>>> تـازه های اخـترشـنــاسـی, نجوم و فیزیک <<<

[h2006]

اثر گرانش زحل بر سطح انسلادوس

بر اساس جدیدترین تحقیقات ناسا، گرانش زحل عامل باز و بسته شدن شکاف‌های موجود بر سطح یخی انسلادوس است.
آذین زنگویی

«ت. هرفورد» (T. Hurford) از مرکز فضایی گدارد ناسا می‌گوید:"گرانش زحل جریان‌هایی را ایجاد می‌کند که سبب فوران مواد از این شکاف‌ها می‌شود". تصاویر سال ۲۰۰۵ فضاپیمای کاسینی فوران توده‌هایی از مواد را در نیمکره جنوبی انسلادوس نشان دادند. این فوران‌ها نیاز به منبع حرارت درونی دارند، این در حالی است که ابعاد انسلادوس کوچک‌تر (۵۰۰ کیلومتر) از آن است که این منبع را دارا باشد.

در نیمکره جنوبی انسلادوس مناطقی وجود دارند که شبیه نوارهای سطح پوست بَبر است! این نوارها از مناطق مجاورشان گرم‌تر و احتمالا منشأ فوران‌ها هستند. تصاویر کاسینی همچنین وجود توده‌های ابر مانندی را نشان می‌دهند که دلیلی بر وجود آب مایع در زیر لایه یخ است. از آن جایی که آب مایع لازمه‌ی حیات است، انسلادوس می‌تواند مکانی مناسب برای حیات فرازمینی باشد.

انسلادوس در یک مدار بیضی شکل به دور زحل می‌گردد و به همین دلیل فاصله آن از زحل در زمان‌های متفاوت یکسان نیست؛ زمانی که به زحل نزدیک‌تر است گرانش زحل نسبت به آن بیش‌تر اثر می‌کند و در نتیجه جریان ایجاد شده قوی‌تر خواهد بود که عکس این مسئله نیز برقرار است.

موقعیت زحل نیز نسبت به قمر آن به طور جزئی در حال تغییر است. مدل‌هایی طراحی شده است تا اثر این جریان‌ها را بر نوارها بررسی کنند. هرفورد می‌گوید:"جهت قرار گرفتن این نوارها در باز و بسته شدن شکاف‌ها اثر می‌گذارد. زمانی که انسلادوس در دورترین نقطه نسبت به زحل قرار گرفته است فشار باعث باز کردن اکثر شکاف‌ها می‌شود و بالعکس. با در نظر گرفتن این مسئله که به محض باز شدن شکاف فوران اتفاق می‌افتد، می‌توان زمان فوران را در طی مسیر تخمین زد. همچنین از آن جایی که اکثر نوارها در زمانی که انسلادوس در دورترین فاصله از زحل قرار گرفته است باز هستند، انتظار می‌رود که بیش‌ترین فوران در این زمان رخ دهد".

قطعا به دلیل جهت قرار گرفتن این نوارها، به مرحله اجرا گذاشتن این مدل کاری دشوار است. کاسینی در زمانی از نوارها عکس گرفت که در لبه انسلادوس قرار گرفته بودند؛ به طوری که از پشت با نور خورشید روشن می‌شدند. از آن دید نوارها طوری قرار گرفته بودند که برخی نزدیک به فضاپیما و برخی با فاصله قرار داشتند و همین امر تشخیص منشأ فوران را که از نوارهای قسمت جلویی است یا از نوارهای پشتی دشوار کرد که البته تغییر مکان کاسینی در آینده تا حدودی این مسئله را حل خواهد کرد.
منبع: خبرنامه الکترونیکی انجمن نجوم آمریکا

[h2006]

طوفان بزرگ مريخ

به تازگی طوفان غبار جدیدی در مریخ مشاهده شده است که با تلسکوپهای آماتوری بزرگ ديده مي‌شود
آيرين شيوايي
این طوفان جدید را برای اولین بار رصدگری از آمریکا، در نزدیکی قطب جنوب مریخ، مشاهده کرد. در روزهای بعد طوفان گسترش یافت و بخش هایی از مریخ، مانند دهانه هِلاس (Hellas) و دریای سرپنتیس (Serpentis) را پوشاند. در این منطقه از مریخ، پیش از این نیز طوفان های عظیمی رخ داده است. بزرگترین آنها طوفان سالهای ۱۹۵۶ و ۱۹۷۱ است که از همین منطقه شروع شد و به مرور تمام سطح مریخ را پوشاند.

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

تصويري که Larry Owens در بامداد ۲۷ ماه ژوئن، با تلسکوپ ۱۴ اینچ اشمیت کاسگرین، از طوفان جدید مریخ گرفته است

