بنــــــــدپايان

[S.A.R.A]

موریانه حشره‌ای است از راسته مساوی‌بالان.

موریانه‌ها حشراتی هستند که بدنی نرم دارند و به کندی حرکت می‌کنند به حکم طبیعت تا پایان عمر در دژ تاریکی که محل اجتماع آنهاست به سر می‌برند. زیرا در روشنایی آفتاب و فضای باز یارای ایستادگی در برابر دشمنان بی‌شمار خود را ندارند از نظر ساختمان بدنی و چگونگی رشد (دگردیسی) به سوسک‌های حمام شباهت دارند. موریانه‌ها حشراتی هستند اجتماعی که دو نوع از آنها دیده می‌شود: یک نوع در داخل چوب‌های منازل زندگی می‌کنند و نوع دیگر مخصوص نواحی استوایی بوده و در بیابان‌ها برای خود مسکن می‌سازند و طول خانه‌هایشان گاهی به ۵ متر و قطرش به ۸ متر می‌رسد و بسیار هم سخت است، بطوری که با کلنگ هم شکسته نمی‌شود.

در حالت کلی موریانه‌ها، شاه، ملکه، شاهزاده، کارگر و سرباز دارند و اگر تپه آنها را بشکافید همه اینها را از هم تشخیص خواهید داد. تعداد زیادی از موریانه‌ها با استفاده از چوبهای جویده شده و یا گل لانه‌های بزرگی درست می‌کنند. این لانه‌ها بسیار اصولی ساخته شده و برای ساخت آن هر موریانه وظیفه مشخصی دارد. معمولاً موریانه‌ها در درون لانه‌هایشان پنهان می‌شوند، ولی در صورتی که کسی مزاحم آنها شود یا برای تشکیل اجتماع جدید قصد پرواز داشته باشند، از لانه‌هایشان بیرون می‌آیند.

تنوع موریانه‌ها در هر دسته

امروزه در حدود دو هزار گونه موریانه در دنیا می‌‌شناسیم که در مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر فراوانند یکی از نمونه‌های بزرگ و معروف آن موریانه تپه سیاه است که در دماغه امید (جنوب افریقا) به سر می‌برند و نام علمی آن آمی ترمز آتلانتیکوس است. گونه دیگری که خیلی نزدیک به این نوع و دارای عادات مشابه است در افریقا و همچنین در استرالیا و بعضی نواحی آمریکا و هندوستان و مالایا و سواحل مدیترانه یافت می‌شود. البته بطور عمده در سراسر ایالات متحده آمریکا و نیز در قسمت جنوبی کانادا یافت می‌شود. در اروپا تا مناطق شمالی این قاره مثلاً تا پاریس و وین جای زیست موریانه است، اما پرشمارترین موریانه‌ها در مناطق باران خیز مدارگانی یافت می‌شوند.

در موریانه‌ها نیز مانند مورچه‌ها چند شکلی در هر دسته دیده می‌شود. یعنی در هر اجتماع موریانه تعداد زیادی موریانه‌های کارگر و و موریانه‌های مدافع یا سرباز موجود هستند. وظیفه کارگران تهیه غذا برای مجتمع است، یعنی چوب را می‌خورند و سپس گوارده آن را در اختیار دیگر موریانه‌ها قرار می‌دهند. سربازان بال ندارند، کور هم هستند، ولی با این وصف جنگجویان دلیری به شمار می‌روند. موریانه ملکه می‌تواند تا سی هزار تخم در یک روز بگذارد. او قادر به حرکت نیست و برای زنده ماندن کاملاً به موریانه‌های کارگر متکی است. بعضی از موریانه‌های ملکه می‌توانند تا ۵۰ سال زندگی کنند.

ساختار بدن موریانه‌ها

بسیاری از مردم موریانه را با مورچه سفید اشتباه می‌گیرند. اگر چه موریانه‌ها نیز مانند مورچه‌ها جانورانی اجتماعی هستند، ولی به کلی با آنها تفاوت دارند. موریانه کمدی کلفت، رنگی روشن و شاخکهای یکنواخت و خمیده دارد. شکل هر موریانه به نوع وظیفه‌اش در اجتماع موریانه‌ها، بستگی دارد. برای مثال کارگرانی که وظیفه غذا دادن و تمیز کردن ملکه را به عهده دارند، معمولاً کور بوده و بدون بال هستند و دستگاه تناسلی هم ندارند. فقط موریانه نر دارای ۴ بال است و بیش از چند روزی زندگی نمی‌کند، یعنی پس از جفت گیری با نر تنها فرد ماده (ملکه) است که در اجتماع موریانه‌ها زندگی می‌کند و دارای شکمی بزرگ است و کارش فقط تخم‌گذاری است.

در دستگاه گوارش موریانه‌ها که از چوب استفاده می‌کنند، عده‌ای از تک یاختگان از دسته فلاژله‌ها به نام «پلی ماستیژین» زندگی می‌کنند که با موریانه‌ها زندگی اشتراکی دارند، بدین نحو که این تک سلولی‌ها دیاستازی به نام سلولاز ترشح می‌کنند که موجب هضم و نرم شدن چوبها می‌شود و در این حالت موریانه‌ها چوبهای نرم شده را می‌خورند.

تپه های موریانه‌ای و زندگی اجتماعی موریانه‌ها

تپه‌های موریانه‌ای که به‌وسیله موریانه‌های تپه سیاه ساخته می‌شوند ممکن است به شکل لکه‌های نمایانی در تمام نقاط دامنه‌های کوهستانی جنوب غربی دماغه امید دیده شوند. سطح هر تپه درست مانند سطح خارجی مغز دارای برجستگیها و شیارهای مخصوصی است. بزرگ‌ترین آنها در حدود ۶۰ سانتیمتر بلندی دارد و پهنای قاعده آن نیز به ۶۰ سانتیمتر می‌رسد اگر یکی از آنها را بشکافیم دیده می‌شود که داخل آن مانند اسفنج است و از تعداد زیادی اتاقک تشکیل شده که عرض هر کدام از آنها ۲.۵ سانتیمتر است و با دریچه‌های کوچک راه دارد.

