بررسی استدلالی ضرب المثل ها

نقل قول:

---

نوشته شده توسط Atghia [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

لطفا ضرب المثل : شتر سواری دولا دولا نمیشه
را دوستان بررسی نمایند:n17:

---

مصداق عملی است که واضح و آشکار است...ولی شخص سعی در پوشاندن آن را دارد...سعی بیهوده در پوشانیدن...
کاربرد دیگری که دارد این است که نمیشود بدون داشتن دیدن واضح و کافی، کاری را انجام داد. و در این مورد، هنگام استفاده هدف گوینده این است که : تکلیف خود را یکسره کن و پنهان کاری نکن، چون سودی ندارد و در چشم هستی.

در حالی که شتر قامت بلندی دارد نمیشود با آن سواری کرد و دیده نشد.
و در عین حال سواری با قامت خمیده سوارکار و سعی در پنهان نگه داشتن عملی است سخت و عبث .

این ضرب المثل هم همیشه صادق نیست و در زندگی روزمره و حرکات اجتماعی میبینیم چه بسیار سواران شترهایی که با سرهای پایین میروند و یا دیر دیده میشوند و یا توسط عده مخصوصی دیده میشوند، با اینکه حرکت آنها به اندازه کافی به دید افراد با اطلاع از چم و خم آن موضوع بخصوص، تابلو به نظر میرسد، ولی کسی که مطلع نباشد متوجه موضوع نمیشود.

دوتا مثل هست که اولی ایرانیه ولی دومی یکم بین المللیه :

کل اگر طبیب بودی ؛ سر خود دوا نمودی

این مثل در بیشتر مواقع برای زیر سوال بردن یک شخص ، نظرات و تجاربش استفاده میشه . در حالی که کلا ماهیت تجربه رو زیر سوال می بره.
فرضا اگر ادیسون در خلال آزمایش تولید برق دچار برق گرفتگی شد ، نباید به توصیه هاش گوش کرد چون هنوزم نمیدونه چطور دچار برق گرفتگی شده ؟!
( ...... البته بماند که خیلی از متخصصین مو خودشون مشکل مو دارن ! :n09: )

نبین که میگوید ؛ ببین چه میگوید !

من هنوزم نفهمیدم واقعا از کیه ( مثلا توی کتابی به نقل از بروس لی هم هست ! میدونید که بروس لی دانشجوی فلسفه بود )
بنظرم اشاره میکنه به پرهیز از پیش داوری هم در مورد گوینده و هم مطلب ارائه شده. چون خیلی وقتها ما ایرانیها حرفهای کسی که قبولش داریم رو چه درست چه غلط ، قبول می کنیم وحتی بدون جانبداری بهش فکر نمیکنیم و بلعکس. مثلا :

چون نرخ تورم در فلان روزنامه اقتصادی ملی چاپ شده پس حتما درست هست و نیاز به تحقیق نداره.

نقل قول:

---

نبین که میگوید ؛ ببین چه میگوید !

---

سلام...
مصداق این ضرب المثل رو میتونید توی کتاب قابوس نامه هم پیدا کنید : اگر روايتي شنوي بر اويان سخن اندرنگر، سخن مجهول از راوي معروف مشنو و بر خيز آحاد اعتماد مكن مگر از راويان معتمد، و از خبر متواتر مگريز و مجتهد باش و بتعصب سخن مگوي و اگر مناظره كني بخصم نگر اگر قوت او داري و خواهي كه سخن بسيط گردد مداخله كن بمسئلها و اگرنه سخن را موقوف گردان و بيك مثال قناعت كن. و بيك حجت طرد و عكس بهم مگوي نخستين را نگاه دار تا سخن پسين تباه نكند.
البته اینجا هم میگه راوی سخن رو در نظر بگیر و هم خود خبر رو ... و میگه خبری رو که دهن به دهن میچرخه قبول نکن ... مگر که از شخص امینی باشه... و...
یه ضرب المثل معروف رو هم من توضیح بدم ...
شاید شنیدید که میگن ::غرق در نیل چه اندیشه کند باران را ؟
این هم یکی از شعر های شیخ شیرازه که ضرب المثل شده :
سعدی از سرزنش خلق نترسد هیهات


