>>> تـازه های اخـترشـنــاسـی, نجوم و فیزیک <<<

[Renjer Babi]

در این تصویر کاسینی ، حلقه های زحل سایه ی تاریکی را بر روی این سیاره ایجاد کرده اند که بوسیله آن می توان سه شکاف بزرگ حلقه ها را تشخیص داد.



حلقه های زحل سایه تاریک خود را در این تصویر برروی ناحیه ی شمالی زحل پهن کرده اند . در این بین سه قوس باریک و روشن قابل تشخیص هستند که همان سه شکاف بزرگ شناخته شده در حلقه های زحل می باشند . نام این شکاف ها به ترتیب از پایین به بالا یا از پهن ترین به باریک ترین عبارت اند از شکاف کاسینی ، شکاف انکه و شکاف کیلر . این تصویر توسط دوربین wide-angle فضاپیمای کاسینی در طول موج 752 نانومتر مادون قرمز گرفته شده است. مقیاس این عکس 23 کیلومتر (14 مایل ) در هر پیکسل می باشد و کاسینی آن را در 29 اکتبر 2005 و از فاصله 446000 کیلومتری (277000 مایل) شکار کرده است .

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

[Renjer Babi]

قطر اين ستاره موسوم به "Sirius B" تنها 12 هزار کيلومتر يعنی تقريبا اندازه زمين است اما جرم آن 98 درصد خورشيد است. مطالعه "Sirius B" به دليل قرار گرفتن تحت الشعاع ستاره بی نهايت درخشان "Sirius شعراي يماني يا شباهنگ" بسيار دشوار بوده است. اما دانشمندان اکنون به کمک تلسکوپ فضايی هابل موفق به مطالعه دقيق اين ستاره شده اند. تيم بين المللی منجمان از طيف نگار تصويربردار هابل برای تحليل نور"Sirius B" استفاده کردند. منجمان با اندازه گيری ميزان اعوجاج نور ستاره در اثر ميدان شديد جاذبه اش، جرم آن را محاسبه می کنند. ميدان جاذبه "Sirius B" تقريبا 350 هزار بار بزرگتر از ميدان جاذبه زمين است.


140 سال سردرگمي
پروفسور مارتين بارستو از دانشگاه ليستر در بريتانيا که تيم محققان را سرپرستی کرد گفت آنها از اين دستاورد به وجد آمده اند.او گفت: "حسابی به هيجان آمده ايم، پس از 140 سال سردرگمي، بالاخره اطلاعاتی را که درباره اين ستاره لازم داشتيم به دست آورديم تا ببينيم آيا نظريه ما درباره کوتوله های سفيد صحيح است يا خير."

"Sirius B" ابتدا در سال 1862 کشف شد. اما مطالعه دقيق آن به علت تابندگی شديد شعراي يماني، که درخشان ترين ستاره آسمان شب است، دشوار بود. پروفسور بارستو گفت: "تنها با هابل بود که بالاخره توانستيم رصدهای لازم که به نور شعراي يماني آلوده نباشد را انجام دهيم تا بتوانيم تغيير در طول موج آن را اندازه بگيريم." تعيين جرم کوتوله های سفيد برای درک تکامل ستارگانی مانند خورشيد اهميت دارد. خورشيد نيز در حدود پنج هزار ميليون سال ديگر به يک کوتوله سفيد بدل خواهد شد. کوتوله های سفيد ستارگانی هستند که سوخت آنها برای انجام فوسيون تمام شده و ديگر نمی سوزند. اين ستاره ها که ديگر قادر به توليد حرارت و فشار بيرونی نيستند، زير بار سنگين ميدان جاذبه خود فرومی ريزند اما تا زمانی که مواد درونی آنها سرد نشده است به تابش ادامه می دهند.

[Renjer Babi]

يك گروه بين المللي از اخترشناسان كشف سومين انفجار پرتو گاما كه با يك كهكشان بيضوي نزديك مرتبط است را گزارش كرده اند.



شكل گيري ستاره ها در چنين كهكشانهائي از سطح پائيني برخوردار مي باشد و ردگيري دومين فوران طولاني مدت بيانگر آن است كه به احتمال زياد اين انفجار پرتو گاما آخرين فرياد يك ستاره نوتروني است كه توسط يك سياهچاله بلعيده مي شود.