گرچه در یک تپه موریانه‌ای بزرگ ممکن است بیش از ۵۰۰۰۰ موریانه زندگی کنند ولی داخل آن همیشه تمیز است. این تمیزی به این دلیل است که موریانه‌ها مدفوعات خود را به منزله سیمان در ساختن دیواره‌های تپه و اتاقکها بکار می‌برند و لاشه‌ها را نیز می‌خورند و مصرف می‌کنند. بیشتر ساکنین تپه حشرات کوچکی به طول ۵ میلیمتر هستند که سرهایی سفید و بدنی به رنگ خاکستری تیره دارند. اینها کارگرها را تشکیل می‌دهند کارگرها ممکن است نر یا ماده باشند اندام تناسلی آنها رشد نمی‌کند و فعالیتی ندارد و فقط اثری از آن باقی است موریانه‌های کارگر کاملاً کورند و کارشان جمع آوری غذا و رسیدگی به بچه‌ها و پرستاری از شاه و ملکه و شاهزاده هاست.

موریانه ملکه می‌تواند تا ۳۰۰۰۰ تخم در یک روز بگذارد او قادر به حرکت نیست و برای زنده ماندن کاملاً به موریانه‌های کارگر متکی است بعضی از موریانه‌های ملکه می‌توانند تا ۵۰ سال زندگی کنند که از طول همه حشرات دیگر بیشتر است. افراد دیگری که در حدود یک دهم کلیه ساکنین تپه را تشکیل می‌دهند و با کارگران تفاوت دارند سربازها هستند که رنگشان زرد و سرشان بیضی شکل است و یک جفت آرواره بلند و نوک تیز دارند که سلاح آنها را تشکیل می‌دهد کار آنها دفاع در برابر هجوم دشمنان خارجی است. سربازها در کار کارگرها شرکت ندارند ولی همیشه برای حمله به دشمنانی که می‌خواهند به زور وارد جایگاه آنها شوند آماده‌اند. بزرگ‌ترین دشمن موریانه‌ها، مورچه‌ها هستند که اگر آنها را بگیرند فورا می‌کشند و لاشه شان را برای تغذیه به لانه خود می‌برند.

لانه‌سازی

در مناطق مدارگانی، بسیاری از موریانه‌ها لانه سازی می‌کنند. لانه‌هایی به صورت تپه‌ها و گنبدها که حدود ۲۰ متر وسعت و ارتفاعی شاید بیشتر از ۱۰ متر از سطح زمین دارند. برخی دیگر از موریانه‌ها درخت آشیان هستند، یعنی آشیانه‌هایی به اندازه‌های گوناگون معمولاً به بزرگی یک توپ بستکبال، بر فراز درختان می‌سازند. موریانه‌ها در داخل چنین آشیانه‌هایی خود را از خطر حمله پرندگان، سوسمارها، عنکبوت‌ها و مورچه‌ها مصون می‌دارند.

آشیانه برخی از موریانه‌های افریقایی مانند چتر است، طوری که آب باران به اطراف آن سرازیر می‌شود. دسته‌ای دیگر از موریانه‌ها، لانه خود را به گونه‌ای می‌سازند که دمای درون آن هماهنگ‌پذیر گردد. لانه و آشیانه سازی موریانه‌ها نمونه شگرفی از کار غریزی است. این کار بر عهده کارگران نوزاد نهاده شده است. چرا که کارگران تازه تولد یافته هیچگاه در لانه پدر و مادر خود زیست نمی‌کنند و در نتیجه راهی برای آموختن لانه سازی ندارند.

[S.A.R.A]

شاخه بندپایان موفق‌ترین جانوران بوده و نسبت به سایر شاخه‌ها از تعدد و تنوع بی‌شماری برخوردارهستند. بطوری که از میان قریب به یک میلیون و پانصد هزار گونه جانوری شناخته شده 4/3 آن را بندپایان به خود اختصاص می‌دهند. بسیاری ازبندپایان برای ما شناخته شده هستند بویژه حشرات که در اکثر زیستگاهها بسر می‌برند. موفقیت این شاخه از جانواران ، نتیجه ساختمان اساسی بدن بویژه سازمان قطعه قطعه‌ای و اسکلت خارجی کیتینی آنهاست. بندپایان شامل چندین زیر شاخه هستند.



زیر شاخه آرواره‌داران
بدن دارای سر سینه و شکم یا سر است. سر سینه یا سر از خارج بدون قطعه می‌نماید. سینه ، شکم یا تنه قطعه قطعه است. در سر یک یا دو جفت آرواره و دو جفت ماگزیلا وجود دارد. سخت پوستان ، صد پایان ، هزار پایان و حشرات در این زیر شاخه قرار می‌گیرند.

رده حشرات
حشرات یا شش پایان ساکن خشکی هستند و بعضی بطور ثانویه آبزی شده‌اند. سر 6 قطعه وسینه 3 قطعه است که معمولا دارای 3 جفت پا و دو جفت بال است. شکم اصولا 11 قطعه بدون زواید حرکتی دارد. چشمها مرکب و ساده‌اند. بیش از 800 هزار گونه دارند.

حشرات به دو رده بالداران و بدون بالان رده بندی می‌شوند.

زیر رده بدون بالان
انواع ابتدایی ، بدون بال و بدون دگردیسی هستند.

راسته پرتورا
فاقد شاخک بوده و اولین جفت پاهای حرکتی به اندامهای حسی مبدل گشته‌اند. فاقد چشم ساده و مرکب و دارای چشم کاذب هستند. لوله های مالپیگی به صورت برجستگیهای کوچکی تحلیل رفته اند. سیستم تراشه‌ای ساده بوده و یا اصلا فاقد آن می‌باشند. بدن 12 مفصلی و فاقد زایده سرسی است. پیش از کامل شدن تعداد مفاصل شکمی از تخم خارج شده لذا اصطلاحا آنامورف هستند..

راسته دیپلورا
این راسته را آپتر نیز می‌نامند. بدن کوچک و نرمی داشته و محیطهای تاریک و مرطوب را ترجیح می‌دهد. دارای شاخک طویل و فاقد چشم‌اند. شکم 11 مفصلی و دارای سرسی است. لوله‌های مالپیگی پاپیلایی شکل می‌باشند.


