سید محمد علی جمال زاده در سال 1309 هجری قمری در اصفهان متولد شد . پدرش سید جمال الدین واعظ اصفهانی دائما برای وعظ و سخنرانی در سفر بود و گاه محمد علی را نیز همراه خود می برد . جمال زاده در 1321 ه- ق به تهران رفت . دو سه سالی نگذشت که پدر فرزندش را که 12 سال بیشتر نداشت برای تحصیل به بیروت فرستاد . در همین زمان محمد علی شاه مجلس را به توپ بست و سید جمال در همدان به دست عمال دولتی مقتول شد . چندی بعد جمال زاده برای تحصیلات دانشگاهی به فرانسه رفت . یک سال بعد به سفارش یکی از دوستان به لوزان سویس رفت و دیپلم خود را در رشته حقوق گرفت . جنگ جهانی اول او را به کمیته ملیون ایرانی (برای مبارزه با روس و انگلیس) کشاند . وی سپس به برلین رفت و تا سال 1930 دراین شهر ا قامت گزید . او در سال 1931 به دفتر بین المللی کار وابسته به جامعه ملل پیوست و در سال 1956 بازنشسته شد . در طول این مدت وی 5 بار به ایران سفر کرد , گرچه مدت اقامتش کوتاه بود . وی تحصیلات دانشگاهی خود را در رشته حقوق ادامه داد .
گر چه هرگز از آن استفاده ای نبرد . محمد علی در سراسر عمر با ایران می زیست . هر روز کتاب فارسی می خواند و بی وقفه به دوستان ایرانی خود نامه می نوشت . خانه اش آراسته به قالی و قلمکار و قلمدان و ترمه و تافته بود . نخستین کتاب او یکی بود یکی نبود در سال 1300 ه . ش به چاپ رسید .
آثار سید محمد علی جمال زاده :
1. نگارش های پژوهشی :
جمال زاده در زمینه ادبی تاریخی مقاله های فراوانی دارد که تعداد آن ها از 300
در می گذرد . پیشینه تاریخی ایران , روابط ایران و روس , اوضاع اقتصادی
اجتماعی و سیاسی ایران از موضوعات مقالات و کتب وی است . برجسته ترین
کتاب های تاریخی او عبارت اند از : گنج شایگان , بانگ نای , فرهنگ لغت عوامانه
اندک آشنایی با حافظ و...
2. نگارش های داستانی :
جمال زاده داستان نویسی را شغل خود می دانست و همواره بر آن مداومت می ورزید .
آثار وی توسط بسیاری از ادیبان زمان مورد پسند واقع شد . شماری از داستان های
وی به زبان های انگلیسی فرانسه روسی آلمانی ایتالیایی ژاپنی و ... ترجمه شده
است . سازمان ملل مجموعه داستانی از او را در سال 1959 با عنوان Choix Des Nouvelles
منتشر کرد . از مهمترین آثار داستانی وی می توان به دارالمجانین , صحرای محشر
راه آب نامه , معصومه شیرازی , کهنه و نو , آسمان و ریسمان و قصه ما به سر رسید
اشاره کرد .
3. نگارش های اجتماعی سیاسی :
جمال زاده پس از دهه بیست کمتر مقاله های سیاسی می نوشت . اگر هم درباره ایران می نوشت جنبه های اجتماعی تاریخی آن را مورد توجه قرار می داد . از مجموعه آثار او در این سبک می توان آزادی و حیثیت انسانی , خاک و آدم , خلقیات ما ایرانیان , تصویر زن در فرهنگ ایران را نام برد .
4. نگارش های ترجمه ای
وی پس از ترجمه کتاب قهوه خانه سورات از برناردن دو سن پیر فرانسوی از ترجمه دست کشید . اما پس از تاسیس بنیاد ترجمه و نشر کتاب آثار زیادی از نویسندگان بزرگ دنیا را ترجمه نمود . ویلهلم تل ( شیللر) خسیس , دون کارلو ( مولیر) دشمن ملت ( ایبسن) از ترجمه های او هستند .
5. نوشته های خاطراتی :
جمالزاده در این زمینه آثار متعددی دارد . برخی از آنها مربوط به خاطرات هم روزگاران او و گروهی نیز به خاطرات خود و پدرش اختصاص دارند . کتاب هایی چون حاج میرزا یحیی دولت آبادی , عارف قزوینی و اشرف الدین نسیم شمال از آثار او در این مجالند .
6. انتقاد و معرفی کتاب :
جمال زاده در باره هر کتبی که می خواند نظرات خود را یادداشت می کرد . بیش از 80 مقاله در این سبک از وی به یادگار مانده است .
--------------------------------------------------
اشاره : محمد علی جما ل زاده در سال 1255 طبق قرار دادی که با دانشگاه تهران به امضا رسانید
تمام حقوق ناشی از انتشار آثار خود را به این دانشگاه واگذار کرد .
سود حاصل از فروش کتاب های وی طبق موافقت نامه به به مصارف زیر می رسد :
* خرید کتاب های مفید برای کتاب خانه دانشگاه تهران
* کمک به دانشجویان علاقه مند و بی بضاعت تحت عنوان بورس تحصیلی
* کمک به مراکز خیریه اعم از یتیم خانه یا خانه سالمندان در شهر اصفهان