مریخ، پس از زهره، نزدیک ترین سیاره منظومه شمسی به زمین است. به علت نزدیکی و جو نسبتا رقیقی که دارد، عوارض سطحی اش با تلسکوپهای آماتوری به سادگی قابل مشاهده است. نواحی تیره ای روی آن دیده می شود که هریک نام خاصی دارند، بزرگترین آنها سیرتیس بزرگ (Syrtis Major) نام دارد که ساختار تیره رنگ مثلثی شکل و بسیار بزرگی است و حتی با تلسکوپهای کوچک آماتوری نیز، در شرایط مناسب رصدی، قابل مشاهده است. ساختار قابل توجه دیگری که در مریخ دیده می شود، قطب های سفید رنگ آن است. این قطب ها عمدتا از یخ دی اکسید کربن تشکیل شده اند و به همین علت سفید رنگ هستند. رنگ سفید و بازتاب زیاد آن باعث شده است، تشخیص آنها از سطح سرخ مریخ، از روی زمین، به آسانی امکان پذیر باشد. طوفان جدید رصد شده نیز در نزدیکی قطب جنوب مریخ است. اگر این طوفان ها گسترش یابند، تمام یا بخش زیادی از مریخ را می پوشانند و موجب می شوند مریخ در زیر پوششی از غبار از دید رصدگران زمینی پنهان بماند.
براي رصد مريخ بهتر است از نقشه هاي رصدي سطح مريخ استفاده کنيد. يکي نمونه از آن ها را، که در هر زمان تصويري را که از مريخ مي بينيد به شما مي دهد، مي توانبد [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] بيابيد.
اکنون در حالي که تابستان در نيمکره جنوبي مريخ حکم‌فرماست، مریخ در نزدیکی نقطه حضیض مداری خود قرار دارد، نقطه ای که در آن مریخ نزدیک ترین فاصله را نسبت به خورشيد (و نزديکترين فاصله نسبت به مدار زمين) پيدا مي کند. با گرم شدن سطح، جریانهای هوایی در جو رقیق مریخ به وجود می آید. این جریان ها توده های غبار را از سطح بلند می کنند و طوفان هایی، مشابه آنچه اکنون می بینیم، به وجود مي آورند.
قطر ظاهری مریخ، این شبها، چندان بزرگ نیست و فقط ۶ ثانیه قوس است و اوايل دي ماه امسال، که مريخ در مقابله قرار می گیرد، به بزرگترین اندازه خود ( حدود ۱۶ ثانیه قوس) خواهد رسید. زمان را از دست ندهید؛ این شبها مريخ را رصد کنید و از آن عکس بگیرید. شاید این طوفان نیز مانند سالهای ۱۹۵۶ و ۱۹۷۱ تا چند هفته دیگر تمام سطح مریخ را بپوشاند.

[Renjer Babi]

فضاپیمای افق‌های نو با عبور از کنار مشتری و رصدهایی که انجام داد، توانست دید بشر را نسبت به اين سياره و سيستم اقمار و حلقه‌‌هاي اطراف آن تغيير دهد. در اين خبر با برخي از اين تغييرات آشنا مي‌شويد.




فضاپیمای افق‌های نو در اسفند ماه سال گذشته از کنار مشتری عبور کرد و با گردش به دور این سیاره عظیم و با استفاده از گرانش آن برای افزایش سرعت، مسیر خود را برای رسیدن به پلوتو پیش گرفت. طراحی، ساخت و راه اندازی این فضاپیما به وسیله‌ی آزمایشگاه فیزیک کاربردی دانشگاه جان هاپکینز (ALP)، انجام شد.

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

تصوير ترکيبي مشتري و يو

فضاپیمای افق‌های نو هشتمین فضاپیمایی است که با بزرگ‌ترین سیاره‌ی منظومه شمسی، مشتری ملاقات داشته است، اما عواملی مانند اهداف تعیین شده، تکنولوژی ساخت و مسئله زمان، سبب شد تا این فضاپیما بتواند به جزئیات زیادی مانند آذرخش‌ها، قطبین، حلقه کم نور مشتری، ساختار آتشفشانی قمر یو، ابرهای آمونیاکی و دنباله‌ی اسرار آمیز مغناطیسی مشتری، بپردازد.
«آلن استرن»(Alan Stern)، رئیس تحقیقات افق‌های نو از ناسا می‌گوید:" رویارویی با مشتری موفقیتی ستودنی از رویاهای ما در مورد این سیاره بود." او همچنین می‌گوید:" نه تنها این فضاپیما اکنون در مسیر درست قرار دارد و در سال ۲۰۱۵ به پلوتو می‌رسد، بلکه با ابزار قدرتمند خود توانست از مسیری عبور کند که ماموریت‌های قبلی نمی‌توانستند از آن بگذرند. و همچنین توانست اطلاعاتی شگفت انگیز در مورد سیاره مشتری، قمرهای آن، جو و حلقه‌اش در اختیار ما قرار دهد."
در فاصله‌ي ماه‌های دي تا خرداد، فضاپیمای افق‌های نو با استفاده از ابزارهای علمی خود توانست، بیش از ۷۰۰ رصد جداگانه از سیستم سیاره مشتری (Jovian system) انجام دهد که اغلب آن‌ها در هشت روز اطراف زمان گذر انجام شد. «جف مور»(Jeff Moore) از مسئولان مرکز تحقیقات ناسا و رئیس تیم علمی افق‌های نو می‌گوید:" ما رصد‌های مهمی را که در حقیقت مکمل رصد‌های پیشین از مشتری بودند٬ برگزیدیم و با تمرکز و مطالعه دقیق‌تر آن‌ها توانستیم به پیشرفت اطلاعات ناشناخته در مورد این سیاره غول پیکر کمک کنیم." وی همچنین افزود:" سیستم مشتری(مشتری به همراه قمرها و سایر اجزایش) دائما در حال تغییر است و ما با قرار دادن فضاپیما در مکانی مناسب و زمانی صحیح توانستیم به اطلاعات شگفت انگیزتری دست پیدا کنیم."
آب و هوای مشتری از مواردی بود که در صدر لیست تحقیقات قرار داشت، حسگرهای فروسرخ و فرابنفش ابزارهایی بودند که در مورد اتمسفر مشتری به کاوش پرداختند و اطلاعات مهمی را در مورد ساختار و ترکیب موجود در ابرهای مشتری به ارمغان آوردند. آنها مشاهده کردند که ابرها از آمونیاک موجود در جو شکل می‌گیرند، سپس همراه با گرما و نور از قسمت های پایین به بالا می آیند و سرانجام به نواحی قطبی می رسند و دلیل این فرآیند وجود ابرهای آب گونه است که میان آنها وجود دارند. آنها همچنین موج هایی که در عرض سیاره حرکت دارند را آشکار کردند و سرعتشان را اندازه گیری کردند، همچنین توانستند جزئیاتی دقیق از طوفان قدرتمند واقع در جنوب سیاره مشتري به دست آورند. این فضاپیما توانست از طوفانی کوچک و تازه تولد یافته که اندازه ای حدود نصف طوفان قرمز بزرگ در مشتری دارد تصویر برداری کند و اطلاعاتی ارزشمند در مورد دینامیک آن به دست آورد.
افق‌های نو همچنین تصاویری دقیق از حلقه مشتری ثبت کرد، حلقه‌ای که با چشم و حتی با اپتیک های بسيار قوی نیز قابل رویت نیست. در این عکس دانشمندان انبوهی از تکه تکه‌هاي سيارکي را یافتند که احتمال می‌رود حاصل از برخوردی در نواحی کنار حلقه باشند، و یا می تواند دلایلی عجیب‌تر نیز داشته باشد. تمام این تصاویر از این کاوشگر اطلاعات مهمی در مورد دینامیک سیاره در اختیار دانشمندان قرار داده است، همچنین این کاوشگر توانست از اثر دو قمر «متیس»(Metis) و «آدراستا»(Adrastea) بر روی حلقه‌ي مشتری اطلاعاتی دقیق ثبت کند. جستجو برای یافتن قمرهای جدید و کوچک که در کنار حلقه سکنی دارند و قطر آنها بسیار کم و زیر یک کیلومتر است و همچنین منابع جدید غبار از دیگر فعالیت‌های افق های نو بوده است.

