خواص خوراكیها

[Reza P30]

فواید ماست

مدت هاست که مردم فواید ماست را در حفظ جوانی می بینند
چنانچه اهالی بلغارستان که همه روزه ماست می خورند؛دیر پیر میشوند
و موی سرشان سفید نمیشود و نمی ریزد.
عده ای از دانشمندان کوشیدند تا از ماست داروی ضد پیری استخراج کنند
ولی چنین ماده جز ویتامین های «ب» آن نیست!
در معده ی انسان میکروب های مفیدی وجود دارد که از خود ویتامین های «ب»
ترشح می کنند ، ماست عفونت روده ها را از بین می برد و این میکروب های مفید
را تقویت مینماید.

[Reza P30]

معالجه ی مرض سل

سیر ضد عفونی کننده ی بسیار قوی است
خوردن سیر و نارگیل کوبیده مخلوط با آب لیمو ترش ، برای بیماران سل نافع است.
سیر برای مداوای اسهال و برنشیت و سل سینه مفید است ، فشار خون را پایین می آورد .

مواد مفید سبزیها و میوه ها کدامند

عده ای معتقدند که میوه و سبزی باید روی درخت در برابر افتاب برسد ، تازه و زنده خورده شود.البته این گونه میوه جات و سبزیجات دارای اثرات بسیار خوبی هستند و مخصوصا برای معالجه ی بعضی از بیماری ها مانند سل بسیار مفیدند.

[Marichka]

اگر سنگ كليه از جنس كلسيم است توصيه زير را كه محصول تحقيقات جديدي است مورد توجه قرار دهيد .

طبق نظر محققان ژاپني خوردن سبوس برنج در حدود ده گرم دوبار در ورز براي جلو گيري از تشكيل سنگ كليه كلسيومي بسيار موثراست . اين محققان رژيم سبوس برنننج را روي 70 نفر كه در عين حال از خوراكي هاي غني از كلسيم نيز استفاده مي كرده اند آزمايش نموده اند . كليه داوطلباني كه در مدت 3 ماه تا 3 سال طبق دستور از مقدار كافي سبوس برنج استفاده كرده اند . مقدار كلسيم در ادرار آنها خيلي كاهش يافته و به تعداد كمتري سنگ كليه با تركيبات كلسيم داشته اند . محققان ژاپني تاثير سبوس برنج را در اين مورد در رديف تاثير داروهاي شيميايي ضد سنگ مي دانند با اين تفاوت كه داراي عوارض جانبي نمي باشد. به نظر ميرسد تركيبات فيتيك اسيد يا فيتاتهاي موجود در سبوس برنج ، جذب روده اي كلسيم ناخواسته را متوقف مي كند .در نتيجه اين ماده داخل ادرار نشده و سنگي تشكيل نمي شود . معمولا نشانه آغاز تشكيل سنگ كليه از نوع كلسيم ، وجود مقدار زياد غير عادي كلسيم در ادرار مي باشد. اين حالت را به اصطلاح فني پزشكي هايپر كلسيوريا گويند.

[Reza P30]

خواص شنبليله

شَنبَلیله یا شنبلید (نام علمی: Trigonella foenum-graecum) گیاهی است از تیره لوبیایی‌ها (Fabaceae).

شنبلیله سبزی اصلی قرمه سبزی، غذای مطبوع ایرانی است. این گیاه در نواحی مختلف ایران، هند، الجزیره، ایتالیا و اسپانیا می‌روید. شنبلیله دارای مواد چرب، مواد نشاسته ای، مواد ازته، مواد فسفره و ماده‌ای بنام گونل لین می‌باشد.


ترکیبات شیمیایی

البته این گیاه دارای طعم و اسانس معطر می‌باشد. بررسی‌های تازه نشان داده‌است که شنبلیله دارای اسید نیکوتینیک یا نیاسین که ویتامین B۳ نیز نامیده می‌شود ،می باشد. این ویتامین عامل جلوگیری کننده از بیماری پلاگرا می‌باشد و همچنین برای گشاد کردن رگ‌ها سودمند است.


خواص داروئی

یکی از دانشمندان با پژوهش‌های زیادی که روی شنبیلیه انجام درد دریافت که شنبلیله در رفع سل استخوانی کودکان بسیار موثر است. شنبلیله در طی سده‌های گذشته در ایران برای بسیاری از بیماریها مصرف می‌شده‌است. برای این منظور حتی از دانه شنبلیله استفاده شده‌است و بیماریها بسیاز زود بهبود پیدا می‌کند.

شنبلیله چون دارای مواد فسفره ،آهن ،ازته و یاستازهای مختلف می‌باشد تقویت کننده لوزالمعده نیز می‌باشد و بنابراین دستگاه گوارش را بکار انداخته و لاغریهای مفرط را از بین می‌برد.