غرقه در نیل چه اندیشه کند باران را
خب ریشه این ضرب المثل کجاست ؟ شعر شاعر مشهور قرن چهارم عرب :متنبی که میگه : انا الغریق و ما خوفی من البلل فرحت کثیرا لانني کنت اتفکر بانکم لاتعرفون شعراءنا کثیرا. :: من غرق شده هستم پس مرا چه به ترس از مصاعب...بسیار شاد شدم چرا که فکر کردم که که شاعرانمان را زیادنمیشناسید... و...
این مثل در موقعی بکار میره که مشکلات زیادی بر کسی غلبه کرده و براش مهم نیست که اگر مشکلات دیگه ای هم براش پیش بیاد اما من توصیه میکنم که کل شعر رو از غزلیات سعدی بخونید ... شاید به معنی دیگری برخوردید ... . و این شعر دقیقا برگردان شعر متنبی به فارسی هست . :: چرا که فکر کردم که که شاعرانمان را زیادنمیشناسید. :: چشم ها را باید شست جور دیگر باید دید ....





و ما توفیقی الا بالله...

مشت نمونه خروار است (جز بیانگر خصوصیات کل است)

زمانی که صفتی رو در تعدادی از افراد یک گروه ببینیم و حکم کنیم که کل گروه دارای این صفت هستند (مثال استدلالی: استقراء ناقص=ذهن از قضایای جزئی به نتیجه ای کلی می رسد؛ یعنی از جزئی به کلی می رود.)

درحالی که ممکن هست گروه مورد بررسی همگن نباشه یا هیچ ضابطه و قانونی ثابتی برای اعضای گروه وجود نداشته باشد که بتونیم جز رو به کل نسبت بدیم .

کشف میکنیم عامل حصبه، وبا و طاعون باکتریایی است و به این نتیجه میرسیم عامل تمام بیماری های واگیر دار باید باکتریایی باشد.(در حالی که بیماری های واگیر دار با عواملی غیر از باکتری هم ایجاد میشود)

یا وارد یک شهر می شیم و از باسواد بودن چندین نفر در شهر به این نتیجه میرسیم که تمام شهر سواد دارند .

ضرب المثل یک دست صدا نداره.
در حالی که حتی ما در حالت طبیعی هم میتونیم بایک دست بشکن بزنیم یا روی چیزی بکوبیم که صدای خیلی زیادی هم داشته باشه!:n02:
و در جامعه هم افراد بسیار زیادی رو میبینیم که به تنهایی اما به واسطه تلاش و پشت کارشون خیلی پیشرفت کردن وموفق بودن.
شاید باید بگیم صدای هر دست با دست دیگه تفاوت داره!

یا ضرب المثل با یه گل بهار نمیشه.

یک گل اگه سر آغاز یک تحول باشه میتونه بهار رو نوید بده.
یا مسئله منجی که هر دین به آمدن یک منجی معتقده که با اومدن اون یک گل بهار میشه ودنیا نو میشه!
شاید بهتره بگیم بایه گل بهار میشه ولی به گلش بستگی داره!

یک ضرب المثلی که من رو در سردر گمی زیادی قرار میده، این نگاه شیر یا خطی اکثر ما ایرانی ها به جهان و زندگی هست با این ضرب المثل :

خدا گر زحکمت ببندد دری .... ز رحمت گشاید در دیگری


==========

مثال هاش اینقدر تو زندگی ما فراوان است که حد و حسابی نداره.

آخرین نمونه واضحش این بود :

وقتی ایران به لهستان در جام جهانی والیبال 2014 باخت و در گروهش سوم شد، عده زیادی سرخورده شدن که ایران مرحله بعد به تیم های سختی میخورد.
اما وقتی در گروه فرانسه و آلمان قرار گرفت، این ضرب المثل به شدت در بین ایرانیان معتقد به تقدیر استفاده شد :

خدا گر ز حکمت ببندد دری .... ز رحمت گشاید در دیگری

یعنی باخت مارو خدا طوری رقم زد که در مرحله بعد کارمون آسون باشه و حتی صدا و سیما هم مسئول تیم ملی رو نشون داد که از کتاب مقدسش متنی دال بر این اعتقاد رو استخاره کرد که در در گروهی آسان قرار گرفتیم و این کار حکمت و تقدیر بوده.

اما پس از باخت به آلمان، این ضرب المثل اینطوری تغییر کرد :

خدا گر ز حکمت ببندد دری ..... ز حکمت ببندد در دیگری !!!