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

در هنگام تحقیق در مورد «یو»(Io)، یکی از چهار قمر اصلی مشتری، افق های نو توانست ۱۱ گونه از دهانه‌های آتشفشانی بر روی این قمر شناسایی کند. سه عدد از این دهانه‌ها برای اولین بار بود که شناسایی می‌شدند. این ثبت‌های استثنایی سبب شد تا حرکات، فعالیت‌ها و ساختار این آتشفشان‌ها به خوبی ثبت شود. همچنین نقشه برداری‌های دقیقی از قسمت‌های مرتفع که چگالی بیشتری دارند انجام شد. اضافه بر این افق‌های نو بر روی آتشفشان‌های یو ۳۶ نقطه درخشان را در طول موج فروسرخ بررسی کرد و دمای آنها را که به ۱۹۰۰ درجه فارنهایت می‌رسید اندازه گرفت، این دما برابر دمایی است که برای آتشفشان‌های موجود در زمین اندازه گیری شده است.

افق‌های نو نقشه‌ای از یو تهیه کرد که نشان دهنده‌ی مناطق فعال بر روی این قمر است. این نقشه سبب نمایان شدن بیش از ۲۰ تغییر زمین شناسی در سطح این قمر شد. این تغییرات پس از رصدهای فضاپیمای گالیله از سطح این قمر به وجود آمده اند و نشان دهنده‌ی فعالیت‌های این قمرند. همچنین با قرار گرفتن آیو در سایه مشتری، اخترشناسان شاهد درخشش گازها و آتشفشان‌ها بر سطح این قمر بودند. اخترشناسان بر این باورند که مطالعه این گازها به شناخت بهتر جو یو کمک می کند.

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

کاوشگر افق‌های نو با گذر از قسمت‌های پایینی سیاره مشتری، توانست دنباله مغناطیسی عظیم آن را ثبت کند، این دنباله مغناطیسی ناحیه‌ای وسیع را فرا می‌گیرد که نشان از میدان بسیار قوی مغناطیسی در سیاره مشتری دارد. ردیاب ذرات افق‌های نو توانست مدرکی به دست آورد که نشان می‌دهد ذرات حاصل از آتشفشان‌های قمر آیو به سمت دنباله مغناطیسی مشتری کشیده می‌شوند و سپس این ذرات چگال با حرکتی آرام با دنباله عظیم مغناطیسی مشتری هم‌سفر می‌شوند. با تحلیل داده‌های مربوط به این ذرات میلیونی از لحاظ مقدار و انرژی کلی، دانشمندان به این اکتشاف نائل شدند که چگونه گازهای حاصل از آیو یونیزه می‌شوند وبه دلیل وجود میدان مغناطیسی مشتری انرژی می‌گیرند و سپس از این سیستم به بیرون پرتاب می‌شوند.



nojum.ir

[dariushiraz]

طلوع آفتاب و صبح در كره مريخ

اميدوارم تكراري نباشند

[dariushiraz]

عكسهايي از شاتل فضايي و فضانورداني كه براي تعمير ماهواره در فضا هستند















اين هم تصويري از يك طوفان

[amirs1987]

اطلاعاتی در مورد رشته هوافضا میخواستم

[مرتضی nvcd]

