشی و شاه کشی و شاهزاده کشی هست ، فقط اگر فردی موثر و نخبه مثل امیرکبیر در اون موقعیت قرار بگیره ، تبدیل میشه به نخبه کشی. بنابراین مسئله الزاما مربوط به خود نخبه ها و اعمال و رفتار سیاسیشون نیست بلکه بیشتر مشکل اون ساختاری هست که به راحتی اجازه ی حذف فعالان سیاسی و مقامات رو میداده ...

[A.M.D.D.E.V.I.L]

جامعه ی ایران از دگر فکر میترسه . پس پسش میزنه . در نتیجه نخبه هم نخواهد داشت .

[B.Russell]

چند سال پیش دكتر مشايي حرف پر مغزي زد كه مورد تمسخر محافل چه ديني چه غير ديني شد، ولي من هر وقت اين پاراگراف رو ميخونم زيبايي اين گفتار رو در اثبات نخبه کشی ایرانیان تصديق ميكنم:

اگر امروز به افرادي مانند رازي و ابوعلي سينا افتخار مي كنيم به طوري كه قد آنها از اعماق تاريخ بيرون است :

براي بلندي قد آنها نيست بلكه كوتاهي قد نسل هاي بعدي آن را نمايان كرده است.

شايد بوعلي سينا در عصر خود قامتي برجسته داشته اما قرار نيست افتخار هزار سال بعد آدميان نيز باشد و اين نشانه فقر انسان ها در دهه هاي بعدي است چرا كه نشان می دهد فرصت شكوفايي در دوره هاي متعدد پديد نيامده است.

[Motaharri]

درسته اکثر نخبه ها معمولا توسط مردم ایران درک نشدن.
اما فقط دلیلش مردم نیستن.
اکثر اون نخبه ها هم به اعتقادات مردم احترام چندانی نذاشتن و به محض اینکه فهمیدن بخش هایی از اعتقادات بدنه جامعه ایراد داره از اساس به باورهاشون حمله کردن.
مثلا احمد شاملو به نظر من یک نخبه بوده ولی خیلی بد به تاریخ ایران و دین مردم حمله میکرد و واژه های بدی هم به کار میبرد.

از طرفی امثال دکتر شریعتی و مطهری و ... هم نخبه هایی بودن که حرفاشون زیاد به مذاق استبداد خوش نمیومد اما مردم پذیرفتنشون.
اگر نخبه های کشور ما صبور تر بودن و زبان مردم رو بلد بودن، مستبدها جاشون رو نمی گرفتن.

[havzhini]

اکثر اون نخبه ها هم به اعتقادات مردم احترام چندانی نذاشتن و به محض اینکه فهمیدن بخش هایی از اعتقادات بدنه جامعه ایراد داره از اساس به باورهاشون حمله کردن.
مثلا احمد شاملو به نظر من یک نخبه بوده ولی خیلی بد به تاریخ ایران و دین مردم حمله میکرد و واژه های بدی هم به کار میبرد.

از طرفی امثال دکتر شریعتی و مطهری و ... هم نخبه هایی بودن که حرفاشون زیاد به مذاق استبداد خوش نمیومد اما مردم پذیرفتنشون.
اگر نخبه های کشور ما صبور تر بودن و زبان مردم رو بلد بودن، مستبدها جاشون رو نمی گرفتن.

کسی که ایرادی در بطن جامعه میبینه قرار نیست با خوشایند جامعه عمل کنه
دقیقا اشکال و مشکل جامعه ما این هست که اصلا تحمل ایراد گرفتن رو نداریم و کوچکترین نصیحت و گفتن ایراد رو سریع در مقابلش جبهه میگیریم و میگیم به عقاید و افکار ما توهین شد

وقتی عقاید جامعه پر از اشکال و ایراد و کثافات پیدا و نهان هست قرار نیست با حرفهای خوشگل گفت عزیزم چرا اینطوری
بلکه باید با قاطعیت و سختی در مقابلش باید ایستاد تا اصلاح صورت بگیره

