موسیقی سنتی ایران، میراث جاودان

[Metalzadeh]

موسیقی ایران، شامل دستگاه‌ها، نغمه‌ها، و آوازها، از صدها سال پیش از میلاد مسیح تا به امروز سینه به سینه در متن مردم ایران جریان داشته، و آنچه دل‌نشین‌تر، ساده‌تر و قابل‌فهم تر بوده‌ است امروز در دسترس است، بخش بزرگی از آسیای میانه، افغانستان، پاکستان، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، ترکیه، و یونان متأثر از این موسیقی است و هرکدام به سهم خود تأثیراتی در شکل گیری این موسیقی داشته‌اند، از موسیقی‌دان‌ها یا به عبارتی نوازندگان موسیقی در ایران باستان می‌توان به "باربد" و "نکیسا" اشاره کرد.


نگاره‌ای از نوازندگان بر روی کاخ هشت‌بهشت اصفهان، از سال 1669 م.

ردیف

موسیقی امروز ایران از دوره آقا علی‌اکبر فراهانی (نوازنده تار دوره ناصرالدین شاه) باقی مانده است که توسط آقا غلامحسین (برادر آقا علی‌اکبر) به دو پسر علی‌اکبرخان به نامهای میرزا حسینقلی و میرزا عبدالله، آموخته شد و آنچه از موسیقی ملی ایران امروزه در دست است، بداهه‌نوازی این دو استاد می‌باشد که به نام «ردیف موسیقی» نامیده می‌شود.

ردیف در واقع مجموعه‌ای از مثالهای ملودیک در موسیقی ایرانی است که تقریبا با واژه‌ی رپرتوار در موسیقی غربی هم معنی است. گردآوری و تدوین ردیف به شکل امروزی از اواخر سلسله‌ی زندیه و اوایل سلسله ی قاجاریه آغاز شده است. یعنی در اوایل دوره ی قاجار سیستم مقامی موسیقی ایرانی تبدیل به سیستم ردیفی شد و جای مقامهای چندگانه را هفت دستگاه و پنج آواز گرفت.

از اولین راویان ردیف می توان به خاندان فراهانی یعنی آقا علی اکبر فراهانی - میرزا عبدالله - آقاحسینقلی و... اشاره کرد. ردیفهایی که اکنون موجود می باشند : ردیف میرزا عبدالله - ردیف آقاحسینقلی - ردیف ابولحسن صبا - ردیف موسی معروفی - ردیف دوامی - ردیف طاهرزاده - ردیف محمود کریمی - ردیف سعید هرمزی - ردیف مرتضی نی داوود - و... می باشند.

دستگاه


نگاره‌ای از زنی کمانچه‌نواز بر روی کاخ هشت‌بهشت اصفهان، از سال 1669 م.

هر دستگاه موسیقی ایرانی، توالیی از پرده‌های مختلف موسیقی ایرانی است که انتخاب آن توالی حس و شور خاصی را به شنونده انتقال می‌‌دهد. هر دستگاه از تعداد بسیاری گوشه موسیقی تشکیل شده است و معمولا" بدین شیوه ارایه می‌شود که از درآمد دستگاه آغاز می‌کنند، به گوشه اوج یا مخالف دستگاه در میانه ارایه کار می‌‌رسند، سپس با فرود به گوشه‌های پایانی و ارایه تصنیف و سپس رِنگی اجرای خود را به پایان می‌‌رسانند.هفت دستگاه ردیف موسیقی سنتی ایرانی عبارت‌اند از:

* دستگاه سه‌گاه
* دستگاه چهارگاه
* دستگاه همایون
* دستگاه ماهور
* دستگاه شور
* دستگاه نوا
* دستگاه راست‌پنج‌گاه

آواز

* آواز ابوعطا
* آواز بیات ‌زند
* آواز دشتی
* آواز افشاری
* آواز بیات‌کرد
* آواز بیات اصفهان

[ebilove]