گزارش بی بی سی از گسترش نجوم آماتوری در ایران و نقش منجمان آماتور در آن



در شب های ماه نو در گرگ و میش غروب، آنزمان که مردم خسته از کار روزانه در فکر استراحت هستند، اهالی شهری کوچک در دل ایران در میعادگاه کنار شهر به انتظار می نشینند؛ به انتظار خودنمایی جواهرات آسمان شب.
اهالی محل از خردسال تا سالخورده، در اطراف رصدخانه محلی جمع می شوند تا تماشاچی جادوی ستاره ها در نمایشی رایگان باشند.سعادت شهر در شمال شرقی شیراز نه چندان دور از نقش رستم و تخت جمشید، محل این رویداد است.مردم شهر این علاقه را مدیون آموزگاری هستند که از 16 سال قبل آموختن نجوم را به کودکان شروع کرد.
تلاش های این آموزگار، اصغر کبیری، از چشم جهانیان پنهان نمانده است. سال گذشته جایزه بین المللی لاس کامپاناس در ترویج نجوم از سوی انجمن نجوم پاسیفیک در ایالات متحده نصیب او شد.
آموزگاری که انگار تنها با زدن یک کلید، حس کنجکاوی اهالی شهر به خصوص کودکان آن را بیدار کرده است.اکنون حتی امام جمعه این شهر 16 هزار نفری در 600 کیلومتری جنوب تهران، زمان برگزاری برنامه های رصد ماهانه و رویدادهای هفته بعد آسمان شب را اعلام می کند.به علاوه برنامه احداث رصدخانه ای در این شهر در جریان است؛ پروژه ای که با کمک جمعی مردم ممکن شده. از راننده و بقال گرفته تا زنان خانه دار همه در این پروژه شرکت کرده اند و گفته می شود بسیاری از زنان شهر با فروش جواهرآلات خود برای آن پول جمع کرده اند و برخی نیز اسباب خانگی خود را فروخته اند. با این حال عملیات ساخت رصدخانه هنوز ناتمام مانده است.تب نجوم چنان در این شهر فراگیر است که در جریان برنامه های بزرگ عمومی رصد، برق خیابان ها قطع می شود تا آسمان تاریک شده و جواهرات فلکی خودنمایی کنند.
نجوم آماتوری در ایران طی یک دهه اخیر شاهد رشدی انفجاری بوده است و در این میان یک نشریه نقش کاتالیزور را بازی کرده است: ماهنامه نجوم.ماهنامه ای که پس از آغاز انتشار از جمله آموزگاری شهرستانی – اصغر کبیری – را به فکر انداخت به دانش آموزان اصول ابتدایی نجوم را بیاموزد و آنها را به کشف پهنه اسرار آمیز آسمان شب ببرد.امروز برای نخستین بار در تاریخ ایران می توان در گوشه و کنار کشور به منجمان آماتور و باشگاه های نجوم برخورد کرد. همچنین برای اولین بار مراکز عرضه ابزار نجومی به راه افتاده اند که خود گویای رشد عشق به نجوم در این کشور است.
بابک امین تفرشی، روزنامه نگار علمی و سردبیر نجوم، که همچنین از منجمان ممتاز آماتور ایران است و نقش عمده ای در رشد این شاخه در کشور بازی کرده می گوید: "حدود 15 یا 16 سال پیش بود. زمانی که قرار بود اولین تلسکوپ خودم را بگیرم. مدتی با دوربین دوچشمی و چشم رصد کرده بودم و می خواستم چیزهای بیشتری ببینم. تمام بازار تهران را زیر و رو کردم اما تلسکوپی واقعی در حد توان مالی من پیدا نشد."