شنبلیله بطور کلی شفادهنده بیماریهای روحی و جسمی است وحتی اثرات مفیدی در اشخاص مبتلا به مرض قند و سل ریوی و استخوانی دارد. در قدیم شنبلیله برای مداوای بیماری قند بکار می‌رفته‌است دانه شنبلیله با این همه خواص مفید دارای بوی ناپسند است بنابراین برای استفاده از آن دانه در شده آنرا با مواد معطر باید مخلوط نمود که بوی بد آن را تا اندازه‌ای برطرف کنند.


کاربرد

برای تهیه پماد شنبلیله ۳ تا ۴ قاشق سوپخوری در دانه شنبلیله را با سرکه مخلوط کرده و برای رفع التهاب‌های سطحی پوست بدن مصرف کنید. برای تقویت عمومی بدن بهتر است که دانه شنبلیله و گیاه آن را قبل از غذا مصرف کرد .

منبع:ويكي پديا

[Reza P30]

زيره سبز



گیاهی علفی، یک ساله، ظریف و معطر به طول 15 – 30 سانتی متر است. برگ های آن به قطعات نخی شکل چندی تقسیم یافته است. برگه ها 5 – 6 عدد، نخی شکل، غیر منقسم یا منقسم با قطعات نخی شکل است. برگک کشیده خطی با حاشیه سفید رنگ، گلبرگ ها قرمز، نامساوی در راس عمیقا فرو رفته، میوه به طول 5 – 6 میلی متر، مستطیل بدون کرک یا دارای خار های کوتاه و ظریف دیده می شود.

اندام دارویی گیاه زیره سبز میوه آن است. میوه مستطیلی به طول 5 – 6 میلی متر، پوشیده از خار های کوتاه، دندانه های درفشی شکل کلاله به شکل تاج در آمده که اولین جفت آن نخی شکل است. تکثیر زیره سبز از طریق کاشت بذر آن است که در اسفند یا اوایل بهار در زمین اصلی کاشته می شود و پس از چند ماه یعنی در اواخر تابستان برداشت می شود. برداشت زیره سبز به علت این که میوه ها در یک زمان نمی رسند کمی مشکل است و باید به دقت انجام پذیرد تا هدر نرود.میوه سبز حاوی 2 – 5 درصد اسانس است. از زیره سبز در درمان نفخ و سوء هاضمه استفاده می گردد علاوه بر آن دارای اثر مدر و زیاد کننده شیر است. در طب گذشته زیره سبز را در درمان نفخ وسوء هاضمه مؤثر دانسته و برای آن اثر زیاد کننده شیر قائل بوده اند. اسانس آن با تأثیر بر روی عضلات صاف اندام گوارشی موجب بروز اثر ضد اسپاسمی و ضد نفخ می گردد. علاوه بر این خاصیت ضد میکروبی آن به خوبی بر روی میکروارگانیسم های گرم مثبت ظاهر شده و بر عفونت های میکروبی اندام گوارشی نیز موثر است. از فراورده های دارویی موجود در بازار می توان به سنکل و شیرافزا اشاره کرد.

این گیاه در مناطق مدیترانه ای و جنوب غرب و مرکز آسیا وجود دارد.

[Reza P30]

کلیات گیاه شناسی



سیر گیاهی است علفی و دائمی که ساقه آن تا ارتفاع 40 سانتیمتر نیز می رسد . قسمت زیر زمینی آن متورم و مرکب از 5 تا 12 قطعه و محصور در غشاهای نازک و ظریف برنگ خاکستری مایل به سفید می باشد . برگهای آن باریک و نواری شکل برنگ سبز تیره و گلهای آن کوچک و صورتی رنگ که بصورت یک چتر در انتهای ساقه ظاهر می شود . سیر و پیاز رابطه ای نزدیک با هم دارند که شاید بدلیل بوی بد آنها می باشد .
نام سیر در کتاب مقدس آمده است و در مصر قدیم برای مومیائی مردگان و خوش طعم کردن غذاها بکار میرفته است . هومر شاعر باستان در نوشته های خود از آن یاد برده است .مردم در اروپا و اسپانیا از قبل از میلاد مسیح آنرا می شناختند و از آن استفاده می کردند .بقراط پدر علم طب در نوشته های خود از خواص آن یاد کرده و یکی دیگر از دانشمندان قدیم 61 خاصیت مختلف برای سیر قائل شده است .
سه نوع سیر وجود دارد :

1-سیر آمریکایی بنام Greole نامیده می شود . این نوع سیر دارای پوست سفید بوده و از انواع دیگر قوی تر است .
2-سیر تاهیتی که از بقیه درشت تر است و گاهی قطر آم به 8 سانتیمتر می رسد .

حضرت محمد «ص) برای سیر 70 خاصیت مختلف قائل شده اند و می فرمایند :

از سبزی سیر تا می توانید استفاده کنید زیرا سیر دوای هفتاد درد است اما آنکس که سیر وپیاز خورده به مسجد نیاید و به مردم نزدیک نشود.


ترکیبات شیمیایی:

سیر د ارای ترکیبات گوگردی می باشد که خاصیت ضد عفونی کننده میکرب کشی و جرم کشی باین گیاه می دهد .
سیر همچنین دارای موادی بنام آلیسین ، آلیساتین می باشد که میکرب های حصبه و پاراتیفوئید را از بین می برد.


