سفر مجازی در جهان واقعی
یکی از آرزوهای قدیمی و دیرینه انسان ها این بوده که بتوانند بدون سفر به نقاط مختلف جهان و با صرف کمترین هزینه ، نقاط دیدنی دنیا را ببینند، به هر جای کره خاکی سفر کنند، رفت و آمد مردم و عبور و تردد در خیابان ها و جاده های دوردست را به تماشا بنشینند، منظره های بکر و جذاب طبیعت شگفت انگیز خداوند را بنگرند و سرانجام، دنیا را در دستان شان بگیرند و مانند یک کره واقعی در مقیاسی کوچک، این پهنه عظیم آبی و خاکی را بچرخانند و آنچه که آرزوی دیدنش را داشته اند، یکجا حس کنند.

تحقق این آرزو همانند بسیاری از آرزوهای دست نیافتنی دیگر بشر، جز با کمک تکنولوژی ممکن نبود و بار دیگر فناوری بود تا به کمک این انسان طماع و پرحرص آمد تا او را برای رسیدن به هدفی نو، یاری دهد.
دسته یی از نرم افزارهای امروزی کامپیوتر که به آنها Virtual Globe گفته می شود، نوعی مدل یا بازسازی الکترونیکی از کره زمین هستند که به صورت سه بعدی، نقاط مختلف جهان را شبیه سازی می کنند. اینگونه نرم افزارها، امکان ایجاد و نمایش چندین تصویر با زوایای مختلف از یک عارضه طبیعی مانند جنگل، رودخانه، دشت، بیابان و عوارض غیرطبیعی مانند جاده ها، پل ها، خیابان ها و ساختمان ها را با کیفیت های متفاوت عرضه می کنند.
NASA World wind یا Norkart VG از همین دست نرم افزارها هستند که با استفاده از تصاویر ماهواره یی، برای نخستین بار در سال های ۲۰۰۱ و ۲۰۰۲ به بازار عرضه شدند تا کاربران را با نوعی جدید از فناوری گیتاشناسی به کمک اینترنت آشنا کنند.
یکی از معروف ترین این نرم افزارها که در حال حاضر پرکاربردترین آنها نیز بین کاربران محسوب می شود، نرم افزار گوگل ارث (Google Earth) است که توسط کمپانی گوگل عرضه شده است.
این نرم افزار که قبلاً Earth viewer نامیده می شد، توسط شرکتKeyhole Inc تولید شد و در سال ۲۰۰۵ نیز به صورت رسمی به Google Earth تغییر نام داد. کی هول، یک شرکت امریکایی است که در سال ۲۰۰۴ توسط سرمایه داران گوگلی خریداری شد و روی کامپیوترهای دارای ویندوز ۲۰۰۰ به بالا، لینوکس، مکینتاش ۹/۳/۱۰ و بالاتر به اضافه سیستم عامل FreeBSD قابل اجراست.
● با Google Earth شروع کنیم
گوگل تصاویر خود را با استفاده از شاتلی که ناسا برای انجام عملیات نقشه برداری از کره زمین به فضا روانه کرده، جمع آوری کرده است. در واقع این واقعیت به ما می گوید که می توانیم قله اورست یا کانال سوئز را از سه زاویه و به شکل سه بعدی مشاهده کنیم.
از ۲۳ نوامبر ۲۰۰۶ نیز امکان مشاهده سه بعدی بسیاری از قلل مرتفع مانند اورست، به کمک فناوری DEM یا مدلینگ دیجیتال قلل فراهم شده و از این طریق، شکاف ها و نقایص موجود در نسخه های قبلی برطرف شده است. ضمن اینکه گوگل، قابلیت مشاهده سه بعدی ساختمان های بسیاری از شهرها در ایالات متحده و ژاپن را فراهم کرده است.
این نرم افزار در دو ویراست رایگان و تجاری ارائه شده است و نسخه رایگان یا خانگی آن نیز به مراتب ضعیف تر از نسخه تکامل یافته تجاری است که ۴۰۰ دلار قیمت دارد.
