نقد و بررسی پایه ای انيميشن‌های ژاپنی

[Morteza4SN]

صنعت صادرات فرهنگ ژاپني در قالب پويانمايي ؛ اين شايد يكي از مهمترين وجوه آثار انيميشني ژاپن باشد . امروز ديگر كمتر كسي است كه مخاطب انيميشن باشد ولي با سبك و سياق آثار انيميشني ژاپن آشنايي نداشته باشد ! هر چند همين تصورات در قالبي از ذهنيات نادرست پيچيده شده باشد ولي باز هم در جذب طرفداران خاص و عام و با سلايق مختلف ، اين آثار طيف گسترده اي را در بر مي گيرد.

در اينجا سعي خواهيم كرد كه با ارائه اطلاعات پايه و معرفي انيميشن هاي ژاپني و نيز تحليل نقاط ضعف و قوت آنها به يك ديدگاه صحيح و جامع از انيميشن هاي ژاپني برسيم ؛ چيزي كه هنوز در هيچ مبحثي به درستي و با منطق كامل صورت نگرفته يا حداقل من نديدم !

[Morteza4SN]

انیمه (به ژاپنی: アニメ) پویانمایی‌است که خاستگاه آن ژاپن است و به طور معمول بر مبنای مانگاها ساخته می‌شود. انیمه در واقع کوتاه شده واژهٔ انگلیسی animation (پویانمایی) است در ژاپنی.

یک نمونه طراحی شخصیت‌ رایج در انیمه‌ها

تاریخچه

تاریخ انیمه از اوایل سدهٔ ۲۰ آغاز می‌شود که فیلم‌سازان ژاپنی با واژه انیمیشن که در آن زمان در کشورهایی مانند فرانسه، آلمان، ایالات متحده و روسیه استفاده می‌شد آشنا شدند. قدیمی‌ترین انیمه، انیمه‌ای است ۳ ثانیه‌ای از یک ملوان در سال ۱۹۰۷. برخلاف آمریکا، فیلمسازی ژاپن به صورت سازمانی کوچک بود که با مشکلاتی از قبیل کمبود بودجه، مکان و محدودیت دست به گریبان بود.

با مطرح شدن انیمیشن، هنرمندان قادر به ساخت هر نوع کاراکتر و صحنه‌ای شدند. در طی دهه ۷۰، درصد محبوبیت مانگا بسیار بالا رفته بود که معمولاً بعداً انیمیشنی بر اساس آنان نیز ساخته می‌شد. از کارهای اوسامو تزوکا (Osamu Tezuka) که بعداً معروف به «افسانه» و «خدای مانگا» شد، می‌توان در این زمینه نام برد. به‌خاطر این چنین فعالیت‌هایی انیمه امروز به عنوان یک هنر شناخته می‌شود. برای مثال، نوع روبات‌های بزرگ که با نام مکا (Mecha) شناخته می‌شود، با تزوکا شروع، توسط گو ناگای (Go Nagai) و... رشد پیدا کرد و با یوشیوکی تومینو (Yoshiyuki Tomino) متحول شد. انیمه‌های رباتیک مانند گاندم و ماکروس در دهه ۸۰ به عنوان کلاسیک‌های این نوع نام گرفتند و این نوع انیمه هنوز هم یکی از مطرح‌ترین انواع انیمه هستند. در دهه ۸۰ ، انیمه در رسانه‌های ژاپن قبول و به‌سرعت به یک رشته تولید موفق تبدیل شد.

نمونه‌ای از پویانمایی انیمه، در سمت چپ نمونه‌هایی از انیمه‌های قدیمی قرار دارد و در سمت راست نمونه‌های مدرن‌تر، به تفاوت‌ها دقت کنید.

منبع : ويكي پديا

[Morteza4SN]

نكته قابل بحث اينكه تلفظ هاي مختلفي در فارسي از لغت " Anime " وارد شده كه شايد شما را دچار سردرگمي كند كه بالاخره كدام صحيح است ؛ «انيمه» يا «انيمي» ؟
تلفظ انيمه رايج ترين اينها در متن هاي فارسي است .
اما در مورد علت اين چندگانگي تلفظ بد نيست كمي توضيح دهم ؛

در ژاپني ، لغت Animation در الفباي Katakana به صورت アニメーション نوشته مي شود (/animēshon>>/ɑnimeːɕoɴ) كه كوتاه شده آن را Anime مي گويند كه در الفباي Katakana به صورت アニメ نوشته مي شود (انيمه). نكته اينكه تلفظ استاندارد انگليسي با تلفظ ژاپني آن متفاوت است ؛ در انگليسي حرف صدادار و استرس لغت به صورت /ˈænɪmeɪ/ خوانده مي شود (انيمي) .

از آنجا كه لغت Anime در ژاپني ، با كوتاه شدن Animation و حذف tion گرفته شده ، و با توجه به اينكه در انگليسي Anima از لحاظ نوشتاري مصطلح نيست آخر آن به e ختم شده است .

ژاپني : لفظ «انيمه»
انگليسي : لفظ «انيمي» (با فتحه ميم)

خب همانطور كه متوجه شديد انتقال زباني يك لغت باعث بوجود آمدن تلفظ هاي مختلف شده ، لازم به ذكر است در انگليسي هم گاهي اوقات از تلفظ انيمه استفاده مي شود ! در كل هر دو لفظ صحيح مي باشد.

[Morteza4SN]

مانگا به معنای صنعت کمیک‌استریپ و یا نشریات کارتونیست که در کشور ژاپن رونق فراوانی دارد و از دههٔ ۱۹۵۰ به بعد شروع به گسترش کرد.

مشخصهٔ بارز مانگا شخصیت‌های کارتونی هستند که اغلب دارای ویژگی‌های خاصیند که از دیگر کاراکترها متمایز می‌شوند، همانند اغراق بیش از حد در اندام‌های بدن که در اکثریت آن‌ها چشمهای بزرگ به‌همراه دهان و بینی کوچک مشاهده می‌شود.