و باز و باز و باز منتظر خواهیم بود که از روی رحمت دری دیگر گشاده شود.
و این یعنی نگاه شیر یا خطی ما ایرانی ها و بسیاری از مردم جهان به زندگی، که بالاخره حکمتی در نیامدن شیر به جای خط بوده، دفعه بعدی که شیر اومد این ادعامون ثابت میشه و این یعنی حق همیشه با ماست !!!

نمیدونم چی رو میشه جایگزین این دیدگاه به زندگی کرد.

شاید امیدهای واهی، راهی برای فروکش کردن گرفتاری های واهی باشد ....

نقل قول:

---

نوشته شده توسط B.Russell [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

یک ضرب المثلی که من رو در سردر گمی زیادی قرار میده، این نگاه شیر یا خطی اکثر ما ایرانی ها به جهان و زندگی هست با این ضرب المثل :

خدا گر زحکمت ببندد دری .... ز رحمت گشاید در دیگری


==========

مثال هاش اینقدر تو زندگی ما فراوان است که حد و حسابی نداره.

آخرین نمونه واضحش این بود :

وقتی ایران به لهستان در جام جهانی والیبال 2014 باخت و در گروهش سوم شد، عده زیادی سرخورده شدن که ایران مرحله بعد به تیم های سختی میخورد.
اما وقتی در گروه فرانسه و آلمان قرار گرفت، این ضرب المثل به شدت در بین ایرانیان معتقد به تقدیر استفاده شد :

خدا گر ز حکمت ببندد دری .... ز رحمت گشاید در دیگری

یعنی باخت مارو خدا طوری رقم زد که در مرحله بعد کارمون آسون باشه و حتی صدا و سیما هم مسئول تیم ملی رو نشون داد که از کتاب مقدسش متنی دال بر این اعتقاد رو استخاره کرد که در در گروهی آسان قرار گرفتیم و این کار حکمت و تقدیر بوده.

اما پس از باخت به آلمان، این ضرب المثل اینطوری تغییر کرد :

خدا گر ز حکمت ببندد دری ..... ز حکمت ببندد در دیگری !!!

و باز و باز و باز منتظر خواهیم بود که از روی رحمت دری دیگر گشاده شود.
و این یعنی نگاه شیر یا خطی ما ایرانی ها و بسیاری از مردم جهان به زندگی، که بالاخره حکمتی در نیامدن شیر به جای خط بوده، دفعه بعدی که شیر اومد این ادعامون ثابت میشه و این یعنی حق همیشه با ماست !!!

نمیدونم چی رو میشه جایگزین این دیدگاه به زندگی کرد.

شاید امیدهای واهی، راهی برای فروکش کردن گرفتاری های واهی باشد ....

---

دقیقا مشکل اینجاست که بعضی ها فکر میکنن شکستی که خوردن دلیلش حکمت خدا بوده در حالی که عمدا یا غیر عمد دارن ناتوانی خودشون در انجام اون کار رو به حکمت خدا ربط میدن . یعنی اصلا خدا اون در رو نبسته که بخواد در دیگه ای باز کنه .

البته در خیلی از قضایا واقعا میشه اون شکست رو حکمت خدا دونست و این ضرب المثل رو به کار برد . به دو شرط . اول اینکه بعد از شکست ، موفقیتی در پی داشته باشه و دوم اینکه عامل سعی و تلاش خودت در اون شکست تاثیر نداشته باشه یا حداکثر تلاش رو کرده باشی .
برای مثال من الان دارم واسه معافیت سربازی اقدام میکنم . خوب طبق قانون من معاف میشم و اصلا احتیاجی به سعی و تلاش ندارم واسه گرفتن معافیت . فقط روال عادیش باید طی بشه . اما تصمیم نهایی رو شورا میگیره که واقعا از دست تو خارجه مگه با تقلب و پارتی بازی بتونی رای رو به نفع خودت برگردونی .
خوب اینجا اگه واقعا موفق نشی معافیت رو بگیری میشه از این ضرب المثل استفاده کرد . اما به شرطی که این معاف نشدن در اینده به نفعت پیش بره . پس ما هنوز استفاده نمیکنیم از این ضرب المثل . بلکه امیدواریم اوضاع طبق این ضرب المثل پیش بره و وقتی موفقیت بعد حاصل میگیم "خدا گر ز حکمت ببندد دری ، ز رحمت گشاید در دیگری"