● Google Earth و ماجراهای جالب
از نکات جالبی که راجع به Google Earth می توان به آن اشاره کرد، در مورد نمایش تصاویر مربوط به سانفرانسیسکو است. در حال حاضر، کاربران در صورتی که در نرم افزار به دنبال بلوار اکتاویا بگردند، با تصویر آزادراه تخریب شده جریان زلزله «لوما پریتا» سال ۱۹۸۲ مواجه می شوند که به دلیل خسارت های اساسی، کلاً تخریب شد. این آزادراه در سال ۱۹۹۲ به طور کلی از سانفرانسیسکو حذف و با تقاطعات غیرهمسطح دیگری جایگزین شد. در نتیجه می توان دریافت که تصویر هوایی ارسال شده توسط Google Earth، قبل از سال ۱۹۸۲ گرفته شده است،قابلیتی که پس از به کارگیری فناوری سه بعدی Keyhole ۳d توسط گوگل به نرم افزار Google Earth اضافه شد، این امکان را به وجود آورد که سی و هشت شهر از امریکا به علاوه شهر توکیو در ژاپن به صورت سه بعدی قابل مرور باشند. پس از تلاش های مکرر جامعه مشتریان Google Earth، بناهای سه بعدی در بخش هایی از لندن و اسکندریه مصر قابل مرور و مشاهده شدند ضمن اینکه قابلیت نمایش سه بعدی و زوم با کیفیت بالا روی بناهای مهم جهان در قاره های مختلف از جمله برج ایفل در پاریس، ساعت بیگ بن در لندن، برج کج پیزا در رم ایتالیا و آکروپولیس در آتن یونان نیز به نرم افزار اضافه شد.
● تکنولوژی مورداستفاده
بسیاری از قسمت های خشکی دنیا به ویژه جزایر دورافتاده و کشورهای اقیانوسیه، در تصاویر ماهواره یی با کیفیتی در حدود ۱۵ میلی متر در پیکسل ظاهر شده اند و این یعنی تقریباً یک هزارم کیفیت استاندارد تصاویر ماهواره یی که باعث می شود نتیجه مخابره شده بسیار افت کیفیت داشته باشد.این کیفیت ها در بسیاری از مناطق نیز حتی به ۱۵ پیکسل در متر می رسد مانند جزایر فارو، ترشوان، دره سیلیکون و جزایر جنوب غربی انگلیس به نام Isles of scilly، در نتیجه انتظار دریافت نتیجه مطلوب از نرم افزار در همه نقاط دنیا وجود ندارد.گوگل، بسیاری از این نارسایی ها و اشتباهات در نمایش تصاویر را پس از عرضه نسخه های رسمی Earth برطرف کرد و کاربران نیز بدون نیاز به آپدیت کردن نرم افزار، این قابلیت را داشتند که ویرایش های جدید را مشاهده کنند. نرم افزارهایی مثل ساخت VG مخصوص ناسا یا Google Earth، در هر لحظه که کاربر به اینترنت متصل می شود، تصاویر فریم به فریم از نقاط مورد نظر کاربر روی کره زمین را روی هارددیسک و در پوشه فایل های موقتی ذخیره می کند و بعد برای استفاده آفلاین پس از قطع ارتباط با اینترنت نیز امکان استفاده از این تصاویر را فراهم می آورد.
در Google Earth، این حافظه موقتی قابلیت ذخیره کردن تا ۲ هزار مگابایت یا حدوداً ۲ گیگابایت تصویر برای مرور و نمایش آفلاین را دارد. این تصاویر قبلاً توسط ماهواره هایی اختصاصی که حول یک مدار مشخص کره زمین را دور می زنند و همراه با چرخش وضعی و انتقالی زمین، تصاویر تمام نقاط آن را دریافت می کنند، گرفته می شود.هرچند در راه تهیه تصاویر ماهواره یی از شهرهایی که نیاز بود تا با کیفیت بالا در نرم افزار نمایش داده شوند، مشکلات زیادی وجود داشت از جمله توده های ابری که در روزهای بارانی و پاییزی باعث ایجاد اختلال در کار شاتل تصویربرداری ناسا می شدند یا سایه کوه های بلند و مرتفع در نقاطی مانند تبت که روی مناظر می افتادند و کیفیت تصویرها را پایین می آوردند اما با تمامی تلاش هایی که مصروف شد، سعی بر آن بود تا Google Earth، قوی ترین نرم افزار در نوع خود باشد.تصاویر ماهواره یی Google Earth، در یک زمان واحد گرفته نشده اند، با این حال بازه زمانی تصویربرداری آنها در کمتر از ۳ سال بوده است. البته در بسیاری از موارد، دسته های تصاویر به شکل صحیح و کاملی در کنار یکدیگر چسبانیده و اصطلاحاً دوخته نشدند تا نقشه کره زمین به درستی تشکیل شود. در برخی موارد نیز errorها و اشکالاتی در نمایش تصاویر به دلیل فناوری خاص استفاده شده در اندازه گیری ارتفاع عوارض جغرافیایی به وجود آمد و توسط کاربران گزارش شد. برای مثال وقتی در حالت مرور دو بعدی، به بخشی از آدلاید استرالیا نگاه می کنیم، آسمانخراش های چندین طبقه یی این شهر به شکل کوه نشان داده می شوند.
