فرهنگ/تصوف و طريقه‌هاى آن
طریقه قادری
طریقه نقشبندیه
نعمت‌الهی و خاکساریه
به نقل از مورخين پس از سرکوبى خرم‌دينان، به ويژه در منطقه کردستان و غرب، تصوف بر بستر اعتقادى کردان به قول و فعل مشايخ و بزرگان خود در ميان آنها راه يافت و اکراداز سده سوم هجرى با تصوف آشنا شدند.
صوفيان دينور از شهرت به سزايى در سرزمين‌هاى اسلامى برخوردار بودند و از مشايخ معروف آنها در سده سوم هجرى ممشاد دينوري را مى‌توان نام برد. طريقت سهرورديه و سپس نوربخشيه نيز هر کدام ساليان دراز در کردستان رواج داشتند. مؤسس طريقه سهرورديه، شيخ شهاب‌الدين سهروردي و مؤسس طريقت نوربخشيه، سيد محمد نوربخش است. امروزه در کردستان دو طريقت رواج دارد که مرکزشان در اورامان،مکري، سليمانيه، شمدينان، فرپوت و ... است.
طريقه قادرى
دراويش قادرى از قديمى‌ترين سلسله‌هاى طريقت به شمار مى‌روند. مؤسس اين طريقت شيخ عبدالقادر گيلاني (۴۷۰-۵۶۱ هـ.ق) ملقب به قطب اعظم، غوث اعظم و مشهور به غوث گيلاني از مشايخ بزرگ است. رواج اين طريقت در کردستان به وسيله بابا رسول برزنجي از سادات برزنجه در ناحيه شهر زور انجام گرفت.
پيروان اين طريقت درک حقيقت و روشنى روح و وصول به حق را در قيل و قال و سماع مى‌دانند و معتقدند که لذت جسم موجب شادمانى روح مى‌شود. آنها در مجالس ذکر خود با حضور مرشد دف مى‌زنند و به روش خاص سر و گردن خود را ابتدا آهسته و به تدريج سريع‌تر حرکت مى‌دهند و تا آخرين قدرت و توانايى خود، اين کار را ادامه مى‌دهند، به عالم جذبه مى‌روند و آنقدر به ذکر ادامه مى‌دهند تا به خلسه برسند و از خود بى‌خود شوند. در اين حالت آنها دست به اعمالى مى‌زنند که هر بيننده‌اى را شگفت‌زده مى‌نمايد؛ آتش مى‌خورند، بر آتش راه مى‌روند، ساخ سرخ شده بر سينه مى‌زنند، سيخ و خنجر در زبان و گونه، گلو و شکم و کتف خود فرو مى‌کنند، شيشه و لامپ روشن مى‌جوند، اشياى بزرگ را مى‌بلعند و با اتصال شيشه و لامپ به بدن خود آن را روشن مى‌کنند.
ذکر دراويش قادرى بر دو نوع، يکى ذکر نشسته به نام تهليل و ديگر ذکر ايستاده به نام هره است. در ذکر نخست، حلقه‌وار مى‌نشينند و شيخ يا خليفه رهبرى ذکر را بر عهده مى‌گيرد. او در حلقه مريدان قرار مى‌گيرد و در حالى که تسبيحى در دست دارد به رهبرى ذکر دراويش مى‌پردازد. براى ذکر ايستاده هره دراويش به ايستاده حلقه‌اى تشکيل مى‌دهند و خليفه در وسط ايستاده و رهبرى ذکر را به عهده مى‌گيرد. اين ذکر با آهنگ طبل (طاس)، دف و شمشال همراه است. دراويش اين فرقه هر شب سه‌شنبه و يا شب جمعه در تکيه به گرد پير جمع شده و مراسمى در برابر او برگزار مى‌کنند.
طريقه نقشبنديه
مؤسس اين طريقه خواجه بزرگ مولانا بهاءالدين محمد نقشبند بخارايي است که در محرم ۷۱۷ هـ.ق در ديه قصر عارفان يا قصر مندوان در يک فرسنگى بخارا به دنيا آمد. برخى از منابع او را از سادات حسينى شمرده‌اند.
در وجه تسميه نقشبند و معنى نقشبند -لقب خواجه بهاءالدين - نظرات مختلفى وجود دارد؛ گروهى نقشبند را در معناى مجازى گرفته‌اند و برخى در معنى حقيقي. آنان که معنى مجازى را در نظر دارند چنين نوشته‌اند که بهاءالدين از کثرت ذکر به درجه‌اى رسيد که لفظ جلاله (الله) در درونش نقش بسته است.
اى برادر در طريق نقشبند ذکر حق را در دل خود نقش بند
اما معنى حقيقى کلمه نقشبند صفت مرکب فاعلى است از مصدر نقش بستن به معنى تصوير کردن، نقاشى کردن، صورت‌گرى و نقشبند به معنى نقاشى و مصور صورت‌گر است. نقاشان برجسته‌اى در اين زمينه در قرون هشتم تا دهم وجود داشتند و احتمال نزديک به يقين بهاءالدين قبل از ورود به طريقه خواجگان، نقشبند بود، شايد اين حرفه پدرانش هم بوده است.
مروج اين طريقت در کردستان مولانا خالد نقشبند است که منسوب به تيره ميکاييلى از طايفه جاف شهر زور است. مولانا خالد در اواخر قرن دوازدهم هـ.ق در قراداغ در ناحيه شهر زور متولد شد، پس از تعليمات نزد پدر و استادانى چون سيد عبدالکريم برزنجي و ... به سنندج رفت و نزد رئيس‌العلماى آنجا شيخ محمد قسيم مشغول تحصيل شد. بعد به سليمانيه بازگشت و در آنجا به تدريس اشتغال ورزيد.
پيروان اين طريقت عرفان و وصول به حق را تفکر و سکوت مى‌دانند و برخلاف پيروان قادريه از قيل و قال و سماع پرهيز مى‌کنند، در جمع بر گرد مراد خويش حلقه مى‌زنند و در حالى که چشم‌ها را بسته‌اند مدتى در خود فرو مى‌روند تا بتوانند با مراد رابطه برقرار کنند. اين حالت را رابطه گويند. سپس مراد، مريد نيازمند را ارشاد و انتخاب کرده، دو زانو در مقابلش مى‌نشيند و با نگاه مستقيم به چشمان مريد تعليمات روحى لازم را به او مى‌دهد. اين مرحله را توجه گويند. در اين مرحله هرقدر مريد مستعدتر باشد توجه مراد مؤثرتر است تا به حدى که منجر به نعره کشيدن او مى‌شود، اين وضع را جذبه خوانند، حالت جذبه آنقدر ادامه داده مى‌شود تا مريد از توجه به نياز گذشته و به صفاى باطن برسد.
نعمت‌الهى و خاکساريه
دو طريقه ديگر نيز در کردستان رواج دارد که بيشتر در منطقه کرمانشاه فعاليت مى‌کنند: بنيان‌گذار طريقت نعمت‌الهى که شاه نعمت‌الله‌ولي است و مقبره او در ماهان کرمان قرار دارد، و بنيان‌گذار طريقه خاکساريه که سيد جلال‌الدين حيدر به نام سلسله جلالى خاکسار و فرقه‌اى منسوب به او هستند.
جواب بصورت نقل قول
موقعیت جغرافیایی استان خوزستان 
موقعیت جغرافیایی استان سمنان 