راسته کلمبولا
دارای بدنی نرم و کوچک و شاخکهای کوتاه می‌باشند. چشمهای مرکب کوچک و یا تحلیل رفته‌اند. معمولا جهنده بوده و این عمل را بواسطه عضو جهنده خاصی انجام می‌دهند. فاقد سرسی شکلی و لوله‌های مالپیگی می‌باشند. پوست اندازی به صورت اپی‌مورف است. یعنی تعداد مفاصل شکمی جانور به هنگام خروج از تخم کامل می‌باشند از این راسته جنس انوتوموبریا را می‌توان نام برد.

راسته تیزانورا
خصوصیات بسیار نزدیک با راسته تیزانورا دارد و اصطلاحا دم مویی نامیده می‌شوند. اعضای راسته تیزانورا که ماهی نقره‌ای نیز نامیده می‌شوند. دارای بدن نسبتا طویل و فلس‌داری می‌باشند. شاخکها طویل و چشمهای مرکب رشد کرده‌اند. تعداد مفاصل شکمی 12 عدد بوده و در انتها به سرسی طویلی ختم می‌شود و لوله‌های
مالپیگی و تراشه‌ها بسیار رشد یافته‌اند. از این راسته جنس ترموبیوس را می‌توان ذکر کرد.

زیر رده حشرات بالدار

راسته راست بالان
ملخها،سوسریها و جیرجیرکها در این راسته قرار دارند. قطعات دهانی خورد کننده هستند. بالهای جلویی باریک و بالهای عقبی نازک و تاشده در زیر بالهای جلویی هستند. بسیاری بدون بال هستند. گیاهخوارند و 25 هزار گونه دارند.

راسته پوست بالان
قطعات دهانی خورد کننده هستند. بالهای جلویی کوتاه و بالهای عقبی بلند و نازک هستند. در نقاط تاریک بسر می‌برند. شب فعال هستند و 1200 گونه دارند.

راسته ایزوپترا یا جوربالان
موریانه‌هادر این گروه قرار دارند. بالها مشابه و نازک هستند. زندگی اجتماعی دارند. بیشتر ساکن مناطق گرمسیری هستند. چند شکلی دارند و 2000 گونه دارند.


راسته سنجاقکها
سنجاقکدر این راسته قرار دارد. بالها مشابه و دارای رگبالهای تور مانند هستند. بال سنجاقکها به سمت عقب تا نمی‌شود اما در گروهی از آنها بالها در هنگام استراحت تا می‌شوند. چشمهای مرکب بسیار مشخص دارند. شکم باریک و دراز است. صیاد هستند. آبششهای نایی دارند. 5000 هزار گونه دارند.
راسته نوروپترا
مورچه‌گیرها در این گروه قرار دارند. بالها مشابه هستند. لارو دارای قطعات دهانی خورد کننده یا مکنده است. گوشتخوارند و از حشرات و کنه‌ها تغذیه می‌کنند. 5000 گونه دارند.

راسته پولک بالان
پروانه‌هاو بیدها در این گروه قرار دارند. دارای خرطوم هستند. در بیدها بال در زمان استراحت افقی می‌ماند. شاخکها پرمانند و یا رشته‌ای هستند.

راسته دوبالان
مگسهاو پشه‌ها در این گروه قرار دارند. قطعات دهانی سوراخ کننده و مکنده هستند و قسمتی از آنها در خرطوم واقع است. بالهای عقبی کوچک است. 100 هزار گونه دارند.

تولید مثل در حشرات
به جز چند مورد استثنایی عمل لقاح از طریق جفتگیری صورت می‌گیرد و تخم گذاشته می‌شود. در جنین جوانه‌های مولد زواید بدن به توالی از جلو به عقب ظاهر می‌شوند. هنگامی که لارو سر از تخم بیرون می‌آورد. شبیه جانور بالغ است و فقط کوچکتر هستند. لاروها طی پوست اندازیهای متوالی رشد می‌کنند و سرانجام محفظه‌هایی در دیواره بدن پدید می‌آید و دیسکهای شفیره‌ای شروع به پیدایش می‌کند. تغییر شکل لارو کرمی شکل به جانور بالغ در درون پیله انجام می‌شود. در این مرحله محفظه‌هایی که محتوی دیسکهای شفیره‌ای هستند باز می‌شوند و زواید جانور کم کم ظاهر می‌شوند.

[S.A.R.A]

پشه‌ها جزء حشرات بوده و به زیر رده بال‌داران یا حشرات بال‌دار تعلق دارند. حشرات بال‌دار دارای بالند بعضی اوقات بالهای آنها تحلیل رفته و گاهی وجود ندارد و دارای زایده‌هایی به نام دنباله‌های شکمی و زاوید تناسلی هستند. پشه ها به راسته دوبالان تعلق داشته و در زیر راسته راست درزان قرار می‌گیرند.

راسته دوبالان
تعداد رگبالها کم است و بالهای کم است و بالهای پسین تبدیل به دو اندام کوتاه متورم شده است که هالتر نامیده می شود بعضی از آنها بدون بالند، ضمایم دهانی آنها سوراخ کننده و مکنده است عده ای از آنها دارای ضمیمه دهانی اسفنجی می باشند که اغلب تشکیل یک خرطوم می‌دهد بخشهای مختلف بدن مشخص است شکم دارای 4 تا 9 بند است و لاروهای آنها معمولا بدون پا هستند دگردیسی آنها کامل است و غالبا روز پروازند.
زیر راسته راست درزان
لاروها اغلب دارای سر مشخص‌اند. شفیره‌ها برهنه می‌باشند. بالغها از یک شکاف مستقیم که در سطح پشتی شفیره تولید می‌شود بیرون می‌آیند.

باریک شاخکان
این حشرات دارای شاخکهای بلند می‌باشند که 6 تا 39 بند دارد.
پشه‌ها
این حشرات باریک و ظریف و خرطوم آنها طویل و در ماده‌ها سوراخ کننده است. بدن آنها قوز‌دار است.
نحوه تغذیه
نرهای بالغ از شیره گیاهان تغذیه می‌کنند ولی غذای ماده‌ها منحصرا از خون جانوران است. روی بدن پرندگان پستاندارانو انسان می‌نشیند و از خون آنها تغذیه می‌کنند.
آسیب رسانی
پشه‌ها حشراتی زیان آورند برخی از آنها امراض شدیدی را منتقل می‌کنند دارای 1500 گونه‌اند مانند کولکس که دارای گونه‌های مختلفی است. کولکس پی‌پییان که مالاریای پرندگان را منتقل می‌کند پشه مولد مرض مالاریا ، عامل مرض مالاریا را به انسان منتقل می‌نماید و پشه معمولی شبها از خون انسان تغذیه می‌نماید ولی ناقل میکروب نیست. این دو حشره بسیار باهم شبیه‌اند بدن آنها از فلسها پوشیده شده است شاخکهای آنها بلند است که در نرها شبیه پرمرغ ولی در ماده‌ها ساده است در خرطوم آنها شش سوزن وجود دارد.