پس در واقع نباید اینطوری به زندگی نگاه کرد . چون سعی و تلاش ادم رو کم میکنه و ادم رو تنبل میکنه . به نظر من بعضی از این ضرب المثلها فقط از شکم سیری ایرانی ها نشعت میگیره . چون بالاخره ایرانی ها هنوز دارن تو سنت زندگی میکنن . به نظرم ضرب المثلهای ملل مختلف بهتر از ضرب المثلهای ایرونی هست . بعضی از ضرب المثلهای ما واقعا حقیقت نداره و فقط به همون دلیل تنبلی و خرافات قدیمی ما ایرانی ها نشعت میگیره .

سلام
فکر کنم اگه همینطوری پیش بره کم کم پنبه تمام ضرب المثل های فارسی زده بشه. :n01:
به نظر من نتیجه گیری هایی که در بعضی پست ها انجام گرفته صحیح نیست. برای بررسی کامل یک ضرب المثل لازمه اول خود اون رو کاملاً معنی کنیم و منشأ پیدایشش رو بدونیم و صرفاً به خاطر اینکه با فلان اتفاق همخوانی نداشته سریع ردش نکنیم. البته من معتقد نیستم که ضرب المثل های فارسی مشکلی ندارن و همه شون درستن، نه اشتباه های فراوان توشون داریم، اما باید دقیقتر بررسی و واکاوی بشن.

"چراغی که به خانه رواست، به مسجد حرام است!"
این ضرب المثل میخواد بگه وقتی ما به چیزی محتاج هستیم و در صورت نبودنش به مشکل بر میخوریم، نباید طبع انسان دوستی مون گل کنه و اون رو به کس دیگه ای ببخشیم و باید خودمون رو در اولویت بگذاریم.
ظاهر جمله صحیحه و کاملاً منطقی به نظر میاد و در این شکی نیست. اما در عمل می بینیم که تبدیل شده به یک حربه برای فرار کردن از هرچی کمک مالی و بذل و بخششه. متأسفانه روال اینه که این جمله تو جامعه ما وقتی کاربرد داره که کسی بخواد خودشو توجیه کنه به دوست و آشناش که ازش درخواست کمک مالی کرده، کمک نکنه و یا به فقیر گوشه خیابون و صندوق صدقه و... هیچ اعتنایی نداشته باشه. چرا؟ چون چراغی که به خانه رواست به مسجد حرام است! در حالی که نه خودش به این "چراغ" اینقدر محتاجه و نه کمک کردنش به "مسجد" قراره بهش ضربه ای بزنه و مشکلی براش درست کنه.

نقل قول:

---

نوشته شده توسط *Ali* [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

سلام
فکر کنم اگه همینطوری پیش بره کم کم پنبه تمام ضرب المثل های فارسی زده بشه. :n01:
به نظر من نتیجه گیری هایی که در بعضی پست ها انجام گرفته صحیح نیست. برای بررسی کامل یک ضرب المثل لازمه اول خود اون رو کاملاً معنی کنیم و منشأ پیدایشش رو بدونیم و صرفاً به خاطر اینکه با فلان اتفاق همخوانی نداشته سریع ردش نکنیم. البته من معتقد نیستم که ضرب المثل های فارسی مشکلی ندارن و همه شون درستن، نه اشتباه های فراوان توشون داریم، اما باید دقیقتر بررسی و واکاوی بشن.

"چراغی که به خانه رواست، به مسجد حرام است!"
این ضرب المثل میخواد بگه وقتی ما به چیزی محتاج هستیم و در صورت نبودنش به مشکل بر میخوریم، نباید طبع انسان دوستی مون گل کنه و اون رو به کس دیگه ای ببخشیم و باید خودمون رو در اولویت بگذاریم.
ظاهر جمله صحیحه و کاملاً منطقی به نظر میاد و در این شکی نیست. اما در عمل می بینیم که تبدیل شده به یک حربه برای فرار کردن از هرچی کمک مالی و بذل و بخششه. متأسفانه روال اینه که این جمله تو جامعه ما وقتی کاربرد داره که کسی بخواد خودشو توجیه کنه به دوست و آشناش که ازش درخواست کمک مالی کرده، کمک نکنه و یا به فقیر گوشه خیابون و صندوق صدقه و... هیچ اعتنایی نداشته باشه. چرا؟ چون چراغی که به خانه رواست به مسجد حرام است! در حالی که نه خودش به این "چراغ" اینقدر محتاجه و نه کمک کردنش به "مسجد" قراره بهش ضربه ای بزنه و مشکلی براش درست کنه.

