اینترنت ملی، محدودکننده یا سهولت‌بخش؟
اینترنت ملی، محدودکننده یا سهولت‌بخش؟
«اینترنت ملی» پدیده‌ای که از زمان طرح موضوع آن مخالفت برخی کارشناسان را به‌دنبال داشت، همچنان در دستور کار وزارت ارتباطات قرار دارد. هفته گذشته، عبدالمجید ریاضی، معاون فناوری اطلاعات وزارت ارتباطات از راه‌اندازی این طرح تا پایان سال‌جاری خبر داد؛ با نصب تجهیزات فراهم شده در راستای ایجاد پیش‌زمینه‌ها با هدف راه‌اندازی اینترنت ملی در استان‌های قم و کرمان، تا پایان سال‌جاری، طرح اینترنت ملی در کشور راه‌اندازی می‌شود. ریاضی با بیان اینکه طراحی‌ها در راستای گسترش شبکه اینترنت ملی در کشور که مراکز اصلی اینترنت استان‌ها را به هم متصل میکند در وزارتخانه انجام شده است، به فارس گفت: زمینه برگزاری مناقصه در راستای اجرایی شدن این شبکه فراهم شده است.
پیش از این نیز راه‌اندازی اینترنت ملی بار‌ها از سوی مقامات وزارت ارتباطات مورد تاکید قرار گرفته بود. از جمله کمال محامد‌پور معاون پژوهش، آموزش و امور بین‌الملل وزارت ارتباطات که ایجاد شبکه ملی اینترنت را در کشور بسیار مهم می‌داند: با ایجاد این شبکه و هاستینگ داخلی دیگر اطلاعات داخلی کشور از سایتهای خارجی عبور نمی‌کنند که این از نظر مسائل امنیتی و اقتصادی بسیار مفید است. موافقان این شبکه را برای ارتباط دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و پژوهشی داخلی مفید می‌دانند و معتقدند ایجاد پهنای باند وسیع در کشور و ایجاد ترافیک و جریان داده‌های داخلی می‌تواند به محققان کشور در جهت دسترسی به اطلاعات داخلی کمک شایانی کند. محامد‌پور در این زمینه می‌گوید: البته باید در برخی مواقع از سایتهای خارجی و بین‌المللی هم استفاده کرد ولی از نظر بنده باید در زمینه تبادل اطلاعات خانگی حتما از شبکه ملی اینترنت استفاده شود.
اینترنت ملی، ترکیبی مبهم
«واژه اینترنت ملی یک واژه نامفهوم است و طی ۲ سال اخیر که مطرح شده به هیچ‌وجه نتوانسته جایگاهی برای خود در میان نخبگان و کارشناسان پیدا کند.» علی‌اکبر جلالی با بیان این مطلب می‌گوید: اگر مسئولان ذی ربط از همان ابتدا به جای اینترنت ملی از «شبکه ملی پرسرعت» یا «اینترانت» استفاده می‌کردند هیچ مشکلی پیش نمی‌آمد و کارشناسان و نخبگان فناوری اطلاعات هم از این مسئله استقبال می‌کردند. این کارشناس فناوری اطلاعات با اشاره به اینکه در هیچ کجای دنیا بحث اینترنت ملی نداریم، می‌افزاید: به نفع کشور است که این بحث اینترنت ملی رسما کنار گذاشته شود تا این همه ابهام بیهوده و تشویش ایجاد نشود. محدودیت ارتباطات، فیلترینگ کامل و… از جمله احتمالاتی است که از زمان طرح مسئله اینترنت ملی در بین کارشناسان مطرح شده است؛ «اگر هدف طراحان اینترنت ملی یا شبکه ملی اینترنت فیلترینگ صددرصدی باشد می‌توان گفت که تنها اتلاف منابع است و هیچ فایده‌ای برای کشور نخواهد داشت.»