جالب محبوبیتی‌است که این کاراکترها بین مردم پیدا کرده‌اند بطوری که نصف انتشارات ژاپن اختصاص به مجلات کمیک‌استریپ پیدا کرده و محدود به طیف خاصی از اجتماع ژاپن نمی‌شود.

واقعیت آن است که کمیک‌استریپ متعلق به کشور آمریکا بوده که در جنگ جهانی وارد ژاپن شده و ژاپنی‌ها گوی سبقت را از آمریکایی‌ها ربوده‌اند و مانگا را تبدیل به نماد فرهنگی و هنری کشور خود کرده‌اند. شخصیت‌های آمریکایی معمولاً خشن و دارای صحنه‌های اکشن بوده ولی برعکس کاراکتر‌های ژاپنی دارای لطافت و نرمی می‌باشند.

مانگاها ابتدا در مجله چاپ می‌شدند، ولی بعدها به خاطر محبوبیت قابل توجهی که پیدا کردند به صورت کتاب (Tankōbon) درآمد. به مؤلفین و یا طراحان مانگا، مانگاکا (Mangaka) گفته‌می‌شود.

نمونه‌ای از یک شخصیت کارتونی مانگا

مؤثرترین فرد در رشد مانگا اوسامو تزوکا (Osamu Tezuka) است که می‌توان گفت مانگای مدرن، شبیه به چیزی که امروز به مانگا استایل (manga style) معروف است را بوجود آورد.

در ابتدا مانگاها مخصوص بچه‌ها نوشته می‌شدند و در مجله‌های بچه‌ها چاپ می‌شدند که با کارهای متفاوت تزوکا در سبک‌های مختلف باعث شد که ردهٔ سنی مخاطبین گسترش پیدا کنند. مانگاهای اولیه ارزش هنری زیادی نداشتند ولی با پیدایش سبک‌های جدید و با ارزش‌های هنری بیشتر (مثل Gekiga و غیره) ارزش هنری بیشتری پیدا کرد، بطوری که حتی سبک مانگا اشخاصی چون فرانک میلر (Frank Miller) ر هم تحت تأثیر قرار داد.

به تدریج مفاهیم غیر اخلاقی (نظیر خشونت زیاد) نیز به ژانرهای مانگا افزوده شد، به طوری که امروزه کتاب فروشی‌ها، مانگاهای خاصی را تنها به گرو سنی خاصی می‌فروشند.

تکنیک سینمایی اوسامو تزوکا

منبع : ويكي پديا

[Morteza4SN]

اتاکو (Otaku)،(به ژاپنی: おたく یا オタク（ヲタク) ؛ لغتیست در زبان ژاپنی که به کسی که دیوانه‌وار و علاقه‌مند چیزیست اطلاق می‌گردد، مخصوصاً در زمینه انیمه و مانگا .
این لغت در زبان ژاپنی لغتیست توهین‌آمیز، گرچه در آمریکا این لغت به طرفداران این زمینه اطلاق می‌شود .

کوزپلی (Cosplay) (به ژاپنی: コスプレ) ؛ به عمل پوشیدن لباس به جهت شبیه شدن به شخصیت‌های مانگا یا انیمه اطلاق می شود. کوزپلی بر دو قسم تقسیم می شود. کوزپلی پایه و کوزپلی بالماسکه. در هر دو حالت تلاش بر اینست که از نظر ظاهر و نوع صحبت شباهت زیادی با شخصیت مانگا باشد.
اين واژه از اصطلاح costume play در انگليسي گرفته شده است .

مانگاكا (Mangaku) ؛ سازنده ی مانگا ( نویسنده و طراح ) را گويند .

رنبه ( Ranobe ) ؛ به رمانهایی گفته میشه كه بصورت سریال نوشته می شود و مختص به جوانان است ! در انگلیسی "light novel" گفته مي شود .

امو (Emo) ؛ به شخصیت روانی قهرمان در مانگا و یا انیمه گفته می شود ، در كل به شخصیت های منفی گفته می شود .

جوجینشی (Jojinshi) ؛ به كارهایی از جمله عكس و فیلم های كوتاه غیر رسمی گفته میشود كه از روی داستان اصلی انیمه یا مانگا برگرفته شده است !

ماسكت (Maskot) ؛ به علامت یا نشان انیمه یا شخصیت های آن گفته می شود یا نشان گروهی از طرفداران آن را گويند .

گنگا (genga) ؛ لغتي ژاپني براي طراحي هاي کليدي يك مانگاكا است .

انيميج (Animage) ؛ مجله اي که در رابطه با انيمه ، مانگا و سرگرمي باشد .

تقسیم بندی سني مانگاها

مانگاها بر اساس سن و ژانر تقسیم‌بندی می‌شوند. مهم‌ترین رده‌های سنی مانگا عبارتند از :

* Shônen، مربوط به پسرها
* Shôjo، مربوط به دخترها
* Seinen، مربوط به مردها و افراد بالغ
* Kodomo، مربوط به کودکان

[Morteza4SN]

ژانرهاي كلي مانگا را مي توان به دو دسته تقسيم كرد ؛ اول آنكه كم و بيش در ساير ابعاد هنر هفتم هم عموميت دارد و در اين پست به آن اشاره شده و دوم دسته بندي اختصاصي آن كه در بخش II و III به آن پرداخته شده است

نكته اينكه با توجه به ارتباط مستقيم انيمي و مانگا اين دسته بندي براي انيمي ها نيز صدق مي كند و استفاده مي شود.

__________________________________________________ __________________________

Action : ژانری که در آن به جنگ ، خشونت و هرج و مرج پرداخته می شود.

Adventure : ژانری که در آن شخصیت داستان به سفری می رود و یا در یک مسیری به پیش می رود.

Comedy : ژانری که در آن به موضوعات خنده دار می پردازد و کلا داستان موضوعی شاد دارد.

Drama : ژانری که در آن به موضوعات غمگین می پردازد و کلا داستان موضوعی حزن انگیز و غمگین دارد.

