علیرغم اینکه طرفداران زیادی برای تکثیر و نگهداری ماهیان آکواریومی وجود دارد اما منابع کمی راجع به آن در دسترس میباشد که بهتر دانستیم بدلیل منابع کمتر روی یکی از گونه های زیبا و پر طرفداراین ماهیان توضیحاتی را ارائه کنیم.
● ماهیان سیمفیسودون ( دیسک ماهیان).
( Symphysodon discus ) یا discus fish
این ماهی از خانواده سیچلادها بوده و بومی آمریکای جنوبی است که در مناطق مختلف حوضه آمازون و سر شاخه های آن زندگی می کنند. دیسکسها ماهییان ویژه ای هستند که رنگهای متنوعی دارند و شکل بدن آنها جالب توجه است . این ماهیها ارام، بسیار زیبا و خوش اندام هستند. اما تکثیر و پرورش و نگهداری آنها مشکل است. زیرا پرورش و تکثیر موفقیت آمیز آنها نیاز به شرایطی دارد که عبارتند از آکواریوم بزرگ.آب زلال بسیار سبک،هزینه خرید ماهی و غذای زنده متنوع به طور مداوم و صرف وقت کا فی برای نگهداری و مراقبت ، اما با تمام این تفاسیر آنها یکی از مشهورترین ماهیان آکواریومی اند که علاقه مندان به آنها روز به روز بیشتر می شوند.
● مکان اصلی زندگی:
دیسکاسها در قسمت آرام رودخانه های کوچک، دریاچه ها وآبگیرهای عمیق یافت می شوند .آنها معمولادر گروهها ی کوچک دور گیاهان غوطه ور شده در آب، چوبهای پوسیده گیاهان و علفهای آبزی وجود دارند. دیسکسها بیشتر مدت روز را در منطقه ای که اکسیژن بیشتری دارد سپری می کنند. آب آنها معمولا تمیز و بدون آلودگی است .آب طبیعی و مکان اصلی زندگی دیسکس اسیدی بوده باPH ۶ تا ۵/۶ و خیلی سبک با سختی ۳-۰ آنها آبهای گرم را می پسندند اصولا آبهایی با درجه حرارت ۲۵ تا ۲۹ درجه سانتی گراد برای آنها مناسب است . اما در جنوب شرقی آسیا دیسکسها را در آبهایی و با سختی متوسط و آبهای قلیایی با PH ۷-۸ و درجه حرارت ۲۷ تا ۳۳ درجه سانتی گراد پرورش می دهند. برای ایجاد دماهای گفته شده در آکواریومها از بخاریهای ترموستات دار استفاده می کنند.
● شکل بدن:
همه دیسکاسها تقریبا مدور بوده و دارای پهلویی به هم فشرده می باشند باله های پشتی و مخرجی بزرگی داشته و دارای پیشانی شیب دار و دهانی کوچک هستند و عنبیه در چشم آنها معمولا به رنگ قرمز خونی دیده می شود . رنگ بدن و باله ها از یک الگوی خاص پیروی می کند و در میان گونه های آنها تنوع زیادی دیده می شود. باید بگوییم مکان آنها و غذای ویژه در رنگ آنها تاثیر بسزایی دارد. برای نمونه رنگ قرمز این ماهیان که زیباترین و گرانترین آنها به حساب می آید، بر اثر تغذیه این ماهی از میگوی آب شور (آرتمیا) ایجاد می شود. در ضمن از اسپیرولینا برای افزایش رنگ آنها استفاده می شود.
● تانک (آکواریوم ):
دیسکسها ترجیح می دهند در تانکها ی بلند جادار و بزرگ زندگی کنند. کوچکترین تانکی که می شود برای آنها استفاده کرد. درازای آن ۱۰۱ سانتی متر می باشد سایز تانک به تعداد دیسکسهای پرورشی بستگی دارد یک راه تجربی می گوید در حدود ۵۰ لیتر برای هر دیسکاس فشا لازم است برای مثال در یک تانک ۲۵۰ لیتری شما نمی توانید بیشتر از ۶ دیسکاس بالغ داشته باشید.