در پشه معمولی ، تخمهایی که حیوان ماده می‌گذارد چسبیده بهم است و در سطح آب قرار می‌گیرد، در صورتی که در پشه مولد مالاریا تخمها پراکنده و جدا از هم در سطح آب قرار می‌گیرد. لارو پشه معمولی دارای لوله تنفس بلندی است و هنگام تنفس لوله را خارج از سطح آب می‌گذارد و بدن لارو نسبت به سطح آب مایل است در صورتی که لوله تنفس لارو پشه مولد مالاریا کوتاه و بدن لارو آنها موازی سطح آب است. زایده‌های دهانی در پشه معمولی کوتاهتر از خرطوم و در پشه مولد مالاریا زایده‌های حسی دهانی مساوی خرطوم است. هنگام نشستن روی دیوار پشه معمولی موازی سطح قرار می‌گیرد در صورتی که بدن پشه مولد مالاریا عمود بر سطح دیوار است.

[S.A.R.A]

ملخها ، پروانه‌ها ، مگسها و بسیاری از جانوران دیگر رده حشرات را تشکیل می‌دهند. حشرات دارای انواع مختلف بوده و فراوان‌ترین و کثیرالانتشارترین جانوران می‌باشند و به خاطر ساختار ویژه بدنشان قادر به زندگی در شرایط گوناگون محیطی می‌باشند. ملخ دارای قطعات دهانی خرد کننده می‌باشد. دگردیسی ملخ ناقص است. ملخها در سرایر جهان در بیشتر چراگاهها ، علفزارها و کشتزارهای کنار جاده وجود دارند و در محلی که زندگی می‌کنند علفها ، چمنها و سایر گیاهان برگ‌دار را می‌خورند.

مشخصات بدن

اسکلت خارجی

بدن از اسکلت خارجی کتینی تشکیل شده است و اسکلت خارجی از صفحات سخت تشکیل شده که بوسیله درزهایی از جنس کوتیکول نرم و جداست و در نتیجه بندها و ضمایم بدن می‌توانند حرکت کنند. زیر کوتیکول رنگ آمیزی متنوع ملخهاست که باعث می‌شود به رنگ محیط دربیایند.

سر

یک جفت شاخک باریک بندبند با موهای حسی و دو چشم مرکب جانبی و سه چشم ساده. قسمت بیشتر سر در یک قطعه جوش خورده یا اپیکرانیوم جای گرفته که شامل تارک پشتی و گره‌های جانبی و پیشانی است. در زیر پیشانی دهان قرار دارند که دهان شامل یک لب فوقانی ، یک زبان میانی ، دو فک جانبی که شامل دندانها می باشد ، یک جفت آرواره زیرین و یک لب تحتانی پهن شامل دو زایده حسی کوتاه.

سینه

سینه تشکیل شده از پیش سینه ، میان سینه و پس سینه. در هر یک از قطعات سینه‌ای یک جفت پای بند بند وجود دارد و در میان سینه و پس سینه علاوه بر پاها به هر کدام ، یک جفت بال متصل است. قطعات هر بند دارای یک قطعه پشتی چهار صفحه‌ای ، یک قطعه پهلویی سه صفحه‌ای و یک قطعه سینه یا جناغ شکمی فرد است.

اجزای پا

پیش ران ، پی ران ، ران ، ساق و مچ. مچ از سه قسمت ابتدایی که دارای چهار جفت بالشتک در سطح شکمی و قسمت انتهایی که دارای یک نرمه یا برجستگی نرم در خارج آن دو چنگال می‌باشد. این نرمه‌هاست که ملخ را قادر می‌سازد که روی سطح صاف خود را نگه دارد. پایی که به آخرین قسمت سینه مربوط است یک ران بزرگ دارد که دارای عضلاتی قوی است و یک ساق طویل که برای جهیدن بکار می‌رود. بالهای پیشین ضخیم ولی بالهای عقبی پهن و غشایی است. این بالها به صورت بادبزنی تاخورده و در زیر بالهای پیشین قرار دارد و در حین پرواز باهم باز می‌شود.

مشخصات بال

هر بال به صورت یک برآمدگی کیسه مانند از پوشش بدن ظاهر می‌گردد و به شکل غشایی دولایی نازک و پهن می‌شود و در داخل آنها نایها وجود دارد و اطراف نایها سینوسهای خونی یافت می‌شود. کوتیکول به دور نایها ضخیم می‌شود و به این ترتیب رگبال‌ها تشکیل می‌شود. شکل و طرح رگبال‌ها در گونه‌ها آنچنان ثابت است که در طبقه بندی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

شکم

شکم استوانه‌ای و باریک است و مرکب از یازده قطعه یا بند می‌باشد. بند انتهای شکم برای جفت‌گیری مناسب است. در طول پهلوهای زیرین سینه و شکم ده جفت سوراخهای کوچک به نام منافذ تنفسی وجود دارد. که به دستگاه تنفس وصل می‌شود. در هر طرف اولین بند شکمی پرده صماخی تخم مرغی شکلی وجود دارد که اندام شنوایی حیوان است.

در ملخ نر 8 بند به قطعات قلابی شبیه ولی بند 9 و 10 بهم چسبیده و بند 11 صفحه فوق مخرج را تشکیل می‌دهد و یک خار کوچک به نام دنباله شکمی در یک طرف قسمت عقب بند 10 شکمی وجود دارد و جناغ بند 9 اندام جفت‌گیری را تشکیل می‌دهد. در ملخ ماده جناغ 8 وجود ندارد و جناغ 9 طویل است و یا صفحه جانبی در بند 10 دیده می‌شود و انتهای شکم دارای 2 لوب زوج می‌باشد که اندام تخم‌گذاری را تشکیل می‌دهد.