Harem : ژانری از مانگاها که شامل یک شخصیت مذکر و تعداد زیادی شخصیت مونث است که اشخاص مونث جذب شخصیت مذکر داستان می شوند.
به داستانی که دقیقا برعکس توضیح بالا باشد هم اطلاق می شود.

Historical : ژانری که داستان آن در دوران قدیم و باستانی سیر می کند.

Horror : خصوصياتي نظير احساسی رنج آور ، دردناک و مشمئزکننده از ترس ، وحشت ، انزجار و تنفر را داراست. کلا در این ژانر فضایی ترسناک و دهشت آور موج می زند.

Fantasy : ژانری که داستان آن به جادو ، سرزمین رویا و افسانه های جن و پری و ... می پردازد.

Lolicon : ژانری از مانگاها که به علایق جنسی دختران جوان و یا خردسال نسبت به هم می پردازد. همچنین این ژانر شامل داستان های کوتاهی است و توسط افراد آماتور و تازه کار طراحی می شود.

Martial arts : ژانری که داستان در هنرهای رزمی سیر می کند. یک یا چند هنر رزمی و یا ترکیبی از این هنرها در این ژانر مشاهده می شود مانند آیکیدو (دفاع شخصی) ، کاراته ، کندو ، جودو ، تکواندو و شمشیربازی.

Mystery : ژانری که در آن اتفاقی رازآلود رخ می دهد و شخصیت اصلی داستان در پی یافتن علت آن است.

Psychological : ژانری که در آن فلسفه ذهنی و انحرافات از حالت عادی روان شناسی محور اصلی داستان است.

Romance : ژانری که در آن داستان های عاشقانه جریان دارد و این عشق و محبت بین یک جنس مذکر با یک جنس مونث است و عشق های جنس های موافق در این ژانر نمی گنجد.

School life : ژانری که داستانش در یک مدرسه جریان دارد .

Science fiction : ژانری که در آن داستان درگیر تکنولوژی و دیگر علوم مربوط به پدیده ها و در خلاف و یا در امتداد علوم مدرن روز است. این ژانر را بطور خلاصه Sci-fi هم می گویند.

Slice of life : ژانری که عذاب و رنج روزانه یک یا چند شخصیت را به تصویر در می آورد. این اتفاقات می توانند در زندگی واقعی هر کدام از ما انسان ها رخ دهد .

Smut : ژانری که داستان آن کفرآمیز یا اهانت آمیز است و می تواند به مقدسات هر دین و هر طبقه ی انسانی بپردازد.

Sports : ژانری که در آن به ورزش پرداخته می شود.

Supernatural : معمولا به ژانری از مانگاها گفته می شود که قدرت های شگفت انگیز و رویدادهایی ماوراء ط‌بيعي‌ هستند که قوانین فیزیک را به مبارزه می طلبند.

Tragedy : ژانری که شامل رویدادهایی هستند که نتیجه آن شکست ها و تلفات عظیم هستند و در آن بدبختی ها و فجايع حزن انگيز به تصویر درمی آید.

[Morteza4SN]

Dojinshi : Dojinshi یا Doujinshi به ژانری از مانگاها اطلاق می شود که توسط افرادی آماتور نوشته و طراحی شده است.

Gender bender : به ژانری اطلاق می شود که دختران مانند پسران لباس پوشیده و آرایش می کنند و یا بالعکس و همچنین به ژانری اطلاق می شود که دختران تمایل به پسر بودن دارند و یا بالعکس.
برای مثال در انیمه و مانگای ½ Ranma شخصیت اصلی داستان مرتبا از جنس مذکر به جنس مونث توسط یک جادو تغییر پیدا می کند.

Mecha : Mecha یا Meka یا Mechs به ژانری اطلاق می شود که در آن روبات ها و ماشین های غول پیکر قرار دارند و توسط یک مرکز کنترل می شوند.
این ژانر اولین بار توسط Mitsuteru Yokoyama مورداستفاده قرار گرفت و ایشان پایه گذار این ژانر هستند.
این بخش همانطور که در انیمه‌ها هم دیده ‌می‌شود، مربوط به روبا‌ت‌های بزرگ می‌شود. معمولاً صحنه‌های آن همراه با مبارزه‌های بزرگ و انفجا‌های بسیار زیاد هست و معمولاً کاراکترهایش حالت فرشته‌ای را دارند که دنیا را نجات می‌دهد. از این بخش می‌توانیم به گاندم ، ولترون و بیگ او اشاره کنیم.

Yonkoma : مانگاهاي مخصوص روزنامه ها كه در چهار پنل طراحی می شود.

Gekiga : ژانری از مانگاها که در آن به مسائل جدی پرداخته می شود.

Jidaigeki : این دسته مربوط به مانگا‌های تاریخی است، که بیشتر صحنه‌های جنگ و جدال در بر دارد. از بهترین نمونه‌های این بخش می‌توان به رورونی کنشین و لون ولف اند کاب اشاره کرد.

Kodomo : ژانری از مانگاها که داستان آن مربوط به کودکان خردسال است و بالطبع مشتری ثابت آن کودکان خردسال هستند. این بخش مربوط به کودکان و معمولاً گروه سنی بین 6 الی 10 سال می‌شود. از این بخش میتوان به دیجی‌مون و پوکه‌مون اشاره کرد.

Shonen : Shonen یا Shounen لغتی است ژاپنی به معنای پسر جوان و به نوعی از مانگا اطلاق می‌شود که مخصوص پسر‌ها هست. معمولاً از نوع اکشن-ماجراجویی است که به گروه سنی 8 الی 18 ساله پسر‌ها تعلق می‌گیرد. تا امروز این بخش محبوب‌ترین بخش در مانگا محسوب می‌شود و معمولاً به خاطر صحنه‌های بزرگ جنگی شناخته می‌شود.
از مانگاهای این ژانر می توان به ، Bleach ، Naruto ، Shaman King ، Inuyasha ، One Piece ، Rurouni Kenshin Dragon ball ، Yu-Gi-Oh ، Death Note و همچنین یو یو هاکوشو اشاره کرد.