آب دیسکاسها باید تمیز بوده و تانک در جایی تاریک قرار داشته باشد. این ماهیها به مکانهایی برای پنهان شدن در بین گیاهان متراکم، غارهای سنگی و ریشه گیاهان و همچنین به امکانات لازم برای ورود و خروج آزاد از این پناهگاهها نیاز دارند.
در ضمن باید سطح آب آکواریوم را با برگ گیاهان شناور پوشاند زیرا این ماهیها از نور گریزانند. باید توجه کرد که صخره ها نباید به قدری بزرگ باشند که فضای شنا کردن را از آنها بگیرد و باید آنقدر باشد که آنها بتوانند به راحتی شنا کنند.
اما استفاده از این صخره ها، غارها، سنگ ریزه ها و گیاهان که محل مناسبی برای رشد باکتریها هستند ممکن است به دیسکسها که ماهیان حساسی هستند ضربه جبران ناپذیری وارد سازد،به همین دلیل است که گاهی به کسانی که تمایل دارند از یک دیسکس نگهداری کنند توصیه می شود که این کار را در یک تانک خالی انجام دهند. شاید بگویید چرا تانک خالی؟ زیرا با حساسیتی که این ماهی به آب و مکان زندگی خود دارد شاید این راه آسانتر باشد.
ولی یک راه دیگر نیز وجود دارد و آن استفاده از یک سیستم فیلتراسیون است که فیلترها به دو دسته فیلترهای بیولوژیکی و فیلترهای مکانیکی تقسیم می شوند. یک ***** خوب برای جلوگیری از تلفات و نگهداری از دیسکاسها ضروری است. توصیه می کنیم که به طور منظم آب دیسکاسها را تعویض کنید که این کار خود به سلامتی آ نها کمک شایانی می کند این ماهیها به آلودگیهای نیترات و نیتریت بسیار حساسند به خاطر همین باید در تانک حتماً از یک سیستم فیلتراسیون استفاده کرد.
در محیطی که از ***** استفاده شده می توان از گیاهان و امکانات دیگر به راحتی استفاده کرد اما هر ۶ تا ۸ هفته یکبار باید میزان آمونیاک و نیترات را ارزیابی کرد. در آغاز ***** گذاری نیترات و آمونیاک به میزان زیاد وجود دارند اما بعد از مدتی کاهش می یابند و به صفر می رسند که این همان زمانی است که دیسکاسها جانی دوباره می گیرند.
● نگهداری توأم:
دیسکاسها ماهیان آرام ، صلح جو و ترسویی هستند و از مزاحمت و استرس بیزارند و بسیار حساس هستند. آنها را باید در گروههای ۶ – ۸ تایی نگهداری کرد. آنها را می توان به راحتی با دیگر ماهیان آرام نگهداری کرد. دیسکسها دارای صفات اختصاصی هستند که یکی از آنها این است که محیط را خوب درک می کنند و با ماهیان کوچکی که با آنها ترکیب می شوند سازگارند صفت دیگری که آنها دارند این است که به ماهیانی که از خارج می آیند یعنی به تازه واردها بسیار حساسند پس سلامتی ماهیان تازه وارد بسیار مهم است.
شما می توانید دیسکاسها را با آنجل ( فرشته ماهی ) نگهداری کنید ولی باید توجه داشته باشید که آنجلها فاقد هر گونه انگل و یا بیماری باشند. از گونه های کوچکی که برای زندگی با آنها پیشنهاد می شود می توان به تترایل، کاردینال و لوچ دلقک و... اشاره کرد. ولی باید به این نکته توجه کرد که ماهیان کوچک ممکن است توسط دیسکاسها ترسانده یا خورده شوند . گربه ماهی گزینه ای ایده آل برای زندگی کردن با دیسکاس است چون او خود را با دهان به دیسکس متصل کرده و از شیرابه ای که از روی پوست بدن دیسکاس تراوش می شود تغذیه می کند .