با سلام

دوست عزیز ممنون از شما
بابت این اطلاعات مفید

سوالی داشتم ؟؟؟؟
این چیزی که از استاد شجریان میگن که میخوان یک دستگاه به دستگاهای موسیقی ایرانی اضافه کنه

درسته ؟

ممنون از شما

[mohammad99]

موسیقی ایران، شامل دستگاه‌ها، نغمه‌ها، و آوازها، از صدها سال پیش از میلاد مسیح تا به امروز سینه به سینه در متن مردم ایران جریان داشته، و آنچه دل‌نشین‌تر، ساده‌تر و قابل‌فهم تر بوده‌ است امروز در دسترس است، بخش بزرگی از آسیای میانه، افغانستان، پاکستان، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، ترکیه، و یونان متأثر از این موسیقی است و هرکدام به سهم خود تأثیراتی در شکل گیری این موسیقی داشته‌اند، از موسیقی‌دان‌ها یا به عبارتی نوازندگان موسیقی در ایران باستان می‌توان به "باربد" و "نکیسا" اشاره کرد....

سلام دوست من
اول از اینکه میبینم یکی از بچه های موسیقی با سبکی کاملا متفاوت به ما رو اورده خیلی خوشحالم
ولی کاشکی پست 3 رو میدی
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

با سلام

دوست عزیز ممنون از شما
بابت این اطلاعات مفید

سوالی داشتم ؟؟؟؟
این چیزی که از استاد شجریان میگن که میخوان یک دستگاه به دستگاهای موسیقی ایرانی اضافه کنه

درسته ؟

ممنون از شما

سلام

من خودم از علاقه مندان به استاد شجریان هستم ولی خب بعضی وقتا بعضی مسایل خیلی بزرگ میشه
که فکر نکنم خود اساتید هم موافق باشن

راستش موسیقی ما تا حدود 2 قرن پیش 12 تا مقام داشت
که بعد تبدیل به 7 دستگاه میشه و 5 اواز و بعضی ها هم اخارج شدن و در بعضی مناطق به حیات ادامه میدهن

اگه میخوای برا اطلاعات بیشتر برو اینجا

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

قربانتان

محمد

[Metalzadeh]

سلام دوست من
اول از اینکه میبینم یکی از بچه های موسیقی با سبکی کاملا متفاوت به ما رو اورده خیلی خوشحالم
ولی کاشکی پست 3 رو میدی
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

آخ شرمنده
من یه نگاه اجمالی انداختم به صفحات تاپیک ولی متاسفانه پست شما رو ندیدم
بازم ببخشید
از استقبال گرمت هم ممنونم
امیدوارم بتونم مطالب خوبی رو در آینده در اختیار بروبچ این تاپیک قرار بدم
موفق باشی
پدرام

[Metalzadeh]

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

ابوالحسن صبا نوازنده و آهنگ‌ساز موسیقی ایرانی بود.

او از برجسته‌ترین چهره‌های موسیقی ایران در هفتاد سال گذشته است.

صبا فرزند کمال‌السلطنه به سال ۱۲۸۱خورشیدی در خانواده‌ای آشنا به موسیقی و اهل ادب دیده به جهان گشود.

نخستین پویه‌های موسیقی را از پدرش فرا گرفت. او نزد میرزا عبدالله فراهانی و درویش خان تار، نزد حسین اسماعیل‌زاده کمانچه، نزد حسین هنگ‌آفرین ویولن، نزد علی اکبر شاهی سنتور و نزد جمالی خان ضرب را آموخت.

صبا به نواختن همه سازهای موسیقی ردیف چیرگی پیدا کرد و تمام سازهای ایرانی را در حد استادی می‌نواخت و ویولن و سه‌تار را به عنوان سازهای تخصصی خود برگزید.

سپس در مدرسه عالی موسیقی به شاگردی علی‌نقی وزیری درآمد و تکنواز ارکستر او شد.

