جاذبه های ایران - جاذبه های طبیعی

[S.A.R.A]

ييلاق گليان و استخرى، بجنورد

اين منطقهٔ‌ ييلاقى در برگيرندهٔ ناحيهٔ گليان، حصار پهلوانلو و هم‌چنين استخرى است که تا دامنه‌هاى کوه شاه‌جهان کشيده مى‌شود. اين ييلاق داراى دره‌هاى پرآب و درختان انبوه و تماشايى، چشمه‌سارها، آبشار بزرگ و ديدنى است. هم‌چنين غارها و آثار باقى‌ماندهٔ حصار موسى‌خان و سنگرهاى خداوردى سردار و مقبره باباتوکل، رياضى‌دان بزرگ و اميرشمس‌الدين محمد در آن جاى گرفته‌اند. هم‌چنين اين منطقه از مناطق پرورش ماهى است. راه دسترسى به اين ييلاق، ماشين‌رو و مناسب است. علاوه بر تفرجگاه‌هاى يادشده، استان خراسان تفرجگاه‌هاى ديگرى نيز دارد که در حال حاضر مورد استفادهٔ مردم و مسافران براى گذراندن اوقات فراغت است و در روزهاى تعطيلى، مورد توجه قرار مى‌گيرند. اهمّ اين تفرجگاه‌ها عبارت‌اند از: پارک ملت در حاشيهٔ شمالى بلوار وکيل‌آباد مشهد، بند گلستان در فاصلهٔ ۴ کيلومترى طرقبه - مشهد، شانديز در ۳۸ کيلومترى جنوب غربى مشهد، جاغرق در ۲۱ کيلومترى جنوب غربى مشهد، زُشک در فاصلهٔ‌ ۵۰ کيلومترى غرب مشهد، نغندر در فاصلهٔ ۱۱ کيلومترى طرقبه، چشمهٔ گيلاس در فاصلهٔ‌ ۵۰ کيلومترى شمال غربى مشهد و ۲۱ کيلومترى شمال غربى آرامگاه فردوسى (توس)، ‌ طُرق در اباصلت، سد کارده در جادهٔ کلات، کيلومتر ۴۰ و ميامى (امام‌زاده يحيي) در جادهٔ سرخس و در ۵۰ کيلومترى مشهد.

ييلاقات اسفندقه، جيرفت

ناحيهٔ‌ خوش آب و هواى اسفندقه در ۷۲ کيلومترى جيرفت و بافت قرار گرفته است. اسفندقه به معنى جايگاه رويش اسفند است و لذا بوته‌هاى اسفند آن نيز معروف است. اسفندقه يک بناى با ارزش تاريخى به نام مقبرهٔ ميرحيدر يا گورخانه دارد که از دورهٔ صفوى به يادگار مانده است. آب معدنى آن به آب بادگشيگى معروف است و براى مداواى امراض پوستى و مفصلى مورد استفاده قرار مى‌گيرد.

ييلاقات جوپار، جوپار، كرمان

شهر ييلاقى جوپار با مناظرى زيبا در جنوب کرمان (۳۰ کيلومتري) قرار دارد که با جاده‌اى آسفالته به کرمان و ماهان مرتبط مى‌شود. اين ناحيه پارکى زيبا و باغ‌هايى جالب و ديدنى دارد. مقبرهٔ مطهر امامزاده حسين (ع) که گفته مى‌شود فرزند موسى بن جعفر (ع) است، در آنجا قرار دارد و زائرين زيادى به آن مراجعه مى‌کنند. اين امام‌زاده داراى قبله و بارگاهى درخور توجه است. جوپار ييلاق باصفايى است و شهرکى نسبتاً آباد به شمار مى‌رود. انگور جوپار بسيار مرغوب و معروف است .

[S.A.R.A]

ييلاقات در‍ِ بهشت (درِ هزار)، جيرفت

اين ييلاق در مرکز بخش ساردوئيه از بخش‌هاى شهرستان جيرفت و در مسير جادهٔ راين به جيرفت و بافت قرار دارد. فاصلهٔ مرکز بخش ساردوئيه تا کرمان ۱۶۰ کيلومتر است. در بهشت که به آن دورهٔ بهشت نيز مى‌گويند، در تابستان مرکز ييلاق عشاير کوچروى رودبار است. از طرفى چون زيارتگاهى هم دارد، مکانى زيارتى نيز به حساب مى‌آيد. ساردوئيه پوشيده از درخت و جنگل است و چشمه‌هاى آب آن در هر گوشه مى‌جوشد. خانهٔ‌ روستائيان آن از سنگ و چوب ساخته شده و جلوه‌اى ويژه به اين ييلاق بخشيده است.

ييلاقات دلفارد، جيرفت

يکى ديگر از ييلاقات استان کرمان است که از توابع جيرفت به شمار مى‌آيد و در ۳۰ کيلومترى مسير جيرفت - ساردوئيه قرار گرفته و جادهٔ آن آسفالته است. دلفارد از مراکز مهم پرورش زنبور عسل و تهيهٔ عسل است.

