مهندسی عمران

[Mahdi/s]

اما این از یک توضیح خلاصه :

خب سقف پیشتنیده یعنی سقفی که در داخل آن بجای آنکه کل سقف از میلگرد استفاده شود از مفتول های مخصوصی استفاده می شود که در تصاویر می بینید .... که در صد ترکیب بسته به نوع استفاده از متول ها متغیر است
در این نوع سقف ها ابتدا فتول ها و میلگرد ها را طبق نقشه بر روی کار قرار می دهیم که بر روی عکس مشخص است و بعد آنها را با استفاده از جک های مخصوص می کشیم این کشش ادامه دارد تا بتن ریزی صورت گیرد و بعد از بتن ریزی تا زمانی که بتن به مقاومت مشخصه برسد این کشش ادامه دارد و بعد مفتول ها را از جک رها می کنند مزایا این طرح در بالا ذکر شده .
اما سقف ها پس تنیده همان طور که قبلا هم گفتم علم جدیدیست و در ایران تنها شرکت ccl مجری آن است که در قسمت بالا توضیحاتش ذکر شده و من هم چند عکس از اون را برای شما میزارم

[Mahdi/s]

[Mahdi/s]

[Mahdi/s]

محاسبه دقیق افت های تاندون پیش تنیدگی در سازه های بتن پیش تنیده -

نوشته شده توسط دکتر ایرج محمودزاده کنی - مهدی حیدری وند - رضا قلی قشلاقی

خلاصه
در این مقاله یک روش دقیق برای محاسبه افت نیرو در تاندون های اعضای بتنی پیش تنیده ارائه شده است. این روش با کاهش خطای محاسباتی موجب افزایش دقت طراحی می شود. از محاسن این روش به دست آمدن یک تابع برحسب طول تاندون می باشد. با ارائه یک برنامه کامپیوتری برحسب این تابع و ورود داده هایی از قبیل نوع سازه بتنی (پیش کشیده یا پس کشیده)، نحوه قرارگیری تاندون (مستقیم یا سهموی)، مشخصات مربوط به افت (از قبیل ضریب اصطکاک، ضریب اعوجاج، مقدار تورفتگی در گیره، مقدار خزش مخصوص بتن، ضریب انقباض بتن، ضریب سستی تاندون و ...)، و مشخصات مقطع، مقدار افت در حین انتقال و در بلند مدت سازه به دست می آید.

مقدمه
با توجه به پیشرفت روز افزون کاربرد اعضاء سازه های بتن پیش تنیده در جهان و پیشرفت تئوریهای مربوط به این نوع سازه ها در [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] ؛ توجه بیش از پیش به این گونه سازه ها اجتناب ناپذیر است. در کشور ما نیز کاربرد سازه های ساخته شده از بتن پیش تنیده در پل ها و دال های کف ساختمان ها و... چندی است که مورد توجه قرار گرفته است. با توجه به پیشرفت روز افزون تکنولوژی بکارگیری سازه های بتن پیش تنیده؛ و همچنین توجه به امکانات به وجود آمده در زمینه تحلیل و طراحی چنین سازه هایی توسط نرم افزارهای کامپیوتری، توجه بیش از حد به تلفیق این تئوری ها با برنامه های کامپیوتری حائز اهمیت می باشد.
در حال حاضر در زمینه سازه های بتن پیش تنیده، با توجه به امکانات داخلی در تولید بعضی اجزای چنین سازه هایی و پیشرفت رو به توسعه در این زمینه و همچنین وارداتی بودن برخی دیگر از اجزای تشکیل دهنده اینگونه سازه ها، اعم از گیره ها و جک های هیدرولیکی کشنده، طراحی بهینه اینگونه تاندون ها، از اهمیت دو چندانی برخوردار شده است. آنچنانکه مطالعات بسیاری در زمینه بهینه سازی در جهان صورت پذیرفته است.
با توجه به توضیحات اشاره شده در بالا انجام مطالعاتی در این زمینه که هدف از آن کاهش هزینه و صرفه جویی در وقت می باشد، ضروری است.
از الزامات طراحی بهینه در سازه های بتن پیش تنیده محاسبه دقیق پارامترهای گوناگون طراحی می باشد؛ یکی از این موارد، محاسبه مقدار دقیق افت در مقاطع گوناگونی از سازه بوده، که در این مقاله به آن پرداخته شده است. هدف ما از انجام این محاسبات به دست آوردن روشی برای محاسبه دقیق افت های نیروی پیش تنیدگی و ساماندهی آن به شکل یک الگوریتم مرحله به مرحله برای محاسبه افت ها می باشد. ابتدا مقادیر افت ها را برای حالت های خاص در نظر می گیریم؛ سپس با تلفیق این روابط با توجه به ترتیب اثر آنها یک فرآیند مرحله ای برای محاسبه افت ها ارائه می گردد.

تئوریهای مربوط به محاسبه افت نیروی پیش تنیدگی
افت های موجود در سازه بتن پیش تنیده در اثر عوامل متعددی بوجود می آیند؛ برخی از این افت ها در حین انتقال یا بلافاصله بعد از انتقال نیروی پیش تنیدگی رخ می دهند (از این قبیل افت ها می توان به افت اصطکاکی به وجود آمده در تاندون های پس کشیده، افت حاصل از تغییر شکل الاستیک در اثر اعمال نیروی پیش تنیدگی، افت حاصل از تورفتگی تاندون در گیره و...اشاره نمود). برخی دیگر نیز در اثر گذشت زمان و به دلیل خاصیت مصالح به وجود می آیند (از این قبیل افت ها می توان به افت حاصل از جمع شدگی بتن، افت حاصل از خزش بتن، افت حاصل از سستی تاندون پیش تنیدگی و... اشاره نمود).

محاسبه دقیق افت اصطکاکی ناشی از انحناء
برای محاسبه افت اصطکاکی، یک المان دارای انحنای متغییر در طول مانند شکل (1) در نظر گرفته می شود؛ و با بکارگیری روابط تعادل مقدار اصطکاک اعمال شده بر روی تاندون با توجه به محاسبات زیر به دست می آید. (توجه گردد که معادلات تعادل نیروها در دو جهت شعاعی و عمود بر آن در نظر گرفته شده است.)