ابوالحسن صبا چهل سال تمام ساز نواخت و تعلیم داد و در ارکسترها شرکت کرد و کتاب نوشت و درتمام جریانهای موسیقی ایران تأثیر مستقیم و مثبت داشت. وی در تمام رشته‌های موسیقی ایران و حتی سایر هنرها همچون ساختن ساز و نقاشی و ادبیات مهارت داشت و دانشنامه‌ای جامع از علم و عمل موسیقی ایران بود.

مکتب نوین موسیقی ایران که از درویش خان آغاز شده بود با صبا به اوج رسید وشاگردان صبا نیز پیرو راه او شدند.

شاگردان صبا

لطف‌الله مفخم پایان، مهدی خالدی، مهدی مفتاح، محمدعلی بهارلو، حبیب‌الله بدیعی، علی تجویدی، جهانگیر کامیان، امیرهمایون خرم، حسین تهرانی، حسن کسایی، داریوش صفوت، فرامرز پایور، غلامحسین بنان، ابراهیم قنبری مهر، رحمت‌الله بدیعی و ساسان سپنتا از شاگردان صبا بودند.

آثار

از صبا صفحات بسیاری حاوی تکنوازی‌ها و همنوازیهای او منتشر شده است که مهارت فوق‌العاده او را در نواختن ویولن نشان می‌دهد. همچینین نوارهای خصوصی بسیاری پرکرده که مرجع هنرجویان و گویای تسلط فوق‌العاده او در نواختن سه‌تار است.

ازاستاد صبا سه دوره آموزش ویولن، چهاردوره تعلیم سنتور، یک دوره تعلیم تار و سه‌تار منتشرشده و باقی آثار او هنوز منتشر نشده است.

شعر سرود که با آهنگسازی حسین ملک است نیز از اوست. صبا نخستین موسیقیدان ایرانی است که موزه‌ای ویژه ازاو (منزل شخصی صبا) تأسیس شده وبه نام خود او در تهران خیابان ظهیرالسلام واقع است.

صبا پس از سال‌ها کوشش و پرورش شاگردان فراوان در ۲۹ آذر سال ۱۳۳۶ دیده از جهان فروبست.

[R10MessiEtoo]

یه تیکه تصنیفی، آهنگی چیزی از اینایی که میگید بزارید بی مایه فتیره ها!

[sise]

یه تیکه تصنیفی، آهنگی چیزی از اینایی که میگید بزارید بی مایه فتیره ها!

برو تو قسمت دانلود موسیقی یه تاپیکی هست با همین عنوان هر چی بخوای از این تیکه (!) ها دانلود کن.

[ali reza majidi 14]

آقا محمد خیلی با حالی ممنون از کارات

[mohammad99]

معرفي مختصر چند مقام مهم و باستاني تنبور
جلوشاهي از مقام هاي کهن تنبور است که از نشاطو جذبه خاصي برخوردار است .