عضلات

در سر عضلات کوچک و مرکب وجود دارد که شاخکها و قطعات دهانی را حرکت می‌دهد. در سینه عضلات بزرگی موجود است که بالها و پاها را حرکت می‌دهد. تعدادی از عضلات شکم حرکات تنفسی را انجام می‌دهد و عده‌ای نیز در اندامهای تولید مثلی موثرند.

دستگاه گوارش

شامل حفره دهانی و مری باریک است که تا چینه دان بزرگ ادامه پیدا می‌کند. پس از چینه دان یک پیش معده یا سنگدان وجود دارد و بخش میانی شامل معده است که به شش جفت روده های کور معدی اتصال می‌یابد. پس از معده بخش عقبی یا روده می‌باشد که قسمت قدامی نازک و ناحیه میانی باریک و به راست روده که متسع است ختم می‌شود.

دستگاه گردش خون

قلب لوله‌ای و باریک است و در مقابل دیواره پشتی شکم داخل یک حفره دل پوشی جای دارد. حفره دل پوشی از دو پرده عشایی و ماهیچه‌ای عرضی ظریف احاطه شده است. خون از راه سوراخهای جانبی زوج و کوچک یا منافذ جانبی قلب که دریچه دارد وارد قلب شده و به توسط انقباضات قلب به داخل یک آئورت پشتی که به طرف سر امتداد دارد با فشار به جلو رانده می‌شود.

سپس خون وارد یک حفره کاذب شده و پس میان اندامهای داخلی راه می‌یابد و سرانجام داخل حفره دل پوشی می‌گردد. دستگاه جریان خون مانند سایر بندپایان باز و حفره‌ایست و در آن مویرگ و یسیاهرگ وجود ندارد پلاسمای خون محتوی گلبولهای بی‌رنگ است که با از بین بردن موجودات زنده ریز خارجی به مثابه بیگانه‌خوار ، عمل می‌کند.

دستگاه تنفسی

منافذ تنفسی یا روزنه‌های زوج به یک مجموعه لوله‌های هوای روپوستی و قابل ارتجاع به نام نایها متصل می‌گردد و نامها به تمام قسمتهای بدن منشعب می‌گردد. کوچکترین شاخه‌ها ، یا نایژک اکسیژن را به یاخته‌های بدن رسانده انیدرید کربنیک را مستقیما از آنها خارج می‌سازد. ملخ برخلاف بعضی حشرات دارای چندین کیسه هوایی بزرگ با دیواره‌های نازک در شکم می‌باشد که در آنها انقباض و انبساط متناوب دیواره بدن به راندن و خارج کردن هوا در دستگاه نایی کمک می‌کند. در دم چهار زوج اولی روزنه یا منافذ تنفس باز و شش تای خلفی بسته است و در بازدم عکس ترتیب دم برقرار است بطوری که گردش هوا در نایها معین و مشخص می باشد.

دستگاه وازنش

بافتهای قدامی بخش عقبی لوله گوارش به تعدادی لوله‌های مالپیگی رشته مانند اتصال دارد این لوله‌ها در حفره‌های خونی جای دارد و انتهای آزاد آنها مسدود است. دیواره لوله‌ها از یک لایه بافتهای بزرگ درست شده که اوره و املاح را از خون گرفته و به داخل روده تخلیه می‌کند.

دستگاه عصبی

مغز یا عقده‌های فوق مری در سر واقع است و از سه جفت عقده‌های به یکدیگر جوش خورده درست شده است که اعصابی به چشمها ، شاخکها و سایر اندامهای واقع در سر می‌فرستد. مغز بوسیله دو رابط عرضی در دور مری به عقده‌های زیر مری متصل می‌گردد. این عقده‌ها نیز سه جفت است. هر بند سینه‌ای دارای یک زوج عقده با اعصابی به طرف پاها ، بالها و اندامهای داخلی می‌باشد فقط پنج زوج عقده شکمی وجود دارد که اعصابی به اندامهای خلفی می‌فرستد. همچنین یک دستگاه عصبی سمپاتیک یا احشایی موجود است که مرکب از یک قسمت سرحنایی با عقده‌ها و اعصابی که به مغز و روده و معده و قلب اتصال می‌یابد و مجموعه ظریف کوچکی از اعصاب محیطی در زیر پوست دیواره بدن قرار دارد.

اندامهای حسی

• موهای حسی موجود در شاخکها ، دهان ، دنباله‌های شکمی و قطعات انتهایی پا
• اندامهای رویایی در شاخکها قرار د ارد.
• اندامهای چشایی روی زایده‌های حسی قرار دارد.
• چشمهای ساده
• اندام شنوایی که از یک پرده صماغ کشیده‌ای تشکیل یافته است که با الیاف عصبی حسی متصل است.

دستگاه تولید مثل

جنس نر و ماده از هم جداست دستگاه تناسلی نر شامل بیضه (دو عدد) و لوله‌های بسیار باریک که به مجرای دابران ملحق می‌شود. مجرای دابران به یک مجرای انزالی می‌پیوندد و به این مجرا غده‌هایی وصل می‌شود و این مجرا به هنگام جفت‌گیری به خارج باز می‌شود. در حیوان ماده هر تخمدان از چندین لوله مواد تخم باریک شونده درست می‌شود. که در آن تخمکها تشکیل و خود به یک تخم راهه اتصال می‌یابد و لوله تخم‌راهه باهم یکی شده و یک مهبل میانی تشکیل می‌دهد که به طرف عقب امتداد می‌یابد و به یک جسم نطفه‌ای کوچک یا کیسه ذخیره اسپرماتوزوئید می‌پیوندد و جام نطفه‌ای در موقع جفت‌گیری اسپرم دریافت کرده و ذخیره می‌نماید. منفذ دستگاه تناسلی ماده در سطح شکمی به خارج مربوط می‌شود.

وضع طبیعی

در روزهای گرم بهار لاروهای جوان از تخم بیرون آمده و پس از چند روز این پوره‌ها که فاقد بالها و اندامهای تولید مثلی‌اند کوتیکول آنها نرم شده می‌افتد. پوره‌ای که بیرون می‌آید هوا را می‌بلعد و در نتیجه بر حجمش اضافه شده و سپس کوتیکول سخت و تیره رنگ می‌شود. هر یک از اینها پنج یا شش مرحله لاروی داشته و دوره رشد و کامل شدن آنها به 30 تا 50 روز یا بیشتر طول می‌کشد ابتدا بالها رشد می‌کنند و در آخرین پوست‌اندازی به اندازه نهایی خود می‌رسند. اینها هر دو انواع رستینها مخصوصا اقسام تازه و آبدار و شاداب را می‌خورد.

