لباس‌هاي تميز، اقيانوس‌هاي كثيف
تقريبا 18 سال از تاريخي كه يك كودك 12 ساله در اجلاس زيست‌محيطي سازمان ملل متحد در برزيل دنيا را به سكوت فرا خواند، مي‌گذرد. سورن سوزوكي سال 1992 از طرف يك سازمان حفاظت از محيط زيست كودكان در اجلاس زيست‌محيطي سازمان ملل متحد شركت كرد و گفت: «من تنها يك كودك هستم و تمام راه‌حل‌ها را نمي‌دانم ولي مي‌خواهم شما هم بدانيد كه شما نيز تمام راه‌حل‌ها را نمي‌دانيد.
اگر نمي‌دانيد كه چگونه مي‌توان آسيب‌هايي را كه به محيط وارد كرده‌ايد ترميم كرد، خواهش مي‌كنم كه حداقل از آسيب رساندن بيشتر دست برداريد.» متاسفانه بشر هر روز آلودگي‌هاي جديدي را بر تن زخم خورده سياره زمين وارد مي‌سازد، شايد در اين ميان فقط جاي الياف مصنوعي جدا شده از لباس‌هاي گرم زمستاني باقي مانده بود تا ضربه‌اي بر پيكر نحيف محيط زيست وارد كند.
اخيرا نتيجه يك تحقيق نشان داده كه هر ماشين لباسشويي طي يك چرخه كامل شستشو تنها از يك پوليور ساده نزديك به 2000 فيبر پلي‌استر بسيار كوچك را كه با چشم قابل رويت نيستند، جدا مي‌كند. الياف مصنوعي راهي مسيرهاي فاضلاب شده و در اكثر مواقع نهايتا سفر آنها به آب درياها و اقيانوس‌ها ختم مي‌شود.
پيامدهاي اين آلودگي گسترده هنوز مبهم است، اما متخصصان محيط زيست مي‌گويند كه فيبرهاي پلاستيكي ميكروسكوپي قابليت آن را دارند كه به حيات دريايي صدمه وارد كنند. حضور ميكروپلاستيك‌هاي فوق‌الذكر در محيط زيست درياها به تنهايي مي‌تواند يك معضل به حساب آيد، اما در اين ميان تخليه زباله‌هاي پلاستيكي در حجمي وسيع‌تر نيز وجود دارد كه بشدت به چشم مي‌آيند. براي مثال توده‌اي عظيم از كيلومترها زباله انباشته شده پلاستيكي كه در ساحل جنوبي كاليفرنيا پراكنده‌اند را نبايد از نظر دور داشت. مارك براون كه يك اكولوژيست از كالج دانشگاهي دوبلين است، مي‌گويد: «فيبرهاي پلاستيكي كوچكي كه از چرخه تصفيه فاضلاب مي‌گذرند و وارد سواحل مي‌شوند، رفته رفته مساله‌ساز خواهند شد، اما متاسفانه تاكنون هيچ كس به اين موضوع و تاثيراتش در سطح جهاني توجه نكرده است.» به همين دليل براون و تيمش تصميم گرفتند كه داوطلباني از سراسر دنيا را براي اين پروژه دعوت به همكاري كنند. آنها شروع به برداشت نمونه از 18 ساحل شني مختلف كردند. در حالي كه مجبور بودند هنگام برداشت نمونه، لباس‌هايي با الياف كاملا طبيعي بپوشند تا به هيچ وجه كرك، پشم يا حتي نخي از لباس آنها وارد نمونه‌ها نشود. سپس نمونه‌ها به آزمايشگاه مركزي در دانشگاه دوبلين ارسال شد و محققان با دقت زياد، فرآيند جداسازي الياف پلاستيكي را از ماسه آغاز كردند. اين كار علاوه بر مسائل عديده‌اي كه به دنبال داشت، مستلزم آن بود كه محققان بتوانند با دقت، الياف پلاستيكي را از الياف سلولزي و طبيعي جدا كنند. يك آناليز شيميايي نشان داد كه نزديك به 80 درصد از اين الياف از جنس پلي‌استر يا آكرليك كه از تركيبات عمده تشكيل‌دهنده منسوجات هستند، تشكيل شده است. اين تحقيق نشان‌داد هيچ يك از سواحل، خالي از الياف مصنوعي نيستند. اگر چنانچه يك فنجان ماسه (معادل 250 ميلي‌ليتر) از ساحل برداشت شود، بين 2 تا 31 نوع فيبر مختلف در آن يافت خواهد شد. بيشترين نمونه‌هاي آلوده به الياف مصنوعي از سواحلي كه در مجاورت مراكز پرجمعيت شهري واقع‌اند، برداشت شده است. اين مساله گوياي اين است كه شهرها منبع مهم آلاينده‌هايي از اين دست هستند.