آقای تفرشی می گوید امروز به جای زیر و رو کردن بازار، گاهی تنها با یک تماس تلفنی یا حتی ای میل می توان ابزار جدی نجوم آماتوری را تهیه کرد.
البته این به معنی در دسترس بودن آن برای همگان نیست. بهای یک تلسکوپ جدی آماتوری تقریبا معادل دلاری آنچیزی است که در آمریکا و اروپا عرضه می شود که از چند صدهزار تومان تا چند میلیون متفاوت است.اما یکی از مهمترین ابزارهای آشنایی و کاوش آسمان شب، یعنی مجله نجوم، برای اکثریت قریب به اتفاق مردم قابل تهیه است.انتشار نجوم، که مجله ای غیردولتی است، 16 سال قبل شروع شد. ناشر مجله شرکت زروان است که با ساخت رصدخانه و مراکز نجوم و انجام فعالیت های آموزشی نیازهای اقتصادی مجله را تامین می کند.
آقای تفرشی که از سال 1374 برای نجوم قلم زده و از دو سال قبل سردبیر آن بوده است، می گوید: "در سال 1370 که نخستین شماره نجوم درآمد کمتر کسی تصور می کرد که مجله ای با این موضوع خاص در ایران مخاطبی داشته باشد و بدون حمایت دولتی چند شماره ای بیشتر دوام بیاورد."این مجله در هر شماره ابتدا در چندین صفحه تازه ترین خبرهای نجومی را منعکس می کند و همچنین حاوی مقالات مفصل و جدی درباره علم اخترفیزیک است.یکی از بخش های پرطرفدار مجله "آسمان در این ماه" است که رویدادهای مهم فلکی ماه آینده را معرفی می کند. این بخش مزین به نقشه آسمان و نمودارهایی برای تشریح موقعیت سیارات است.
نجوم که تیراژ شماره های عادی آن شش هزار و شماره های ویژه آن 10 هزار است با کمک حدود 10 کارمند تمام وقت و 20 نویسنده پاره وقت منتشر می شود. بیش از نیمی از کارمندان و همکاران نجوم خانم ها هستند.آقای تفرشی می گوید حضور زنان در مجله را "می توان به تمام جامعه نجوم، به خصوص در بخش آماتوری، تعمیم داد. حضور خانم ها در این زمینه بسیار پررنگ است که همین نیز یکی از شگفتی های نجوم ایران برای همتایان ما در کشورهای دیگر است که به گفته آقای تفرشی معتبرترین نشریه عمومی نجوم در جهان است الهام می گیرد اما خصوصیات یک نشریه پخته و جا افتاده در آن هویداست.
این پختگی بیش از هر چیز در مقالاتی خودنمایی می کند که نه حاصل ترجمه بلکه تالیف گزارشگران این نشریه است. این درحالی است که نشریات علمی در ایران به طور سنتی عمدتا به ترجمه یا چاپ گفتارهایی از متخصصان و دانشمندان بسنده کرده اند.
در هر شماره نجوم می توان به کار گزارشگری اصیل در زمینه فعالیت های نجومی در ایران برخورد.
نجوم از جمله در شماره مرداد 1385 گفتگویی اختصاصی با انوشه انصاری داشت. خانم انصاری اولین زن و اولین ایرانی است که به عنوان توریست با فضاپیمای روسی سویوز به ایستگاه بین المللی در مدار زمین رفت.
یکی از نقطه ضعف های مجله ای که حاوی عکس های زیادی از کهکشان ها، سحابی ها و خوشه های ستاره ای و دیگر اجرام آسمانی است، سیاه و سفید بودن آن است که البته ناشی از تنگناهای مالی است.
آقای تفرشی می گوید: "اخترشناسی و ژرفای آسمان شب یکسره رنگ است. گرچه چشم ما در رصد با تلسکوپ اغلب آنها را نمی بیند اما در عکس ها ثبت می شوند، رنگ های زیبای سحابی ها، ستاره های رنگارنگ، خاک سرخ مریخ، رقص نور در شفق های قطبی و غیره. بنابراین رنگی بودن یک مجله عمومی نجوم نیازی قطعی است. با رنگی شدن، مخاطبان بسیار بیشتر می شوند زیرا برای بسیاری تصاویر جذاب تر از متن است."او می گوید نشریه به آستانه برنامه ریزی برای رنگی شدن رسیده است اما هنوز توانایی مالی آن را ندارد.
وی درباره مشکلات مجله می گوید: "بزرگترین گرفتاری تنگنای مالی مجله است، همین طور کمبود نیروی انسانی متخصص در علمی نویسی و عدم درک عمومی از اهمیت توسعه علم و چاپ نشریه ای مانند نجوم در ایران. این موضوع وقتی گرفتاری بزرگی می شود که مسئولان دولتی نیز با همین تفکر علم گریز یا بی تفاوتی با نشریه ای مانند نجوم برخورد کنند."


علیرغم این مشکلات ماهنامه نجوم در این 16 سال بی وقفه منتشر شده و بسیاری از مردم به ویژه نسل جوان را به سوی نجوم کشانده است.شمار منجمان آماتور ایران اکنون بیش از چهار هزار نفر تخمین زده می شود که احتمالا فعال ترین جامعه نجومی در خاور میانه است.
به علاوه حدود 100 انجمن کوچک و بزرگ نجومی در یک دهه اخیر در ایران شکل گرفته و اکنون بیش از 30 رصدخانه غیرحرفه ای در کشور دایر شده است.تاسیس شاخه فعالیت های آماتوری و ترویجی در انجمن نجوم ایران از سال 1380 که به برگزاری کارگاه های آموزشی برای منجمان آماتور پرداخته از دیگر عوامل این شکوفایی بوده است.
از سال 1380 همچنین برنامه تلویزیونی زنده ای به نام "آسمان شب" در شبکه چهار تلویزیون ایران به کوشش سیاوش صفاریان پور، کارگردان و تهیه کننده، آغاز شد که به گفته آقای تفرشی آن نیز نقش چشمگیری در افزایش علاقه عمومی داشته است. آقای تفرشی خود از همکاران این برنامه است.او می گوید: "خوشبختانه این برنامه بیش از شش سال ادامه یافت و به طولانی ترین برنامه در نوع خود در تلویزیون ایران بدل شده است."حالا با وجود این برنامه و مجله نجوم، جوانان سعادت شهر فارس و سایر نقاط ایران شب های غیررصدی را نیز می توانند صرف خودآموزی در زمینه علم نجوم کنند.

[مرتضی nvcd]

افق‌های نو و تحول نگاه‌ها نسبت به مشتری

فضاپیمای افق‌های نو با عبور از کنار مشتری و رصدهایی که انجام داد، توانست دید بشر را نسبت به اين سياره و سيستم اقمار و حلقه‌‌هاي اطراف آن تغيير دهد. در اين خبر با برخي از اين تغييرات آشنا مي‌شويد.


فضاپیمای افق‌های نو در اسفند ماه سال گذشته از کنار مشتری عبور کرد و با گردش به دور این سیاره عظیم و با استفاده از گرانش آن برای افزایش سرعت، مسیر خود را برای رسیدن به پلوتو پیش گرفت. طراحی، ساخت و راه اندازی این فضاپیما به وسیله‌ی آزمایشگاه فیزیک کاربردی دانشگاه جان هاپکینز (ALP)، انجام شد.
فضاپیمای افق‌های نو هشتمین فضاپیمایی است که با بزرگ‌ترین سیاره‌ی منظومه شمسی، مشتری ملاقات داشته است، اما عواملی مانند اهداف تعیین شده، تکنولوژی ساخت و مسئله زمان، سبب شد تا این فضاپیما بتواند به جزئیات زیادی مانند آذرخش‌ها، قطبین، حلقه کم نور مشتری، ساختار آتشفشانی قمر یو، ابرهای آمونیاکی و دنباله‌ی اسرار آمیز مغناطیسی مشتری، بپردازد.