ييلاقات ده‌بكرى، بم

ده‌بکرى معروف‌ترين ييلاق مهم استان و شايد جنوب شرقى ايران است که در دامنهٔ کوه شير و جبال بارز واقع شده است. اين منطقه از توابع شهرستان بم است و تنها ناحيهٔ با آ‌ب و هواى معتدل اين منطقه است، که در مسير ارتباطى بم و کرمان به جيرفت و بندرعباس قرار دارد. جمعيت ده‌‌بکرى در زمستان کم مى‌شود و در تابستان به دليل مهاجرت به آن، ‌به بيش از ده هزار نفر مى‌رسد. کوه‌هاى آن پوشيده از درختان جنگلى پسته، بادام و بادام وحشى است. به طور کلى تفريحگاه تابستانى اهالى جيرفت، کهنوج، ‌ بم، کرمان و استان‌هاى سيستان و بلوچستان و هرمزگان است. ده‌ بکرى از نواحى شگفت‌انگيز استان به شمار مى‌رود و انگار بهشتى است در ميان دو منطقهٔ بسيار گرم بم و جيرفت. منطقهٔ بسيار گرم يک سوى آن، شهر بم با حرارت بالاى ۴۰ درجه و طرف ديگر آن جيرفت است با دما و رطوبتى طاقت‌فرسا. ده‌بکرى در دره‌اى سرسبز و خنک واقع شده و پوشيده است از درخت‌هاى گردو‌، بادام، صنوبر و انواع ديگر درخت. در ده‌بکرى خانه‌هاى ويلايى نسبتاً مدرنى ساخته شده و در فصل تابستان جمعيت زيادى را جذب مى‌کند .

[S.A.R.A]

ييلاقات راين، راين، كرمان

راين يکى از ييلاقات شهرستان کرمان است. فاصلهٔ آن تا کرمان ۱۱۰ کيلومتر و تا بم ۱۲۰ کيلومتر است و از نقاط خوش آب و هواى استان به شمار مى‌رود. راين در دامنهٔ قلهٔ کوه هزار قرار دارد که بلندترين قلهٔ استان و سومين قلهٔ ايران با ارتفاع ۴۴۵۰ متر است. اين کوه در اکثر ماه‌هاى سال پوشيده از برف است و آبشارى زيبا دارد. در راين درختان چنار کهنسال و ستبرى وجود دارد که بسيار ديدنى هستند. درهٔ باصفاى راين از درخت‌هاى سرسبز سرو پوشيده شده است.

ييلاقات كوه‌بنان، زرند

مرکز بخش کوه‌بنان از بخش‌هاى شهرستان زرند، ‌ هوايى خوش و طبيعتى زيبا دارد. اين منطقه روزگارى رونق بسيار داشت و شهرى پرجمعيت با دروازه‌ها، حمام‌ها و کاروان‌سراهاى بزرگ بود. مارکوپولو از آن ديدن کرده و از آينه‌هاى بزرگى نام برده است که در آنجا ساخته مى‌شد. توتياى کرمان که در گذشته شهرت جهانى داشت و بازارهاى جهان را تسخير کرده بود، ‌ در کوه بنان توليد مى‌شد. کوه بنان به وسيله راه‌آهن با تهران و کرمان و توسط راه آسفالته با زرند و کرمان ارتباط دارد و فاصلهٔ آن تا زرند ۸۰ و تا مرکز استان ۱۶۰ کيلومتر است.

ييلاقات كوهپايه، كرمان

کوهپايه در ۳۰ کيلومترى انتهاى شرق کرمان قرار گرفته و شامل آبادى‌هايى است که مرکز آن‌ها کوهپايه نام دارد. کوهپايه ۴۰۰ قريه دارد و قسمت اعظم آن ييلاقى است. در دامنه‌‌هاى کوهستانى منطقهٔ مذکور تعداد زيادى چشمهٔ آب شيرين و زلال وجود دارد که باغ‌هاى آبادى‌ها را آبيارى مى‌کنند. کوهپايه نيز منطقه‌اى خوش آب و هوا است که در روزهاى تعطيل و فصل تابستان ميهمانان زيادى دارد. بر فراز ده، بالاى کوهپايه، آبشارى بس زيبا با چشم‌اندازى دلفريب وجود دارد و اخيراً از سوى ادارهٔ کل آموزش و پرورش استان کرمان اردوگاه بزرگى در کنار آبشار احداث شده است.

[S.A.R.A]

ييلاقات ماهان، ماهان، كرمان

شهر ماهان در ۳۵ کيلومترى جنوب شرقى شهر کرمان در مسير راه کرمان به بم واقع شده است. اين شهر زيبا که در دامنهٔ ارتفاعات قرار گرفته از چشمه‌ها و آب‌هاى نسبتاً فراوان برخوردار است. در ۶ کيلومترى جنوب ماهان باغى زيبا و بزرگ با ساختمانى جالب وجود دارد. اين ساختمان زيبا و ويلايى در دورهٔ قاجاريه (۱۲۵ سال قبل) بنا گرديد. از جلوى ساختمان باغ شازده به طرف در ورودى شيب تندى است که با استفاده از اين شيب در ميان خيابان اصلى باغ حوضچه‌هاى متعددى ساخته‌اند. در هر حوض فواره‌اى است و آب از هر حوضچه به صورت آبشار به حوض پايين سرازير مى‌شود. اطراف اين محوطه را انواع درخت‌هاى بلند از جمله سرو و سپيدار پوشانده است. در سال ۱۳۷۰ به مناسبت بزرگداشت خواجوى کرمانى اين باغ کاملاً مرمت شد و ساختمان اصلى آن فعلاً به عنوان مجتمع پذيرايى مورد استفاده قرار مى‌گيرد. ضمناً از سوى سازمان مذکور يک باب مهمانسراى جهانگردى بسيار زيبا و سنتى نيز در مرکز شهر ماهان احداث شده است.

ييلاقات مسكون، جيرفت

منطقهٔ ييلاقى ديگر استان کرمان که در مسير ارتباطى بم به جيرفت قرار دارد، ‌ ييلاقات مسکونى است که تا جيرفت ۳۰ کيلومتر فاصله دارد. اين منطقه، آبادى‌هاى زياد، مناظرى زيبا و هوايى دلفريب دارد و تابستان‌‌ها به مرکز تفرجگاهى بزرگ تبديل مى‌شود.