Seinen : لغتی است ژاپن به معنای مرد جوان به ژانری از مانگاها اطلاق می شود که به داستان مردان بین 18 تا 30 سال می پردازد و در آن هیچ نشانه ای از حالات جنـسی مشاهده نمی شود ،‌ بیشتر خشونت در این نوع از مانگا وجود دارد ولی صحنه‌های رمانتیک نیز هر چند گاهی در آنها مشاهده می‌شود.
از مانگاهای این ژانر می توان به Berserk ، Hellsing ، Chobits ، Elfen lied ، Oh My Goddess و آكيرا اشاره کرد.

Seijin : ژانری از مانگاها که داستان آن موردعلاقه ی مردان بالغ ، میانسال و پیر است.

Maho shojo : یک زیرژانر از ژانر Fantasy است و به آن ژانر Magical girl هم می گویند و به ژانری اطلاق می شود که در آن دختری جوان با خصوصیات یک ابرانسان به جنگ و مقابله با نیروهای شرور می پردازد و از زمین محافظت می کند.
ژانر Magical boy نیز در این تعریف قرار دارد ولی این ژانر به ندرت مشاهده می شود.

Shojo : Shojo یا Shoujo لغتی است ژاپنی به معنای دختر جوان و به مانگاهایی اطلاق می شود که مخصوص دخترها است. معمولاً از نوع رومانتیک است و کمتر حادثه درون آن به چشم می‌خورد که به گروه سنی 12 الی 18 ساله دخترها تعلق می‌گیرد. تا امروز این بخش دومین بخش محبوب در مانگا محسوب می‌شود و به سرعت در کشورهایی مانند آمریکا جای خود را تثبیت کرده‌است. مانگاهایی مانند سیلارمون، لاو هاین و چوبیتس از برترین عناوین این بخش هستند.

Josei : لغتی است ژاپن به معنای زن جوان و به ژانری از مانگاها اطلاق می شود که به داستان زنان بین 18 تا 30 سال می پردازد و اگر داستان عاشقانه ای هم در میان باشد کاملا واقع گرایانه و به دور از هرگونه خیال و رویا است ، بیشتر صحنه‌های پر احساس در آنها وجود دارد و روی آنها سرمایه‌گذاری چندانی صورت نگرفته است.
یک مانگا معروف برای این ژانر ، مانگای Honey & Clover است.

Redisu : به ژانری از مانگاها اطلاق می شود که به داستان زنان بین 18 تا 30 سال می پردازد.

Redikomi : ژانری از مانگاها که داستان آن موردعلاقه ی زنان بالغ ، میانسال و پیر است.

ويرايش : اين دسته بندي كه در سطح نت پخش شده كار دوست خوبمون AMKH (علي) در فروم بهشت انيمه است و هيچ كجا هم منبعي براش ذكر نشده ! در صورتي كه از اين دسته بندي استفاده مي كنيد لطفا منبع رو هم ذكر كنيد تا مشكلي پيش نياد .

[Morteza4SN]

اما در زمینه‌های منحرف هم انیمه‌ها دستی بر آتش دارند! که می‌تونه یکی از تگ‌های ژانر یک انیمه باشه یا انیمه به طور کامل بر مبنای اون باشه.


Ecchi : Ecchi یا Etchi لغتی است ژاپنی به معنای شهوانی یا شهوت انگیز و به ژانری از مانگاها اطلاق می شود که بر علایق جنسی نسبت به جنس مخالف یا علایق جنسی نسبت به جنس موافق می پردازد و معمولا این ژانر از مانگا توسط مردان خوانده می شود. این ژانر را همچنین با حرف لاتین H نیز نشان می دهند.

Shotacon : به ژانری اطلاق می شود که در آن شخصی به پسران جوان و یا خردسال علاقه جنسی نشان می دهد و معمولا این رابطه بین یک زن بالغ ، میانسال یا پیر با پسران جوان و یا خردسال است. بطور خلاصه به این ژانر shota هم می گویند.

H e n t a i : (در ژاپنی: 変態 یا へんたい) ؛ هنتاي نام لغتی به زبان ژاپنی است که به معنای «تغییر شکل» و یا «نابهنجاری» است. در فرهنگ ژاپنی، هنتای دارای بار منفی است و در زبان عامیانه به معنای «هیزی جـنسی» است. این ژانر مخصوص بزرگسالان بوده و خرید ، فروش و یا تماشای اون برای افراد زیر هیجده سال در ژاپن و کشورهای غربی ممنوع است. حوزه سبک هنتای شامل تمامی آرزوهای جنسی متعادل و نامتعادل و تابو می‌باشد !

سبک هنتای را میتوان به دو دسته اصلی تقسیم کرد:
مانگاهایی که اصطلاحا «هِت» خوانده می‌شوند و عاری از مضامین همـجنسگرایانه است و دیگر دسته اصلی، که بیشتر شامل کارهایی با مضامین همـجنس‌گرایانه است.
گروه دوم را هم میتوان به دو زیرگروه یائوی و یوری تقسیم کرد. در سبک هنتای، یائوی Yaoi به همجنس‌گرایی مردانه و یوری Yuri به همجنسگرایی زنانه اطلاق می‌شود.

* یائوی اغلب مردان را به شکل جنسی مبهم، چه در بُعد فیزیکی و چه در بُعد سبک خاص نویسنده نشان ميدهد که در اصطلاح بی‌شونن (BISHONEN) گفته می‌شود. «بی‌شونن» در ژاپنی به معنای «پسر خوشگل» است. برخی کارها در رده یائوی شامل «بی‌سینن» هستند که به معنای «مرد زیبا» هستند و در آنها شخصیت اصلی به صورت مردی با فیزیک بدنی مردانه و قوی را شامل می‌شوند و معمولاً از کاراکترهای پسر بسیار خوشتیپ استفاده می‌کند و مخاطب‌های آن معمولاً دخترهای جوان هستند. قهرمانهای این بخش از مانگا معمولاً خیلی زن‌نما هستند. از انواع این بخش میتواینم به پیچ گیرل و ایکس / ۱۹۹۹ که ساخت کمپانی CLAMP هست اشاره کنیم.