در صد گرم سیر خام مواد زیر موجود است :



آب 61 گرم
انرژی 6 کالری
موادنشاسته ای 29 گرم
چربی 0/2 میلی گرم
کلسیم 30 میلی گرم
فسفر 200 میلی گرم
پتاسیم 530 میلی گرم
آهن 1/5 میلی گرم
سدیم 20میلی گرم
ویتامین آ 20 واحد
ویتامین ب 1 0/25 میلی گرم
ویتامین ب 2 0/8 میلی گرم
ویتامین ث 15 میلی گرم


خواص داروئی:

سیر از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است . اسانس سیر که در اثر تقطیر سیر با بخار آب حاصل می شود مرکب از مواد سولفوره بوده و مایعی است به رنگ قرمز نارنجی و دارای بوئی کمتراست.








1. سیر بادشکن وضد عفونی کننده است .
2. خوردن سیر مصونیت بدن را در مقابل بیماریها افزایش می دهد .
3. سیر کرم کش است .
4. سیر محرک و تقویت کننده بدن است .
5. سیر داروی سرماخوردگی و زکام است .
6. سیر اثر خوبی در معالجه سل دارد
7. سیر خون را رقیق می کند
8. سیر اثر خوبی در تنگی نفس دارد.
9. خوردن مداوم سیر لقوه و رعشه را از بین می برد .
10. سیر چون گرم و خشک است بنابراین رطوبت معده را از بین می برد و دردهای مفاصل را خوب می کند.
11. سیر درمان کننده دردهای مفاصل ، سیاتیک و نقرس می باشد .
12. سیر برای تقویت نیروی جنسی و افزایش تولید اسپرم در اشخاص سرد مزاج بسیار مفید است .
13. آنهائی که قطره قطره ادرار می کند باید حتما سیر بخورند تا بیماری آنها درمان شود .
14. سیر زخم های ریه و درد معده را از بین می برد .
15. سیر سنگ های کلیه را شکسته و خارج می سازد .
16. سیر را با زیره بپزید برای تقویت دندان مفید است .
17. مالیدن سیر پخته به دندان ، درد دندان را تسکین می دهد .
18. سیر را بسوزانید وبا عسل مخلوط کنید و ضمادی از آن درست کنید این ضماد برای رفع خون مردگی زیر پلک چشم مفید است .
19. سیر بعلت مدر بودن برای رفع آب آوردن انساج مفید است .
20. برای از بین بردن میخچه کف پا از ضماد سیر استفاده کنید .
21. جهت رفع دردهای رماتیمسی و عصبی ضماد سیر بسیار موثر است .


جهت ضد عفونی کردن دستگاه تنفسی در هنگام بیماریهای مربوطه از شربت سیر استفاده کنید :

مقدار 100 گرم سیر را با 200 گرم آب و 200 گرم شکر یا قند مخلوط کرده و آنرا بجوشانید تا له شود . مقدار مصرف برای این منظور سه قاشق سوپخوری در روز است .

1. جدیدا در یکی از بیمارستان های آمریکا برای ضدعفونی کردن فضای بیمارستان از سیر استفاده میکنند.
2. پاستور پزشک معروف فرانسوی آزمایشات زیادی روی سیر انجام داد و اثر باکتری کشی سیر را تائید کرده است .
3. سیر ضد انعقاد و لخته شدن خون است .
4. در شوروی سیر بنام پنی سیلین معروف است و معمولا هنگامیکه آنفولانزا شیوع دارد مصرف آن بالا می رود درچند سال پیش که آنفلوانزا شیوع پیدا کرد مردم شوروی 500 تن سیر مصرف کردند .
5. خوردن سیر سلولهای سرطانی را از بین می برد .
6. یکی از دانشمندان آمریکایی که در دانشگاه فلوریدا روی مرض ایدز تحققی می کند معتقد است که سیر روی مرض ایدز اثر مثبت دارد .
7. مصرف سیر مقدار کلسترول خون را پائین می آورد . مقدار LDH را کاهش می دهد . مقدار مصرف سیر برای این منظور 30 گرم در روز است . جالب است که با مصرف سیر در چند ماه اول مقدار کلسترول ممکن است بالا رود و این بدین علت است که کلسترول از داخل نسوج خارج شده و داخل خون می شود که از آنجا دفع گردد بعد از اینکه کلسترول بحالت نرمال رسید باید برای نگاهداری آن روزی نصف سیر خام مصرف کرد .
8. خوردن سیر از سرطان جهاز هاضمه جلوگیری می کند .
9. چینی ها قرن هاست که برای پائین آوردن فشار خون از سیر استفاده می کنند .