«آلن استرن»(Alan Stern)، رئیس تحقیقات افق‌های نو از ناسا می‌گوید:" رویارویی با مشتری موفقیتی ستودنی از رویاهای ما در مورد این سیاره بود." او همچنین می‌گوید:" نه تنها این فضاپیما اکنون در مسیر درست قرار دارد و در سال ۲۰۱۵ به پلوتو می‌رسد، بلکه با ابزار قدرتمند خود توانست از مسیری عبور کند که ماموریت‌های قبلی نمی‌توانستند از آن بگذرند. و همچنین توانست اطلاعاتی شگفت انگیز در مورد سیاره مشتری، قمرهای آن، جو و حلقه‌اش در اختیار ما قرار دهد."
در فاصله‌ي ماه‌های دي تا خرداد، فضاپیمای افق‌های نو با استفاده از ابزارهای علمی خود توانست، بیش از ۷۰۰ رصد جداگانه از سیستم سیاره مشتری (Jovian system) انجام دهد که اغلب آن‌ها در هشت روز اطراف زمان گذر انجام شد. «جف مور»(Jeff Moore) از مسئولان مرکز تحقیقات ناسا و رئیس تیم علمی افق‌های نو می‌گوید:" ما رصد‌های مهمی را که در حقیقت مکمل رصد‌های پیشین از مشتری بودند٬ برگزیدیم و با تمرکز و مطالعه دقیق‌تر آن‌ها توانستیم به پیشرفت اطلاعات ناشناخته در مورد این سیاره غول پیکر کمک کنیم." وی همچنین افزود:" سیستم مشتری(مشتری به همراه قمرها و سایر اجزایش) دائما در حال تغییر است و ما با قرار دادن فضاپیما در مکانی مناسب و زمانی صحیح توانستیم به اطلاعات شگفت انگیزتری دست پیدا کنیم."


آب و هوای مشتری از مواردی بود که در صدر لیست تحقیقات قرار داشت، حسگرهای فروسرخ و فرابنفش ابزارهایی بودند که در مورد اتمسفر مشتری به کاوش پرداختند و اطلاعات مهمی را در مورد ساختار و ترکیب موجود در ابرهای مشتری به ارمغان آوردند. آنها مشاهده کردند که ابرها از آمونیاک موجود در جو شکل می‌گیرند، سپس همراه با گرما و نور از قسمت های پایین به بالا می آیند و سرانجام به نواحی قطبی می رسند و دلیل این فرآیند وجود ابرهای آب گونه است که میان آنها وجود دارند. آنها همچنین موج هایی که در عرض سیاره حرکت دارند را آشکار کردند و سرعتشان را اندازه گیری کردند، همچنین توانستند جزئیاتی دقیق از طوفان قدرتمند واقع در جنوب سیاره مشتري به دست آورند. این فضاپیما توانست از طوفانی کوچک و تازه تولد یافته که اندازه ای حدود نصف طوفان قرمز بزرگ در مشتری دارد تصویر برداری کند و اطلاعاتی ارزشمند در مورد دینامیک آن به دست آورد. افق‌های نو همچنین تصاویری دقیق از حلقه مشتری ثبت کرد، حلقه‌ای که با چشم و حتی با اپتیک های بسيار قوی نیز قابل رویت نیست. در این عکس دانشمندان انبوهی از تکه تکه‌هاي سيارکي را یافتند که احتمال می‌رود حاصل از برخوردی در نواحی کنار حلقه باشند، و یا می تواند دلایلی عجیب‌تر نیز داشته باشد. تمام این تصاویر از این کاوشگر اطلاعات مهمی در مورد دینامیک سیاره در اختیار دانشمندان قرار داده است، همچنین این کاوشگر توانست از اثر دو قمر «متیس»(Metis) و «آدراستا»(Adrastea) بر روی حلقه‌ي مشتری اطلاعاتی دقیق ثبت کند. جستجو برای یافتن قمرهای جدید و کوچک که در کنار حلقه سکنی دارند و قطر آنها بسیار کم و زیر یک کیلومتر است و همچنین منابع جدید غبار از دیگر فعالیت‌های افق های نو بوده است.


در هنگام تحقیق در مورد «یو»(Io)، یکی از چهار قمر اصلی مشتری، افق های نو توانست ۱۱ گونه از دهانه‌های آتشفشانی بر روی این قمر شناسایی کند. سه عدد از این دهانه‌ها برای اولین بار بود که شناسایی می‌شدند. این ثبت‌های استثنایی سبب شد تا حرکات، فعالیت‌ها و ساختار این آتشفشان‌ها به خوبی ثبت شود. همچنین نقشه برداری‌های دقیقی از قسمت‌های مرتفع که چگالی بیشتری دارند انجام شد. اضافه بر این افق‌های نو بر روی آتشفشان‌های یو ۳۶ نقطه درخشان را در طول موج فروسرخ بررسی کرد و دمای آنها را که به ۱۹۰۰ درجه فارنهایت می‌رسید اندازه گرفت، این دما برابر دمایی است که برای آتشفشان‌های موجود در زمین اندازه گیری شده است.
افق‌های نو نقشه‌ای از یو تهیه کرد که نشان دهنده‌ی مناطق فعال بر روی این قمر است. این نقشه سبب نمایان شدن بیش از ۲۰ تغییر زمین شناسی در سطح این قمر شد. این تغییرات پس از رصدهای فضاپیمای گالیله از سطح این قمر به وجود آمده اند و نشان دهنده‌ی فعالیت‌های این قمرند. همچنین با قرار گرفتن آیو در سایه مشتری، اخترشناسان شاهد درخشش گازها و آتشفشان‌ها بر سطح این قمر بودند. اخترشناسان بر این باورند که مطالعه این گازها به شناخت بهتر جو یو کمک می کند.