این سبک با «شونن-آی» (SHONEN-AI) كه به معنای «عشق پسرانه» است، فرق می‌کند. در سبک شونن-آی، دو مرد (و یا پسر) به یکدیگر ابراز علاقه و عشق می‌کنند، اما این ابراز علاقه، شامل ارتباط جنسی میان آن دو نمی‌شود. زنهایی که از سبک یائوی لذت می‌برند، در اصطلاح ژاپنی فوجوشی (腐女子) به معنای «دختران فاسد» نامیده می‌شوند.

* یوری بسیار شبیه سبک یائوی است. تنها فرق مهم یوری تمرکز داستان بر شخصیتهای زن همجنسگرا به جای مردان است. در سبک یوری، زنان و اندامهای آنان، بسیار غیرواقعی و با بزرگنمایی بیشتری نسبت به مردان در سبک یائوی، تولید می‌شوند. شخصیتهای زن در سبک یوری، «بیشوجو» (BISHOUJO) نامیده می‌شوند (مانند هامتارو و هلو کیتی) که اصطلاحا به معنای «دختران زیبا» است. به دو زن (یا دختری) که به یکدیگر ابراز علاقه و عشق کنند، «شوجو-آی» (SHOUJO-AI) گفته می‌شود که به معنای «عشقِ دختر» است.

[Morteza4SN]

آشنايي با مانگا
ترجمه دكتر يونس شكرخواه

مانگاهاي ژاپني چيزي فراتر از كارتون‌هاي سياه و سفيد هستند.

آن‌ها روي كاغذهاي ارزان‌قيمت اما با رنگ‌هاي فوق‌العاده مهيج به چاپ مي‌‌رسند. به رفتارهاي شخصيت‌هاي كارتوني موجود در مانگاها توجه ويژه‌اي اعمال مي‌‌شود و در عين حال حالات چهره‌هاي آن‌ها هم از نظر شاد يا غمگين بودن بسيار مورد توجه قرار مي‌‌گيرد.

يكي از نقاط قابل توجه در مانگاها چشم‌هاي بسيار درشت آن‌ها‌ست كه تضاد عجيبي با خالقان شرقي خود آن‌ها دارد. سان‌گوهان يكي از شخصيت‌هاي معروف كارتون‌هاي مانگا كه در راه مدرسه‌اش پرواز مي‌‌كند در نگاه اول تفاوت چنداني با ساير شخصيت‌هاي قهرمان در كارتون‌هاي دنيا ندارد، اما در واقع طراحي او به گونه‌اي صورت گرفته است كه براي توليد ويديويي و يا براي مورد استفاده قرار گرفتن در بازي‌هاي كامپيوتري فوق‌العاده مناسب است.

طنز، اكشن، آرامش و پاكي در كاراكتر او، آميزه‌اي پرقدرت را از او براي مخاطبان موردنظر ساخته است. اكسل پسرك يازده ساله‌اي كه جزو مانگاخوان‌هاي حرفه‌اي است مي‌‌گويد: "شما بايد از آخر موضوع شروع كنيد، از بالا سمت راست تا پايين سمت چپ!"

همكلاسي‌‌هاي او همه توپ اژدها (Dragon Ball) را مي‌‌شناسند البته علاقه داشتن بچه‌ها به دانلد داك و ميكي ماوس هم مي‌‌تواند جزو استثناها باشد.


مسأله‌اي به نام فروش‌

ناشران آلماني به عنوان نمونه از فروش خوب اين نوع كتاب‌ها اطلاع دارند. آن‌ها از سال‌ها پيش متوجه اين موضوع شده‌اند.

اهاپا يكي از ناشران آلماني كه ناشر عمده و بزرگي در حوزه كتاب‌هاي كمدي به شمار مي‌‌آيد و ساليانه 120 عنوان كتاب در اين زمينه چاپ مي‌‌كند سالانه ميليون‌ها نسخه از داستان‌هاي استريكس (جزو مانگاهاي پرفروش) را مي‌‌فروشد. اين ناشر توانسته است داستان‌هاي سيلرمون را هم بر مبناي هفته‌اي 350 هزار نسخه بفروشد.

نكته جالب در اين زمينه اين است كه <بوركهارد ايمه> رييس انتشاراتي آيكوم مي‌‌گويد: "فروش كارهاي ميكي ماوس پايين آمده است و در حالي كه روزگاري بهترين فروش‌هاي آن حدود يك ميليون نسخه بود. اكنون به نيم ميليون نسخه رسيده است و همه بر اين باورند كه دوره مانگاها به عنوان يك گونه خاص پرفروش فرا رسيده است."

كارلسن از دست‌اندركاران ديگر حوزه كتاب‌هاي كمدي كه در هامبورگ فعاليت مي‌‌كند مي‌‌گويد: "تا سال‌ها پيش تن‌تن و پتزي جزو پرفروش‌ترين‌ها بودند. اما از سال 1998 به بعد توپ اژدها اوضاع را به‌دست گرفت و ركورد فروش‌ها را شكست به‌طوري كه تنها در حوزه كتاب‌هاي جلد كاغذي يا همان Paper Back توانست فروش برابر با 2/4 ميليون نسخه داشته باشد."

يواخيم كاپس كه خودش تجربه نشر دارد مي‌‌گويد: "فروش توپ اژدها به ما اين نكته را فهماند كه فقط اين محتواي خوب نيست كه مي‌‌تواند فروش را تضمين كند، بلكه ما اين نكته را هم درك كرديم كه كتاب‌هاي كمدي، نه‌تنها رسانه‌هايي مرده نيستند، بلكه بسيار با روح هم هستند. ناشران هامبورگي معتقدند هري پاتر و مانگاها ميانگين عمر مطالعه را بسيار كاهش داده‌اند."