? جلو شاهي جلوشاهي از مقام هاي کهن تنبور است که از نشاطو جذبه خاصي برخوردار است . اين مقام در اعياد بزرگ مذهبي و يا در وقت استقبال از بزرگان و مقامات ظاهري با سرنا و دهل و در پيشواز از بزرگان معنوي يعني پيران و پيشوايان طريقت و حقيقت با تنبور و دف اجرا مي گردد. ? بايه باي بايه بايه از مقام هاي قديمي تنبور است که از حال و هواي شادي برخوردار است .اين آهنگ در مراسم و اعياد ملي و مذهبي با تنبور و يا سرنا اجرا مي گردد. ? قطار قطار از مقام هاي آوازي بسيار کهن است که از حالتي حماسي و عاشقانه برخوردار است . خواننده ي ايم مقام گاه بدون همراهي تنبور و گاه همراه تنبور ايم مقام را اجرا مي نمايد و طي آن اشعاري عاشقانه و يا حماسي که گاهي از چاشني پند و عبرت نيز برخوردار است را زمزمه مي نمايد . ? سوار سوار از مقام هاي باستاني است که حالات مختلف صداي پاي اسب را تداعي مي کند . در آغاز با ريتمي کند موسوم به دو نعل و سپس مقداري تندتر موسوم به سه نعل و بعد چهار نعل و تاخت و نشيب و فراز و در آخر کند مي شود که گويي اسب از حرکت مي ايستد . ? سحري سحري يکي از مقام هاي بسيار ارزشمند و دلنشين باستاني تنبور است که با آواز همراه با تنبور و يا سرنا به همراهي دهل اجرا مي شود . تنبور نوازان در مجالس و محافل اذکار روحاني که طي آن شب به صبح مي انجامد طلوعي ديگر را نويد داده و اشعار اميد بخشي که سراپا وجد و نشاط ايجاد مي کند را به گوش مستمعين مي رسانند و در اعياد ملي و مذهبي نيز سرنا و دهل نوازان بر فراز بام هاي خود همين مقام را در وقت سحر مي نوازند . ? سماع نوع اول ( سملي ) اين مقام از انواع سماع است که علاوه بر حالت نشاط و شور از وقار خاصي نيز برخوردار است . اين مقام را در مراسم ذکر روحاني بگاه وقوع حالات جذبه و غلبه ي شوق با تنبور و دف و يا در مراسم جشن و سرور و اعياد ملي با سرنا و دهل و ساز هاي ديگر از جمله دوزله- دايره و يا موکش مي نوازند . ? سماع نوع دوم ( سه جاران ) مقام سماع سه جاران يکي از زيبا ترين و غني ترين مقام هاي موسيقي قديم کردي است که بيشتر در اعياد ملي و مذهبي با سرنا و دهل و در مراسم آئيني اهل حق با تنبور اجرا مي گردد و حقيقتا اندکي ماند به آن آوازها . ? سماع نوع سوم ( بال و شان ) بال و شان به معني دست افشان است . اين مقام از آنگ و ريتمي بسيار جذاب و زيبا و ظريف برخوردار است . اين مقام از مهمترين مقام هاي سماع در موسيقي باستاني و عرفاني تنبور است . ? گل و خار اين مقام از مقام هاي برجسته ي باستاني و مخصوص تنبور است که از ريتمي بسيار باشکوه و آهنگي غني برخوردار است . شايد در گذشته هاي دور شعر اين آهنگ مخصوص مناظره ي گل و خار بوده است که به مرور زمان استفاده از ديگر اشعار کردي نيز براي اجراي آن رايج گرديده است . ريتم اين مقام سه ضربي لنگ است که ضرب اول فراختر از دو ضرب بعدي است يعني در هفت چنگ موجود در ميزان سه تاي آن در ضرب اول و دوتاي آن در ضرب دوم و دو تاي ديگر در ضرب سوم نهفته است . اين ريتم را در موسيقي کردي سه پا مي نامند .

[mohammad99]

كمانچه


ابن فقیه نخستین كسی است كه در اوایل سده سوم هجری در آثار خود از كلمه و ساز كمانچه نام میبرد و می گوید این ساز در نواحی مصر و سند مورد استفاده بسیار بوده است.