شکل 1 – المان بریده شده از تاندون برای محاسبه افت




معادله (1) که در آن μ ضریب اصطکاک و T نیروی کششی می باشد؛ رابطه اصلی برای محاسبه افت نیروی پیش تنیدگی در اثر اصطکاک می باشد. همچنین برای افزایش دقت محاسبات مقادیر واقعی انحناء تاندون و طول منحنی با توجه به روابط (2) و (3) در محاسبات منظور شد.






با انتگرال گیری از رابطه (1) ، با توجه به روابط (2) و (3) و همچنین اعمال شرایط اولیه مقادیر دقیق نیروی پیش تنیدگی پس از افت اصطکاکی ناشی از انحناء (به فاصله x از ابتدای تاندون)، با توجه به رابطه (4) حاصل شد.


با در نظر گرفتن تاندون سهموی ( y = A.x2 + B.x +C ) مانند شکل (2)؛ رابطه های مربوط به شکل تاندون به دست می آیند و رابطه (4) تبدیل به رابطه (8) می گردد.



شکل 2 – خروج از مرکزیت تاندون










که در حالت ایده آل EF = EE و X0=L/2 می باشد.





در روابط فوق EF و EM و EE به ترتیب خروج از مرکزیت تاندون در ابتدای تیر، وسط دهانه و انتهای تیر می باشند.

افت اصطکاکی ناشی از اعوجاج
نیروی پیش تنیدگی پس از افت اصطکاکی اعوجاجی نیز (با فرض ثابت بودن مقدار μ/ρ(x) برای هر متر طول)، با توجه به رابطه (11) به دست می آید.




با در نظر گرفتن تاندون به شکل سهموی ؛ مقدار زیر برای رابطه (11) به دست آمد.



که در آن تابع G(x) به صورت زیر محاسبه می شود؛




البته باید توجه گردد که در سازه های بتنی پیش تنیده، که تاندون ها به شکل پس کشیده می باشند؛ افت های اصطکاکی ناشی از انحناء و اعوجاج با هم به وجود می آیند و باید با هم در نظر گرفته شوند؛ به همین منظور با توجه به توضیحات و روابط به دست آمده در بالا کل اثرات حاصل از افت اصطکاکی با استفاده از روابط زیر در نظر گرفته می شود.(در روابط زیر K عبارت است از ضریب اعوجاج)

[scavengeboy]

دوستان سلام . اگه جای سوالم اینجا نیست شرمنده .
میخواستم بدونم عمران-سازه چیه ؟ تو کارشناسی . ( همون عمران عمران هست )
چون تو کارشناسی ارشد هم گرایش عمران سازه هست .
ممنون .

[Mahdi/s]

دوستان سلام . اگه جای سوالم اینجا نیست شرمنده .

دشمنت شرمنده.....ایجا رو یه سری بزن..سوالی داشتی اونجا بپرس...

برای مشاهده محتوا ، لطفا وارد شوید یا ثبت نام کنید

میخواستم بدونم عمران-سازه چیه ؟ تو کارشناسی . ( همون عمران عمران هست )
چون تو کارشناسی ارشد هم گرایش عمران سازه هست .
ممنون .

تو خصوصی برات توضیح دادم سوال بود اون تاپیک بپرس.....

[Amir..H]

سلام.
کسی تا حالا مهندسی سیستم پاس کرده ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
استادمون پروژه داده گفته باید شبکه 70 فعالیت با زیر مجموعشو بکشیم
ایا کسی هست که مرا یاری کند؟؟؟؟؟

[boomba]

موضوع گزارش کار : ترازیابی

ساختمان دستگاه ترازیابی که بررسی شد از نوع نیوو بود که شامل سه بخش زیر است :
قسمت فوقانی : شامل تلسکوپ ( عدسی های شیئی و چشمی ) و لوازم قراولروی
قسمت میانی : شامل تراز ، قسمتی از بدنه ، تراز کروی و صفحه مدرج (لمب افقی) برای اندازه گیری زوایای افقی
قسمت تحتانی : شامل پیچ های تراز کننده و اتصال و صفحه اتصال دستگاه بر
روی سه پایه همچنین چندین پیچ روی دستگاه وجود داشت که هر یک وظیفه ای دارد مثل حرکت دادن دستگاه بصورت افقی (کلی و جزئی) ، پیچ وضوح تصویر ، پیچ وضوح تار رتیکول . همچنین بعضی از مدل های دستگاه دارای دگمه تثبیت وضعیت است که جهت جابجایی دستگاه کاربرد دارد .

سه پایه را بطور قائم جلوی خود می گیریم ، پیچ های تعبیه شده روی هر پایه را با احتیاط شل می کنیم سپس قسمت فوقانی سه پایه را تا جلوی صورت خود بالا می کشیم و دوباره پیچ ها را محکم می کنیم تا ارتفاع آن تغییر نکند . یک پایه را داخل زمین فرو کرده و تثبیت می کنیم ، دو پایه دیگر را با هم طوری داخل زمین فرو می کنیم که صفحه ای که باید دوربین را روی آن قرار دهیم تقریباً صاف و تراز باشد .
پس از قرار دادن سه پایه روی زمین دوربین را با احتیاط روی صفحه فوقانی سه پایه قرار داده و پیچی که زیر سه پایه برای فیکس کردن دوربین روی آن تعبیه شده را محکم می کنیم .
در هنگام کارگذاری سه پایه باید توجه شود عدسی چشمی دوربین تقریباً جلوی چشم ما باشد تا ما مجبور نباشیم برای استفاده از دوربین خم شویم ، زیرا این کار باعث خستگی اپراتور دوربین می شود .

تراز کروی :

یک محفظه شیشه ای است که تمام آن بجز قسمت فوقانی آن از مایعی مانند الکل ، اتر یا سولفورد وکربن و قسمت فوقانی از گاز همان مایع پر شده است . قسمت حاوی گاز را حباب تراز می نامند . برای تراز کردن دوربین باید حباب تراز را بوسیله پیچ های زیر دوربین دقیقاً به ناحیه مشخص شده روی محفظه شیشه ای هدایت کنیم .