تفرجگاه تنگه چمشك، پل‌دختر

يكي ديگر از تفرجگاه‌هاي زيباي استان است كه انبوهي از آثار تاريخي را نيز در خود جاي داده است. اين تفرجگاه جنگلي در جنوب شهر پل دختر واقع شده و راه دسترسي آن بسيار خوب است. دژ كهن چمشك كه از آثار اوايل دوره صفوي است، در اين محل قرار دارد. علاوه بر تفرجگاه‌هاي ياد شده، در پيرامون الشتر، بروجرد و اليگودرز نيز محيط‌هاي بسيار مناسب و مطلوبي جهت گذران اوقات فراغت و تفرج فراهم شده كه زيبايي‌هاي آن‌ها نيز مردم و مسافران را با سرسبزي و زيبايي لرستان آشناتر مي‌سازد.

[S.A.R.A]

تفرجگاه گوشه، خرم‌آباد

در جنوب خرم‌آباد دره‌اي مصفا و پوشيده از باغ‌هاي انار و انجير وجود دارد كه به گوشه يا شهنشاه معروف است. بقعه شجاع‌الدين خورشيد نخستين اتابك لر كوچك نيز در اين محل قرار دارد و به همين دليل نيز به شهنشاه معروف شده است. اين تفرجگاه در حدود 20 كيلومتري خرم‌آباد قرار دارد. پيچ و خم‌هاي رودخانه و دامنه‌هاي سفيد كوه و مسير اين تفرجگاه هر تازه واردي را مفتون خويش مي‌سازد.



تفرجگاه مخمل كوه (تنگه شبيخون)، خرم‌آباد

اين تفرجگاه زيبا در شمال شهرستان خرم‌‌آباد واقع شده و دسترسي درجه يك و آسفالته دارد. موقعيت مكاني آن در درة زيباي مخمل كوه مشهور به تنگه شبيخون قرار گرفته كه به علت پوشش و فراواني گل و سنگ به اين نام مشهور شده است.

تفرجگاه نوژيان، خرم‌آباد

اين تفرجگاه در جنوب شرقي خرم‌آباد به فاصله تقريباً 40 كيلومتري بر بالاي كوه تاف قرار دارد و از انواع گياهان دارويي و جنگلي پوشيده شده است. در اين محل آبشار زيبايي نيز جاري است كه به زيبايي طبيعي منطقه غناي بيشتري بخشيده است. راه دسترسي به تفرجگاه مناسب است و قسمتي از آن نيز آسفالت مي‌باشد .

[S.A.R.A]

پارك ملى بمو، شيراز

پارک ملى بمو با وسعت ۰۷۵‚۴۸ هکتار در شمال شهر شيراز و در منتهى‌اليه شرق اقليم مديترانه‌اى گرم و خشک قرار گرفته است. جانوران پارک شامل کل، بز، قوچ، ميش، آهو، پلنگ، روباه، کفتار، گربه وحشى، کبک و تيهو و ... هستند و از نظر پوشش گياهى نيز تاکنون ۲۸۰ گونه گياهى در آن شناسايى و نمونه‌بردارى شده است. ارزش گردشگاهى و پژوهشى آن قابل توجه است.

پارك ملى تندوره، مشهد

اين پارک وسعتى برابر ۰۰۰‚۵۷ هکتار دارد که ۰۰۰‚۲۰ هکتار که در حال حاضر کاملاً به منطقهٔ حفاظت‌شده، تبديل شده است. اين پارک که بين قوچان و درگز و در نزديکى مرز ايران - ترکمنستان قرار دارد، ‌ از نظر ثروت‌هاى طبيعى، تنوع رُستنى‌ها و نمونه‌هاى جانورى، از قبيل قوچ، ميش و اوريال، بسيار غنى و مورد توجه مردم است. پارك ملى خجير و سرخه حصار، تهران

پارک ملى خجير و سرخه حصار در ارتفاع ۱۵۴۷ مترى از سطح دريا قرار دارد. ميانگين حداکثر ارتفاع آن ۲۶۰۰ متر و حداقل آن ۱۴۵۰ متر است، اما بيش‌تر نقاط اين ناحيه در ارتفاع کم‌تر از ۲۰۰۰ مترى قرار دارند. تمام اين ناحيه به جز بخش شمال شرقى آن، جزو مناطق حفاظت شده هستند. مساحت پارک ملى سرخه حصار ۹۳۸۰ هکتار است که تحت کنترل و حفاظت سازمان محيط زيست قرار دارد. آب و هواى اين منطقه نيمه خشک است و اختلاف درجهٔ حرارت روز و شب در آن بالا است. متوسط باران سالانهٔ منطقه ۳۰۵ ميلى‌متر است، متوسط حداکثر درجهٔ حرارت سالانهٔ آن ۱۸/۹ درجه سانتى‌گراد و متوسط حداقل آن ۹/۱ درجه سانتى‌گراد است. مهم‌ترين شبکهٔ آب‌هاى سطحى که در اين ناحيه جريان دارد، رودخانه جاجرود است که پس از سد لتيان، در حاشيه منطقه جريان پيدا مى‌کند و در شهرک پارچين از منطقه خارج مى‌شود. رودخانه‌ها در همهٔ‌ طول مسير خود از بيشه‌زارهاى انبوه و باغ‌هاى پردرخت مى‌گذرند که زيست‌گاه انواع پرندگان مهاجر در زمستان است. راه‌هاى ارتباطى اين ناحيه عبارت‌اند از : جاده خجير که از دو راهى زرشکى منشعب مى‌شود و تا خجير ۱۴ کيلومتر است. راه ديگر، جادهٔ قصر فيروزه است. علاوه بر اين راه‌ها، راه‌هاى ديگرى نيز در منطقه وجود دارد که بيش‌تر آن‌ها جيپ‌رو هستند. پارک ملى سرخه‌حصار و خجير از زيباترين گنجينه‌هاى طبيعى سرزمين ايران است که در کنار شهر پر ازدحام تهران قرار دارد و سراسر آن جزء آثار ارزشمند طبيعى محسوب مى‌شود.