اهمیت اقتصادی

حشرات به علت تعداد زیاد و روابط آنها با انسان ، دارای اهمیت اقتصادی بزرگی هستند و بعضی از آنها برای انسان مفید و بسیاری

[S.A.R.A]

پروانه‌ها متعلق به راسته پولک بالان از رده حشرات هستند. دارای خرطوم هستند، بالها پرده‌دار و پولک‌دار است. لارو قطعات دهانی خورد کننده دارد. در پروانه‌ها بال در زمان استراحت عمودی می‌ماند. شاخکها گرز مانند یا گره دارند.
ساختار بدن
سر یک حشره شامل 6 قطعه بهم جوش خورده است که 4 قطعه آن دارای زایده هستند. ماندیبولها و اولین ماگزیلها نسبت به دهان در اطراف واقع می‌شوند و یک لب بالایی دهان را از جلو محافظت می‌کند. ماگزیلای دوم لب پایینی را می‌سازد. این اندامهای ذکر شده قطعات دهانی خورد کننده و جونده را تشکیل می‌دهند. در پروانه ماگزیلا به صورت قطعات دهانی مکنده خارج می‌شود.

هر یک از 3 قطعه سینه در بردارنده یک جفت پا است و به قطعات دوم و سوم یک جفت بال نیز متصل است. در شکم حشره 7 قطعه اول بدون زایده هستند. در قطعات هشتم و نهم زایده‌ای وجود دارد که به کار تخم‌گذاری کمک می‌کنند. مخرج در قطعه دهم قرار دارد. دو قطعه آخر سینه‌ای و 8 قطعه اول شکمی دارای اسپیراکلهای زوجی هستند که به دستگاه تنفسی نایی منتهی می‌شوند.

پوست بدن

سطح بدن دارای پوششی ویژه است که در دوران رشد پس جنینی و به هنگام پوست اندازی به شدت تحت تاثیر اعمال فیزیولوژیک مختلف قرار می‌گیرد. پوست بدن بر عکس کرمها و نرمتنان از استحکام و مقاومت زیادی برخوردار است. بررسیهای بافت شناسی پوست که بوسیله میکروسکوپ نوری انجام شده نشان می‌دهد که پوست از دو لایه مشخص یکی سلولهای اپیدرمی یا هیپودرم و دیگری لایه کوتیکول تشکیل می‌شود. پوست بدن بطور کلی وظایف زیر را انجام می‌دهد.

• بدن را در برابر عوامل فیزیکی و مکانیکی مختلف محیط مانند زرهی محافظت می‌کند.
• از تبخیر آن بدن که در زندگی حشرات دارای اهمیت ویژه‌ای است جلوگیری کرده و مانع نفوذ مواد سمی و خارجی به بدن می‌شود.
• حشره را در برابر تغییرات بیش از اندازه گرمای محیط محافظت می‌کند.

غده‌های پوستی
غده‌های پوستی اعم از تک سلولی یا چند سلولی بلافاصله در زیر کوتیکول و یا اندکی فراتر قرار می‌گیرند. ترشحات آنها در مراحل مختلف زندگی حشره ، اعمال بسیار گوناگونی را انجام می‌دهند. مهمترین غده‌های پوست عبارتند از: غده‌های چرب کننده ، غده‌های مومی ، غده‌های لاکی ، غده‌های ابریشم‌ساز و غده‌های پوست اندازی.

ماهیچه‌های بدن

بیش از یک قرن است که معلوم شده است ماهیچه‌های بدن حشرات مانند دیگر بند پایان بجز در موارد استثنایی عموما از تیپ مخطط است. رنگ آنها معمولا روشن و یا خاکستری است اما ماهیچه‌های بال زرد ، نارنجی و یا قهوه‌ای روشن است. اینگونه رنگ آمیزی به سبب وجود رنگدانه‌های گوناگونی است که در ساختمان ‌آنها پراکنده‌اند. چون بدن حشرات و پیوستهای آنها از بندهای زیادی تشکیل شده است به این دلیل تعداد ماهیچه‌ها برای تامین حرکات آنها بسیار زیاد و قابل توجه است. چنانچه در بدن لارو بعضی از پروانه‌ها تعداد آنها 3000 و گاهی بیشتر است.

دستگاه تنفس

تنفس بوسیله شبکه‌ای از لوله‌های میان تهی ویژه به نام تراشه صورت می‌گیرد. مجموع این لوله‌ها و انشعابات متعدد آنها بطور کلی سیستم تنفسی حشره را بوجود می‌آورد. تراشه‌ها لوله‌های اکتودرمی منشعبی هستند که در دو طرف جانبی بدن بوسیله روزنه‌های متقارن به نام استیگمات به بیرون باز می‌شوند.

تراشه‌ها به رنگ نقره‌ای شفاف بوده و درون آنها دارای پوشش کوتیکولی مارپیچی به نام تنیدیوم می‌باشد. انتهای هر یک از لوله‌های تنفسی به یک سلول تراشه‌ای و لوله‌های تنفسی بسیار باریک به نام تراکئول ختم می‌شود. این تراکئولها که قطر آنها کمتر از یک میکرون می‌باشد برای اکسیژن رسانی بطور مستقیم به سوی اندامها ، بافتها و سلولهای بدن کشیده می‌شود.

دستگاه گردش خون
دستگاه گردش خون حشرات در مقایسه با دیگر جانوران بی‌مهره سلوم‌دار بسیار ساده بوده و تنها از یک لوله پشتی تشکیل شده است. این لوله در ناحیه شکم معمولا قلب و در قفسه سینه و سر ، آئورت را بوجود می‌آورد. در پروانه لوله پشتی با خانه‌های قلب است. در اینحالت قلب به تعدادی اطاقک که در بیشتر موارد شماره آنها به 8 عدد می‌رسد تقسیم شده است. جریان خون به داخل قلب بوسیله روزنه‌های جانبی آن که در حد فاصل خانه‌ها قرار دارند انجام می‌گیرد.