نكته جالب توجه براي ناشران آلماني اين است كه عامل 65 درصد درآمدهاي آنان كارتون‌ها و كمدي‌هاي ژاپني هستند. در گوشه‌اي ديگر از آلمان يعني در اشتوتگارت دو قهرمان ديگر يعني بتمن و سوپرمن در برابر يك مانگاي ديگر ژاپني به نام ديجي مون كم آوردند: 150 هزار فروش هر نسخه از نشريه.

اوضاع براي كتاب‌هاي جلد كاغذي، برچسب‌هاي كارتون‌ها‌، آلبوم‌ها و كلكسيون‌هاي مربوط به آن‌ها و پوسترهاي آن‌ها هم مشابه است. البته ديجي مون مي‌‌تواند جنبه ديگري را هم روايت كند كه اين روزها به پديده مهمي تبديل شده است.


شبكه تلويزيوني و دنياي چاپ‌

شبكه تلويزيوني11 RTC آلمان مجموعه‌اي از ديجي مون را عصرها پخش مي‌‌كند. اين وضعيت در مورد شبكه‌هاي ديگر اروپايي هم كه كارتون‌هاي ديجي مون را پخش مي‌‌كنند، مصداق دارد.

يكي از كساني كه دست‌اندركار تبديل اين كارتون‌ها به برنامه‌هاي تلويزيوني است اينهارد هورست است كه خودش در اين عرصه به فليكس معروف شده است. او مي‌‌گويد: "لي‌آوت‌ كار در آلمان بر مبناي كار ويديويي تعيين مي‌‌شود و سپس در اسپانيا طراحي مي‌‌شود، كار طراحي ابتدا با مداد صورت مي‌‌گيرد و سپس به استفاده از جوهر هندي مي‌‌رسد، طرح‌ها دوباره از طريق ISPN به آلمان بازگردانده مي‌‌شوند و من اين‌جا با استفاده از فتوشاپ به آن‌ها جان مي‌‌دهم.اول رنگ‌هاي اصلي را به آن‌ها مي‌‌دهم و سپس سايه روشن‌ها به آن‌ها اضافه مي‌‌شود و در نهايت رنگ‌هاي پس‌زمينه به آن‌ها داده مي‌‌شود. هدف اصلي حفظ عمق ميدان در محصول نهايي و قرار دادن كاراكترها در كانون اصلي توجهات است.تكميل يك كمدي ديجي مون ممكن است حتي تا ده روز وقت فليكس را بگيرد و حتي امروز در عصر تبادل اطلاعات كامپيوتري، باز هم براي كيفيت بيشتر، بعضي از كارها بايد دستي‌ صورت بگيرد."

كمدي‌ها يك نيروي واقعي در بازار به حساب مي‌‌آيند. نتايج يك پژوهش تازه در آلمان حاكي از آن است كه افراد بين 6 سال تا 19 سال 12 درصد از پول توجيبي خود را خرج كتاب‌هاي كمدي و مجلات كارتون مي‌‌كنند، ضمن آن‌كه پنج درصداول اين هزينه صرف خريد برچسب‌هاي اين نوع كاراكترها مي‌‌شود. اما آيا اين روند به قوت خود باقي خواهد ماند؟ يك پژوهش اينترنتي كه به همين پرسش پرداخته، با پاسخ مثبتي به اندازه 80 درصد پاسخ‌دهندگان مواجه شده است.


ژاپن در تب كمدي‌ها

در ژاپن كه مهد مانگاهاست، ماهانه 2000 مانگاي جديد توليد مي‌‌شود و اين سومين منبع درآمد در حوزه درآمدهاي مرتبط با چاپ است. رقم عجيب‌تر اين است كه ژاپني‌ها ساليانه دو ميليارد كتاب و مجله مانگا مي‌‌خرند. معهذا، در اين كشور موسوم به سرزمين آفتاب تابان، مانگاها پديده‌اي فراتر از توپ اژدها يا پوكه‌‌مون (كاراكترهاي ديگر) هستند. و در عين حال بايد اعتراف كرد كه توپ اژدها و پوكه‌مون هر دو جزو داستان‌هاي محبوب در اين عرصه به شمار مي‌‌آيند.

جامعه‌شناسان معتقد به وجود يك نوع فرهنگ مانگايي هستند كه در عالم واقع وجود دارد و اين متفاوت از كمدي‌هاي ارزان‌‌قيمت و بي‌‌اهميت است. هر كس كه از ترن‌هاي شلوغ توكيو استفاده كرده باشد به خوبي معني اين حرف را مي‌‌فهمد. كتاب‌هايي از اين دست نه‌تنها در دستان كودكان عازم دبستان و دانشجويان عازم دانشگاه ديده مي‌‌شوند، بلكه در دستان كارمندان ادارات، بانك‌ها و مغازه ها هم به چشم مي‌‌خورند. حتي مي‌‌توان از پديده مانگاهاي نقره‌اي (مربوط به سالمندان) هم حرف زد. سطل‌هاي انباشته از اين كتاب‌ها و مجلات در ايستگاه‌هاي مترو هم نمادي ديگر از قدرت گرفتن اين پديده است كه البته قواعد خاص خود را هم دارد.

مانگاها آنقدر در زندگي روزمره ژاپني‌ها نفوذ كرده‌اند كه حتي روزنامه‌ها هم از ازدواج كاراكترهاي اين كتاب‌ها و يا از بيكار شدن آن‌ها خبر مي‌‌دهند!

از چندي پيش مديرعامل نيسان موتورز هم به يك كاراكتر مانگايي تبديل شده است و اين البته عجيب نيست كه مقولات اقتصادي به سوژه‌هاي مانگايي تبديل شود.