تراز کردن دوربین :

زمانی که دقیقاً دوربین روی سه پایه سوار شد، سه پیچ تنظیم را در زیر دوربین مشاهده می کنیم دو پیچ از سه پیچ را در دو جهت مخـالف ( هر دو به داخل یا هر دو به خارج ) می پیچانیم. با این کار حبـاب را در مقابل پیچ سوم قرار می دهیم و کافی است با پیچاندن پیچ سوم حباب را به داخل قسمت مشخص شده روی محفظه هدایت کنیم .



کار با دوربین :

پارالاکس : زمانی که دوربین دقیقاً تراز شد شاخص را در محل مورد نظر توسط اپراتور قرار داده و بوسیله ترازی که در کنار شاخص قرار دارد آنرا تراز می کنیم (ترازی شبیه به تراز بنایی) . به طرف شاخص قراولروی می کنیم ، بوسیله پیچ های تغییر دهنده وضعیت بصورت افقی (پیچ ها حرکت جزئی و کلی ) شاخص را در میدان دید می آوریم .


یعنی در میدان دید آوردن شیئ مورد نظر در دوربین (واضح دیدن تصویر شاخص) و همچنین روشن و واضح کردن تار رتیکول در کنار دستگاه پیچی تعبیه شده که بوسیله آن می توان وضوح دید داخل دوربین را تنظیم کرد ( بدلیل تقاوت ضریب دید افراد ) . کنار عدسی چشمی پیچ تنظیم کننده وضوح تار رتیکول قرار دارد که بوسیله آن می توان وضوح تار رتیکول را تغییر داد . توسط این دو پیچ تصویر شاخص و تارها را واضح نموده و شروع به قرائت می کنیم . داخل دوربین تصویر شاخص را مشاهده می کنیم که تارهای بالا ، پائین و وسط درجه بندی روی شاخص را قطع کرده . نقاطی که درجه ها قطع شده اند را برای هر کدام یادداشت می کنیم . بدلیل اینکه کوچکترین واحد درجه بندی روی شاخص سانتی متر است ، ناچار در مواقعی باید دست به تقریب زنی بزنیم .



عیین زاویه بین دو نقطه :

ابتدا به سمت نقطه اولیه قراولروی می کنیم در حالی که درجه زیر دوربین صفر است ، سپس دوربین را سمت نقطه دوم می گردانیم و پس از قراولروی درجه تغییر زاویه بین دو نقطه را یادداشت می کنیم . این درجه برابر است با زاویه بین دو نقطه مورد نظر .

خطاهای ترازیابی :

1- خطای دستگاه 2- خطای طبیعی 3- خطای انسانی

دستگاه : عواملی نظیر خطای محور لوله تراز ، خطای کلیماسیون ، خطای تقسیمات شاخص
طبیعی : خطای کرویت و انکسار ، اثر باد و گرما
انسانی : تراز نبودن دستگاه ، قائم نبودن شاخص ، مواج بودن هوا در اثر حرارت و محاسبه غلط

انواع تراز یابی از نظر دقت :
ترازیابی از نظر دقت به چهار دسته تقسیم می شود که عبارت اند از :
1- ترازیابی درجهI و II ژئودزی
2- ترازیابی درجه III
3- ترازیابی با دقت معمولی
4- ترازیابی با دقت تقریبی

منبع: وبلاگ وهاب انتظار

[boomba]

سدسازي و نابودي اكوسيستم طبيعي و كشاورزي

از ابتداي تاريخ انسان همواره در جنگ با محيط طبيعي خود بود و پيشرفت خود را در پيروزي و برتري بر طبيعت مي دانست. اين امر با تشكيل جوامع مدني و آشنايي ملل با علوم و فنون، هر روز گسترده تر شد و بر دامنه تسلط انسان بر طبيعت افزوده شد و با پيشرفت هايي كه حاصل شد علوم متعدد شكل گرفت و اما با شكل گيري و پديد آمدن علوم جديد تهاجم به طبيعت مخصوصاً در صد سال گذشته به شكل بي رحمانه تر از قبل جريان پيدا كرد و همين امر موجب شكل گيري علم جديدي به نام علم اكولوژي شد كه با همه علوم در تضاد بود و انسان متمدن در جوامع پيشرفته آن را براي حفظ محيط طبيعي خود همگام با پيشرفت در ساير علوم مورد استفاده قرار داد. به طور كلي در بين علوم بشري اكولوژي تنها علمي است كه به عواقب علم و تكنيك مي انديشد و نگران افزايش دخالت انسان در طبيعت است و به همين دليل كشورهاي پيشرفته جهان سعي مي كنند با تكيه بر اين علم اكوسيستم طبيعي خود را حفظ كنند و طبيعت را كه مايه اصلي زندگي نسل هاي آينده است، فداي پيشرفت هاي مادي نكنند و با توجه به موقعيت سرزمين كشورشان برنامه هاي عمراني. خود را در همه زمينه هاي اقتصادي به مرحله عمل درآورند اين امر كه در بسياري از كشورهاي جهان از اهميت زيادي برخوردار است و از نظر علمي و عملي به آن توجه شده در كشور ما مورد توجه قرار نگرفته و حتي دانشگاه تهران بعد از 70 سال هنوز درس اكولوژي را به درستي آموزش نمي دهد و عملاً نيز به طرز افسارگسيخته و بي رحمانه اكوسيستم طبيعي و اكوسيستم كشاورزي كشور مورد هجوم قرار گرفته است، و اين در حالي است كه كشور ما از نظر اكوسيستم طبيعي داراي بيشترين ميدان هاي اكولوژي تقسيم شده در سطح كره زمين است و اگر قطب بندي كشاورزي و ديگر قطب بندي هاي اقتصادي انجام گيرد، مسلماً اكوسيستم متنوع طبيعي كشور ما به طور شايسته يي محفوظ خواهد بود و بخش كشاورزي نيز دچار ضرر و زيان ناشي از هجوم به طبيعت نخواهد شد. اين امر از آن جهت مورد توجه است كه اكوسيستم هاي طبيعي و كشاورزي در واقع زنجيره يي به هم پيوسته هستند و هرگونه تخريب در محيط طبيعي، در واقع ضربه زدن به منابع حياتي مورد استفاده در بخش كشاورزي و تخريب بنيه پايه يي و بالقوه بخش كشاورزي است.


