يک نانومتر يک ميلياردم متر (10-9 m) است. اين مقدار حدود چهار برابر قطر يک اتم است. مکعبي با ابعاد 5/2 نانومتر ممکن است حدود 1000 اتم را شامل شود. کوچکترين آي سي هاي امروزي با ابعادي در حدود 250 نانومتر در هر لايه به ارتفاع يک اتم، حدود يک ميليون اتم را در بردارند. در مقايسه يک جسم نانومتري با اندازهاي حدود 10 نانومتر، هزار برابر کوچکتر از قطر يک موي انسان است. امکان مهندسي در مقياس مولکولي براي اولين بار توسط ريچارد فاينمن (R.Feynnman) ، برنده جايزه نوبل فيزيک مطرح شد. فاينمن طي يک سخنراني در انستيتو تکنولوژي کاليفرنيا در سال 1959 اشاره کرد که اصول و مباني فيزيک، امکان ساخت اتم به اتم چيزها را رد نميکند. وي اظهار داشت که ميتوان با استفاده از ماشين هاي کوچک ماشين هايي به مراتب کوچکتر ساخت و سپس اين کاهش ابعاد را تا سطح خود اتم ادامه داد. همين عبارتهاي افسانه وار فاينمن راهگشاي يکي از جذاب ترين زمينههاي نانو تکنولوژي يعني ساخت روبات هايي در مقياس نانو شد. در واقع تصور در اختيار داشتن لشکري از نانو ماشينهايي در ابعاد ميکروب که هر کدام تحت فرمان يک پردازنده مرکزي هستند، هر دانشمندي را به وجد ميآورد. در روياي دانشمنداني مثل جي استورس هال (J.Storrs Hall) و اريک درکسلر (E.Drexler) اين روباتها يا ماشينهاي مونتاژکن کوچک تحت فرمان پردازنده مرکزي به هر شکل دلخواهي در ميآيند.
نانوتکنولوژي، عرصة مهمي در علم و فناوري است که در سالهاي اخير توجه کشورها، بنگاهها، مراکز آموزشي و پژوهشي و محققان را به خود جلب نموده است. حضور در اين عرصه براي کشورها اجتنابناپذير بوده و براي کشور ما نيز ضرورت دارد. با توجه به کاربردهاي مهم اين صنعت در علوم زمين به خصوص نفت، معدن و محيط زيست، بررسي اين کاربردها و گسترش تحقيق و مطالعه در اين زمينه بسيار ضروري به نظر مي رسد.
هدف از تهيه اين گزارش معرفي نانوتکنولوژي، کاربردهاي آن در علوم زمين و جايگاه اين صنعت در دنيا و ايران مي باشد.