حسن بهشتی پور، یک کارشناس رسانه است که در گفت‌وگو با مهر چنین می‌گوید. وی با بیان اینکه اگر ایده اینترنت ملی برای جبران ضعف اطلاع‌رسانی در کشور طراحی شده باشد قابل پذیرش است، می‌گوید: اما اگر هدف طراحان اینترنت ملی این باشد که فقط بخواهند فیلترینگ را صددرصدی کنند و تنها چیزهایی را که مفید تشخیص می‌دهند به مخاطب ایرانی عرضه کنند و بقیه اطلاعات و داده‌ها را از دسترسی آنان خارج کنند، می‌توان گفت که تنها اتلاف منابع است و هیچ فایده‌ای برای کشور ندارد. محمد مهدی فرقانی، استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی از دیگر منتقدان این طرح است که در این زمینه می‌گوید: اینکه در عرصه اینترنت سرنوشت داده‌ها و اطلاعات خودمان را به بیگانگان ندهیم خوب است ولی تفکیک ارتباطات از شبکه جهانی اینترنت با عنوان اینترنت ملی یا هر عنوان دیگر شدنی و مطلوب نیست.
وی با بیان اینکه کشورهای بسیاری خواهان توزیع مدیریت راهبردی اینترنت در جهان هستند، ادامه میدهد: استفاده از مدل اینترنت ملی تجربه‌ای است که ظاهرا فقط در کشور ما بدان پرداخته شده و ایده «اینترنت ملی» مفهومی کاملا مبهم و غیرشفاف است. به اعتقاد این استاد دانشگاه، نمی‌توان خصلت جهانی بودن در مورد اینترنت را نادیده گرفت و حتی درصورت تحقق این ایده و ایجاد نوعی شبکه داخلی این پدیده از نظر ارتباطی ابتر خواهد بود و فایده‌ای هم نخواهد داشت.
فواید یک شبکه ملی
در مقابل این اظهارات، برخی کارشناسان برای این شبکه فوایدی قائل هستند. سازماندهی ارتباطات داخلی، افزایش سرعت اینترنت و امنیت اطلاعات از جمله این مزایاست. احمد بزرگیان، عضو کمیته مخابرات در مجلس هفتم در این زمینه می‌گوید: در حال حاضر هنگامی که ۲ دانشگاه داخلی ما بخواهند با یکدیگر ارتباط داشته باشند باید از طریق اینترنت بین‌المللی این کار انجام شود که در این شیوه داده‌های داخلی این دانشگاه‌ها یکبار به دیتا سنترهای آمریکایی وارد می‌شود که از منظر اقتصادی و امنیتی دارای اشکال است و باعث کاهش سرعت انتقال اطلاعات می‌شود. این کارشناس یکی از دلایل سرعت پایین اینترنت در کشور را وجود نداشتن یک دیتا‌سنتر داخلی می‌داند و معتقد است با ایجاد این شبکه ملی این مشکل هم خودبه‌خود رفع می‌شود.
آیا ایجاد چنین شبکه‌ای در هیچ کجای دنیا سابقه دارد؟ دکتر بزرگیان در پاسخ به این سؤال می‌افزاید: اینکه هر طرحی باید در دنیا مورد یا نام مشابه داشته باشد صحیح نیست بلکه باید از نظر انتظارات و خواسته‌هایی که از طرح وجود دارد به آن نگاه کنیم. وی اضافه میکند: وقتی ما از یک شبکه انتظاراتی به نفع کشور داشته باشیم پس می‌توانیم آن را هم شبکه ملی بنامیم، حالا این شبکه می‌تواند در بخش‌های مختلف اعم از اینترنت، اینترانت، زیرساخت یا شبکه‌های داخلی باشد.
با وجود تمام این اظهارات به‌نظر می‌رسد ایجاد شبکه ملی اینترنت یا اینترنت ملی به‌صورت جدی از سوی وزارت ارتباطات دنبال می‌شود چنان‌که ریاضی، فعالیت آزمایشی پایگاه‌های قم و کرمان را در راستای الگوبرداری سایر استان‌ها عنوان میکند؛ راه‌اندازی مراکز کرمان و قم می‌تواند نقش مهمی در راه‌اندازی اینترنت مراکز استان‌ها به‌عنوان مجریان شبکه ملی اینترنت داشته باشد.
ایجاد اینترنت ملی ممکن است این خاصیت را داشته باشد که سرعتی مناسب برای تحقیق و پژوهش در میان منابع داخلی ارائه کند و یک امتیاز برای محققان باشد، ولی اگر بخواهد محدودکننده فرایند پژوهش باشد و اینترنت را از خاصیت فراگیری و ارتباطی با جهان خارج کند، قطعا فایده‌ای نخواهد داشت.