مضرات : سیر با آنکه خواص بسیاری دارد باید بحد اعتدال مصرف شود زیرا استفاده زیاد از آن در بعضی اشخاص موجب سردرد ، ضعف نیروی جنسی ، ضعف چشم و عوارض بواسیر می شود . سیر برای آنهائیکه اسهال دارند مضر است .
آنهائیکه معده ضعیف دارند و بطور کلی سیستم هاضمه آنها ضعیف است نباید در خوردن سیر افراط کنند . کسانیکه یبوست دارند نباید سیر بخورند و برای رفع مضرات آن سیر را باید با آب و نمک پخته و کمی به آن روغن بادام اضافه کنید تا مضر نباشد .
اشخاصی که گرم مزاج هستند اگر می خواهند سیر بخورند طبق توصیه ابن سینا حکیم ایرانی باید سیر را بپزند یا از سیر ترشی استفاده کنند .
برای پختن سیر پس از پوست کندن آنرا بمدت سه دقیقه بخار دهید . اشخاصی که دارای فشار خون پائین هستند نیز نباید سیر بخورند و همینطور کسانیکه آلرژی دارند نباید از سیر استفاده کنند.

[Reza P30]

دارچین

دارچین (نام علمی Cinnamomum zeylanicum, یا C. verum) پوست درختی است که تا 10 متر ریشه می‌‌کند برگ این درخت سبز سیر و دارای گلهایی برنگ سفید می‌‌باشد. پوست این درخت را کنده و معمولا پودر می‌کنند و در غذا یا بعنوان چای از آن استفاده می‌‌کنند.

دارچین از دیرباز در دنیا بکار می‌رفته است در مصر حتی قبل از ساختمان اهرام سه‌گانه مصر برای درمان بیماریهای گوناگون مصرف می‌‌شده است.

نام انگلیسی دارچین یعنی Cinnamon از واژه عبری qinnāmôn گرفته شده و در کتاب مقدس به آن اشاره شده است و در مراسم مذهی یهودیان بکار می‌‌رفته است .


خواص داروئی

دارچین رمز جوانی است و مصرف روزانه آن انسان را سلامت و جوان نگاه می‌‌دارد.

دارچین برای زیاد شدن و بازیافتن نیروی جنسی نیز بکار می‌‌رود کلیه را گرم می‌‌کند و ضعف کمر و پاها را از بین می‌‌برد و کم خونی را درمان می‌‌کند.

دارچین بهترین دارو برای دردهای عضلانی است و جدیدا در آمریکای شمالی و کانادا کرم هایی ببازار آمده که دارای دارچین است و برای رفع درد بکار می‌‌رود.

حتما تا بحال متوجه شده اید که بعد از خوردن یک دونات دارچین همه چیز را زیبا می‌‌بینید و چقدر آرام هستید. این خاصیت دارچین است زیرا دارچین اثر آرام کنده وشاد کننده دارد و از بسیاری از داروهای آرام بخش بهتر است. و در حقیقت می‌‌توان گفت دارچین والیوم گیاهی است زیرا در دارچین ماده‌ای است بنام Cinnamodehyde که روی حیوانات و انسان اثر آرام بخش دارد.

اثر مهم دیگر دارچین پائین آوردن تب می‌‌باشد و حتی امروزه دارچین را بصورت قرص و کپسول درآورده اندکه بعنوان تب بر، بکار می‌‌رود. شما می‌‌توانید به آسانی با نوشیدن یک فنجان چای دارچین تب را بسرعت پائین بیاورید. دارچین رگها را باز می‌‌کند و اثر خوبی در گردش خون درد.

دارچین خاصیت عجیب دیگری دارد و آن قوی کردن مصونیت بدن در مقابل امراض است و حتی می‌‌توان گفت که اثر پنی‌سیلین و پادزیست (آنتی بیوتیک) را به مقدر زیادی دارا است. اگر حس کردید که ضعیف شده اید و ممکن است مریض شوید چای دارچین را فراموش نکنید و حتی اگر سرما خورده اید یا ضعف شدید دارید چای دارچین بهترین دارو است.

یکی از دانشمندان انگلیسی در کتابی که قرن نهم تالیف نمود ادعا کرد که دارچین معده را تمیز و آرام و قوی می‌‌کند. بنابراین اگر ناراحتی معده دارید حتما از دارچین استفاده کنید دارچین با این همه خواص طعم بسیار خوبی دارد. حتی اگر چای معمولی می‌‌نوشید آنرا با یک قطعه پوست دارچین بهم بزنید که طعم آنرا بهتر کند.

بیدلیل نیست که در گذشته سلمانی‌ها که در حقیقت دکترهای طب قدیم بودند به مشتریهای خود چای دارچین می‌‌دادند.

[Reza P30]

هندوانه

كليات گياه شناسي

هندوانه گياهي است يكساله ويك پايه ساقه آن خزنده و پيچك درد و برگهاي آن پهن با بريدگيهاي عميق مي باشد . گلهاي آن كوچك و زردرنگ است . ميوه آن رگد يا دراز . پوست آن سبز رنگ و داخل آن قرمز مي باشد . تخمه هندوانه بر حسب انواع مختلف آن ممكن است سياه ، قرمز ، سفيد و يا زرد باشد .