مشکل از شاملو و امثالهم نبوده و نیست که که عقاید مخالف کلیت جامعه دارند و اشتباهات و کجی رو میبینن و میگن
بلکه جامعه و حاکمیت متعصب و نادان هستن که توان قبول واقعیت و دست برداشتن از اشتباهاتشون رو ندارن

[Motaharri]

کسی که ایرادی در بطن جامعه میبینه قرار نیست با خوشایند جامعه عمل کنه
دقیقا اشکال و مشکل جامعه ما این هست که اصلا تحمل ایراد گرفتن رو نداریم و کوچکترین نصیحت و گفتن ایراد رو سریع در مقابلش جبهه میگیریم و میگیم به عقاید و افکار ما توهین شد

وقتی عقاید جامعه پر از اشکال و ایراد و کثافات پیدا و نهان هست قرار نیست با حرفهای خوشگل گفت عزیزم چرا اینطوری
بلکه باید با قاطعیت و سختی در مقابلش باید ایستاد تا اصلاح صورت بگیره

مشکل از شاملو و امثالهم نبوده و نیست که که عقاید مخالف کلیت جامعه دارند و اشتباهات و کجی رو میبینن و میگن
بلکه جامعه و حاکمیت متعصب و نادان هستن که توان قبول واقعیت و دست برداشتن از اشتباهاتشون رو ندارن

لطفا این ویدئو رو ببینید : (بعد قضاوت کنید)

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

اتفاقا اخلاق و ادب و نزاکت توی بحث کردن خیلی مهمه، حتی اگه طرف مقابلتون به قول شما نادان باشه.
نخبه نقش مربی رو ایفا میکنه.
مربی هم هیچ وقت نباید به شاگردهاش توهین کنه که چرا نمیفهمین چی میگم، باید صبور باشه.

نخبه های ایران در نقش مربی صبور نبودن، با عوام جامعه مرحله به مرحله جلو نیومدن برای همینم حذف شدن.
اگه قرار نیست اینجوری عمل کنه خوب نتیجه میشه همین چیزی که امروز تو جامعه ما هست، نهایتا تو مجلس یکی مثل دکتر مطهری اعتراضاتی انجام میده بقیه همه ساکتن.

[havzhini]

لطفا این ویدئو رو ببینید : (بعد قضاوت کنید)

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

اتفاقا اخلاق و ادب و نزاکت توی بحث کردن خیلی مهمه، حتی اگه طرف مقابلتون به قول شما نادان باشه.
نخبه نقش مربی رو ایفا میکنه.
مربی هم هیچ وقت نباید به شاگردهاش توهین کنه که چرا نمیفهمین چی میگم، باید صبور باشه.

نخبه های ایران در نقش مربی صبور نبودن، با عوام جامعه مرحله به مرحله جلو نیومدن برای همینم حذف شدن.
اگه قرار نیست اینجوری عمل کنه خوب نتیجه میشه همین چیزی که امروز تو جامعه ما هست، نهایتا تو مجلس یکی مثل دکتر مطهری اعتراضاتی انجام میده بقیه همه ساکتن.

گرامی همه قرار نیست یه نوع لحن و یه نوع گفتار سیستماتیک داشته باشن

کسی ممکنه با سلام و صلوات حرفش رو بزنه کسی ممکنه اخلاق و سبک گفتاریش خشن و رک و ... باشه
این ایرادی بر کسی نیست چرا حرفت رو جوری که من دوست دارم نمیزنی
بلکه ادم دانا دنبال معنی و بار حرف میره که ایا درست هست یا غلط و اگه درست باشه میپذیره حتی اگه با دشنام و ناسزا همراه باشه

مثلا در همین حرفای شاملوی بزرگ! بگید کدوم حرفش اشتباه و غلط و دروغ هست؟ تک تک کلماتش حقیقت و درست هست