تولید مثل

عمل لقاح از طریق جفتگیری صورت می‌گیرد و تخم گذاشته می‌شود. در پروانه جنین به صورت رشد نیافته‌ای از تخم درمی‌آید و در ظاهر به کرمهای حلقوی می‌ماند. این لاروها طی پوست اندازی متوالی رشد می‌کنند و سرانجام محفظه‌هایی در دیواره بدن پدید می‌آید و دیسکهای شفیره‌ای شروع به پیدایش می‌کنند. این دیسکها جوانه‌های درونی هستندکه بعدها زایده‌های جانور بالغ مانند بالها ، پاها و قطعات دهانی جدید از آنها حاصل می‌شوند. تغییر شکل لارو کرمی شکل به جانور بالغ در درون پیله انجام می‌شود. در این مرحله محفظه‌هایی که محتوی دیسکهای شفیره‌ای هستند باز می‌شوند و زواید جانور بالغ کم‌کم ظاهر می‌شوند.

انواع پروانه

پروانه اطلسی

این حشره شب‌زی بزرگترین بالها را در میان گروه پروانه‌ها دارد. اما بدن او کوچک است و در حدود 5 سانتیمتر طول دارد. بالهای جلویی نوع بالغ به سمت عقب خم شده و هر چهار بال او دارای طرحهای نیمه شفاف می‌باشند.

پروانه بلوطی

این پروانه درشت هیکل دارای شاخکهای بسیار کوچکی است و تا به سن بلوغ نرسد٬ غذا نمی‌خورد. نرها و ماده‌ها از نظر اندازه و رنگ با همدیگر فرق دارند. نوع نر خیلی بزرگتر از نوع ماده است. نوع ماده تا زمانی که نوع نر آن را پیدا کند و با او جفتگیری نماید٬ پرواز نمی‌کند.

پروانه شطرنجی دم چلچله‌ای
این پروانه استوایی که در همه جا پراکنده است٬ یک پرواز کننده قوی می‌باشد و احتمالا برای پیدا کردن غذا مهاجرت می‌کند. پیله این پروانه به خوبی استتار شده و در صورت مورد تهدید قرار گرفتن٬ شاخ چنگالی شکل پشت سرشان را باد می‌کند. این شاخ بوی تنفر انگیز و بدی را در فضا منتشر می‌کند.

پروانه فینیقیه‌ای

نام دیگر این پروانه آپولوی کوچک می‌باشد. این پروانه در مناطق کوهستانی زندگی می کند و به ندرت درمناطق پایین‌تر دیده شده است. طرح روی بالهای این پروانه متغیر است بالهای او بسیار نازک بوده و دارای پولکهای ظریفی می‌باشند که نیمه شفاف به نظر می‌آید. پروانه فینیقیه در مقابل سرما بسیار مقاوم است و با وجود آن فقط در فصل تابستان فعال است.

پروانه کوچک پستچی

این پروانه استوایی درحاشیه جنگلها زندگی می‌کند و از شهد گل ساعتی تغذیه می‌کند. گونه این پروانه دارای 30 رنگ مختلف بوده و با لرزاندن بالهای خود پرندگان مزاحم را از خود دور می‌کند.

[S.A.R.A]

همه مورچه‌ها دارای زندگی اجتماعی هستند، یعنی مورچه‌ها در دسته‌های جدا از هم زندگی می‌کنند. در هر دسته سه نوع مورچه وجود دارد: ملکه که وظیفه آن تخم گذاری و به دنیا آوردن نوزادان است. عده‌ای مورچه‌های کارگر هستند که فاقد بال می‌باشند و کار آنها جمع‌آوری دانه‌ها و مواد غذایی و حفر لانه و نگهداری تخمها و نوزادان می‌باشد. تعداد کمی از افراد یک لانه ، مورچه‌های نر ماده هستند که دارای چهار بال نازک می‌باشند. اندازه گروههای مورچه‌ها بسیار متنوع است. برخی از این گروهها یا دسته‌ها فقط شامل چند دوجین مورچه هستند، در حالی که در دسته‌های دیگر صدها هزار مورچه فعال زندگی می‌کنند.
ساختمان مورفولوژیکی مورچه
مورچه‌ها گر چه از نظر اندازه ظاهری با یکدیگر فرقهای زیادی دارند، ولی از جهت شکل ظاهری کم و بیش شبیه یکدیگر هستند. بر روی سر مورچه یک جفت شاخک یا آنتن وجود دارد. این شاخکها مدام حرکت می‌کنند، زیرا اینها شاخکهای معمولی نیستند، بلکه اندامهای بویایی جانور به شمار می‌روند. بنابراین مورچه در عین حال که فاقد بینی است، ولی حس بویایی دارد. شاخکها همچنین به مورچه کمک می‌کنند تا مورچه‌های دیگر را بشناسند و با آنها ارتباط برقرار کنند.

سر مورچه شامل مغز ، یک جفت چشم مرکب و آرواره‌های قوی و دهان است. علاوه بر چشم مرکب ، بیشتر مورچه‌ها دارای اندام بینایی دیگری به نام چشم ساده هستند. بین شکم و تنه این حشرات پایه‌ای وجود دارد که بوسیله آن شکم می‌تواند حرکات زیادی در جهات مختلف انجام دهد. مورچه‌های کارگر دارای سر کوچکی هستند، در صورتی که نر ماده‌ها دارای سری بزرگ می‌باشند. آرواره‌های این حشره نسبتا قوی است و پاهایش به چنگال ختم می‌شوند.

بالهای جنس ماده حشره مذکور پس از جفت گیری می‌افتند. عمر مورچه‌های کارگر 8 تا 10 ماه ، مورچه ملکه یک سال و مورچه‌های نر ماده فقط دو هفته است، یعنی پس از جفتگیری با ماده می‌میرند.
غذای مورچه‌ها
هزاران نوع مورچه در جهان زندگی می‌کنند که هر نوعی زندگی و غذای مخصوص به خود را دارند.