کاوشگر افق‌های نو با گذر از قسمت‌های پایینی سیاره مشتری، توانست دنباله مغناطیسی عظیم آن را ثبت کند، این دنباله مغناطیسی ناحیه‌ای وسیع را فرا می‌گیرد که نشان از میدان بسیار قوی مغناطیسی در سیاره مشتری دارد. ردیاب ذرات افق‌های نو توانست مدرکی به دست آورد که نشان می‌دهد ذرات حاصل از آتشفشان‌های قمر آیو به سمت دنباله مغناطیسی مشتری کشیده می‌شوند و سپس این ذرات چگال با حرکتی آرام با دنباله عظیم مغناطیسی مشتری هم‌سفر می‌شوند. با تحلیل داده‌های مربوط به این ذرات میلیونی از لحاظ مقدار و انرژی کلی، دانشمندان به این اکتشاف نائل شدند که چگونه گازهای حاصل از آیو یونیزه می‌شوند وبه دلیل وجود میدان مغناطیسی مشتری انرژی می‌گیرند و سپس از این سیستم به بیرون پرتاب می‌شوند.
منبع:سایت مجله نجوم

[مرتضی nvcd]

بهترین روش برای منحرف کردن سیارک‌ها

مطالعات جدید نشان می‌دهد که فضاپیماهای حامل آینه می‌توانند با کانونی کردن نور خورشید بر سیارکی که ممکن است با زمین برخورد کند، آن را از مسیر خود منحرف کنند.
آذر محمد آبادي
۲۲ مهر ۱۳۸۶
سیارک‌هایی با پهنای بیش از ۵ کیلومتر، همانند سیارکی که دایناسورها را منقرض کرد، هر ۶ میلیون سال یکبار زمین را مورد اصابت قرار می‌دهند٬ در حالی که صخره‌های فضایی کوچک‌تر با پهنایی در حدود ۱۴۰ متر حدودا هر ۵۰۰۰ سال یکبار به زمین برخورد می‌کنند و موجب خسارات قابل توجهی می‌شوند. محققان دانشگاه گلاسکو٬ اسکاتلند٬ به رهبری «ماسیمیلیانو واسیل»(Massimiliano Vasile) نه روش مقابله با این اشیا ، از قبیل انهدام آنها با انفجارات هسته ای، را پیشنهاد کرده‌اند.



این تیم این روش‌ها را بر طبق ۳ معیار ارزشیابی و مقایسه کرده‌اند: میزان تغییراتی که هر روش در مدار سیارک ایجاد می‌کند٬ مدت زمان مورد نیاز برای هشدار و مقدار جرم فضاپیما برای انجام این ماموریت.
روش منتخب٬ استفاده از فضاپیماهای حامل آینه بود. فضاپیما به نزدیکی سیارک پرتاب خواهد شد تا نور خورشید را بر نقطه‌ای از سطح آن کانونی کند.
در این روش فضاپیماها سطح سیارک را تا دمای ۲۱۰۰ درجه‌ی سانتی گراد گرم می‌کنند تا سطح سیارک تبخیر شود. با تبخیر مواد و خارج شدن آن‌ها از سطح٬ نیروی پیشرانش کوچکی در جهت مخالف ایجاد می‌شود و موجب تغییر مدار سیارک می‌شود.
دانشمندان دریافتند که با تعداد ۱۰ فضاپیما با آینه‌هایی به پهنای ۲۰ متر ٬ می‌توانند سیارکی ۱۵۰ متری را در طول ۶ ماه از مسیر خود منحرف کنند٬ و با ۱۰۰ فضاپیما این مدت به تنها چند روز کاهش می‌یابد. این در صورتی است که فضاپیما‌ها در موقعیتی مناسب قرار گیرند.
منحرف کردن سیارکی ۲۰ کیلومتری با کار گروهی ۵۰۰۰ فضاپیمای حامل آینه٬ در حدود ۳ سال و یا بیشتر به طول خواهد انجامید. واسیل تصدیق کرد که تصور پرتاب و کنترل ۵۰۰۰ فضاپیما فراتر از حد تصور است اما وی با یاد آور شدن پرتاب تعداد زیادی ماهواره به منظور ایجاد سیستم موقعیت یاب جهانی(GPS)٬ پرتاب چند ده فضاپیما را در محدوده‌ی توانایی‌های ما دانست.

روش استفاده از آینه‌ها با به کارگیری یک آینه‌ی بسیار بزرگ مستقر بر یک فضاپیما را اولین بار در سال ۱۹۹۳ «جی ملوش»(Jay Melosh) از دانشگاه آریزونا٬ مطرح کرد.