انفجارهاي پرتو گاما كه قدرتمندترين انفجارهاي شناخته شده در كيهان هستند به دو شكل يافت مي شوند: كوتاه و بلند. طي چند سال گذشته گروه هاي بين المللي نشان دادند كه انفجارات پرتو گاما از نوع بلند مربوط به انفجار نهائي ستاره هاي حجيم هستند.

رصدهائي كه به تازگي توسط گروه هاي مختلف در مورد پس تابشهاي دو انفجار پرتو گاما كوتاه صورت گرفته شواهد نهائي را فراهم مي آورند مبني بر اينكه اين رده از اجرام به احتمال زياد از برخورد اجسام فشرده ، ستاره هاي نوتروني يا سياهچاله ها منشا مي گيرند.

اين رصد ها تائيد مي كنند كه منشا و در نتيجه مكانيسم انفجارات پرتو گاما كوتاه و بلند بطور قابل ملاحظه اي با هم تفاوت دارند. اكنون محتمل ترين سناريو براي انفجارات پرتو گاما ادغام دو جرم فشرده است.

سرجيو كامپانا كه همكار نويسنده اين گزارش است مي گويد" اين رصدها همچنين نشان مي دهند كه انرژي آزاد شده توسط اين انفجار كوتاه بين 100 و 1000 بار كمتر از انفجارات پرتو گاما بلند معمول است. يك فوران كم انرژي تر ديگر 200 الي 300 ثانيه بعد از اين انفجار رخ داد. بعيد است كه اين انفجار ناشي از ادغام دو ستاره نوتروني باشد. بنابراين ما به اين نتيجه رسيديم كه سناريوي احتمالي براي منشا اين انفجار برخورد يك ستاره نوتروني با يك سياهچاله است.

[Renjer Babi]

هابل با عکسی به روش موزائیکی،اطلاعات جدیدی از سحابی خرچنگ را آشکار کرد.

اخترشناسان با ترکیب 24 عکس از هابل تصویری با کیفیت بسیار بالا از این سحابی تهیه کنند. آنچه ما از زمین میبینیم منبسط شده و باقی مانده ای از یک ابرنواختر است که در هزار سال پیش منفجر شده است.


در زمان یکسان در مرکز سحابی ستاره ای پرجرم با چرخش سریع که چگالی بسیار زیاد دارد و عمدتا از نوترون تشکیل شده است،متلاشی ميشود .این ستاره که به ستاره نوترونی معروف است با میدان مغناطیسی شدیدی که ایجاد میکند باعث تغییر سرعت الکترون و تا حدودی نور میشود که سبب تشکیل رنگ آبی در مرکز باقی مانده از انفجار خواهد شد .ابرنواختر،باعث به وجودآمدن این سحابی است،این یک نمونه از بیرون ریزی هایی است که ما در کهکشان راه شیری مشاهده میکنیم.اخترشناسان چینی در 4 جولای 1054 انفجاری رو ثبت کرده اند اما این نور متعلق به سیاره زهره بود که به علت روشنایی زیادش طی 3 هفته می توانستند آن را در صبح نیز ببینند.

این عکس توسط تلسکوپ هابل با دو قسمت Wide field و دوربین عکس برداری از سیارات گرفته شده است. نام این سحابی زیبا توسط لرد راس در سال 1884 به نام "سحابی خرچنگ"انتخاب شده است.