در چند دهه اخير پروژه هاي سدسازي موجب تخريب فراوان اكوسيستم طبيعي و به طور غيرمستقيم اكوسيستم كشاورزي كشور شده. انجام عمليات سدسازي موجب كم شدن آب رودخانه ها و در بعضي مناطق خشك شدن رودخانه هاي كشور شده و در ساخت اين سدها هيچ گونه توجهي به رودخانه ها كه از منابع اصلي آب شيرين بوده و تنظيم كننده اكوسيستم تثبيت شده محيط خود هستند، نشده است و اين در شرايطي است كه گرچه 70 درصد سطح كره زمين را آب فرا گرفته است، ولي عمده حجم اين آب ها، آب شور است كه از نظر كشاورزي قابل استفاده نيستند و آب شيرين سطح كره زمين فقط در رودخانه ها، جويبارها و چشمه ها هستند كه روي هم فقط يك درصد آب هاي سطح كره زمين را تشكيل مي دهند.ضرر و زيان وارد آمده به اكوسيستم طبيعي در اثر ساخت بي مطالعه سد، بسيار فراوان است كه در زير به پاره يي از آنها اشاره مي كنيم:

1- آب رودخانه بعد از محل واقع شدن سد دچار نقصان زياد مي شود، افت آب و بعضاً خشكي رودخانه ها موجب كاهش تبخير آب و پايين آمدن رطوبت هوا مي شود و به دنبال خشكي هوا و پايين آمدن دما، تعادل درجه حرارت شب و روز به هم مي خورد. اين عوامل و موارد مشابه آن در نهايت موجب از بين رفتن اكوسيستم رودخانه يي و از بين رفتن بافت گياهي اطراف و تهي شدن دامنه دره ها و زمين هاي مشرف به رودخانه از گياهان ارزشمند و خشك شدن اراضي جنگلي و مراتع در اكوسيستم طبيعي و زمين هاي فراوان در اكوسيستم كشاورزي خواهد بود. در مناطق جنگلي كشور ذخاير گياهي باارزشي وجود دارد كه تعدادي از آنها در دنيا منقرض شده اند، متاسفانه بسياري از اين گونه هاي گياهي در اثر احداث سدها از بين مي روند. ما هرگز نمي توانيم جنگل هاي راش را كه در طول سال هاي متمادي به وجود آمده اند دوباره ايجاد كنيم.اين مشكلات را ما در حال حاضر به وضوح مي بينيم، مانند وضع رودخانه زاينده رود كه اكنون خشك شده است و جنگل هاي اطرافش در حال انقراض است و در استان فارس نيز سدسازي موجب شده همه باغات و گونه هاي گياهي و اكوسيستم رودخانه يي نابود شود.

2- به علت خشك شدن كناره هاي رودخانه و از بين رفتن گياهان آن، تغذيه حشراتي مانند زنبور عسل و همچنين حشراتي كه در مبارزه بيولوژيكي بسيار ارزشمند هستند، دچار مشكل خواهد شد.

3- با تخريب مراتع و افت آب و به هم خوردن اكوسيستم رودخانه يي محل تغذيه و آبشخور دام ها از بين مي رود و اين امر موجب لطمه زدن به دامداري و افزايش واردات خوراك دام و از بين رفتن تدريجي دامداري سنتي مي شود.

4- پرندگان اكوسيستم رودخانه يي كه اكوسيستم آن از بين رفته و محل زندگي و زاد و ولد آنها در لابه لاي بوته زارها و مراتع يا درختان است به شدت رو به كاهش رفته و پرندگاني چون كبك، دراج، قرقاول و پرندگان آبي و همچنين گونه هاي باارزش پرندگان شكاري همچون عقاب، شاهين، بالابان و قرقي كه غناي طبيعي كشور هستند، نابود خواهند شد. همچنين اين مشكل موجب به هم ريختن وضع تغذيه كل و بزها، قوچ و ميش ها و مرال ها شده و به طور كلي حيوانات و جانوران ديگر و حيواناتي كه جزء گونه هاي ناياب مورد حفاظت نيز هستند مورد تهديد خواهند بود.

5- آب در مسير رودخانه موجب تغذيه منابع زيرزميني مي شود كه در اثر افت آب در مسير رودخانه بعد از محل ساخت سد و در بعضي اوقات خشك شدن رودخانه منابع زيرزميني نيز دچار افت و بي آبي مي شوند.

6- پايين آمدن حجم آب رودخانه موجب نابودي موجودات آبزي رودخانه هاي ايران كه جزء نادرترين و بهترين منابع غذايي در تمام جهان است، خواهد شد.

7- در اثر ساختن سد نمك هايي كه در معرض هوا قرار مي گيرد، با توفان حركت مي كند و به مناطق اطراف و باغات مي رود و پس از چندي در اين مناطق با پديده شور شدن مواجه مي شويم. خشك شدن بستر رودخانه ها و افت رطوبت و خشك شدن خاك هاي مرطوب اطراف رودخانه ها و خشكي آبريزهاي حوضه هاي رودخانه ها نيز نمك هايي را ايجاد خواهد كرد كه تنها در محل خود باقي نمي مانند، بلكه موجب پخش نمك در خاك هاي زراعي و نابودي خاك هاي ارزشمند كشاورزي و كشتزارها و باغات نيز مي شود.

8- فرسايش هاي بادي و آبي زمين هاي اطراف درياچه سد و دامنه هاي مشرف به سد، موجبات پر شدن سد و مشكلات بعدي را فراهم مي سازد. اين امر در اطراف درياچه سد به علت برش هايي كه در دامنه هاي دره هنگام ساختن سد زده شده بسيار بيشتر خواهد بود. به طور كلي انباشته شدن رسوبات يكي از مشكلات مهم سدهاي ايران است. از جمله سدهايي كه بيشتر ظرفيت آن را رسوبات فرا گرفته، مي توان از سد سفيدرود نام برد كه حداقل 60 تا 70 درصد از ظرفيت مفيد آن از رسوبات اشباع شده است.