• مورچه خرمن چین : مورچه‌ای است که از گیاهان اطراف خود دانه می‌چیند و به لانه خود می‌برد و از آنها استفاده می‌کند.
• مورچه شیر دوش یا گله‌دار : این مورچه‌ها به شکار شته‌هامی‌روند، آنها را گله گله در لانه جای می‌دهند و با نواختن ضربه‌های محکمی بر پهلویشان ، مایع شیرین مزه‌ای از اندامشان برای خود می‌دوشند.
• مورچه‌های باغبان : دسته دیگر از مورچه‌ها باغبانی می‌کنند، یعنی قارچهای بسیار ریزی را می‌پرورند و خوراکشان را فقط از آنها تهیه می‌کنند. برای کشت قارچها نیاز به باغچه‌ای هم دارند که برای این کار خمیری فراهم می‌کنند و قارچهای مورد نظر خود را بر روی آن می‌کارند.
• مورچه‌های آسیابان : این نوع مورچه‌ها با کله بزرگ و فکهای نیرومندشان دانه‌ها را آسیاب می‌کنند.

انواع مورچه‌ها

• مورچه‌های تپه ساز ، همچون مورچه‌های چوب‌زی در انگلستان فراوان هستند. این مورچه‌ها چنان بلند خانه سازی می‌کنند که گاهی ارتفاع ساختمان‌هایشان به یک متر و پهنای آن به 30 سانتی متر می‌رسد.
• برخی از مورچه‌ها ، برده‌دار هستند، یعنی دسته دسته همچون گروههایی که عازم ماموریت نظامی هستند، به سراغ مورچه‌های کوچکتر می‌روند. تخمها ، کرمها و شفیره‌های آنها را غارت می‌کنند و از آنها نگهداری می‌کنند تا بالغ شوند و در این هنگام آنها را به بیگاری وامی‌دارند.
• در آفریقای مرکزی ، آمریکای جنوبی و نیز آسیای جنوبی ، پاره‌ای از انواع مورچه‌ها ، گوشتخوار هستند. گاهی آنها را مورچه‌های قزاق گویند. چون بسیار بی‌رحم هستند و در ستونهای طولانی مانند نظامیان جنگجو در جستجوی جانداری به راه می‌افتند تا از گوشت بدن او تغذیه کنند.

زندگی اجتماعی مورچه‌ها
در حدود 8000 گونه مختلف مورچه وجود دارد و همه آنها در گروههای فامیلی زندگی می کنند این حشره درمقایسه با حشرات دیگر لانه ساده‌تری می‌سازد بیشتر آنها در زیر زمین تونلهایی حفر می‌کنند یا با استفاده از موادی خاکریز (پرچین) درست می‌کنند در طول تابستان مورچه‌های بالدار از لانه بیرون آمده و بطور دسته جمعی حرکت می‌کنند آنها جفت گیری می‌کنند و برای تشکیل اجتماع جدیدی پرواز کرده و می‌روند.

مورچه‌های صحرا نشین اجتماعی در طول شب یک توده مخروطی موقت درست می‌کنند آنها برای این کار از بدنشان استفاده می‌کنند مورچه‌ها به همدیگر می‌چسبند و از یک شاخه درخت آویزان می‌شوند آنها بوسیله پنجه‌هایشان به یکدیگر می‌چسبند و این مخروط را می‌سازند. یک لانه مورچه از چندین اطاقچه که بوسیله تونلهایی به هم مرتبط می‌شوند، تشکیل شده است.
چرخه زندگی مورچه
چرخه حیات مورچه بسیار جالب است. ماده‌های یک کلنی یعنی ملکه تا ارتفاع زیادی در آسمان به پرواز در می‌آیند و نرها نیز به دنبالشان می‌روند. پس از این پرواز جفت گیری ، نرها فورا می‌میرند و ملکه پایین می‌رود و به تنهایی آغازگر یک گروه یا دسته جدید می‌شود. او آشیانه‌ای حفر می‌کند و تخم می‌گذارد. پس از آن که کرمهایی که فاقد پا هستند، از تخم بیرون می‌آیند، ملکه مادر به آنها کمک می‌کند تا پیله‌ای به دور خود بتنند. هنگامی که مورچه جوان به اندازه کافی رشد کرد، ملکه یک سر پیله را سوراخ می‌کند و مورچه را از داخل محفظه خود خارج می‌سازد. این کارگران تازه نفس ، تقریبا به فوریت زندگی پر کار و فعال خود را آغاز می‌کنند که وقف ملکه و بقیه اعضای گروه است.

[kiarash3500]

مرسي خيلي جالب بود

[S.A.R.A]

هر چند بیشترعنکبوتهامایع سمی از خود تولید می کنند. اما، این عنکبوت یکی ازمعدود گونه های عنکبوتها می باشد که برای انسان خطر آفرین می باشد.این عنکبوت به طورمعمول خجالتی است و از حشراتی که در تار خود به دام می اندازد تغذیه می کند. به هر حال در صورتی که او را لمس کنید ممکن است درمقابل شما را نیش بزند. زهر او به سرعت درد شدیددرقربانی ایجاد کرده وممکن است او را فلج کند. امریکا، این گونه عنکبوت هر سال در حدود 6 نفر را می کشد.

[S.A.R.A]

این گونهاستوایی عنکبوتها، در بین گونه هایآمریکایی، بزرگترین تارگرد را می سازد. هر تار گرد می تواند تا قطر (2پا)61 سانتیمتربزرگ شود که از جنسابریشمزرد و سختی ساخته می شود. صدها عدد از این عنکبوتها در کنار همدیگر زندگی م یکنند و تارهای آنها انبوهی ازنخرا ایجاد می کند که می تواند بزرگترین حشرات را به دام بیاندازد. عنکبوتهای دیگر وابسته به این تارها بوده و حشراتی که روی تار های تندیدهشده توسط دیگر عنکبوتهای تار گرد، به دام افتاده اند،می دزدند.

[S.A.R.A]

هیره ها و کنه ها معمولترین و شایع ترین عضو گروههایبند پایانهستند. این بند پایان بر خلاف دیگر انواع خود، دارای بدن دو قسمتی نیستند. بیشتر هیره ها دارای بدن نرم بوده و غیرانگلی هستند. آنها انواع مختلف غذاها ازبرگهای فاسد شده گرفته تا تکه های پوست انسان را می خورند. کنه ها بزرگتر و انگلی هستند. آنها از طریق مکیدنخونزندگی می کنند. بعد از غذا خوردن، بدن یک کنه تا ده برابر اندازه طبیعی اش بزرگ می شود.