[Renjer Babi]

اين ستاره چگونگي مرگ خورشيد را پيش بيني مي كند.
اين ستاره كه در حال انداختن پوسته هاي ظريف هم مركز گاز است تا طي اين دگرديسي به كوتوله سفيد تبديل شود ، نگاهي اجمالي از سرنوشتي كه در چند بيليون سال آينده در انتظارخورشيد ماست را فراهم مي كند. تصوير خيره كننده اين ستاره كه M2-9 نام دارد توسط تلسكوپ شمالي رصدخانه Gemini گرفته شده است. اين تلسكوپ در ارتفاع 4200 متري و روي قله Mauna Kea در هاوائي قرار دارد. اختر شناسان از سيستم نوري اپتيك سازگار ALTAIR استفاده كرده تا واپيچش نور (light distortion) كه جو زمين باعث آن مي شود را كاهش دهند. سرنوشت اين ستاره بسيار شبيه پاياني است كه براي بيشتر ستاره هاي كوچك و متوسط در زمان پيري و تهي شدن از سوخت تصور مي شود. آويزهاي دوقلو گاز كه از اين ستاره به درون فضا مي پيچند داراي الگوهاي پيچيده و تماشائي هستند.


ابرنواختر ديدني

بر اساس يك فرضيه ستاره اي ، زمانيكه هيدروژن يك ستاره كه به هسته آن انرژي مي دهد به اتمام مي رسد اين ستاره به يك كوتوله سفيد تبديل مي شود. اما قبل از اين تغيير ، ستاره بطور موقت به جسمي بزرگترو خنك تر تغيير مي كند كه به آن غول قرمز مي گويند. زمانيكه كه ديگر سوختي براي آن باقي نمي ماند ، ستاره شروع به انداختن لايه هاي بيروني خود مي كند- مانند ستاره M2-9 - تا با فروريختن و تبديل شدن به جسمي كوچكتر و چگالتر گذار خود به كوتوله سفيد را كامل كند. بيشتر كوتوله هاي سفيد بتدريج خنك مي شوند. با اين حال ، اگر جرم چنين ستاره اي از 1.4 جرمهاي خورشيدي تجاوز كند ، نيروي گرانش آن باعث فروريختن بيشتر مي شود تا چاشني انفجار ابر نواختري منفجر شود. خورشيد ما بعد از چهار يا پنج بيليون سال ديگر هيدروژن خود را از دست خواهد داد و سپس دگرسازي آن آغاز خواهد شد.

[Renjer Babi]

تحقيقات جديد در مورد ابر نواختر سرنخهاي وسوسه انگيزي در مورد انرژي تاريك عنوان مي كنند.

ممكن است پژوهش جديد نبوغ انيشتين كه يك"ثابت كيهاني" را به معادله انبساط كيهان اضافه كرد ولي بعدها آن را پس گرفت ثابت كند.

بر اساس "جستجوي ميراث ابرنواختر (Supernova Legacy Survey)" كه يك تيم بين المللي از پژوهشگران در فرانسه و كانادا است و با دانشمندان تلسكوپ بزرگ آكسفورد ، كالتك و بركلي همكاري مي كند، انرژي تاريك مرموز كه انبساط رو به افزايش كيهان را باعث مي شود مانند معادله كيهاني مشهور انيشتين عمل مي كند. مشاهدات آنها آشكار مي كند كه انرژي تاريك با دقت ده درصد مانند ثابت كيهاني انيشتين رفتار مي كند.



پروفسور ري كارلبرگ از بخش اختر شناسي و اختر فيزيك دانشگاه تورنتو مي گويد" اين يافته اهميت زيادي دارد. رصدهاي ما با برخي ايده هاي نظري در مورد ماهيت ماده تاريك اختلاف دارند. اين ايده هاي نظري پيش بيني مي كنند كه انرژي تاريك مي بايد با انبساط كيهان تغيير كند اما تا آنجائيكه ما مشاهده مي كنيم اينگونه نيست." نتايج اين پژوهش در شماره آينده مجله اختر شناسي و اختر فيزيك منتشر خواهد شد.



كريس پريچت پروفسور فيزيك و اختر شناسي دانشگاه ويكتوريا در بريتيش كلمبياي كانادا كه همكار نويسنده اين تحقيق مي باشد مي گويد" شايد پروژه "جستجوي ميراث ابر نواختر" پيشاهنگ جهاني در تلاش ما براي درك ماهيت انرژي تاريك باشد".



