>>> تـازه های اخـترشـنــاسـی, نجوم و فیزیک <<<

[Renjer Babi]

رصدخانه فضايي انتگرال آژانس فضايي اروپا به تازگي انفجار پرتو هاي گاما را از يک سياه چاله آشکار نمود. درخشندگي حاصل از اين انفجار عظيم که مدتي به طول انجاميد، اخترشناسان را قادر ساخت تا به بررسي سياه چاله منشا اين انفجار بپردازند.



اين انفجار براي نخستين بار در هفده سپتامبر سال جاري ميلادي توسط تيم مرکز داده هاي علمي انتگرال (ISDC) سوئيس کشف گرديد.در اين مرکز اخترشناسان همه روزه به بررسي آسمان مي پردازند زيرا مي دانند که پرتو هاي گاما در آسمان دائما تغيير مکان مي دهند و براي آشکار سازي و ثبت برخي از آنها که در بازه هاي زماني بسيار کوتاه ناپديد مي گردند، بايد سرعت عمل به خرج داد.

رونالد والتر از اعضاي مرکز ISDC در اين باره مي گويد: از آنجا که بيشترين پرتو هاي گاما از مرکز کهکشان راه شيري گسيل مي شوند، اين ناحيه منشا پرتو هاي گاما مي باشد.

براي نشان دادن اهميت اين منطقه، رصدخانه فضايي انتگرال آژانس فضايي اروپا در برنامه اي ويژه بيش از چهار هفته از رصد هاي خود را به مرکز کهکشان اختصاص داد.اين تحقيقات دانشمندان را قادر ساخت تا در عملي بي سابقه، درک بهتري نسبت به ويژگي هاي پرتو هاي گاما و ساير اجرام آسماني در اين ناحيه بدست آورند.

به هنگام اجراي يکي از همين مشاهدات، دانشمندان از انفجار سياه چاله اي آگاهي يافتند.به اين گونه از پديده ها هدف ناگهانى نيز مي گويند.در ابتدا آنها نمي دانستند چه نوع انفجاري را ثبت کرده اند.بعضي از انفجار هاي پرتو گاما بسيار کوتاه به طول مي انجامند و فقط رصد خانه هاي زميني موقعيت آن را تعيين مي نمايند.خوشبختانه رصدخانه فضايي انتگرال آژانس فضايي اروپا با قابليت هاي ويژه خود توانست موقعيت اين انفجار را به طور بسيار دقيق مشخص کند.

والتر مي افزايد: ميزان درخشندگي اين انفجار پس از وقوع، در طي روز هاي متوالي افزايش يافت و در نهايت پس از يک هفته رو به خاموشي نهاد.به افزايش و کاهش ميزان درخشندگي يک انفجار منحني نور مي گويند.پس از گذشت يک هفته ما توانستيم از شکل منحني نور اين انفجار آگاهي يابيم، و در آن هنگام تازه دريافتيم که با چه پديده نادري روبرو شده ايم.

نمايي حقيقي از انفجار سياه چاله

دانشمندان با مقايسه شکل منحني نور اين انفجار با ساير انفجار ها دريافتنند که اين انفجار از يک سيستم ستاره اي دوتايي پديد آمده است. در اين سيستم دوتايي ستاره اي همانند خورشيد به دور سياه چاله اي در گردش است.

گرانش سياه چاله همچون همدمي سيري ناپذير به بلعيدن مواد تشکيل دهنده ستاره مي پردازد. همچنان که ستاره به دور سياه چاله مي گردد، لايه هايي از گاز در قالب صفحاتي از آن جدا شده و به دور سياه چاله شروع به گردش مي کنند. دماي گازها در ناحيه افق رويداد به خاطر اصطکاک اتم هاي شان به چندين ميليون درجه مي رسد و دماي بسيار زياد باعث گسيل پرتو هاي ايکس مي شود.

شواهد حاکي از آنند که ذرات و گاز هايي که در صفحه اي به دور سياه چاله در گردش بودند به حالت ناپايدار در آمده و در اثر رمبش(فرو ريزش) بخشي از آنها اين انفجار رخ داده است.دانشمندان هنوز نمي دانند چرا اين رمبش اتفاق مي افتد، اما از يک چيز اطمينان دارند؛ اين رمبش در مقايسه با شرايط عادي، هزاران بار بيشتر انرژي آزاد مي کند.