● تکثیر و پرورش:
تشخیص دادن جنس های نر و ماده آنها از یکدیگر مشکل است . مثلا در نرهای بالغ ممکن است یک برامدگی کوچک بر روی پیشانی آنها آشکار شود اما این صفت نمی تواند همیشه مورد استفاده قرار گیرد و یا در فصل تخم ریزی شکل اندام تناسلی یکی از راههای تشخیص آنهاست که در ماده ها گرد و در نرها نوک دار است اما مشاهده این نیز یکی دیگر از مشکلات است . با نگهداری و مراقبت درست از آنها می بینید که بعد از اینکه به بلوغ رسیدند جنس مخالف را خودشان انتخاب می کنند جالب توجه است که یک جفت از این ماهی ها تا آخر به زندگی مشترک خود وفا دار می مانند . این ماهی ها تا حدود ۱۰تا ۱۸ سانتی متر رشد می کنند .
اگر یک جفت از آنها شروع به ضربه زدن به کناره شیشه تانک کردند آنها آماده تخم ریزی هستند. این جفت را به تانک تمیز دیگری ( تانک تکثیر ) که دارای pH نزدیک به ۵/۶ و ابی به سختی Dh ۱ تا ۳ و گرمایی معادل ۲۸ تا ۳۱ درجه سانتیگراد انتقال می دهیم. در درون تانک باید برای آن یک لوله پلاستیکی بزرگ با یک سنگ بزرگ و یا یک تخته نازک به صورت عمودی قرار دهیم چون تخم ریزی ای به صورت عمودی دارند.
قبل از تخم ریزی سطح توسط جنس نر به دقت تمیز می شود. بعد جنس ماده بر روی سطحی که تقریباً به صورت مایل گذاشته شده از پایین به بالا شروع به تخم ریزی می کند و به دنبال آن نرها لقاح تخمها را کامل می کنند. بعد ماده ها تخمها را هوادهی می کنند و دائماً در حال تکان دادن باله های خود بر روی تخمها هستند و ۱۰۰ تا ۲۰۰ تخم نگهداری می کنند. و نرها نیز از منطقه ای که تخم ریزی صورت گرفته محافظت می کنند.
تخمها طی ۲تا ۳ روز از تخم خارج می شوند و والدین به خارج شدن بچه ماهیها بوسیله نوک زدن آهسته خود به پوسته تخمها کمک می کنند. بچه ماهیها بوسیله والدینشان تغذیه می شوند. آن هم از طریق رشته های چسبناکی که به آنها متصل است. اما بعد از ۴ تا ۵ روز بیشتر بچه ماهیها خودشان به پهلوی والدینشان متصل می شوندو از شیرابه ای که از سلولهای غده ای پوست بدن والدینشان تراوش می شود تغذیه میکنند.
این پدیده در بین ماهیها منحصر به فرد است. و تا کنون تمامی تلاشها برای تغذیه بچه ماهیها به روش دیگر با شکست مواجه شده است. اما بعد از نزدیک به ۱۰ روز از والدین خود جدا می شوند والا ممکن است باعث خراب شدن پوست والدینشان شود. از این به بعد آنها باید از ناپلیوس آرتمیا تغذیه کنند.