كمان كوچك را گویند . به معنی مضراب و زخمه زدن نیز می باشد. طنبور كه اكنون (قرن هشتم هجری) به (كمانچه) مشهور است. نفایس الفنون فی عرایس العیون.
نام این ساز در عربی به صورت (كمنجا) به كاررفته و ساز چندان مشهور بوده كه نام آن در شعر شاعران عرب نیز آمده است . امروزه نیز در كشورهای عربی ویولون را (كمان) می گویند. امام شوشتری ایران گهواره دانش و هنر.
ابن فقیه نخستین كسی است كه در اوایل سده سوم هجری در آثار خود از كلمه و ساز كمانچه نام میبرد و می گوید این ساز در نواحی مصر و سند مورد استفاده بسیار بوده است . مهدی فروغ.
تیری زكمانچه ربابی بجهید
از چنبر تن گذشت و در قلب رسید
كمانچه و آن از آلات مجروره است و بعضی كاسه آن را از پوست جوز هندی سازند و از موی اسب بر آن وتر بندند و بعضی دیگر كاسه آن را از چوب تراشند و بر آن و تراز ابریشم بندند و البته بر روی آن پوستی كشند كه آن پوست دل گاو باشد و آن را با كمانه در عمل آورند. مقاصد الا لحان مراغی.
یكی از بهترین و كامل ترین انواع ارباب دارای كاسه ای كروی شكل است یعنی بدنه یا كاسه ساز را از چوب بصورت یك كره مجوف می سازند و یا اینكه پوست نارگیلی را می تراشند و صیقل می زنند و در روی سوراخ دهنه آن پوست می كشند و بكار می برند . دسته آن نیز گرد است و از چوب ساخته می شود و دارای پایه آهنی است ولی ممكن استكه پایه نداشته باشد . این نوع رباب در بسیاری از كشورهای مجاور ایران و مخصوصا در شبه قاره هند (كمانچه) معروف است) مهدی فروغ.
● مداومت در اصول موسیقی ایران
خوش كمانچه می كشد كان تیراو
در دل عشاق دارد اضطراب ( مولوی )
ربابی چشم بر بسته رباب و زخمه بر دسته
كمانچه رانده آهسته مرا از خواب اوافغان ( مولوی )
این ساز چو روی كاسه اش پوست كشیده شده و خرك روی پوست قرار دارد در اثر تغییر هوا صدای آن هم عوض می شود ولی از آنجا كه پوست كمانچه كلفت تر تار است ، حرارت و رطوبت كمتر در ان تاثیر می كند . صدای كمانچه كمی تو دماغی است. وقتی ویولون به ایران آمد چون دارای چهار سیم بود ،كمانچه كش ها هم یك سیم آخر را به تقلید ویولون اضافه كردند و چون در طرز نواختن خیلی شبیه به ویولون بود كمانچه كش ها معلم ویولون شدند. خالقی.
كمانچه كه آن را هم از مجرورات است . بر دو نوع باشد یكی آن كه بر جوز هندی ( نارگیل ) پوستی كشند و او تار آن از موی اسب سازند و دیگر آن كه كاسه آن از چوب مخرط كنند و او تار آن از ابریشم باشد واین قسم مطبوع تر است. تاریخ موسیقی - شمس العلماء.
كمانچه از دسته سازهای كمانی است كه از مدت ها پیش به شكل های گوناگون با تارهایی از جنس ابرایشم ، زه و سیم از دوره های مختلف نواخته می شده است . مسعود سعد سلمان درباره كمانچه می گوید :
زنزهت و طرب و عز و شادكامی و لهو
زچنگ و بربط و نای و كمانچه و بگماز
بعضی (ربابی) را كه باكمان نواخته می شد اولین شكل كمانچه تصور می كنند . در نقاشی های كاخ چهل ستون در اصفهان در تابلویی نوازنده كمانچه هم دیده می شود . در دوره قاجار این ساز اهمیت زیادی داشته است .