تركيبات شيميايي:

هندوانه داراي اسيد آمينه اي بنام سيترولين و موادي بنام كاروتن و ليكوپن و نوعي قند بنام مانيتول مي باشد

در صد گرم هندوانه مواد زير موجود است

آب 92 گرم

پروتئين 0/5 گرم

مواد چربي 0/2 گرم

نشاسته 6 گرم

كلسيم 0/7 ميلي گرم

فسفر 10 ميلي گرم

آهن 0/5 ميلي گرم

سديم 1 گرم

پتاسيم 100 ميلي گرم

ويتامين آ 600 ميلي گرم

ويتامين ب 1 0/03 ميلي گرم

ويتامين ب 2 0/3 ميلي گرم

ويتامين ب 3 0/2 ميلي گرم

ويتامين ث 8 ميلي گرم

تخم هندوانه داراي حدود 30 درصد روغن است كه از نظر خواص شيميايي مانند روغن بادام مي باشد .
خواص داروئي:

هندوانه از نظر طب قديم ايران سرد و تر است . گرما را برطرف مي كند و بهترين ميوه تابستان است .

1)هندوانه مدر است و به پائين آوردن فشار خون كمك مي كند

2)هندوانه معده را تقويت مي كند

3)پوست سفيد داخل هندوانه براي زخم گلو و دهان بسيار موثر است

4)مغز تخمه هندوانه كرم هاي معده و روده را از بين مي برد

5)هندوانه براي ورم مثانه مفيد است

6)هندوانه بدن را تازه شاداب مي كند

7)هندوانه براي اشخاص گرم مزاج بسيار خوب است

8)آب هندوانه مخلوط با سكنجبين علاج كننده يرقان و دفع كننده سنگ كليه است

9)براي خنك كردن بدن در روزهاي گرم تابستان هندوانه را با شكر بخوريد

10)براي برطرف كردن تب و اخلاط بدن هندوانه را با شير خشت بخوريد

11)براي رفع خارش بدن هندوانه را با تمبر هندي بخوريد

12)هندوانه را بايد هميشه بين دو غذا خورد يعني تقريبا سه ساعت بعد از غذا و يكساعت قبل از غذا . زيرا اگر بلافاصله بعد از غذا خوزده شود در هضم غذا اختلال ايجاد مي كند همچنين نبايد آنرا با ميوه هاي ديگر مخلوط كرد زيرا توليد نفخ شكم مي كند
طرز استفاده:

به مبحث نسخه پيچي گياهان دارويي براي بيماري مورد نظر مراجعه نماييد
مضرات :

هندوانه براي اشخاص سرد مزاج و آنهائيكه داراي معده سرد مي باشند مناسب نيست . اينگونه اشخاص اگر مي خواهند هندوانه بخورند بايد آنرا با شكر ، ويا عسل و يا گل قند بخورند .

همچنين هندوانه در اشخاص سرد مزاج باعث درد مفاصل و ضعف جنسي مي شود .

[Reza P30]

خاکشیر

خاکشیر (نام علمی: .Sisymbrium irio L یا Siaymbrii irionis) یا خاکِشی، گیاهی یکساله یا دوساله از تیره شب‌بو است. خاکشیر در دشت و کوهستان می‌روید و بلندی ساقه آن تا یک متر نیز می‌‌رسد. پائین گیاه کرک دارست در حالیکه بالای آن بدون کرک می‌‌باشد. تخم این گیاه که همان خاکشیر است ریز و کمی دراز و معمولا به دو رنگ وجود دارد یکی از آنها قرمز که دارای طعم کمی تلخ است و دیگری برنگ قرمز تیره می‌‌باشد.


ترکیبات شیمیایی

خاکشیر دارای تعدادی اسید چرب مانند اسید لینوئیک، ‌اسید لینولنیک، اسید اولئیک، ‌اسید پالمتیک و اسید استئاریک می‌‌باشد. ضمناً در خاکشیر اسانس روغن فرّاری وجود دارد که دارای مواد بنزیل و ایزوسیانات است


خواص داروئی

* خاکشیر از نظر طب قدیم ایران گرم و تر است.
* التیام دهنده زخم و جراحات است.
* جوشانده خاکشیر برای رفع اسهال‌های ساده و رفع ترشحات زنانگی مفید است.
* خاکشیر ادرار آور است.
* خاکشیر تب‌بُر است.
* برای دفع کرم مفید است.
* التهاب کلیه را برطرف می‌کند.
* سرخک و مخملک را دوا می‌کند.
* خاکشیر صدا را باز می‌کند.
* برای از بین بردن کهیر و التهابات پوستی از خاکشیر استفاده کنید.
* از گلها و برگهای گیاه می‌توان برای رفع بیماری ناشی از کمبود ویتامین C استفاده کرد.
* سنگ کلیه را دفع می‌کند. برای دفع سنگ کلیه می‌توان خارشتر، ‌خاکشیر و ترنجبین را با هم مخلوط کرده وصبح ناشتا خورد.
* برای برطرف کردن جوشهای صورت که بعلت خوردن چربی و شیرینی زیاد ایجاد می‌شود باید جوشانده یک قاشق ترنجبین را با دو قاشق غذاخوری خاکشیر مخلوط کرده و هر روز صبح ناشتا بمدت دو هفته آنرا میل میل کنید تا جوشها از بین برود.