پژوهشگران با استفاده از يك دوربين مبتكرانه 340 ميليون پيكسلي بنام مگا كم (MegaCam) موفق به اين كشف شدند. اين دوربين توسط آژانس نيروي اتمي فرانسه (Commissariat à l’Énergie Atomique) و بخش تلسكوپ هاوائي-فرانسه-كانادا ساخته شد. پير آستير يكي از دانشمندان مركز ملي پژوهشهاي علمي فرانسه مي گويد " حوضه ديد وسيع اين دوربين كه چهار قمر در يك تصوير آن جاي ميگيرد ، به ما اين توانائي را داد تا بطور همزمان و بسيار دقيق تعدادي ابرنواختر كه رويدادهاي بسيار نادري هستند را اندازه گيري كنيم.



ريچارد اليس ، پروفسور اختر شناسي در موسسه فن آوري كاليفرنيا اضافه مي كند" رصد هاي پيشرفته از ابرنواخترهاي دوردست مستقيم و فوري ترين شيوه اي است كه ما بواسطه آن مي توانيم در مورد انرژي تاريك اسرارآميز آگاهي حاصل كنيم. از لحاظ كيفي و كمي اين يك قدم بزرگ به جلو مي باشد."







اكنون بنظر مي رسد مشاهداتي كه توسط اين گروه بين المللي از اختر شناسان صورت مي گيرد نشاندهنده آن است كه انرژي تاريك مانند ثابت كيهاني بوده و در سرتاسر زمان و فضا بدون تغيير است. با اندازه گيري فاصله تا 71 ابر نواختر دوردست ، دانشمندان توانستند با اطمينان بسيار زياد مشخص كنند كه انرژي تاريك همين تاثير را بر روي نور ابر نواختر ها اعمال مي كند كه اين تاثير با فاصله ابر نواختر ها تغيير نمي كند. محققين سپس اين يافته را در يك معادله حالت قرار دادند كه رابطه بين فشار و چگالي را اندازه گيري مي كند. آنها دريافتند كه انرژي تاريك مي بايد كمتر از 85.- باشد كه بسيار نزديك به ثابت كيهاني انيشتين يعني 1- است.



پل پرلماتر كه پروفسور فيزيك دانشگاه كاليفرنيا است مي گويد" اين يافته ها نسل جديد و شگرفي از پژوهشهاي كيهانشناسي را با استفاده از رصد ابرنواختر بوجود مي آورند. اين اطلاعات از آنچه ما 10 سال پيش تصور مي كرديم شگرف تر مي باشند. اين يافته يك قدرداني واقعي از سازندگان اين تجهيزات ، تحليل هاي گروه پژوهشي و ديد علمي گستره جوامع علمي فرانسه و كانادا است."



پروژه "جستجوي ميراث ابرنواختر" تلاشي بين المللي است كه از تصاوير تلسكوپ هاوائي-فرانسه-كانادا كه تلسكوپي 3.6 متري بر فراز كوه آتشفشاني خاموش Mauna Kea در هاوائي بهره مي برد. نتايج جديد بر اساس اطلاعات حدود 20 شب رصد است.



اما اين يافته ها يك سئوال ديگر را مطرح مي كنند: همفرودي كيهاني. بنظر مي رسد مشاهداتي مانند اين ثابت مي كنند ماده عادي و انرژي تاريك دقيقا در اين لحظه از زمان چگالي هاي مشابه دارند هرچند كه چگالي ماده از زمان انفجار بزرگ بطور مداوم در حال تحليل رفتن است. حتي انيشتين نتوانست دليل اين پديده را پيدا كند.



انتظار مي رود كه نتايج آينده دقت اين يافته ها را دو و يا حتي سه برابر دقيقتر از يافته هاي فعلي كنند و نهايتا اسرار باقيمانده در مورد ماهيت انرژي تاريك را آشكار نمايند.

[Renjer Babi]

رصد خانه فضای انتگرال آژانش فضایی اروپا موفق به کشف نوعی جدید از ستاره های دوتایی شد که در رصد های گذشته آشکار نشده بود و تا کنون تصور می شد تعداد این گونه سیستم های دوتایی بسیار کم باشد.