---

پنبه زدن که کار بدی نیست :n06: البته چنین هدفی نیست، بیشتر اشاره به اینه که :

« هر سخن جایی و هر نکته مکانی دارد »

مثلا همین ضرب المثل شما به اولویت بندی اشاره داره ؛ طبیعتا هر کسی اول باید به فکر خودش باشه بعد دیگران. حالا کسی اصلا دیگران رو حساب نکنه و فقط یک اولویت داشته باشه اصلا این ضرب المثل رو قبول نداره، خواه ازش استفاده کرده باشه. ( میدونید که همچین موضعی ذاتا اشتباه و مشکل ساز نیست فقط خیلی انسان دوستانه نیست ). در این مورد بروس لی فقید جمله ای داره که میگه :

« اگر هرکس به همسایه اش کمک کند ، دیگر کسی بدون یار نمی ماند »

سلام .
ضرب المثلبشرطی صحیح هست که بجا ازش استفاده بشه . .
اگر تصور میکنین ضرب المثلی غلطه , علتش اینه که نابجا استفاده شده ازش . ضرب المثل غلط نیست .

به این دو تا دقت کنین :
جوجه رو آخر پائیز میشمارند
سالی که نکوست از بهارش پیداست .

یکیش میگه نتیجه ی نهائی رو فقط در پایانِ کار میشه دید .
اون یکی دیگه میگه از ابتدا بر اساس وضعیتِ شروع کردن میشه پایان و نتیجه ی نهائی رو دید .
هر کدوم از اینها یک مسیر مختلف رو بیان میکنه و در جای خودش مصداق داره و خیلیها اون رو عملاً در زندگیشون یا زندگی دیگران تجربه کرده اند .
یکی میگه :
چهار تا ماشین دارم , نگهداریشون سخته . بیمه , شستشو , سرویس , تعمیر , خطر سرقت , استهلاک و کم شدن قیمتشون و ضرر مالی . تازه کلی هم پول دادم بابتشون .
یکی بهش میگه :
خب دیگه , هر که بامش بیش برفش بیشتر

یکی دیگه میگه :
بابا دندونی که درد میکنه بکن بنداز دور

یکی دیگه میگه :
دارندگی و برازندگی .
یکی دیگه میگه:
هر چقدر پول بدی همونقدر هم آش میخوری
همه ی اینها درسته اما بشرطی که در مورد یک مسیر مشخص از داشتنِ چهار ماشین ازشون استفاده بشه .
پس اگر دیدین یک ضرب المثل غلط هست , علتش اینه که بجا ازش استفاده نشده .
یعنی در موردِ یک سناریویِ نامربوط ازش استفاده شده .

=====================================
یک موضوع دیگه :
کلمه ی ضرب المثل یک اشتباهِ رواج یافته بین مردم هست
درستش مَثَل هست و جمعش امثال و یا مثلها
حتماً اسم کتاب امثال و حِکَم رو شنیدین .
ضَرب یعنی زدن . ضَربُ المثل یعنی مَثَل زدن .
حِکَم هم جمع حکمت هست .
فرق هست بین این دو .
وقتی میگیم دم خروس رو باور کنم یا قسم حضرت عباس رو ؟ , این یک مثل هست
اما وقتی میگیم عاشق عیوبِ معشوق رو نمیبینه ( واقعاً عاشق عیب معشوق رو به حساب نمیاره و یا اهمیت نمیده ) , این یک حکمت هست .
یا چشم پاک داشتن مانع از وقوع برخی از مشکلاتِ کوچک و بزرگ میشه , این یک حکمت هست .
حالا فرض کنیم که بگیم فلانی چشمش پاک بود , هر شب با آرامش میخوابید , این یک مثل میشه نه حکمت .

وقتی میگیم
هر چقدر پول بدی همونقدر هم آش میخوری , این یک مثل هست .
اما وقتی میگیم چیزی مجانی نیست در این دنیا ( برای به دست آوردنش و نگه داشتنش باید بهائی پرداخت کرد به دنیا ) , این یک حکمت هست .

==============================

مثلها مشتق شده از حِکَم ( حکمتها ) هست .