ولی ما عادت کردیم به مجیزگویی و بادمجون دور قاب چیدن و حتی اگه حرفی بکل بی ازش بازه و قشنگ و شیک گفته بشه براش به به و چه چه میکنیم

حرف مجلس و ... نزنید که من کلا ادمی اونجا نمیبینم که قرار باشه حرفشون درست باشه یا غلط
یک مشت ادم ...( حیف قوانین اجازه نمیده!!!) اونجا نشستن که فقط مجیز فلانی و بهمانی رو بگن

[Motaharri]

گرامی همه قرار نیست یه نوع لحن و یه نوع گفتار سیستماتیک داشته باشن

کسی ممکنه با سلام و صلوات حرفش رو بزنه کسی ممکنه اخلاق و سبک گفتاریش خشن و رک و ... باشه
این ایرادی بر کسی نیست چرا حرفت رو جوری که من دوست دارم نمیزنی
بلکه ادم دانا دنبال معنی و بار حرف میره که ایا درست هست یا غلط و اگه درست باشه میپذیره حتی اگه با دشنام و ناسزا همراه باشه

مثلا در همین حرفای شاملوی بزرگ! بگید کدوم حرفش اشتباه و غلط و دروغ هست؟ تک تک کلماتش حقیقت و درست هست

ولی ما عادت کردیم به مجیزگویی و بادمجون دور قاب چیدن و حتی اگه حرفی بکل بی ازش بازه و قشنگ و شیک گفته بشه براش به به و چه چه میکنیم

حرف مجلس و ... نزنید که من کلا ادمی اونجا نمیبینم که قرار باشه حرفشون درست باشه یا غلط
یک مشت ادم ...( حیف قوانین اجازه نمیده!!!) اونجا نشستن که فقط مجیز فلانی و بهمانی رو بگن

من صحبت از این نمیکنم که اونجور که من دوست دارم حرف بزنه، شما انگار اصلا متوجه نمیشین من چی میگم.

نشستن یک عمله، هم میتونی بگی بفرما، هم میتونی بگی بنشین، هم میتونی بگی بتمرگ.

اینکه آدم از نخبه انتظار داشته باشه از واژه بتمرگ استفاده نکنه وقتی وارد یک کلاس درس جامعه میشه، یعنی انتظار نا به جا؟؟!!!!
من اصلا صحبت از راست و دروغ نکردم.
صحبت از ادب و اخلاق و بیان به نحوی کردم که مخالف هم بشینه گوش بده، نه اینکه نخبه فحش بده عوام هم متعاقبش چند برابر فحش بدن.

[havzhini]

من صحبت از این نمیکنم که اونجور که من دوست دارم حرف بزنه، شما انگار اصلا متوجه نمیشین من چی میگم.

نشستن یک عمله، هم میتونی بگی بفرما، هم میتونی بگی بنشین، هم میتونی بگی بتمرگ.

اینکه آدم از نخبه انتظار داشته باشه از واژه بتمرگ استفاده نکنه وقتی وارد یک کلاس درس جامعه میشه، یعنی انتظار نا به جا؟؟!!!!
من اصلا صحبت از راست و دروغ نکردم.
صحبت از ادب و اخلاق و بیان به نحوی کردم که مخالف هم بشینه گوش بده، نه اینکه نخبه فحش بده عوام هم متعاقبش چند برابر فحش بدن.

نخبه فهشی نداده بلکه فقط با لحن خاص خودش صبحت کرده
اینکه چیزی اراجیف باشه و بگی این اراجیفه فهش نیست

ادب و اخلاق در تعریف شما چیزی هست که ممکنه برای دیگران تعریفی دیگه داشته باشه
ممکنه شما سلام و کشیدم کلمه س زیر 2متر! رو بی ادبی بدونید ولی کسی دیگه کلمه اراجیف رو بی ادبی ندونه

مشکل دقیقا اینجاست که گفتم ما میخوایم دیگران خوشایند ادب و اخلاق ما حرف بزنن و وگرنه باید خفه شن
حتی اگر تمام حرفاشون درست هم باشه