زیان‌ها

بعضی از افراد هنگامیکه خاکشیر می‌‌خورند ممکن است سردرد بگیرند اینگونه اشخاص باید خاکشیر را با کتیرا بخورند.

[Reza P30]

عسل
عسل یک محصول غذایی مفید و یک اکسیر پر ارزش است که از قرنها پیش به عنوان عالیترین و مقوی ترین غذاها شناخته شده و همچنین به واسطه ویژگی های شفابخش خود به عنوان دارو در دمان اکثر بیماریها در بین تمام ملل کاربرد داشته است .





ماده اصلی آن شهد گلها و گیاهان مطر و شفابخش است که توسط زنبور داران عسل پس از مکیدن ، تغلیظ و تغییر شکل دادن ساخته شده و به عنوان یک غذای خوشمزه و کامل در دسترس انسان قرار می گیرد .
عسل یکی از هدیه های ارزنده و پرارزش طبیعت می باشد که در قرآن کریم از آن به عنوان فیه شفا للناس ( شفای مردم در آن است ) یاد می کند و پیامبر گرامی صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم و ائمه معصومین علیه‌السلام نیز در زمان حیات خویش بنا به روایات و احادیث متعدد ازآن استفاده می نمودند و خواص شفا بخش آن را در درمان انواع بیماریها یاد آور شده اند . اگر چه در زمان آنها علمی به نام تغذیه وجود نداشته ولی با بینایی کامل خواص غذاها و داروها از جمله عسل را بیان نموده و مردم را ذر این زمینه آگاه کرده اند . سخنان آنها در رابطه با تحقیقات امروزی نشان می دهد که تطابق کامل بین آنها موجود بوده و تضادی بین آنها نیست . روی همین اصل است که عقیده داریم پیشوایان مذهبی ما عالم به همه علوم وآگاه از تمام فنون و رموز بوده اند .
آنچه که مسلم است اهمیت عسل در طب قدیم به مراتب بیشتر از حال حاضر بوده است .
ابو علی سینا فیلسوف و بزرگترین شخصیت پزشکی ایرانی ، یکهزار سال پیش در کتاب قانون پزشکی خود نسخه های زیادی بر پایه عسل و موم تجویز می کرده و هم چنین بقراط حکیم پدر پزشکی و بنیانگذار طب یونانی حدود 2500 سال پیش در مورد اهمیت عسل چنین فرموده است : هر داروئی نیز از مواد غذایی درست می شود ، و متقابلا هر غذایی نیز جانشین دارو می گردد . عسل به این هر دو شرط جوابگوست . او به مقدار زیادی از عسل استفاده می کرده و در درمان اکثر بیماری ها از جمله زخم ها عسل تجویز می نموده است .
در اکثر کشورهای جهان از جمله شوروی سابق که بزرگترین کشور تولید کننده عسل در دنیاست ، تاکنون تحقیقات زیادی روی فرآورده های زنبور عسل از جمله عسل ژله رویال ، گرده ، موم ، بره موم و زهر زنبور عسل صورت گرفته و خواص پزشکی آنان بوسیله پژوهشهای علمی و نتایج بالینی مورد تایید بسیاری از محققین و پژوهشگران قرار گرفته است .
ولی متاسفانه در کشور ما که عسل تولیدی آن منحصر به فرد و در نوع خود بی نظیر است نه تنها به جنبه دارویی آن توجه نشده است بلکه از نظر مصرف غذایی هم مورد کم لطفی قرار گرفته است و این نعمت خدادادی و هدیه آسمانی که به راحتی می توان آن را تولید و در اختیار همگان قرار داد هنوز ارزش واقعی خود را بین سایر مواد غذایی بدست نیاورده و موجب عدم توجه بیشتر مردم به آن گردیده است
به طوریکه هنوز هم مربا ها و قندهای مصنوعی را به این غذای بهشتی و اکسیر حیات که از هر نظر برتری ممتاز و چشمگیری نسبت به همه مواد غذایی و خوراکی داشته و دارد رجحان می دهد که علل اصلی آن عدم شناخت از مزایا و ارزش های واقعی عسل می باشد .
اگر ما به عنوان یک درس علمی و طبی به شناخت انواع عسل و میزان قابلیت ها و مواد موجود در آن بپردازیم ، تولید عسل را در سطح کشور پرورش دهیم ، با عسل تقلبی مبارزه کنیم و موارد منع مصرف آن را پیدا نماییم ، آیا به طب ساده ، به اقتصاد کشور و به تعمیق تعالیم اسلامی کمک نکرده ایم ؟
خوشبختانه تحقیق در این مورد هم جالب و هم کم هزینه است . نیازی هم به کمک های خارجی نداشته و یا کمتر دارد . امید است متخصصین امور پزشکی ، داروسازان و محققین کشورمان هم در کنار کاوشها و تحقیقات خود خواص طبی عسل را مد نظر قرار داده تا عسل بتواند جایگاه واقعی خود را در بین سایر محصولات غذایی پیدا کند .