[S.A.R.A]

پارك ملى كوير، دهستان قم‌رود، قم

بخشى از محدودهٔ استان قم به ويژه دهستان قم‌رود در محدوده پارک ملى کوير قرار دارد. اين پارک نشان دهندهٔ نمونه‌هاى تقريباً بکر و دست نخورده‌اى از طبيعت است که به دليل داشتن ذخاير با ارزش گياهى، جانورى و ساير ويژگى‌هاى استثنايى و متنوع، ‌ از مجموعه‌هاى ميراث فرهنگى و ملى کشور محسوب مى‌شود. پارک ملى کوير نمونه‌اى از اکوسيستم‌هاى خشک و بيابانى است که مقدار باران ناچيز آن، اجازهٔ فعاليت‌هاى کشاورزى را نمى‌دهد، ولى امکان رشد و گسترش پاره‌‌اى از گياهان را دارد و به همين دليل، زيست برخى از جانوران در آن مقدور است. از همين رو، اين پارک مجموعهٔ گياهى و جانورى ويژه‌اى دارد که به طور شگفت‌آورى با منابع ناچيز و محدوديت‌هاى زيستى محيط خود سازگار شده و بر اثر حفاظتى که از آن صورت گرفته تا حدودى نيز پربارتر شده است. در مناطق خشک و بيابانى، گياهان و جانوران با ويژگى‌هاى فيزيکى خود محدوديت‌ها و فشارها را تحمل مى‌کنند. پارک ملى کوير از نظر مطالعهٔ اکوسيستم‌هاى کويرى و شناخت مکانيسم‌هاى سازگارى گونه‌هاى جانورى و گياهى حائز اهميت فراوان است. اين پارک گونه‌هاى گياهى متنوع دارد و پوشش گياهى آن در دشت‌هاى هموار و کوهستان‌ها، زيستگاه‌هايى بسيار مناسب براى زيست وحوش مختلف فراهم کرده است. اراضى مسطح اين پارک با پوشش گياهى کويرى و نيمه کويرى، زيستگاه پستاندارانى مانند جبير، آهو و گونه‌هاى با ارزش حمايت شده و کميابى مانند يوزپلنگ و گورخر است. بخش‌هاى کوهستانى آن نيز با پوشش گياهان استپى داراى تعداد قابل توجهى وحوش کوه‌زى مانند کل، بز، قوچ و ميش است. اين پارک از نظر تنوع پرندگان نيز اهميت ويژه دارد و پرندگانى مانند کبک و تيهو که از پرندگان بومى به شمار مى‌آيند، در آن زندگى مى‌کنند. علاوه بر اين، هر ساله انبوهى از پرندگان مهاجر مانند فلامينگو، آنقوت، سرسبز و خوتکا به آب‌بندها و شوراب‌هاى اطراف آن روى مى‌آورند. پارک ملى کوير مجموعهٔ با ارزشى از ذخاير گياهى و جانورى متنوع و نيز آثار فرهنگى و تاريخى متعددى را در خود جاى داده است. ويژگى‌هاى متنوع پارک ملى کوير، ‌ عرصهٔ عمل وسيعى را در ارائه خدمات چند جانبهٔ علمى - تحقيقاتى و آموزشى و فرهنگى فراهم کرده که آن را در ميان پارک‌هاى ملى ايران کم‌نظير مى‌نماياند. اين پارک واجد ارزش‌هاى زيست محيطى و جهانگردى کويرى مى‌باشد.