9- يكي از ضرر هاي ديگري كه بر اثر ساختن سدها دامنگير محيط زيست ارزشمند كشور ما شد، خشك شدن حوضه هاي (آبريزها) رودخانه ها است. اين حوضه ها خود به وجودآورنده اكوسيستم هاي طبيعي و كشاورزي ارزشمند هستند كه متاسفانه با قطع آب رودخانه هايي كه به اين آبگيرها مي ريزند و زدن سد بر تمامي اين رودخانه ها موجبات خشك شدن اين منابع غني آبي و غذايي را فراهم مي آورند و اين در حالي است كه خود ما به افغانستاني ها در مورد بستن سد روي رودخانه هيرمند كه موجب خشك شدن حوضه آن يعني درياچه هامون شده است، اعتراض مي كنيم. نابودي اين آبگيرهاي طبيعي يكي از وحشتناك ترين بلايايي است كه بايد سريعاً جلوي آن را گرفت و واقعاً آن هنگام كه با زدن سد روي نه تنها يك رودخانه بلكه حتي چند رودخانه كه موجب تشكيل آبگيرهاي بزرگ مي شوند، طبيعت و كشاورزي را در يك منطقه وسيع به كلي از بين برده و موجب نابودي هزاران گونه آبزيان، پرندگان، حيوانات و حشرات مفيد مي شويم، اندكي به اين كارهاي يك بعدي و بي مطالعه انديشيده ايم؟ از جمله مصاديق اين كار مي توان به تالاب گاوخوني اشاره كرد. از ديگر آبگيرهاي مهم ايران درياچه بختگان است.

متاسفانه اين درياچه نيز در شرف خشك شدن كامل قرار دارد، به طوري كه آب اين درياچه تا حدود 85 درصد خشك شده است.اتفاقاً يكي از عوامل خشكي آب درياچه بختگان در سال 51 زدن سد دورودزن روي رودخانه كر است كه در سال 1350 احداث شد و موجب خشكي آب درياچه بختگان در سال 51 شد: علاوه بر زدن سد روي رودخانه زاينده رود كه حوضه آبريز آن تالاب گاوخوني بوده و در اثر خشكي زاينده رود، اين تالاب نيز گرفتار خشكي شده و وضعيت در رودخانه كر كه با زدن سد دورودزن روي آن و نرسيدن آب به درياچه بختگان و زدن سد روي رودخانه هاي ديگر كه حوضه آنها درياچه بختگان است، مانند سدهاي ملاصدرا و سيوند كه موجب در خطر قرار گرفتن اكوسيستم ارزشمند درياچه بختگان شده است.به طور كلي بايد گفت روش سدسازي بدترين روش براي استحصال و ذخيره سازي آب در مناطق نيمه خشك است.بايد توجه داشت خشكي درياچه اروميه يا هر تالاب و درياچه يا آبريزي علاوه بر پديده هاي زيانبار بر تنوع زيستي و اكوسيستم منطقه و خصوصاً نابودي سكونتگاه هاي پرندگان مهاجر همچنين بر اراضي كشاورزي نيز اثر داشته و همان طور كه قبلاً اشاره شد، نمك هاي حاصل از خشكي موجب تهديد اراضي كشاورزي و شوري آب هاي زيرزميني خواهد شد. نكته مهمي كه در مورد درياچه اروميه مورد توجه كارشناسان قرار دارد اين است كه در درياچه اروميه يك جريان چرخشي از آب نمك و رسوبات وجود دارد و جريان آب هاي پرنمك از رودخانه آجي چاي در شرق درياچه و رودخانه هاي آب شيرين زرينه رود و سيمينه رود از جنوب و شهر چاي و زوارچاي از غرب سبب يكنواختي شوري درياچه مي شود اما ايجاد ميانگذر در اين درياچه نه تنها جريان چرخشي آب را مختل كرده و يكنواختي شوري آب را برهم زده بلكه با تجمع نمك و رسوبات در دو طرف ميانگذر، جبهه جديد خشك شدن درياچه از وسط درياچه نيز آغاز شده است كه سرعت فرآيند خشكي و كاهش سطح آب را افزايش مي دهد.

10- از مشكلات ديگري كه با احداث سدها ممكن است به وجود آيد بروز بيماري هاي خطرناكي است كه از ساختن سد در مناطقي كه رطوبت بالااست، ممكن است ايجاد شود مانند مناطق شمالي كشور كه حتماً بايد در موقع ساختن سد در اين مناطق به اين امر نيز توجه شود زيرا ماندگار شدن و ساكن بودن آب در درياچه پشت سد، موجب ايجاد عوامل بيماري زا و حشرات موذي و بيماري هاي خطرناك مانند مالاريا خواهد شد.

11- علاوه بر مشكلاتي كه گفته شد، اگر خداي ناكرده به ايمني سدها و محل ساخت آنها توجه نشود يا روي گسل ساخته شوند، اين امر بسيار خطرناك خواهد بود و به اين مهم نيز در ساخت سد ها بايد توجه شود، زيرا مثلاً گسل هاي خطرناكي در سلسله جبال البرز وجود دارند و قرار گرفتن سد روي اين گسل ها يعني فاجعه عظيم انساني. يكي از سدهايي كه به نظر كارشناسان روي گسل قرار گرفته و بايد ديد زيرساخت هاي سد تا چه حد در برابر زلزله مقاوم است، سد شهيد رجايي واقع در 40 كيلومتري جنوب شهرستان ساري است.

12- خشك شدن و كم شدن آب در مسيرهاي چندصد كيلومتري رودخانه ها، پس از محل ساخت و نابودي بافت گياهي و دامنه هاي سرسبز مشرف به آن، موجب از بين رفتن مناظر زيباي طبيعي و كاهش گردشگر و توريست خواهد شد.

13- يكي ديگر از نكات مهمي كه در ساخت سدها بايد مورد توجه قرار گيرد، موقعيت ممتاز بعضي از رودخانه ها از ابعاد مختلف اقتصادي است كه به اين امر نيز در كشور ما به هيچ وجه توجه نشده است كه يكي از اين موارد بي توجهي را در رودخانه كارون مي توانيم ببينيم. اين رودخانه در گذشته تنها رودخانه قابل كشتيراني ايران بود كه علاوه بر داشتن موقعيت ممتاز از نظر اكوسيستم طبيعي و كشاورزي، به جهت جلب توريست و گردشگر با داشتن كناره هاي زيباي آن، خصوصاً در شهر اهواز، از مناطق ارزشمند در كشور ما بوده است كه متاسفانه به اين تنها رودخانه قابل كشتيراني ايران نيز رحم نشده است.