براي مثال روزنامه ينون كيزاي از يك كاراكتر به نام شركت ژاپن در روزنامه‌اش استفاده كرد كه در واقع اين كاراكتر نهاد روابط آمريكا با ژاپن بود. البته موضوعات مورد پوشش در مانگاها فقط هم اقتصادي نيست و از توصيف موضوعات پيچيده علمي تا مسايل دشوار ديگر را دربرمي‌گيرد. توان ايجاد رفتار جدي براي كاراكترهاي مانگاها يكي از اصلي‌ترين و دشوارترين وظايف براي طراحان مانگاهاست كه با كاراكترهاي مشابه آمريكايي و اروپايي كه با چند حباب در اطراف آن‌ها (حباب‌هايي كه در آن‌ها حرف‌هاي كاراكترها نوشته مي‌‌شود) طراحي مي‌‌شود، بس متفاوت است.

جنو ناكايا؛ مسؤول فروش و خدمات مان‌رولند كه در توكيو ساكن است مي‌‌گويد: "هدف مانگاها تأثير‌گذاري بر كودكان از طريق انتقال ارزش‌هايي چون دوستي، عدالت و موفقيت است."

در كمدي ديجي‌مون دوستي يك پيام است كه نور طلايي مي‌‌پراكند و يا در توپ اژدها راندن با احتياط يك پيام است و به رابطه قدرت و مغز اشاره دارد و به تضاد بدن‌هاي قوي با مغزهاي گنجشكي. پيام‌هاي خردمندانه تأثير‌ات عميقي بر جاي مي‌‌گذارند و در خدمت خيرخواهي قرار مي‌‌گيرند. در آمريكا اگرچه كاراكترهايي چون اسپايدرمن هم حضور دارند، اما توپ اژدها و پوكه‌مون‌ها هم دارند راهشان را در بازار آمريكا باز مي‌‌كنند.

نكته مهم ديگر در اين زمينه، تقليد متن‌نويسان و طراحان آمريكايي از شيوه‌هاي ژاپني توليد كارتون است. گلد ديگر (حفاران طلا) و مدرسه نينجا نمونه‌هاي تقليد آمريكا از مانگاهاي ژاپن به شمار مي‌‌آيند.

اما در فرانسه اين مشكل چندان جدي نيست و حوزه كمدي مثل حوزه سينما در فرانسه تحت حمايت قرار دارد. خلاقيت در بازار فرانسه به دليل سخت‌گيري‌هايي كه عليه واردات فرهنگي اعمال مي‌‌شود، از حاشيه امن‌تري برخوردار است و به همين خاطر، بازار فرانسه از اوايل هزاره جديد دچار شكوفايي شده است.

رييس اتحاديه ABCD كه اتحاديه روزنامه‌نگاران و منتقدان است مي‌‌‌گويد سال گذشته در فرانسه 1292 آلبوم كمدي جديد منتشر شده است و اين در حالي است كه در شكوفايي اواسط دهه 1980 اين رقم بين 600 تا 700 آلبوم بود.

در واقع بايد گفت محصولات كمدي فرانسوي براي فروش در بازارهاي داخلي فرانسه با مشكل مواجه نيستند و طبق آمارهاي مرتبط با تجارت كتاب در فرانسه، كتاب سي‌ويكم استريكس توانسته است 2‌/‌‌2 ميليون نسخه بفروشد و جالب اين‌جا‌ست كه آمارهاي مانگاها به دليل سهم اندكي كه در بازار فرانسه دارند محاسبه نمي‌‌شوند.

اما از ديگر سو، طراحان آلماني روياي فروش‌هاي ژاپني را دارند و به هر حال بازار تصاوير در آلمان، بازار ديگري است و 95 درصد كتاب‌هاي كارتون در آلمان وارداتي هستند.


پوكه‌مون‌

پوكه‌مون يك شخصيت كارتوني است كه دل بچه‌ها را در همه جاي جهان ربوده است. او كه ابتدا براي گيم طراحي شد، يك پسر 4 ساله است كه قدرت‌ خارق‌العاده‌اي دارد.

خالقان اين شخصيت يك استراتژي‌ تهاجمي را براي بازاريابي برگزيدند و آن را در سينما و تلويزيون و به‌صورت پويانمايي هم ارايه دارند. كتا‌ب‌هاي نقاشي و كارت‌هاي پوكه‌مون هم در بازار به چشم مي‌‌خورد.


ديجي‌مون‌

ديجي‌مون يك هيولاي كوچك ديجيتال است. هيولاهاي بزرگ‌تر و كوچك‌تر از او هم ردپاي او را تعقيب مي‌‌كنند. ديجي‌مون‌ها دو نوع هستند: ديجي‌مون‌هاي خوب و ديجي‌مون‌هاي بد. اكثر آن‌ها مي‌‌توانند به مراحل بالاتري از تكنولوژي ديجيتال برسند.

هدف آن‌ها نجات دنياي ديجيتال از دست قدرت‌هاي شرور است.


پرنسس مانگاها

روميكو تاكاهاشي اهل ژاپن، موفق‌ترين زن در عرصه طراحي مانگاهاست. او كه اكنون 45 سال دارد از همان دوران مدرسه به تزيين مانگاها علاقه داشت و مي‌‌خواست در همين عرصه به يك هنرمند تبديل شود.

او كه طي بيست سال گذشته به طراحي مانگاها اشتغال داشته و ميليون‌ها تن را در سراسر جهان به مانگاها علاقه‌مند ساخته است، در كارش از چاشني اسطوره‌هاي چيني و ژاپني استفاده مي‌‌كند و به موضوعات روابط انساني و محيط‌هاي اسرار‌آميز مي‌‌پردازد.

روميكو تاكاهاشي كه در ميان طرفدارانش به پرنسس مانگاها شهرت دارد، در طراحي خود از ريتمي نرم و ساده برخوردار است. كاراكترهايي كه او خلق مي‌‌كند ممكن است عجيب و غريب باشند اما از اعتبار ويژه‌اي برخوردارند. كشمكش‌هاي موجود در داستان‌هاي او برخاسته از حسادت، غرور و سوء‌تفاهم است و با اين حال خواننده آثار او به ندرت در اين آثار با يك دشمن كاملاً واقعي مواجه مي‌‌شود.