نكته: هر ماشين لباسشويي طي يك چرخه كامل شستشو تنها از يك پوليور ساده نزديك به 2000 فيبر پلي‌استر بسيار كوچك را كه با چشم قابل رويت نيستند، جدا مي‌كند. الياف مصنوعي راهي مسيرهاي فاضلاب شده و در اكثر مواقع نهايتا سفر آنها به آب درياها و اقيانوس‌ها ختم مي‌شود
سيستم‌هاي فاضلاب از شهرها مي‌آيند و تيم آقاي بروان عقيده دارد الياف پلاستيكي ممكن است از طريق فاضلاب وارد اقيانوس‌ها و درياها شوند. در مورد نمونه‌هاي برداشت شده با قاطعيت مي‌توان گفت كه در جاهايي كه لجن حاصل از تصفيه فاضلاب را تخليه مي‌كنند، الياف مصنوعي را مي‌توان هم در فاضلاب‌ها و هم در رسوبات درياها و اقيانوس‌ها پيدا كرد. در تمامي نمونه‌هاي برداشت شده از آب درياها و اقيانوس‌ها، جنس الياف بيشتر از پلي‌استر و آكرليك است و در اين زمينه نمونه‌ها كاملا با نمونه‌هاي برداشت شده از سواحل مطابقت دارند. در نهايت محققان مي‌خواستند بدانند كه چگونه الياف مصنوعي وارد فاضلاب مي‌شود. تركيبات پلي‌استر ـ آكرليك، آنها را به البسه مشكوك كرد، لذا آنها توده‌اي از پوليورهاي پشمي، لباس‌ها و پتوها از جنس پلي‌استر را جمع كردند و از ماشين‌هاي لباسشويي 3 منزلي كه به طور داوطلبانه مي‌خواستند در اين تحقيق نقشي ايفا كنند، براي چند ماه مطالعه و تحقيق استفاده كردند.
گروه تحقيق، فاضلاب اين ماشين‌ها را جمع‌آوري و آن را ----- كرد تا كرك و پشم شسته شده از لباس‌ها مجددا مورد آزمايش قرار گيرند. براون مي‌گويد: «پوليورهايي كه از جنس پلي‌استر هستند، ممكن است در يك روز زمستاني به نظر گرم و راحت بيايند، اما واقعيت اين است كه اين لباس‌هاي به ظاهر بي‌گناه مي‌توانند به واسطه جدا شدن الياف مصنوعي از آنها خبرهاي خيلي بدي را براي محيط زيست در درياها به ارمغان بياورند».
مطالعات ديگر نشان داد كه ميكروپلاستيك‌هاي وارد شده به درياها و اقيانوس‌ها مي‌توانند آلاينده‌هايي نظير د.د.ت را به خود جذب كنند. به علاوه تحقيقات بعدي نشان داده است انواع صدف‌هاي دوكفه‌اي، ذرات پلاستيكي ريز موجود در آب را مي‌خورند و اين ذرات بعدها وارد سيستم گردش خون و حتي سلول‌هاي اين موجودات و ساير موجوداتي كه از آنها تغذيه مي‌كنند، خواهد شد. آقاي بروان هشدار مي‌دهد كه اگر اين موضوع حقيقتا در طبيعت رخ دهد، بايد گفت كه الياف پلاستيكي مي‌توانند به بشقاب‌هاي غذاي ما هم راه پيدا كنند و حتي حضور خود را در غذاهاي دريايي براي هميشه به ثبت برسانند.
هنوز مدرك روشني مبني بر تاييد آلايندگي الياف مصنوعي ارائه نشده است، غير از اين حتي تاييد هم نشده كه الياف ميكروسكوپي مي‌توانند به حيات در درياها آسيب برسانند، اما آقاي بروان مي‌گويد اين مساله ارزش آن را دارد كه كار بيشتري روي آن انجام شود. او اينچنين به بحث ادامه مي‌دهد كه الياف‌هاي مصنوعي، گناهكار هستند مگر اين كه بي‌گناهيشان ثابت شود. وي در ادامه افزود: منسوجات و سازندگان ماشين‌هاي لباسشويي و حتي كارخانه‌هاي تصفيه فاضلاب بايد به دنبال راهي باشند كه الياف را از درياها و اقيانوس‌ها دور نگه دارند. لباس‌هايي كه كرك و الياف كمتري از آنها جدا مي‌شود يا فيلترهايي كه بتوانند حتي الياف ميكروسكوپي را به دام بيندازند، همه مي‌توانند كمك موثري باشند. سايت علمي «و اكنون علم» يك نسخه از اين تحقيق را براي يك لباس‌فروشي زنجيره‌اي معروف كه يكي از مشهورترين توليدكنندگان و فروشندگان پوليورهاي كركي است ارسال كرده تا نظر آنها را درباره راه‌هايي كه بتواند مانع پراكندگي بيشتر الياف مصنوعي شود، بداند. سخنگوي اين شركت گفته كه اين شركت قصد دارد به همراه تامين‌كننده عمده الياف خود اين موضوع را تا پيدا كردن راه حلي معقول دنبال كند. اين لباس‌فروشي در برنامه‌هاي زيست‌محيطي متعددي همكاري داشته است.
كريستوفر ردي، يك شيميدان متخصص در زمينه مسائل مربوط به محيط زيست كه در موسسه اقيانوس‌شناسي وودزهول مشغول به كار است، مي‌گويد: «هنوز سخت است كه بتوان گفت آلودگي ناشي از الياف ريز دقيقا چه مشكلاتي و با چه طيفي را براي محيط زيست ايجاد خواهد كرد؟» قطعا اين مساله نسبت به موضوع گازهاي گلخانه‌اي و تاثير آنها بر جو از اهميت كمتري برخوردار است، اما وي نتايج تحقيقات اخير را محرك مناسبي براي آغاز مطالعه روي اين موضوع مي‌داند و معتقد است گروه تحقيق بايد مطالعات خود را تا زمان مشخص شدن دقيق اثر الياف بر حيات دريايي ادامه دهد. به نظر مي‌رسد اين موضوع كه انسان هميشه درصدد است تا راهي پيدا كند كه زندگي راحت‌تري داشته باشد، اما هيچ وقت به عواقب آن فكر نمي‌كند، كسي را متعجب نخواهد كرد. واقعا چه چيز ديگري در اطراف انسان وجود دارد كه او از آن براي آلوده‌تر كردن زمين استفاده نكرده است؟
مجله ScienceNOW
جواب بصورت نقل قول