14- به هم زدن ميدان اكولوژي پارك هاي ملي در چند دهه گذشته در حالي كه با تخريب وسيع اكوسيستم طبيعي و كشاورزي به علت ساختن سدهاي متعدد و بي مطالعه، علاقه مندان به محيط زيست و كشاورزي حداقل پارك هاي ملي حيات وحش را محيطي امن جهت حفظ گونه هاي جانوري و گياهي كشور مي دانستند، ناگهان دامنه ساختن سد، حتي به پارك هاي ملي سازمان حفاظت محيط زيست نيز كشيده شد. با توجه به دخالت اينچنيني در ميدان اكولوژي پارك هاي ملي كه داراي اكوسيستم هاي متعدد و بسيار ارزشمند در محدوده خود هستند، اين سوال پيش مي آيد كه در يك منطقه حفاظت شده كه به منظور حفاظت و پايداري محيط طبيعي نبايد هيچ گونه تغييري در آن داده شود، چگونه اين همه اصرار جهت ساختن سد اعمال مي شود و اين اعمال فشار براي ساختن سد در اين قبيل مناطق تا چه حد از پشتوانه علمي برخوردار است. يكي از اين مناطق حفاظت شده كه همچنان براي ساختن سد در آن تاكيد و اصرار مي شود، پارك ملي گلستان است كه قبلاً در اين پارك سدي ساخته شده بود كه هنگام وقوع سيل شكسته شده بود و پس از آن دوباره سدي ساخته شد كه آن هم شكسته شد و اين شكستن عامل تشديد سيل و خسارت شد و باز هم با اين وجود مسوولان اعتقاد دارند بايد در نخستين پارك ملي ايران سد ساخته شود.

15- اما نكته مهم ديگري كه بيشتر از هر كشور ديگري بايد در مملكت ما مورد توجه قرار گيرد، توجه به موقعيت تاريخي و آثار باستاني و گنجينه هاي فرهنگي است كه بايد دقت شود خداي نكرده با احداث سد صدمات جبران ناپذيري به آثار ارزشمند گذشته وارد نيايد و ناگهان اين نمادهاي مدنيت و فرهنگ چندهزار ساله زير آب نرود. لازم به يادآوري است در حال حاضر ساختن سدهاي بزرگ مخزني در دنيا مطرود شده است. اين سدها به دليل اينكه از لحاظ زيست محيطي مشكلات زيادي را به وجود مي آورند، در بيشتر كشورهاي دنيا از جمله فرانسه و امريكا ديگر ساخته نمي شوند. تغيير و از بين بردن اكوسيستم و نابودي بخش هاي بزرگي از جنگل ها و مراتع و در يك كلام تخريب محيط زيست پيامد احداث اين گونه سدها است. عمليات آبخيزداري و ارزيابي زيست محيطي از جمله مراحلي است كه قبل از احداث سدها بايد انجام شود. قبل از ساخت سدها، بايد تبعات زيست محيطي آن بررسي شود، بايد مشخص شود در اثر احداث سد چند رودخانه پر مي شود و چند هكتار از اراضي از بين مي رود. چقدر فرسايش در حوضه بالادست صورت مي گيرد و براي اينكه حداقل فرسايش حاصل شود، چه كار بايد كرد و اينكه چه مقدار رسوبات تجمع مي كند و اين رسوبات بايد كجا ريخته شود. متاسفانه در كشور ما هيچ يك از اين تمهيدات انديشيده نمي شود و تناسبي بين كاري كه انجام مي گيرد و آنچه بايد انجام بگيرد وجود ندارد و به همين دليل در عمل به نتيجه مطلوب دست پيدا نمي كنيم.

نويسنده: محمد بهمني قاجار

[Mahdi/s]