روش دیگری نیز برای منحرف کردن سیارک‌ها پیشنهاد شده است. در این روش فضاپیما به موازات یک سیارک پرواز کرده و با اعمال نیروی گرانش بسیار کم خود به آهستگی سیارک را از مسیر خود خارج می‌کند.
روش منفجر کردن سیارک با استفاده از تسلیحات هسته‌ای نیز روشی قابل استفاده است اما به دلیل احتمال تبدیل شدن سیارک به تکه‌های کوچک‌تر که هنوز می‌توانند زمین را مورد اصابت قرار دهند، روشی نامطلوب محسوب می‌شود.
محتمل ترین نوع سیارک‌ها که ما با آنها روبرو می شویم در گستره‌ی ۵۰ تا ۱۰۰ متر پهنا دارند. این گونه صخره‌های فضایی نيروي نسبتا کوچکی برای انحراف نیاز دارند.
کلارک چپمن (Clark Chapman) از موسسه تحقیقاتی جنوب غربی٬ کلورادو٬ می‌گوید: "مناسب‌ترین روش، روشی است که مطمئن و قابل کنترل باشد."
وی افزود:" ممکن است بهترین روش٬ برخورد یک فضاپیما با سیارک باشد تا بیشترین تغییرات مورد نیاز را فراهم آورد٬ سپس با استفاده از گرانش فضاپیماهای دیگر٬ تنظیمات کوچک تر انجام خواهد شد."
روش‌هاي ديگر عبارتند از:
-برخورد فضاپيمايي با سرعت زياد به سيارک براي انحراف آن.
-حفاري سيارک و پرتاب تکه‌هايي از آن به خارج براي منحرف کردن آن.
-وصل کردن وسيله‌اي با نيروي پيشران به سيارک جهت منحرف کردن آن
-رنگ کردن سيارک جهت تغيير ضريب بازتاب آن و ايجاد نبروي تابشي براي منحرف کردن سيارک. منبع: [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

[مرتضی nvcd]

تشديد اثرات گلخانه‌اي در زهره و مريخ

دانشمندان يك مولكول كمياب را در جو زهره و مريخ یافته‌اند كه نوعي کم‌ياب از دي‌اكسيد كربن است و مي‌تواند عملكرد اثرات گلخانه‌اي را روي زهره تحت تاثير قرار دهد.
در اردیبهشت ۸۶ هنگامي كه سريع‌السير زهره به دومين سياره منظومه شمسي رسيد پديده‌اي غير عادي نظر دانشمندان را به خود معطوف ساخت. تيمي از دانشمندان اروپايي از طيف‌سنج اتمسفري فروسرخ (SOIR)‌ براي بررسی اختفاي خورشيدي پشت زهره استفاده كردند. بررسي اختفاي خورشيد به دانشمندان اجازه مي‌دهد كه نحوه ‌جذب يك طول موج بخصوص به وسیله ی جو سياره را مطالعه كنند.

‌
‌اين طول موج‌ها و ميزان جذب آنها، نوع و مقدار گازها را در اتمسفر زهره مشخص مي‌سازد. در اين بررسي دانشمندان در طول موج ۳/۳ ميكرومتري در ميانه‌ی محدوده فروسرخ طيف، يك پدیده غيرعادي مشاهده كردندكه در طي اختفا به طور منظم با افزايش عمق جو افزايش مي‌يافت. در ابتدا تصور مي‌شد كه يك مولكول آلي شامل كربن و هيدرو‍ژن مسبب اين پديده است اما هيچ مولكول آلي شناخته‌شده‌اي همه خواص اين پدیده را توجيه نمي‌كرد. دانشمندان ناسا با بررسي دوباره ی پديده٬ اثر مشابهي را در طيف جو مريخ مشاهده كردند. دو تيم مشاهدات را با هم مقايسه نمودند. هر دو پديده يكسان بودند و اين سرنخ خوبي بود. جو زهره ضخيم‌تر از مريخ است اما جو هر دو سياره از ۹۵% دي‌اكسيد كربن تشكيل شده است. دانشمندان ناسا دريافتند كه مسبب اين پدیده يك ايزوتوپ دي‌اكسيد كربن است كه يكي از دو اتم اكسيژن آن به جاي هشت پروتون و هشت نوترون(اکسیژن-۱۶)، هشت پروتون و ده نوترون(اکسیژن-۱۸) دارد.

تا كنون جذب مولكول در اين طول موج مشاهده نشده بود اما تحقيقات سه گروه مستقل نتايج يكساني را نشان داد، يك گذار كمياب كه تنها در اين ايزوتوپ ممكن است، باعث ايجاد پديده مذكور مي‌شود. وزن متفاوت اين دو نوع ایزوتوپ اتم اكسيژن به مولكول اجازه مي‌دهد همزمان به دو روش ارتعاشات خود را تغيير دهد اما مولكولهاي حاوي اكسيژن معمولي در هر زمان تنها مي‌توانند يك نوع تغيير داشته باشند.
اين گذار كمياب حتي به مولكول اجازه مي‌دهد انرژي بيشتري جذب كند و بنابراين نقش فعالتري در در اثر گلخانه‌اي ايفا نمايد. اين ايزوتوپ ۱% كل دي‌اكسيد كربن زمين را تشكيل مي‌دهد و مقدارش در جو زمين ۲۵۰۰۰۰ بار كمتر از مقدار آن در جو زهره است. بنابراين، نقش آن روي اثر گلخانه‌اي در زمين كوچك است اما در زهره اثر قابل نوجهی دارد. منبع:nojum.ir