● تغذیه:
تهیه کردن یک محیط زیست بزرگ و متنوع نیازمند دادن غذای مناسب خشک و غذاهای منجمد است. غذای دیسکسها می تواند شامل حشره های آبی و میگو آب شور ( آرتمیا ) باشد. بعضی دیسکاسها در انتخاب خوراک خود حساسند و فقط غذاهایی مانند کرم توبی فیکس، کرمهای خونی (شیرونوموس)، لارو پشه ها ، کرم خاکی ، کرم سفید، گوشت میگو، اسپیرولینا (برای افزایش رنگ )و امعاء و احشاء گاو و یا غذاهای شیمیایی ( مصنوعی ) را استفاده می کنند. اما این غذاها فقط می توانند ذخیره ای و تفریحی باشند حتی می توان از غذاهای گیاهی همچون اسفناج نیز استفاده کرد اما آنها فقط برای صرفه جویی اند و مواد غذایی مورد نیاز این ماهیها را تامین نمی کنند مثلاً کرمهای توبی فیکس معمولاً از راه آبهای آلوده می آیند بنابر این آنها را کاملاً تمیز کرد چون ممکن است باعث بیماری شوند و باعث ایجاد یک حفره در سر دیسکس شوند و او را بیمار کنند بنابر این استفاده از غذاهای فرموله شده (مصنوعی) بهتر است.
دیسکاسها را می توان تقریباً با هر گونه ای پرورش داد.ولی آنها بی نهایت به پروتئین غذای خود حساسند. مخصوصاً اگر غذای جدیدی باشد.
باید بگوییم که آنها اگر غذایی را قبول نداشته باشند ممکن است هفته ها بدون غذا سر کنند. (به همین خاطر توصیه می کنیم هنگامی که دیسکسی را خریداری می کنید حتماً این سوًال را بپرسید که قبلاً از چه غذایی تغذیه می کرده است ) یک دیسکاس ممکن است بعد از یک ماه یک غذای جدید را برای همیشه قبول کند اما این ممکن است باعث کاهش رشد ماهیان جوان شود.
یک روش برای اینکه دیسکاسها از از غذاهای دیگر مصرف کنند و باب میلشان باشد مخلوط کردن غذای مطلوب آنها با غذای جدید است ( البته به صورت تدریجی ) آنگاه وقت زیاد است برای اینکه دیسکاس غذای جدید را بپذیرد و غذای قدیمی را فراموش کند.اگر غذا به صورت یکدفعه به تدریجی تعویض شود باعث ایجاد استرس در آنها می گردد و غذای جدید را نمی پذیرد درست است که امعاء و احشاء گاو توسط دیسکاسها به خوبی مصرف می شود و باعث رشد سریع آنها می شود ولی نتیجه آن در درازمدت نگران کننده است. اگر دیسکاسها از پروتئین پستانداران تغذیه کنند آن تبدیل به یک غذای ویژه برای آنها خواهد شد که این نگران کننده است یکی دیگر از غذاهای ویژه دیسکاسها، کریلها (جزء زئو پلانکتونها و شبیه میگو و بسیار کوچک است) هستند.
● نکاتی برای شناخت یک دیسکاس سالم:
۱) برای شناخت یک دیسکاس سالم باید به موارد زیر توجه کرد. دیسکاسها باید اندامی گرد داشته باشند و رنگ بدن آنها روشن با زمینه صاف باشد. بدن آنها دارای ۹ خط عمودی میله ای است وقتی که ترسیده یا استرس داشته باشند موقتاً آنها را نشان می دهند. باله های پشتی دراز و کشیده بوده و حداکثر درازای آن وقتی است که آنها شنا می کنند. یک دیسکاس سالم نباید بیشتر از ۶۰ دفعه تنفس در دقیقه داشته باشد.
با این استثنا که آنها در هنگام غذا خوردن سرعت تنفسشان افزایش می یابد و به ۷۰ تا ۸۰ تنفس در دقیقه می رسد. پیشانی آنها باید عریض و بزرگ و گوشتالود باشد نه پوک و میان تهی. چشمها باید روشن و صاف و با رنگ شدید باشد و هنگامی که ساکن و در حال استراحتند باید اندامی متناسب داشته باشند. تمامی این نکات مهم است برای اینکه شما یک دیسکاس سالم و خوب را خریداری کنید. یک دیسکاس سالم خیلی فعال است و با دقت خیلی زیاد مراقب محیط اطراف خود است.