محوطه سازی

خاکها به دو دسته تقسیم می شوند:
1-خاکهای با واکنش 2-خاک های بی واکنش
خاکهای با واکنش خاک هایی هستند که پس از تثبیت با آهک و عمل آوردن به مدت 28 روز در گرمای 20 درجه سانتیگراد بیش از 5/3 کیلوگرم افزایش مقاومت از خود نشان می دهند.خاکهایی که افزایش مقاومتشان پس از اختلاط با آهک و عمل آوردن کمتر از 5/3 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع باشد،خاکهای های بدون واکنش نامیده می شوند.با اضافه کردن آهک خاک می توان میزان تورم خاک را از 7 تا 8 درصد به1/0 درصد کاهش داد.برای تعیین مقاومت برشی خاکها از آزمایش برش سه محوری و برای تعیین چسبندگی خاکها از آزمایش فشار تک محوری استفاده می شود.برای ارزیابی مقاومت خاکهای تثبیت شده با آهک از آزمایش نسبت باربری کالیفرنیا استفاده می شود.
ثبیت خاک با سیمان :
سیمان یکی از موادی است که از آن برای تثبیت خاکها و مصالح سنگی استفاده می شود.هچنین برای تثبیت رویه های شنی و بهسازی آنها برای آمد و شد های بسیار زیاد به کار می رود.معمولا هر نوع خاک نظیر شن و ماسه و خاکهای ماسه ای و خاکهای لای دار و خاکهای رس با حد روانی کم را می توان با استفاده از سیمان تثبیت کرد ولی خاک آلی، به هیچ وجه مناسب برای تثبیت با سیمان نیست.میزان سیمان لازم برای تثبیت خاک های ریز دانه بستگی به خواص خمیری خاک دارد.هر اندازه خاکی درصد ریزدانه بیشتری داشته باشد و یا خمیری تر باشد درصد سیمان بیشتری برای انجام عمل تثبیت لازم خواهد بود.حدود تقریبی سیمان لازم برای تثبیت خاکهای ریزدانه بین 7 تا 20 درصد وزن خشک خاک می باشد.
سیمان یکی از مناسبترین مواد برای اصلاح خاکهای ریز دانه در بستر راههایی است که میزان رطوبت آنها نسبتا زیاد باشد.مقدار سیمان لازم برای تثبیت خاکهای ماسه ای به درجه تخلخل خاک تثبیت شده بستگی دارد.عوامل دیگری که در میزان سیمان مورد نیاز موثرند عبارتند از : درصد شن و درصد مواد ریز دانه.
خاکهای شنی تثبیت شده با سیمان برای لایه های اساس و زیر اساس هر نوع راهی قابل استفاده می باشد.میزان سیمان لازم برای تثبیت خاکهای شنی بین 2 تا 6 درصد وزن خاک متغیر است و بستگی به درصد مواد ریزدانه دارد.مقاومت فشاری اینگونه خاکها در حالت تثبیت شده خیلی زیاد و بین 70 تا 140 کیلوگرم بر سانتی متر مربع می باشد.
تثبیت خاک با قیر :
تثبیت خاک با قیر برای خاکهای درشت دانه و شنی که مقدار ریز دانه آنها خیلی زیاد و خواص خمیری آنها نیز کم است مناسب می باشد.خاکهای ریزدانه با خواص خمیری زیاد برای تثبیت با قیر مناسب نیستند.بطور کلی قیر های مایع مناسب برای تثبیت خاکهای ریز دانه هستند.میزان متوسط قیر برای تثبیت خاکهای ریز دانه حدود 4 تا 8 درصد وزن خاک است.در مورد خاکهای ماسه ای ، ماسه همراه با مقدار کمی ربزدانه به خوبی با قیر تثبیت می شود.مقدار مواد ریزدانه در خاکهای ماسه ای نباید از 25 درصد تجاوز کند.
تراکم خاک:
عملی است که طی آن حفره های موجود در میان ذرات از بین رفته و از حجم فضای خاک در اثربارگذاری کاسته می شود.کوبیدن و متراکم کردن خاک توسط انواع غلتک ها صورت می گیرد.
1-غلتک چرخ فولادی : این غلتک سه نوع می باشد:
1-1غلتک چرخ فولادی 3 چرخ
1-2غلتک چرخ فولادی تاندوم
1-3غلتک چرخ فولادی سه چرخ تاندوم :این غلتک برای کوبیدن خاکهای دانه ای شن و ماسه و سنگشکسته مناسب می باشد.همچنین از این غلتک برای اتو کردن خاکهایی که قبلا با غلتکهای پاچه بزی کوبیده شده اند.توانایی تراکم این نوع غلتک برای متراکم کردن 10 تا 15 سانتی متر خاک در 8 بار حرکت رفت و برگشت می باشد.از این علتک می توان برای متراکم کردن خاک در شیب های تا 12% نیز استفاده کرد.
2-غلتک چرخ لاستیکی: این غلتک در دو نوع یافت می شود:
غلتک چرخ لاستیکی سبک وزن ، چرخ های کوچک ، غلتک چرخ لاستیکی سنگین وزن با چرخ های بزرگ
این نوع غلتک قابلیت متراکم کردن خاک با عمل ورز دادن می باشد.غلتک های چرخ لاستیکی سبک برای متراکم کردن و کوبیدن خاکهای ماسه ای، رسها، لای های یا مخلوطی از آنها بکار می روند.غلتک چرخ لاستیکی سبک خاک را تا ضخامت 20 سانتی متر و غلتک چرخ لاستیکی سنگین خاک را تا ضخامت 60 سانتی متر متراکم می کند.
انواع قیر :
قیر یا بصورت طبیعی از معادن قیر استخراج می شود یا از پسمانده تبخیر نفت خام بدست می آید.قیر طبیعییا در سنگهای قیر یافت می شود و یا از دریاچه های قیر بدست می آید.قیر طبیعی در اثر تبخیر روغن های سبک و نفت خامی که از منابع نت زیرزمینی به طرف بالا نفوذ می کند و در مجاورت هوا و تابش آفتاب قرار می گیرد بوجود می آید.
انواع قیر نفتی :
1-قیر خالص : قیر های نفتی خالص از پسمانده پالایش نفت خام در برجهای تقطیر بدست می آید.در حین تقطیر نفت خام روغن های سبک تر در درجه حرارت پایین تر تبخیر شده و با بالا رفتن درجه حرارت روغن های سنگین تر از ان جدا می شوند.آنچه که در این برجها باقی می ماند، قیر خالص می باشد.
2-قیر های دمیده: این نوع قیر ها از دمیدن هوای داغ به قیر خالص در مرحله آخر عمل تصفیه بدست می آید.قیرهای دمیده حساسیت کمتر نسبت به تغییرات درجه حرارت دارند.لذا در حرارت های بالاتر خیلی بهتر است قیر اولیه حلات سخت خود را حفظ می کنند.در راه سازی از قیر های دمیده برای پر کردن ترک های رو سازی و همچنین حفرات و فضاهای خالی زیر دالهای بتنی استفاده می شوند.
3-قیر های محلول : قیر محلول یا قیر مخلوط از حل کردن قیر های خالص در روغنهای نفتی نظیر بنزین،نفت،گاز یا نفت کوره بدست می آید.هر اندازه تعداد روغن های نفتی در قیر محلول بیشتر باشد، روانی آن بیشتر و کند روانی آن کمتر خواهد بود.نوع روغن نفتی مورد استفاده در قیر های محلول در سرعت گرفتن آنها تاثیر دارد.اگر از بنزین برای حل کردن قیر خالص استفاده شود،قیر مایع بدست آمده را قیر تند گیر گویند و اگر از نفت برای حل کردن قیر خالص استفاده شود قیر مایع حاصل را کند گیر گویند.هرگاه از روغن های سنگین تر نظیر نفت گاز یا نفت کوره استفاده شود، در محلول حاصل قیر دیر گیر گفته می شود.