پارك ملى كوير، ورامين

پارک‌هاى ملى، نشان‌دهندهٔ نمونه‌هاى تقريباً بکر و دست‌نخورده‌اى از طبيعت‌اند که به دليل داشتن ذخاير با ارزش‌ گياهى و جانورى و ساير ويژگى‌هاى استثنايى و متنوع، از مجموعه‌‌هاى ميراث فرهنگى و ملى هر کشور محسوب مى‌شوند. پارک ملى کوير نمونه‌اى از اکوسيستم‌هاى خشک و بيابانى است که مقدار باران ناچيز آن، اجازهٔ فعاليت‌هاى کشاورزى را نمى‌دهد، ولى امکان رشد و گسترش پاره‌‌اى از گياهان را دارد و به همين دليل زيست برخى از جانوران در آن مقدور است. از همين رو، اين پارک داراى مجموعهٔ گياهى و جانورى ويژه‌اى است که به طور شگفت‌آورى با منابع ناچيز و محدوديت‌هاى زيستى محيط خود سازگار است، و بر اثر حفاظتى که از آن صورت گرفته تا حدودى نيز توسعه يافته‌‌اند. در مناطق خشک و بيابانى، گياهان و جانوران با ويژگى‌هاى فيزيکى خود تحمل محدوديت‌ها و فشارها را دارند. به همين دليل، پارک ملى کوير از نظر مطالعهٔ اکوسيستم کويرى و مکانيسم‌هاى سازگارى گونه‌هاى جانورى و گياهى حائز اهميت فراوان است. اين پارک داراى گونه‌هاى گياهى متنوع است و پوشش گياهى آن در دشت‌هاى هموار و کوهستان‌ها، زيست‌گاه‌هايى بسيار مناسب براى زيست وحوش مختلف فراهم کرده است. اراضى مسطح اين پارک با پوشش گياهى کويرى و نيمه کويرى، زيست‌گاه پستان‌دارانى مانند جبير، آهو و گونه‌‌هاى باارزش حمايت شده و کم‌يابى مانند يوزپلنگ و گورخر است. بخش‌هاى کوهستانى آن نيز با پوشش گياهان استپى داراى تعداد قابل توجهى وحوش کوه‌زى مانند کل و بز و قوچ و ميش است. اين پارک از نظر تنوع پرندگان نيز داراى اهميت ويژه است و پرندگانى مانند کبک و تيهو که از پرندگان بومى به شمار مى‌آيند در آن ديده مى‌شوند. علاوه بر اين، هر ساله انبوهى پرندهٔ مهاجر مانند فلامينگو، آنقوت، سرسبز و خوتکا به آب‌بندها و شوراب‌هاى اطراف آن روى مى‌آورند. پارک ملى کوير مجموعهٔ‌ باارزشى از ذخاير گياهى و جانورى متنوع و نيز آثار فرهنگى و تاريخى، ‌ مانند کاروان‌سراى شاه‌عباسى (قصر بهرام) و باقى‌ماندهٔ‌ آثار حرم‌خانه و عين‌الرشيد است. ويژگى‌هاى متنوع پارک ملى کوير از جنبه‌هاى مختلف، مجموعاً عرصهٔ‌ عمل وسيعى در ارائه خدمات چند جانبهٔ‌ علمى - تحقيقاتى و آموزشى و فرهنگى به آن داده است که آن را در ميان پارک‌هاى ملى ايران کم نظير کرده است. پارک ملى و منطقهٔ‌ حفاظت‌شدهٔ کوير در ۵۰ درجه و ۲۵ دقيقه تا ۵۳ درجه و ۴ دقيقهٔ طول شرقى و ۳۴ درجه و ۱۷ دقيقه تا ۳۵ درجه و ۱۲ دقيقهٔ عرض شمالى واقع شده است و در غرب کوير مرکزى ايران و شرق درياچه نمک قرار دارد. اين پارک از لحاظ تقسيمات کشورى، محدود به نواحى زير است: ۱. دهستان بهنام عرب از بخش حومهٔ ورامين (استان تهران) ۲. دهستان ابوزيد از بخش حومهٔ شهرستان کاشان (استان اصفهان) ۳. دهستان قم‌رود (استان قم) ۴. دهستان‌هاى اردکان، ريکان و قشلاق بزرگ از بخش حومهٔ شهرستان گرمسار (استان سمنان)

پناه‌گاه حيات وحش دشت ناز، سارى

اين پناه‌گاه که در حدود ۵۵ هکتار وسعت دارد و در شمال شرقى سارى با فضايى از جنگل‌هاى جلگه‌اى قرار گرفته، از سال ۱۳۴۶ به صورت محل تکثير گوزن زرد ايرانى درآمده است. در اين پناه‌گاه ضمن حفاظت و نگهدارى گوزن زرد ايرانى که تعليف آن‌ها دستى صورت مى‌گيرد همه ساله تعدادى از گوزن‌هاى توليد شده را به زيست‌گاه‌هاى اصلى، يعنى حواشى رودخانهٔ‌ دز و کارون منتقل مى‌کنند. تعدادى از گوزن‌هاى اين پناه‌گاه به جزيرهٔ اشک در درياچهٔ اروميه نيز انتقال داده شده‌اند. پيرامون اين پناهگاه حصارکشى شده است و گوزن‌ها را از پشت ديوارهاى سيمى مى‌توان مشاهده کرد .

[S.A.R.A]

پناه‌گاه حيات وحش سمسكنده، سارى

اين منطقه به وسعت ۱۰۰۰ هکتار از گونه‌هاى جنگلى - جلگه‌اى تشکيل شده است. در حال حاضر قسمتى از آن به نگهدارى تعدادى گوزن زرد ايرانى اختصاص دارد. پارک جنگلى شهيد زارع نيز در جوار اين پناه‌گاه حيات‌وحش واقع شده است.

پناه‌گاه حيات وحش ميانكاله، بهشهر

اين پناه‌گاه مشتمل بر خليج گرگان، ‌ جزيرهٔ آشوراده و شبه جزيرهٔ ميانکاله است که حدود هفت هزار هکتار وسعت دارد و به عنوان يکى از ذخاير زيست محيطى کرهٔ‌ زمين از سوى يونسکو به ثبت رسيده است. پناه‌گاه ميانکاله، تنها بازمانده از مناطق نيمه مشجر سواحل درياى خزر است و بهشت آبزيان و پرندگان مهاجرى است که همه ساله در فصل زمستان از کشورهاى سردسير شمالى به سوى آن پرواز مى‌کنند و به زمستان‌گذرانى مى‌پردازند. از انواع اين پرندگان مى‌توان اردک ماهى‌هاى وحشى، غاز، ‌ قو، فلامينگو (مرغ آتشين) و پليکان (مرغ سقا) را نام برد. پرندگان بومى مثل قرقاول، ‌ دراج و زنگوله بال هم در پيرامون آن زندگى مى‌کنند. از اين پناه‌گاه حيات‌وحش، مى‌توان ضمن استفاده‌هاى علمى - آموزشى، بهره‌بردارى‌هاى سياحتى وسيعى به عمل آورد که در حال حاضر نيز به طور محدود صورت مى‌گيرد.