وقتی که شما به نزدیک تانک می آیید شما را با چشمان خود تعقیب کرده و به جلوی تانک می آید و از شما می خواهد که به او غذا بدهید. حال اگر شما قدری تند حرکت کنید دیسکاس خود را برای مدت کوتاهی مخفی می کند اما دوباره به سوی شما می آید.
۲)مدفوع یک دیسکاس سالم و قهوه ای یا سیاه رنگ است. و مانند یک سنگ به کف تانک فرو می رود. اگر مدفوع سفید باشد یا مانند یک نخ سفید خارج از مخرج آویزان باشد. این نشان دهنده آن است که ماهی دارای یک نوع عفونت معده یا روده می باشد و نباید این ماهی خریداری شود.
● روشهایی برای انتخاب ماهیان سالم و مناسب :
▪ اولین گام نگاه کردن به ماهی در ماهی فروشی است. آیا ماهیها فعال هستند و در گوشه ای پنهان نمی شوند.
▪ ماهیهایی که مریض هستند و یا شوک بدانها وارد شده تیره تر و کمرنگتر می شوند.
▪ چک کنید و ببینید آیا ماهی مریض و یا مرده در تانک آنها وجود دارد اگر چنین بود در انتخاب ماهی از آن تانک خودداری کنید.
▪ نشانه هایی از دارو در آب تانک بدین معنی است که ماهیها مریض هستند یا تازه از یک مریضی رهایی پیدا کرده اند.
▪ آیا زخم یا جراحتی روی بدن ماهیها وجود دارد.
▪ آیا آبششها کوتاه و یا بد فرم نیستند؟ ( سرپوشهای آبششی باید به طور کامل آبشش را بپوشاند) هنچنین تنفس سنگین را نیز چک کنید.
▪ چشمها باید صاف و شفاف باشند. باید از ماهیانی با چشمان تیره و مات و کدر اجتناب کنید.
▪ از ماهی هایی با اسکلت بندی کج و بد فرم اجتناب نمایید.
▪ نگاهی دقیق به ماهیها بیندازید و از عدم وجود هر گونه انگل خارجی بر روی بدن ماهیها اطمینان حاصل کنید.
▪ همچنین اگر ممکن باشد از فروشنده بخواهید که به آنها غذا بدهد و مشاهده کنید که آیا اشتهای کافی و مناسب دارند.
▪ از خرید ماهیهایی که باله های نازک و لاغر دارند خودداری کنید. این مورد می تواند از وجود انگلهای خارجی ناشی شود.
▪ از ماهیهایی که از فلسهای کامل و مرتب ندارند اجتناب کنید.
▪ اطمینان حاصل کنید که اندازهٌ چشمها در مقایسه با بدن بزرگ نیست. این حالت نشان دهنده عدم رشد کامل ماهی می باشد.
▪ از خرید ماهیانی که باله هایشان را جمع می کنند خودداری کنید.
● نکات مهم در بعد از خریداری ماهیها:
▪ سعی کنید ماهی جدید را قرنطینه کنید.
▪ برای جلو گیری از انتقال بیماری از مخلوط کردن ماهیهایی که از منابع مختلف خریداری کرده اید خوداری کنید. تعویض منظم آب در داشتن ماهیان سالم کمک شایانی می کند
پیام یاری(دانشجوی کارشناسی رشته شیلات)
دانشگاه آزاد واحد کرمانشاه
استاد راهنما:دکتر نسرین چوبکار
منابع
References:
۱)en.wikipedia.org/wiki/Symphysodon
۲)
کد:
برای مشاهده محتوا ، لطفا وارد شوید یا ثبت نام کنید
کد:
برای مشاهده محتوا ، لطفا وارد شوید یا ثبت نام کنید
)
کد:
برای مشاهده محتوا ، لطفا وارد شوید یا ثبت نام کنید
)
پایگاه اطلاع رسانی شیلات ایران
جواب بصورت نقل قول