اين گونه تصور مي شود که تعداد اندکي از چنين سيستم هاي دو گانه ستاره -سياه چاله اي در کهکشان راه شيري وجود دارند .اخترشناسان انتظار دارند هر چند سال فقط يکي از آنها را کشف کنند، اما ماهيت خاص اين پديده باعث شده تا از اهميت ويژه اي برخوردار شوند.

به خاطر عملکرد سريع تيم رصدخانه ISDC و همچنين همکاري کليه ماهواره ها و رصد خانه هاي زميني از جمله رصد خانه پرتو ايکس ايکس- ام.ام نيوتن آژانش فضايي اروپا، رصدخانه فضايي پرتو ايکس چاندرا و تلسکوپ فضايي پرتو گاما سوئيفت سازمان فضايي ناسا و شمار زيادي از رصدخانه هاي غولپيکر زميني پرتو هاي حاصل از اين انفجار بي نظير ثبت گرديد.هم اکنون دانشمدان مشغول مطالعه دقيق اين پديده به منظور آگاهي از ماهيت آن مي باشند.





parssky.com

[Renjer Babi]

سرانجام فضاپيماي افق هاي نو در ادامه ماموريت خود توانست نخستين تصوير از سياره کوتوله پلوتون را به زمين ارسال کند.در طي 10 سال آينده هنگامي که افق هاي نو به نزديک ترين فاصله از پلوتون مي رسد ،انقلابي در دانش ما پيرامون اين سياره کوتوله به وقوع خواهد پيوست.



اين نما که توسط تصوير بردار دور برد اکتشافي LORRI در تاريخ 21 تا 24 سپتامبر سال جاري به هنگام بررسي تجهيزات اپتيکي افق هاي نو در چند فريم ثبت شده بود، پس از ذخيره موقت در حافظه دستگاه در تبادل داده اي، از سوي فضاپيما به زمين ارسال شد.

در فاصله اي بيش از 4.2 ميليارد کيلومتر از فضاپيماي افق هاي نو سياره کوتوله پلوتون همچون نقطه اي کم سو در زمينه ستارگان مي درخشد.يکي از قابليت هاي اين فضاپيما جستجو و دنبال کردن دور برد اجرام مي باشد.بدين ترتيب دانشمندان قادر خواهند بود در وهله نخست به بررسي سياره کوتوله پلوتون در ميدان ديدي به پهناي 2500 کيلو متر و ساير اجرام کمربند کويپر به پهناي 50 کيلومتر بپردازند.

پس از اين که تصوير بردار LORRI در مکان پيش بيني شده پلوتن، جرمي را نمايان ساخت که با سرعت خاصي در امتداد صورت فلکى قوس(کماندار) حرکت مي کند، متخصصين اين پروژه به زودي دريافتند که سياره پلوتون در ميدان ديد آنها قرار گرفته است. تصاوير گرفته شده توسط LORRI در 21 و 24 سپتامبر ،مهر تاييدي بر وجود پلوتن در اين منطقه از فضا بود و احتمال وجود هرگونه پرتو کيهاني نيز به صفر رسيد.براي اطمينان بيشتر جرمي که در مسير پلوتون، حرکت مي کرد داراي قدر 14 بود و اين درست مانند قدري بود که از سياره کوتوله پلوتون انتظار مي رفت.

دانشمندان براي آناليز داده هاي موجود در تصاوير ارسالي فضاپيماي افق هاي نو ،بار ديگر صفحاتي از کتاب کلايد تامبا پيرامون کشف پلوتون را مرور کردند و با بهره گيري از استروبوسکوپ (دستگاه حرکت نما) به بررسي تصاوير چندگانه پرداختند.در اين روش ستارگان در پس زمينه تصوير ثابت مي مانند و ساير اجرام از جمله سيارات، سيارات کوتوله و... حرکت مي کنند.