كمانچه از نظر داشتن حدود صوتی خاص و همچنین حدود صوتی و امكانات وسیع فنی بیشتر از سازهای دیگر ایرانی مورد توجه بوده و از مدت ها پیش این ساز سردسته سازهای دیگر ایرانی مورد توجه بوده و از مدت ها پیش این ساز سردسته سازهای دیگر به شمار می رفته است و متاسفانه چندی است كه اكثر نوازندگان سازهای این كمانی این ساز را كه از هر لحاظ دامنه نوازندگان سازهای كمانی این ساز را كه از هر لحاظ دامنه و زنگ آن با تار و سنتور و سازهای دیگر ملی موافق است رها كرده و در همنوازی ویولون را به جای آن بكار می برند . صدای كمانچه كمی تو دماغی و دارای كیفیتی مخصوص به خود است .
كمانچه های قدیم را معمولا با صدف كاری و خاتم كاری زینت می داده اند . كاسه این ساز از خارج صاف و صیقل داده شده و به شكل كره مجوفی است كه یكی از مدار های آن را با صفحه قطع كرده ( به شكل عرق چین ) و روی كاسه را پوست كشیده اند. پوست روی كاسه كلفت تر از سایر قسمت هاست و ازین جهت كمتر تحت تاثیر رطوبت و گرما قرار می گیرد . دسته آن مخروط ناقصی است كه راس آن به كاسه وصل است و در نمونه دیگر دسته آن گرد و به صورت استوانه است . به تازگی در روی دسته دو حفره ایجاد كرده اند كه در تقویت صدا و ایجاد طنین بیشتر موثر است .
زیر كاسه میله ای آهنی است كه از كاسه گذشته و به دسته مربوط می شود و پایه آنرا تشكیل می دهد . تا چندی پیش این ساز دارای تار ابریشمی بود ولی چون هم صدای آن بم بود و هم هنگام كوك پاره می شد ازین جهت سیم را به جای آن انتخاب كردند زیرا سیم فولادی پر دوام تر و با صرفه تر است و در برابر رطوبت و آب و هوا و عرق دست و غیره كمتر تغییر می كند و زود هارمونیك های خود را از دست نمی دهد .
البته باید در انتخاب سیم دقت زیادی نمود زیرا سازهای ملی در برابر كم و زیاد بودن قطر سیم ها بی اندازه حساسند و اگر قطر های گوناگون سیم ها هماهنگ با ساختمان ساز نباشد واكنش هایی در آن پدید می آورد كه از ارزش صدایی آن كاسته می شود . در حال حاضر سیم های ماندو لین را در كمانچه بكار می برند . كمانچه مانند ویولون چهار سیم دارد و آن را مانند ویولون نیز كوك می كنند . آرشه یا كمان آن از چوبی باریك درست شده كه تارهای آن از موی اسب است و وسیله دو حلقه گرد فلزی كه به چوب اتصال دارد بسته شده است .
در قدیم پایه كمانچه را در طرف چپ روی زمین قرار میدادند ولی اكنون در انتهای پایه ، فلز خمیده و سطح دیگر اضافه كرده اند كه آنرا بالای زانوی چپ قرار می دهند . نگاه داشتن كمانچه در دست به آسانی انجام پذیر می باشد ، انگشت های دست چپ روی دسته تكیه دارد . پل یا خرك كمانچه بسیار ساده است و آنرا از چوب عناب یا شمشاد انتخاب می كنند .
پل در حقیقت مركز ساز و جایی است كه ارتعاشات حاصله از كشیدن كمان در آن متمركز و به تمام قسمت ها میرسد. معمولا آنرا عمود برصفحه پوستی و كج می گذارند . لبه بالای خرك انحنای متناسبی دارد كه معمولا برای بدست آوردن صدای بم و تو دماغی آنرا متناسب با وضع كاسه می كنند . جابجایی خرك بسیار مهم و در ایجاد صداهای مختلف موثر است . چوب كاسه از جنس گردو یا افرا بوده و معمولا برای ساختن آن قطعات چوب را طوری به هم وصل میكنند كه كوچكترین خطی در میان آنها به چشم نمی خورد .شهمیری صدا شناسی موسیقی.
كمانچه آه موسی وار میزد
مغنی راه موسیقار میزد ( نظامی )
نوازندگان تركمن به كمانچه قیچاق می گویند . قیچاق سه سیم دارد و اندازه آن نیز از كمانچه های رایج كوچك تر است . جنس كاسه در گذشته از كدو با رویه پوست آهو بود در صورتیكه كمانچه های كنونی از چوب درخت توت ساخته می شود .