پناه‌گاه حيات وحش ميانكاله، گرگان

اين پناه‌گاه مشتمل بر خليج گرگان، جزيرهٔ آشوراده و شبه‌جزيرهٔ ميانکاله است که حدود هفت هزار هکتار وسعت دارد و به عنوان يکى از ذخاير زيست محيطى کرهٔ ‌زمين از سوى يونسکو به ثبت رسيده است. پناه‌گاه ميانکاله، تنها بازمانده از مناطق نيمه مشجر سواحل درياى خزر است و بهشت آبزيان و پرندگان مهاجرى است که همه ساله در فصل زمستان از کشورهاى سردسير شمالى به سوى آن پرواز مى‌کنند و به زمستان گذرانى مى‌پردازند. از انواع اين پرندگان مى‌توان اردک ماهى‌هاى وحشى، ‌ غاز، قو، فلامينگو (مرغ آتشين) و پليکان (مرغ سقا) را نام برد. پرندگان بومى مثل قرقاول، دراج و زنگوله بال هم در پيرامون آن زندگى مى‌کنند. از اين پناه‌گاه حيات‌وحش، مى‌توان ضمن استفاده‌هاى علمى - آموزشى، ‌ بهره‌بردارى‌هاى سياحتى وسيعى به عمل آورد که در حال حاضر نيز به طور محدود صورت مى‌گيرد .

[S.A.R.A]

پناهگاه حيات وحش جزيرهٔ شتور، جزيره لاوان، بندرلنگه

اين جزيره در فاصلهٔ‌ ۱/۵ کيلومترى جنوب شرقى جزيرهٔ لاوان واقع شده است و مساحت آن ۱/۴ کيلومترمربع و ارتفاع آن از سطح دريا حدود ۱۰ متر است. تنها ارتفاعاتى که در اين جزيره به وجود آمده‌‌اند، دو رشته از تپه‌هاى شنى در شمال و جنوب جزيره است. پوشش گياهى اين تپه‌ها، به ويژه در مناطق پست جزيره، از گياهان «شورپسند» و مقاوم در مقابل کم‌آبى است که به طور پراکنده رشد کرده‌اند. حداکثر ارتفاع اين گياهان يک متر است. جزيرهٔ شتور جزيره‌اى است غيرمسکونى که هيچ‌گونه فعاليتى در آن ديده نمى‌شود. پرندگان موجود آن شامل چهار گونه پرستوى دريايى است که در جزيره توليدمثل مى‌کنند. در اين جزيره تعداد زيادى مار سمى سياه‌رنگ و کوچک که معمولاً زيرشن مخفى مى‌شوند، مشاهده شده است و به همين جهت به جزيرهٔ ماران نيز معروف است. هم‌چنين لاک‌پشت‌هاى دريايى در سواحل آن تخم‌‌گذارى مى‌کنند. صيادان و بوميان جزاير اطراف، در هنگام طوفانى بودن دريا و هم‌چنين براى جمع‌آورى لاک‌پشت‌ها و تخم پرندگان دريايى به اين جزيره مسافرت مى‌کنند. شتور با اين که مساحت بسيار کمى دارد، از مهم‌ترين و باارزش‌ترين زيستگاه‌هاى پرندگان و لاک‌پشت‌هاى دريايى در خليج فارس و درياى عمان است. تحقيقات و پژوهش‌هاى علمى درخصوص حيات وحش جزيره، جانوران مختلفى از جمله پرستوى دريايى پشت دودى، پرستوى دريايى تيره، ‌ پرستوى دريايى کاکلى کوچک، بالان گلوسياه، اگرت ساحلى، ‌ چکاوک کاکلى، عقاب ماهيگير، سليم شنى، حواصيل ساحلى، حواصل ارغوانى، لاک‌پشت‌هاى دريايى، لاک‌پشت سرخ و سبز و عقابى و چرمى را مورد بررسى و شناسايى قرار داده است. بازديد از اين جزيره همراه با راهنمايان آشناى محيط زيست و مجوزهاى لازم امکان‌پذير است.

پناهگاه حيات‌وحش كيامكى، مرند

پناهگاه حيات‌وحش کيامکى با وسعت ۸۴ هزار هکتار و به ارتفاع ۷۰۰ متر از سطح دريا، از کناره‌هاى رود ارس تا ارتفاع ۳۳۴۷ مترى در کوهستان کيامکى شهرستان مرند گسترده شده است.