تاریخچه عسل

بدون شک در ابتدا عسل باعث شده است که توجه انسان به سمت زنبور عسل جلب شود . قدیمی ترین اثر تاریخی که به برداشت عسل توسط انسان تعبیر شده است مربوط به هفت هزار سال قبل از میلاد است که در اسپانیا مشاهده گردیده است . این اثر شامل قیافه حک شده یک انسان بر سنگ است که نرد بانی را برای رسیدن به محلی کلنی به کاربرده و ظرفی برای قراردادن شان های پر از عسل به کمر دارد . در حالی که زنبورداران عسل کارگر در اطراف سر او به پرواز در آمده اند . یک اثر نقاشی که از روزگاری بعد از مورد بالا حکایت دارد ، از آفریقا بدست آمده و نشان می دهد که فردی همان عمل را انجام می دهد ، با این تفاوت که او برای دور کردن زنبورداران از دود استفاده می کند .
باستان شناسها حکایت می کنند که قبایل بدوی با جمع آوری عسل آشنا بوده اند . عده ای در برداشت عسل از وسایل دود کننده استفاده می کرده اند و عده ای برای داشتن عسل از لانه هایی که در صخره های تیز و مرتفع سنگی و در دره های عمیق قرار گرفته اند جان خود را به خطر انداخته اند . در بعضی از قبایل افرادی به طور منظم تنه تو خالی درختان را بررسی و برای برداشت عسل علامت گذاری می کردند . به نظر می رسد که این نشانه گذاری بیانگر این مطلب بوده است که این درختان مالکیت عام نداشته و همه نمی توانستند از آن استفاده کنند .
عسل در زندگی روحانی ، اجتماعی و اقتصادی مصریان باستان نقش مهمی بازی می کرده است . از حکاکیهای بجا مانده در پرستشگاه ها و دخمه های مردگان چنین بر می آید که عسل در آن روزگار اهمیت ملی زیاد داشته است ، در پاپیروس ها به اهمیت دارویی عسل اشاره شده است و در بیشتر داروها مقداری شیر و عسل به کار می رفته است ، مصریان قدیم از نوعی کوشاب که از جو ، عسل و گندم تهیه می شده است به مقدار زیاد استفاده می کردند ، زیرا الکل در دسترس آنها نبود . کتاب مذهبی یهودیان از سرزمین موعود چنین یاد می کند که در آن نهرهایی از عسل و شیر جاری است . در کتاب انجیل مسیحیان از عسل به عنوان مظهر فراوانی و نعمت یاد شده و در طومار بحرالمیت نیز از عسل نام برده شده ولی از زنبور داری اثری نیست .
در یونان باستان نیز عسل یکی از هدایای گرانبهای طبیعت انگاشته می شد . یونانیان تصور می کردند که خدایان چون خوراک بهشتی می خورند فناناپذیر و ابدی گشته اند . آنها تصور می کردند عسل یکی از اجزای مهم این خوراک بهشتی است .


بنیان و طبیعت عسل




عسل بیشر در شمار در شمار فرآورده های کشاورزی مانند ذرت ، سیب زمینی و غیر و شناخته شده است و بیشتر اوقات بهره برداری از زنبور عسل برای تولید عسل همزمان با گردش کار کشاورزی انجام می گیرد .
عسل یک هدیه رایگان طبیعت به انسانهاست که می توانند از آن بهر ه مند شوند . همچنین نشانه بار خیزی خاک و زمین است . یک منطقه بدون عسل بزودی برای کشاورزی بی بهره و نازا خواهد شد و بالعکس در سرزمینی که زنبورداران عسل را یابند همواره خیر و برکت و افزایش باروری و بار خیزی درختان ، گلها ، میوه ها و کشتزارها به همراه آورده و آن سرزمین میهماندار میهمانان زیادی خواهد شد ؛ موفق الدین ابولعباس الکواشی موصلی مفسر قرآن می فرماید : عسل فرستاده ( مائده ) آسمانی است که در بعضی نقاط زمین گسترده شده و پایدار گشته است . زنبورداران عسل آنرا می نوشند و به کندو می آورند و آن را در داخل سلولهای مومی شکل که از قبل آماده کرده اند ذخیره می نمایند . بنابراین چنین نیست که برخی می پندارند که عسل در شکم زنبور عسل درست شده و این چیزی است که قرآن کریم در سوره نحل ( زنبور عسل ) آیه های 68 و 69 صریحا روی آن تاکید کرده است .