رصد خانه فضای انتگرال آژانش فضایی اروپا موفق به کشف جمعیت زیادی از سیستم های دوتایی بسیار سنگین شد.مشخصه ی بارز این سیستم های دوتایی وجود یک ابر غول قرمز در کنار یک ندیم بسیار چگال تر و سنگین تر است که درخشش های عظیمی را در اشعه ایکس و در مدت زمان بسیار کوتاه آزاد می کند.این ندیم سنگین و چگال می تواند یک سیاهچاله یا یک ستاره نوترونی باشد . دانشمندان این دسته ی جدید از سیستم های دوتایی را "supergiant fast X-ray transients" نام گذاری کرده اند که در اصطلاح ترانزیت خوانده می شوند.

قبل از پرتاب انتگرال تنها 12 سیستم دوتایی شامل ابرغول های قرمز شناخته شده بود و دانشکندان گمان می کردند سیستم های دوتایی با جرم های بسیار زیاد ، نادر می باشند و تعداد بسیار کمی از این گونه سیستم های دوتایی می تواند در جهان وجود داشته باشد زیرا عمر ستارگان در فاز ابر غول قرمز بسیار کوتاه است . اما داده های انتگرال نشان میدهد که تعداد بسیار زیادی از ترانزیت ها در کهکشان ما وجود دارد و تعداد این سیستم های دوتایی ابر سنگین در کهکشان ما بسیار بیشتر از حد تصور است.دانشمندان اکنون در این اندیشه اند که چرا فوران های اشعه ایکس ترانزیت ها این قدر کوتاه است .این اطلاعات برای ستاره شناسان بسیار گرانبهاست زیرا پی بردن به دلایل رفتار این گونه ی ترانزیت ها می تواند پیش رفت شگرفی در نظریه های اختر فیزیکی باشد و دانشمندان را در پی بردن به چگونگی شکل گیری ابر سیستم های دوتایی اشعه ایکس یاری دهد.

[Renjer Babi]

رصد خانه پرتو ايكس چاندرا دو باقيمانده ابرنواختري را در مجاورت هم در ابر ماژلاني آشكار كرد



اين تصوير بي نظير كه توسط رصد خانه پرتو ايكس چاندرا ناسا گرفته شده دو باقيمانده ابرنواختري را در مجاورت هم نشان مي دهد. اين جفت كه به گربه شباهت دارند DEM L316 ناميده مي شوند و در كهكشان ابري ماژلان قرار دارند.
طيفهاي پرتو ايكس چاندرا نشان مي دهند كه پوسته گازي فوقاني چپ حاوي مقدار بسيار بيشتري آهن است و بنابراين احتمالا ابر نواختر نوع 1a بوده كه از فروريختن ماده از يك ستاره مجاور بر روي يك كوتوله سفيد منشاء گرفته است. در مقابل ، پوسته راست پائين حاوي مقدار بسيار كمتري آهن است كه نشان مي دهد ابرنواختر نوع II و باقيمانده يك ستاره پرجرم است كه چند ميليون سال قبل با يك انفجار حيات كوتاهي را آغاز كرد. بنظر مي رسد پوسته هاي گازي داغ در حال برخورد باشند اما احتمالا فقط يك خطاي چشمي است.
بيليونها سال طول مي كشد تا يك ستاره كوتوله سفيد شكل بگيرد در حاليكه يك ستاره جوان پرجرم ظرف چند ميليون سال منفجر مي شود. با در نظر گرفتن تفاوت عمر ستاره هاي سرچشمه ، بسيار بعيد است كه آنها در مجاورت هم دچار انفجار شدند. احتمالا مجاورت ظاهري اين باقيمانده ها اتفاقي است.

[Renjer Babi]

تلسكوپ فضائي اسپيتزر تصاويري از زايشگاه ستاره اي NGC 1333 را آشكار كرده است.



زايشگاه ستاره اي NGC 1333 با فاصله 1.000 سال نوري از زمين در صورت فلكي برساوش واقع شده و معمولا در ميان ابرغليظي از غبار پنهان است.