جاذبه‌هاى كويرى و حيات وحش، استان قم

استان قم از جمله مناطق ايران است که در کنارهٔ غربى کوير نمک قرار دارد و قسمتى از پارک ملى کوير در محدوده اين استان واقع شده است. اين موقعيت طبيعى و جغرافيايى زمينه‌هاى مساعدى را جهت بهره‌بردارى جهانگردى از دشت کوير فراهم آورده است. کويرها با وجود شرايط نامناسب زيستى، ويژگى‌هاى بى‌مانندى دارند. هر يک از اين ويژگى‌ها در صورت برنامه‌ريزى و بهينه‌سازى ارزش‌هاى نهفتهٔ آن، مى‌توانند به عنصر جذاب جهانگردى تبديل شوند. آب و هواى کوير دست کم در نيمى از سال دلپذير است. آسمان در شب کوير به راستى براى شهرنشينان و طالبان چشم‌اندازهاى نو، ديدنى و شگفت است. سکوت محض و آرامش کامل، چشم‌اندازهاى بديع، سراب‌هاى اغواکننده، زمين‌هاى سياه و سفيد، خاک‌هاى برآمده، موزائيک‌هاى تشکيل شده از نمک، لايه‌هاى نمکى برخاسته از زمين و ساير مناظر طبيعى و زيبا را تنها در کويرها مى‌توان مشاهده کرد. علاوه بر اين زيبايى‌ها، آثار تاريخى و باستانى مشتمل بر کاروانسراها، کاخ‌ها، آب‌انبارها، قنات‌ها، مراکز زيارتى و مذهبى نيز در کوير وجود دارد که نشانگر ديرينگى استقرار انسان در کناره‌هاى کوير است. ميان قوس‌هاى جنوبى البرز در شرق تهران و بلندى‌هاى آتشفشانى خرقان و ساوه و تفرش در جنوب غربى پايتخت، منطقهٔ بزرگ و مثلث مانند وجود دارد که قاعدهٔ آن از شرق کوه‌هاى طبس تا کوه‌هاى سبزوار کشيده شده است. دو ضلع ديگر آن از يک سو به کوه‌هاى تفرش، کاشان، انارک، ‌ جندق و از سويى ديگر به ارتفاعات جنوبى البرز، سمنان و کوه‌هاى ته‌رود تا سبزوار امتداد يافته است. اين منطقه را دشت کوير مى‌نامند. يک ضلع اين مثلث در جهت شمال غربى به جنوب شرقى و ضلع ديگر آن در جهت جنوب غربى به شمال شرقى است. سمت شمال غربى به جنوب شرقى مربوط به چين‌هاى البرز شرقى تا کوه‌هاى خراسان است. حوزه‌هاى داخل اين مثلث را ارتفاعاتى از هم جدا مى‌‌کند. در مرکز اين مثلث ارتفاعات خور و جندق و در مغرب آن ارتفاعات دوازده امام، سياه کوه، سفيدآب و کوشک واقع شده و بين آن‌ها نيز چاله‌ها و حوزه‌هايى به وجود آمده‌اند. حوزهٔ مسيله در غرب و حوزهٔ دشت کوير در شرق است. بخشى از محدودهٔ شمال و شرق استان قم در حوزهٔ کوير مسيله قرار گرفته است.

[S.A.R.A]

حوزهٔ مسيله، قم

حوزهٔ مسيله مانند يک چهار ضلعى در جهت شمال غربى به جنوب شرقى قرار گرفته است که گودترين آن در ناحيه جنوب شرقى، درياى نمک يا درياى مسيله نام دارد. در شمال غربى حوزه، بلندى‌هاى آتشفشانى ساوه و زرند و در جنوب غربى آن بلندى‌هاى ساوه، قم و کاشان قرار دارند. در شمال شرقى آن نيز بلندى‌هاى ساوه، قم و کاشان قرار دارند. در شمال شرقى آن نيز بلندى‌هاى رود شور و دوازده امام و سياه کوه واقع شده و جنوب شرقى آن بريده‌تر است و شامل بلندى‌هاى مرنجاب و سفيدآب، طلحه و ملک‌آباد است. بلندى‌هاى پيرامون حوزه، به هم متصل نيستند و بين آن‌ها، شکاف‌ها و دشت‌ها قرار دارد که اين حوزه را به نواحى اطراف مربوط مى‌کند. تنها بلندى‌هاى آتشفشانى گوشهٔ شمال غربى، اين بخش از منطقه کويرى را مسدود کرده است. حوزهٔ مسيله در سمت غرب از طريق درهٔ قره‌چاى، به خارج راه دارد؛ در اين قسمت، ارتفاعاتى در جهت شمال غربى به جنوب شرقى به موازات هم کشيده شده که مرکز آن‌ها در توده‌هاى آتشفشانى يا در تاقديس‌هاى دوران سوم زمين‌شناسى است. مانند: بلندى‌هاى کوه گؤى داغ، باقرآباد، هندس و مانند اين‌ها. در اين بخش از کوير ايران - که در محدودهٔ استان قم و در نزديکى استان تهران قرار گرفته است - جاذبه‌‌هاى بالقوه براى برنامه‌ريزى تورهاى سياحت کويرى فراهم آمده است. مهم‌ترين اين جاذبه‌ها که در پيوند با زيبايى‌هاى طبيعى کوير، مى‌توانند در خدمت تشکيل و توسعهٔ تورهاى کويرى قرار گيرند عبارتند از: - راه ارتباطى تهران به قم: راه شوسهٔ تهران - قم در سال ۱۸۸۳ ميلادى توسط اتابک ساخته شد و انگيزهٔ پى‌ريزى آن پيدايش درياچهٔ حوض سلطان بود. در مسير اين راه ارتباطى، پل‌هاى تاريخى و کاروانسراهايى قرار داشت که به مرور زمان يا تخريب شد، يا به کلى از ميان رفتند. از جمله آثار تاريخى اين محور مى‌توان به کاروانسراهاى حوض و دير، قلعه اربابى حوض و پل دلاک اشاره کرد. - راه‌هاى قديمى و تاريخي: راه‌ها و پل‌هاى قديمى اين منطقه، عموماً از سه دورهٔ تاريخى برجاى مانده‌اند. هرچند که بيشتر اين راه‌ها در دوره‌هاى بعدى بر روى همان مسيرهاى قبلى بازسازى و مرمت شده‌اند، اما هنوز شواهد و نشانه‌هاى بارز اين راه‌ها برجاى مانده است. قديمى‌ترين نشانه‌هاى برجاى مانده از راه‌هاى گذشته، راه‌ها و پل‌هاى متعلق به دورهٔ ساسانى است که اصفهان را به رى وصل مى‌کردند. بقاياى راه ساسانى برجاى مانده اين ناحيه، راهى است که از جنوب حوض سلطان - بين پل دلاک و محمدآباد کاج - مى‌گذشته است. اين راه با پلى که روى رودخانهٔ مسيله در دورهٔ ساسانى ساخته شده بود، از راه‌هاى مهم ارتباطى ميان رى و اصفهان محسوب مى‌شد. بقاياى پل مزبور که به پل شکسته نيز معروف است، در نزديکى روستاى کاج باقى است. ادامهٔ اين راه در شمال، از سنگ ساخته شده و به نام سد معروف است و از زمين‌هاى اطراف، دو تا سه متر بلندتر است و ظاهراً سنگ‌فرش بوده است. - پل دلاک: روى رودخانه قره‌چاى بنا شده، ۱۶ دهانه دارد و بقاياى آن در اين محل پابرجاست. بناى اين پل را به دورهٔ صفوى نسبت مى‌دهند که گويا عمدتاً براى برقرارى ارتباط ميان قم و مشهد ساخته شده بود و از اهميت استراتژيک برخوردار بود. يک راه قديمى ديگر که در شمال سياه‌کوه هنوز نشانه‌هاى آن پابرجا است، سنگ فرشى گسترده است به عرض ۶ تا ۱۰ متر که در زمان خود، از خطوط ارتباطى مهم ميان اصفهان و سواحل درياى مازندران بوده است. ساخت آن را به دورهٔ صفوى يا اوايل قاجار نسبت مى‌دهند.