آزمایشات قیر :
1-آزمایش درجه نفوذ : این آزمایش برای تعیین سختی نسبی قیر های خالص و قیر های دمیده بکار می رود.طبق تعریف درجه نفوذ یک قیر مقدار طولی بر حسب دهم میلیمتر است که سوزن استانداردی با شکل معین در مدت 5 ثانیه تحت اثر وزنه 10 گرمی در قیر مورد آزمایش که درجه حرارت آن 25 درجه سانتیگرا د است فرو رود.درجه نفوذ کمتر نشاندهنده سخت تر بودن قیر و درجه نفوذ بیشتر نشان دهنده نرم تر بودن قیر است.
2-آزمایش کند روانی : این آزمایش برای تعیین خاصیت روانی قیر ها در درجه حرارت های بالا صورت می گیرد.
3-آزمایش درجه اشتعال : درجه اشتعال قیر ها درجه حرارتی است که وقتی گرمای قیر به آن درجه می رسد با نزدیک کردن شعله ای به سطح آزاد قیرسطح آن آتش می گیرد.انجام این آزمایش از آن جهت مهم است که با تعیین درجه اشتعال یک قیر حداکثر درجه حرارتی را که در آن می توان قیر را بدون خطر آتش سوزی کرد بدست می آید.
4-آزمایش تعیین درجه نرمی قیر : بمنظور مقایسه حساسیت قیر ها نسبت به تغییرات درجه حرارت آزمایش تعیین درجه نرمی انجام می شود.
انتخاب نوع قیر برای مصارف روسازی :
اگر درجه حرارت متوسط سالیانه منطقه ای زیاد باشد باید از قیر کند روان تری برای ساختن روسازی آسفالت استفاده کرد.هر اندازه تعداد و وزن وسائل نقلیه بیشتر باشد باید از قیر کند روان تری برای ساختن مخلوط های قیری استفاده کرد.هر اندازه تخلخل سطح بیشتر باشد باید از قیر محلول کند روانتری استفاده کرد.بهتر است در مناطق آب و هوای سرد و خشک از قیرهای محلول و در آب و هوای مرطوب با مصالح سنگی مرطوب از امولسیون قیر استفاده کرد. از مخلوط کردن قیر در آب به کمک یک ماده امولسیون ساز، امولسیون قیر بدست می آید.
آسفالت :
مخلوط های قیری که به نام آسفالت موسومند از اختلاط قیر و مصالح سنگی بوجود می آیند.آسفالت ها انواع مختلفی دارند و از آنها برای ساختن لایه های رویه اساس و زیر اساس و روسازی راهها استفاده می شود.بطور کلی به دو قسمت تقسیم می شوند:آسفالت های سرد و آسفالت های گرم
-آسفالت سرد : به مخلوطی از مصالح سنگی و قیر محلول یا قیر خالص اطلاق می شود.که اختلاط مصالح آن در درجه حرارت محیط صورت می گیرد.در بعضی مواقع ممکن است فقط نیاز به گرم کردن قیر باشد ولی مصالح حرارت داده نمی شود.این نوع آسفالت یک لایه نازک رویه آسفالتی است که برای راههای فرعی و راههای اصلی و خیابان ها که میزان تردد در آنها کم است به کار می رود.مصالح سنگی به کار رفته بایستی تمیز، سخت و بادوام بوده و از شن و ماسه شکسته یا سنگهای کوهی تهیه شود.طبق آیین نامه بایستی اندازه دانه های بزرگتر مصالح حداکثر 12 میلیمتر باشد چون در غیر این صورت سطح آسفالت بیشتر از حد زبر شده و در اثر تردد وسایل نقلیه سر و صدای زیادی ایجاد می شود.
قیر مناسب برای تهیه آسفالت سرد قیر های خالص با درجه نفوذ زیاد قیر های محلول و امولسیون قیر می باشد.آسفالت های سرد شامل 3 نوع می باشند:آسفالت سرد پیش اندود و آسفالت سرد پرودمیکس
-آسفالت گرم : ترکیبی است از مصالح سنگی مرغوب خوب دانه بندی شده با حداقل فضای خالی و قیر خالصی که سطح دانه ها را اندود کرده و آنها را به یکدیگر چسبانده است.آسفالت گرم در کارخانه و در دمای 80 تا 170 درجه سانتیگراد تهیه شده و در همین درجه حرارت در سطح راه پخش و کوبیده می شود.مصالح سنگ بتن آسفالتی شامل مصالح ریز دانه ، درشت دانه و گرد سنگ ( فیلر) می باشند.
گرد سنگ یا فیلر به مصالحی اطلاق می شود که از الک نمره 200 عبور کرده و حداکثر قطر آن کوچکتر از 09/0 میلیمتر می باشد.مهمترین نقش فیلر در بتن آسفالتی این است که سبب افزایش عمق روسازی و ازدیاد مقاومت آن در برابر تاثیر های آب بر افزایش قدرت باربری ، کاهش تغییر شکل بتنی، افزایش مقاومت فشاری و برشی لایه می شود.
قیر مصرفی در بتن آسفالتی باید از نوع قیر خالص با درجه نفوذ بالا باشد که از تقطیر مستقیم مواد نفتی حاصل می شود.بطور کلی قیر با درجه نفوذ کمتر برای محورهایی با ترافیک سنگین و آب و هوای گرم و خشک و قیر با درجه نفوذ بیشتر برای ترافیک سبک با آب و هوای سرد توصیه می شود.
افزایش استقامت بتن آسفالتی با افزایش نسبت درصد قیر مصرفی تا رسیدن استقامت به یک مقدار حداکثر ادامه یافته و پس از آن با افزایش قیر از استقامت بتن آسفالتی بشدت کاسته می شود.
اجرای یک لایه بتن آسفالتی یا آسفالت گرم شامل مراحل زیر است:
1-آماده کردن سطح راه : لایه آسفالتی ممکن است بر رویه یک لایه آسفالتی یا بتنی و یا یک لایه غیر آسفالتی مانند قشر های شنی ساخته شود.در این حالت باید بستر کار از هر گونه مواد خارجی مانند گل و لای و گرد و خاک پاک شده و سطح راه عاری از مصالح شل و کنده شده باشد.
2-اندود نفوذی یا پرمیکت : در مواردی که لایه بتن آسفالتی بر روی یک لایه غیر آسفالتی ساخته می شود،باید سطح غیر آسفالتی موجود قبل از اجرای لایه بتن آسفالتی قیر پاشی شود.این قشر نازک قیر به نام اندود نفوذی یا پرمیکت معروف است.
3-میزان قیر مصرفی با توجه به تخلخل قشر اساس بین 8/0 تا 2 کیلوگرم در مترمربع تاخیر می کند.اجرای اندود نفوذی باید در مواقعی انجام شود که هوا بارانی و مه آلود نبوده و سطح راه خشک و دارای رطوبت جزئی باشد.
اندود سطحی یا تک کت : لایه نازک از امولسیون قیری یا قیر خالص با درجه نفوذی زیاد یا قیر تند گیر که بین دو لایه رویه یا توپکا و لایه آستر یا بیندر قرار گرفته تا دو لایه آسفالتی به خوبی به یکدیگر بچسبد که به آن اندود سطحی یا تک کت گفته می شود.مقدار این اندود همواره بین 2/0 تا 6/0 کیلوگرم در متر مربع متغیر می باشد.