تلسكوپ فضائي اسپيتزر با استفاده از توانائي هاي فرو قرمز خود به درون اين پوشش غبار رخنه و ستاره هاي پنهان شده در آن را آشكار كرد. اختر شناسان اميدوارند كه با استفاده از اسپيتزر ساختارهاي سياره اي نوپا را در اطراف اين ستارگان رديابي كنند. اين ستاره هاي جوان فورانهائي از انرژي تابشي را منتشر مي كنند كه به آرامي ناحيه اطراف را از غبار پاك مي كند.
بخش عمده نور مرئي اين ستاره هاي جوان توسط ابر غليظي از غبار كه زاينده اين ستاره هاست تار و نامشخص مي گردد. اما دانشمندان با كمك اسپيتزر نور فرو سرخ اين اجرام را رديابي مي كنند و بدين ترتيب با نفوذ به درون غبار مي توانند درك كامل تري از چگونگي شكل گيري ستاره هائي مانند خورشيد را بدست آورند.
ستاره هاي جوان موجود در اين ناحيه تشكيل يك خوشه نمي دهند اما به دو گروه فرعي تقسيم مي شوند. يك گروه در سمت شرق و نزديك سحابي قرار دارند. اين گروه در تصوير به رنگ قرمز ديده مي شوند. گروه ديگر در جنوب قرار دارد و ويژگيهائي آنها به رنگ زرد و سبز به وفور در غليظترين بخش ابر زاينده ديده مي شوند. دوربينهاي دقيق فروقرمز اسپيتزر به دانشمندان كمك مي كند تا خصوصيات صفحه هاي گرم و غبار آلود مواد كه اين ستاره هاي در حال شكل گيري را احاطه كرده اند بررسي و مشخص كنند.
دانشمندان با جستجو براي يافتن تفاوتهاي خواص صفحه هاي بين اين دو گروه فرعي ، اميدوارند به نشانه هائي از تاريخ شكل گيري ستاره ها و سيارات در اين ناحيه دست يابند. اشكال گره مانند زرد - سبز رنگ در قسمت پائين تصوير موجهاي درخشان قسمت جلوي فورانهاي مواد هستند كه توسط ستارهاي بسيار جوان و نارس منتشر و به درون ابر غليظ و سرد گاز كه در نزديكي آنها قرار دارد پيش مي روند. تعداد فورانهاي مجزا كه در اين ناحيه ديده مي شوند بي سابقه است. اين موضوع باعث شده دانشمندان تصور كنند اين فورانها با بر هم زدن گاز سرد باعث پراكندگي ابر گازي و در نهايت جلوگيري از تولد ستاره هاي بيشتر در NGC 1333 مي شوند. در مقابل ، بخش بالائي تصوير توسط نور فروسرخ ناشي از غبار گرم كه به رنگ قرمز نشان داده شده احاطه مي شود.

[Renjer Babi]

رصدهاي اخير نشان مي دهند كه صدها ستاره جديد در اثر فعل و انفعالات گرانشي شديد بين چهار كهكشان در حال شكل گيري هستند.




اين چهار كهكشان – كه چهار قلوهاي روبرت (Robert's Quartet) ناميده مي شوند- در فاصله حدود 160 ميليون سال نوري از زمين و در مجمع الكواكب فونيكس (سيمرغ - Phoenix) قرار دارند. آنها در فضاي به وسعت 150.000 سال نوري - 1.5 برابر وسعت كهكشان راه شيري- تجمع كرده اند.

اين مجاورت باعث شده تا اين چهار قلوها بعنوان يكي از شناخته شده ترين نمونه هائي از يك گروه فشرده كهكشاني تبديل شوند . گرانش اعضاي اين كهكشانها بر روي هم تاثير گذار است. اين فعل و انفعالات در بزرگترين كهكشان گروه به نام NGC 92 (سمت چپ تصوير) باعث پديد آمدن حدود 200 زايشگاه ستاره اي شده و جرياني از گاز و غبار كه تا 100.000 سال نوري امتداد دارد را آشكار مي كند. حدود 60 زايشگاه ستاره اي در كهكشان بي قاعده NGC87 (بالا سمت راست تصوير) شكل گرفته در حاليكه حلقه پيشرفته اي از تولد ستاره اي گرداگرد كهكشان NGC 89 (پائين و در ميانه نصوير) چرخ مي زند. اين رصد توسط رصد خانه جنوبي اروپا (European Southern Observatory) انجام گرديد.