همینطور عملگر «اندازه بگیر» در نرم افزار، نشان می دهد که طول خط استوا ۴۰ هزار و ۳۰ کیلومتر است که نسبت به اندازه واقعی آن، یازده صدم درصد خطا دارد. نصف النهار مبدأ نیز با خطای معادل منفی یازده هزارم درصد، یک کیلومتر کمتر از اندازه واقعی آن، در نرم افزار نشان داده می شود. ضمن اینکه بسیاری از مناطق قطب شمال و خانه های اسکیمویی در نسخه جدید Google Earth، غایب هستند.
● بسیاری از کاربران
Google Earth از کره جنوبی نیز به این نرم افزار انتقاد می کنند چرا که برخلاف معاهدات بین المللی، از نام های ژاپنی برای خلیج های در طول مسیر سواحل جنوبی شبه جزیره کره استفاده می کنند، برای مثال خلیج بوسان که در نرم افزار به عنوان «ناکوتوگو پو» معرفی شده یا خلیج ماسان که Google Earth آن را «اونچن وان» نامیده است.
همینطور بسیاری از کاربران تایوانی، Google Earth را به شدت مورد انتقاد قرار دادند چرا که این کشور را به عنوان یکی از استان های تحت پوشش جمهوری خلق چین معرفی کرده است. با وجود اینکه پس از اعتراضات گسترده، گوگل تغییرات جدیدی اعمال کرد اما مجدداً اهالی جمهوری خلق چین ادعا کردند حالت قبلی صحت داشته و تایوان یکی از ایالت های چین اصلی است.
● امنیت کشورها در خطر است
بسیاری از کارشناسان رسانه یی و حتی سران سیاسی بلندپایه کشورهای مختلف، Google Earth را یک نرم افزار جاسوسی با حمایت سازمان جاسوسی امریکا معرفی می کنند که قوانین بین المللی و امنیت ملی کشورها را نقض می کند و تهدیدی بر صلح جهانی محسوب می شود.مخلص کلام منتقدان بین المللی و سیاسی نرم افزار جنجالی ثروتمندترین کمپانی فناوری اطلاعات دنیا این است که برخی تصاویر ارائه شده از تاسیسات نظامی و مخفی کشورها، می تواند به عنوان ابزاری برای حملات تروریستی تبدیل شود.
رئیس جمهور هند، عبدالکلام معتقد است که گوگل به صورت غیرقانونی، تصاویری با کیفیت بسیار بالا از تاسیسات نظامی حساس این کشور ارائه داده است و از این حرکت ابراز نگرانی کرده است.دولت کره جنوبی نیز نگرانی خود را از مخابره تصاویر کاخ ریاست جمهوری و تاسیسات نظامی این کشور که ممکن است توسط دشمنان آنها در کره شمالی مورد سوء استفاده قرار گیرد اعلام کرده است. مسوولان رآکتور اتمی «لوکاس هایتز» در سیدنی استرالیا نیز از گوگل خواسته اند تا تصاویر HR و کیفیت بالای Google Earth از این تاسیسات را حذف، سانسور یا محو کند هرچند که بعدها درخواست خود را پس گرفتند، بسیاری از شهروندان امریکایی نیز از انتشار تصاویر منازل و حوزه های شخصی خود توسط Google Earth به شدت ناراضی و نگرانند و معتقدند این حرکت، برخلاف قوانین امنیت شخصی و ملی امریکا است و باید توسط دولت پیگیری شود چرا که تصاویر باکیفیت بالای این نرم افزار از مناطق مسکونی و شهری با قابلیت چندین برابر زوم، به راحتی جزییات منازل و مساکن افراد را نمایش می دهد. بسیاری از این انتقادات متوجه انتشار جزییات دقیق و موشکافانه تصاویر گوگل از بناها و تاسیسات هستند و عده یی دیگر نیز تعمد گوگل در فراهم آوردن امکانی برای ورود به حیطه شخصی افراد یا خطوط قرمز دولت ها و ممالک را با ایجاد امکان زوم و جست وجوی دقیق نام بناها، خیابان ها، کوچه ها و جزییات مطرح می کنند.
سیدایمان ضیابری
تحلیل: روزنامه اعتماد