حيات وحش جزاير درياچهٔ اروميه، استان آذربايجان شرقى

بدون شک پرندگان، بارزترين و باارزش‌ترين نشانه‌هاى حيات درياچه اروميه به شمار مى‌آيند. اين موجودات زيبا و پرتحرک هيچگاه به صورت گروه‌هاى بسيار بزرگ در جايى گرد نمى‌‌‌آيند مگر اينکه کليه احتياجات زيستى آنان فراهم شده باشد. پرواز جمعى فلامينگوها، پليکان‌ها، تنجه‌ها و کاکايى‌ها يکى از بديع‌ترين ديدنى‌هاى طبيعت ايران است. اين تجمع جانورى در درياچهٔ اروميه نشانهٔ بارزى است از وفور غذاى طبيعى و شرايط مناسب زيستى در منطقه و درياچه. اغراق نخواهد بود اگر بگوييم درياچه اروميه با وسعت زياد، جزاير متعدد، سواحل کم عمق و از همه مهم‌تر امنيت و آرامشى که به ميهمانان خوش پرواز خود ارزانى مى‌کند، يکى از مهم‌ترين زيستگاه‌هاى پرندگان مهاجر است که در سطح قارهٔ آسيا از نظر تنوع و زيبايى کم نظير است. در فصول بهار و تابستان، درياچهٔ اروميه تبديل به بزرگ‌ترين منطقهٔ زاد و ولد برخى پرندگان مانند فلامينگو (مرغ آتشى)، پليکان سفيد (مرغ سقا) و تنجهٔ بادکوبه‌اى مى‌شود. علاوه بر اين پرندگان، پرندگان ديگرى مانند کاکايى نقره‌اى، کاکايى صورتى، آنقوت، کفچهٔ نوک تيز در دسته‌هاى چند هزار تايى در جزاير مختلف توليدمثل مى‌کنند که از ميان آن‌ها کاکايى نقره‌اى، ‌ نقش بسيار مهمى در کنترل جمعيت فلامينگوها و پليکان‌ها دارد؛ به اين صورت که از منابع تغذيهٔ کاکايى نقره‌اى، تخم و جوجهٔ‌ فلامينگو و پليکان است. چهرهٔ درياچهٔ اروميه در فصل‌هاى پاييز و زمستان به کلى دگرگون مى‌شود. پهنهٔ آب‌هاى لاجوردى که در بهار و تابستان شاهد جنب و جوش و لانه‌سازى و جوجه‌‌آورى هزاران هزار پرندهٔ رنگى پَر و فعال است، سکون و آرامشى دلپذير به خود مى‌گيرد. فلامينگوها، پليکان‌ها، کاکايى‌ها و حتى بسيارى از تنجه‌ها و آنقوت‌ها به سوى نقاط جنوبى و گرمسير پر مى‌کشند، ولى اين آرامش چندان دوامى ندارد و تقريباً بلافاصله پس از مهاجرت پرندگان تخمگذار. گروه‌هاى پرندگان آبزى مهاجرى که دوران جوجه‌آورى خود را در سرزمين‌هاى سردسير شمالى سپرى کرده‌اند از راه مى‌رسند تا زمستان را در درياچهٔ اروميه به سر آورند. به اين ترتيب، درياچه در فصول مختلف به عنوان زيستگاه و محل تغذيهٔ پرندگان گوناگون مورد استفاده قرار مى‌گيرد. علاوه بر جزاير درياچه، در حاشيه‌ها، به خصوص حاشيه‌هاى جنوبى، نيزارها و تالاب‌هاى آب شيرين که آب آن‌ها از چشمه‌ها، يا رودخانه‌ها تأمين مى‌شود، ميزبان گروه کثيرى از پرندگان نظير غاز پا خاکسترى، غاز کله سبز و نوک پهن، اردک سر حنايى و اردک سر سفيد مى‌شوند. زندگى در جزاير درياچهٔ اروميه (پارک ملى) منحصر به پرندگان نيست. جزيره قويون داغى به عنوان بزرگ‌ترين جزيره غيرمسکونى، ‌ زيستگاه انواع پستانداران وحشى مثل موش صحرايى، قوچ، ميش و پلنگ است.