پدر مانگاها

در زماني كه دانلد داك در آمريكا جزو كارهاي موفق بود اولين مانگا در ژاپن ظاهر شد كه طراح آن اوسامو تزوكا بود. او يك دانشجوي پزشكي بود و ساخته‌اش را به نام كيمبا، شير سفيد مي‌‌شناسيم. نام اين مانگا در زبان ژاپني <ثين تاكريما> بود.

كيمبا توانست در گام اول 400 هزار نسخه فروش داشته باشد. تزوكا پس از آن‌كه تحصيلات پزشكي‌اش را به پايان برد، وقت خود را به‌طور دايم به خلق مانگاها اختصاص داد و اين كار منجر به خلق چند كاراكتر ديگر به نام‌هاي شواليه‌اي با روبان و پسر ستاره شد. او از آغاز دهه 1960 به پويانمايي رو آورد و تا هنگام مرگ يعني تا سال 1989 توانست 150 هزار صفحه كارتون توليد كند و پويانمايي‌هايش هم خوراك 60 شب سرگرمي پياپي را فراهم ساخت. او به پدر مانگا در ژاپن شهرت دارد و سالني هم به نام او در شهر تاكارازوكا ساخته شده است.


منبع: همشهري آنلاين

[Morteza4SN]

Tankōbon

Tankōbon يك اصطلاح ژاپني (単行本) براي مانگاهاي سريالي است كه اكنون در غالب يك كتاب كامل عرضه شده اند. خب مانگاها ابتدا يا در مجله هاي مانگا (Animage) و ماهيانه به چاپ ميرسند (نظير such as Afternoon ، jets comics ، Shonen Jump ، Hana to Yume و ...) ، يا به صورت كتابچه هاي همراه و به صورت هفتگي ...

بعد از به پايان رسيدن مانگاي سريالي در صورتي كه با استقبال مواجه شده باشد كل فصل هاي مانگا رو با كيفيت بهتر در قالب يك كتاب ارائه مي دهند كه اصطلاحا به آن « تانكوبون » مي گويند.

در انگليسي معمولا Tankōbon را به صورت tankoubon و tankobon هم مي نويسند .
مردم ژاپن اكثر مواقع به آن l (コミック) komikku هم مي گويند كه از لغت لاتين comic گرفته شده است.

تانكوبون در دو قطع "graphic novel" يــا "trade paperback" به بازار عرضه مي شود .
قالب "trade paperbackl" همان قالب مرسوم در ژاپن با سايز 13*18 سانتيمتر مي باشد .
قالب "graphic novel" سايز مرسوم رمانهاي گرافيكي امريكايي است كه 18*25 سانتيمتر مي باشد .

تانكوبون تحت تاثير بازار كميك امريكا و ناشرين مختلف آن ترجيحا با استاندارد آنها و در قالب هاي كوچكتري عرضه مي شود كه به اين كار اصطلاحا سايز و قالب خلاصه شده ( "digest format" يا "digest size" ) مي گويند.


از لحاظ كيفيت عرضه مانگا در قالب تانكوبون (كتاب كامل) ، دو دسته Aizōban و Kanzenban قابل بررسي است :

aizōban (愛蔵版) l ؛ اصطلاحي براي نسخه اديت شده كلي يك مانگاي سريالي است كه معمولا به خاطر كيفيت بهتر كاغذ و چاپ ، گرانتر هم هستند كه به خاطر چاپ محدودشان ارزش بيشتري هم دارند . معمولا فقط مانگاهاي محبوب تر مثل توپ اژدها (Dragon Ball) به اين شكل عرضه مي شوند.

Kanzenban (完全版) l ؛ اصطلاح ديگري است كه براي تفكيك نسخه هاي ويژه عرضه شده مانگا به كار مي برند . اگر وجه تسميه نسخه هاي aizōban بهتر بودن كيفيت و ارزش آنهاست ، در نسخه kanzenban كاملتر بودن آن نسبت به نسخه سريالي را شاهد هستيم.

نسخه هاي aizōban در بازار مورد استقبال فراوان قرار مي گيرند و عناويني مانند Fruits Basket و Rurouni Kenshin در اين فرمت تجديد چاپ مي شوند.


از لحاظ قطع كتاب ، مانگاها با توجه به سبكشان در دو نوع Bunkoban و Wide-ban ويرايش مي شوند :


l(文庫版) Bunkoban ؛ ويرايش «بانكو-بن» به سايز رمانهاي ژاپني گفته مي شود كه صفحاتش معمولا در سايز A6 يعني (105*106 ميليمتر) هستند و از tankōbon كمي ضخيم ترند ، پرينت ويژه دارند ، از كاغذهاي با كيفيت خيلي بهتر استفاده مي كنند و معمولا جلد آنها به صورت اختصاصي طراحي دوباره مي شود و در كاور مخصوص مانگا قرار مي گيرند.

مانگاي Please Save My Earth در 21 جلد با ويرايش تانكوبون عرضه شد و وقتي مجددا در قطع و ويرايش بانكو-بن عرضه شد به 12 جلد كاهش يافت.

عموما به اين سبك به طور خلاصه Bunko هم مي گويند.


l(ワイド版, waidoban) Wide-ban ؛ ويرايش «وايدو-بن» بزرگتر از يك تانكوبون استاندارد است . خيلي از مانگاها به خصوص مانگاهاي سبك seinen و josei بعد از اتمام سريال آنها در مجله در ويرايش وايدو-بن منتشر مي شوند . البته بد نيست بدانيد مانگاهاي سبك shōnen و shōjo عموما با ويرايش تانكوبون منتشر مي شوند.

وقتي يك سري كه قطع آن تانكوبون بوده با قطع وايدو-بن عرضه مجدد مي شود تعداد صفحات آن هم كاهش مي يابد . مثلا عرضه اصلي Maison Ikkoku در 15 جلد بوده ولي ويرايش وايدو-بن آن در 10 جلد عرضه مجدد شده است.

منبع : en.wikipedia

ترجمه و تهيه : Morteza4SN