تعریف عسل
عسل یک واژه عربی است که به فارسی آن را انگبین می گویند و آن عبارت است از ماده شیرینی که توسط زنبوران عسل از شهد گلهای گیاهان جمع آوری شده و پس از تغییرات لازم در سلولهاس مومی شانهای کندو ذخیره می گردد.




تعریف جامع تر عسل که در سال 1906 در آمریکا ارائه شده عبارتست از : ترشح مواد قندی درختان ، و شهد گل گیاهان که توسط زنبورداران عسل جمع آوری ، تغییر یافته و درون سلولهای قاب ذخیره می شود .

مراحل ساختن عسل
در قرآن مجید سوره مبارک نحل که در شان زنبور عسل نازل شده و آن موهبتی است که پروردگار توانا آنرا در گلهای گیاهان به ودیعه نهاده است . برای اینکه دانشمندان پی به دستگاه آفرینش برند به زنبور عسل داده شده است که آنرا از شیره گلها و برگها گرفته و عسل که حاوی نیکنوش های گوناگون به رنگ های مختلف است بسازد . اسرار ساختمان و نحوه عمل آن با وجود پیشرفت های علمی هنوز بر زیست شناسان و دانشمندان دیگر پنهان مانده و فقط می دانند که :
زنبور عسل پس از مکیدن شیره گلها و گیاهان به وسیله خرطوم خویش آنرا به کیسه عسلی که در شکم است برده و پس از چند عمل شیمیایی شناخته و نا شناخته آنرا به مایعی خوشبو و خوش طعم ، شیرین ، مقوی ، نشاط آور و نیکو حضال تبدیل کرده و در سلولهای مومی شکل که از قبل ساخته است ذخیره می نماید .



برای تهیه یک کیلوگرم از این شهد گوارا زنبور ناگزیر است 120 تا 150 هزار بار شهد حمل کند وبرای فراهم نمودن آن ده میلیون گل را بازدید کرده و از آنها شهد ( انگبین ) تهیه نماید و مسافتی معادل هفت بار دور زمین پرواز کند . شهدی که بدین طریق فراهم می شود 40 تا 80 درصد آب است و زنبورداران عسل باید میزان آب آنرا به 18 الی 20 درصد برسانند تا عسل آماده شده بدست آید . برای تغلیظ نمودن آن زنبورداران عسل مجبور هستند شهدی را که روز به کندو حمل کرده و درون سلولهای شان ذخیره نموده اند شب هنگام مجددا از داخل شان ها مکیده و وارد کیسه عسلی خود می نمایند در آنجا کمی از آب آنرا جذب و موادی از قبیل هورمون ها و آنزیم ها به آن اضافه می نمایند و بعد داخل حجره ها می ریزند . این عمل توسط سایر زنبورها تکرار می شود و مقداری از آب آنهم در مجاورت هوای کندو که از بال زدن زنبورها ایجاد می شود تبخیر شده و در پایان مواد دیگری از قبیل اسید های آلی و مواد ضد عفونی کننده به آن اضافه می نمایند . عمل تغلیظ آنقدر ادامه می یابد تا عسل به غلظت طبیعی خود برسد ، آنگاه آنرا در داخل سلولها ذخیره می کنند و درب آنرا با موم می پوشانند بدین ترتیب عسل انبار شده می تواند برای مدت طولانی نگهداری شود .

معده زنبور عسل
این حشره با تمام کوچکی اش دو معده دارد ، شهد گلهای مکیده شده وارد معده اول می شود که بوسیله دریچه ای به معده دوم مربوط است . معده دوم عملیات گوارشی را انجام می دهد .
معده اول را کیسه عسلی یا چینه دان می گویند کلیه مراحل تبدیل شهد به عسل در این معده انجام گرفته و عسل رسیده و آماده شده از طریق خرطوم زنبور به سلولهای مومی شکل ریخته می شود . کیسه عسلی به وسیله دریچه ای به معده دوم ( معده اصلی ) منتهی می شود زنبور عسل در صورت لزوم جهت تغذیه خویش با اندک فشار بوسیله ماهیچه های اطرافش دریچه را باز می کند و از این طریق عسل مورد نیاز زنبور وارد معده اصلی شده و صرف تغذیه آن می شود و سایر عملیات از جمله گوارش و دفع مدفوع مربوط به این معده می باشد .
بعضی از افراد فکر می کنند که عسل مدفوع یا فضولات زنبور عسل است در صورتیکه کاملا اشتباه است مدفوع زنبور عسل ماده ای است آجری رنگ تا قهوه ای که عموما خارج از کندو دفع می شود و به هیچ وجه قابل استفاده نمی باشد در صورتیکه عسل محصول داخلی کندو و یک ماده غذایی بوده و با مدفوع زنبور قابل مقایسه نیست . بنابراین عسل نه تنها مدفوع زنبور نیست بلکه هیچ رابطه ای بین عسل و مدفوع زنبور وجود نداشته و ندارد .
به هر حال باید دانست که عسل ماده حیات بخشی است که از مواد بی شمار زنده گل و گیاه ترکیب یافته است نه از فضولات گل یا زنبور .