الن استرن مدير ارشد ماموريت فضاپيماي افق هاي نو از موسسه تحقيقاتي ستوست در اين باره مي گويد:در حقيقت پيدا کردن جرم کم سويي همچون پلوتون در ميان شمار زيادي از ستارگان پس زمينه، همانند پيدا کردن سوزن در انبار کاه بود.کلايد تامبا بايد به خود مي باليد، چرا که تيم LORRI با بهره گيري از روشي مشابه به جستجوي پلوتون پرداخت. از آنجا که تصوير بردار LORRI به تهيه عکس هاي ديجيتال مي پردازد،مواردي مانند آشفتگي هاي جوي و يا پرتو هاي کيهاني در تحقيقات خللي ايجاد نمي کنند ، اما تامبا در زمان خود ناچار بود به اصلاح تصاوير موجود بپردازد.

پلوتون از ديد فضاپيماي افق هاي نو در فاصله 4.2 ميليارد کيلومتري

تصوير بردار دور برد اکتشافي LORRI توسط آزمايشگاه فيزيک کاربردي دانشگاه جان هاپکينز به منظور تهيه تصاويري با وضوح بسيار بالا از اجرام دور دست، طراحي و ساخته شده است.

به منظور بررسي هاي نهايي تجهيزات اپتيکي فضاپيماي افق هاي نو ، دانشمندان شبيه سازي را ترتيب دادند و در اين شبيه سازي فضاپيما به جستجوي اجرام کمربند کويپر پرداخت.

فضاپيما افق هاي نو هم اکنون مراحل کنترل نهايي خود را با موفقيت پشت سر نهاده و سيگنال هاي ارسالي از پلوتون -30 تا 40 بار بيشتر از سطح پارازيت تصاوير- به شفافي دريافت شده است.

اندي چنگ از آزمايشگاه فيزيک کاربردي دانشگاه هاپکينز در اين باره مي گويد:افق هاي نو و تصوير بردار LORRI تا کنون تمامي مراحل ماموريت فضايي خود را بدون کوچک ترين نقصي پشت سر نهاده اند. ما بايد تا سال 2015 –زماني که فضاپيماي افق هاي نو به نزديک ترين فاصله به پلوتون مي رسد- صبر کنيم، در اين هنگام تصويربردار LORRI تصاويري دقيق و بي نظير از اين سياره کوتوله به زمين ارسال خواهد نمود.علاوه بر اين در مسير فضاپيماي افق هاي نو در ژانويه و فوريه سال 2007 ميلادي به بررسي و مشاهده سياره مشتري خواهيم پرداخت و پس از گذر از کنار اين سياره فاز جديدي از ماموريت افق هاي نو ،با جمع آوري داده هايي بسيار ارزشمند از سياره کوتوله پلوتون آغاز مي گردد.

الن در پايان خاطر نشان کرد : از زمان کشف پلوتون تا کنون اطلاعات چنداني از اين سياره کوتوله در دست نيست.اما در سال هاي آتي با نزديک شدن فضاپيماي افق هاي نو به پلوتون با استفاده از تصوير بردار LORRI و با توجه به زاويه ما نسبت به خورشيد تغييرات درخشندگي اين سياره کوتوله را بررسي کرده و منحني فاز آن را نيز محاسبه مي نماييم.ما هرگز از روي زمين و يا مدار آن قادر به اجراي چنين ماموريتي نبوده ايم .اين امر ما را قادر خواهد ساخت تا براي نخستين بار به بررسي سطح پلوتون و عناصر تشکيل دهنده آن بپردازيم، حتي زماني که ميليارد ها کيلو متر از اين سياره کوتوله فاصله داريم.



parssky.com

[Renjer Babi]

يك ابر سياهچاله كه در كهكشاني دوردست قرار دارد در حال بلعيدن يك ستاره ديده شد. در واقع ، كاوشگر تكامل كهكشاني ناسا توانست تمامي اين فرايند را از آغاز تا پايان مشاهده كند.




اين نخستين باري است كه اختر شناسان كل فرايند خورده شدن يك ستاره تا آخرين ذره هاي آن توسط يك سياهچاله را مشاهده كرده اند. در گذشته اي نه چندان دور ، اين ستاره به خود جرات نزديك شدن به سياهچاله را داد كه تكه تكه شدن اين ستاره عاقبت اين ريسك بود. اين تكه ها شروع به چرخيدن به دور سياهچاله كردند كه كاوشگر مذكور انفجارهاي درخشاني از نور فرابنفش را ثبت كرد.



دكتر سووي گزاري از موسسه فناوري كاليفرنيا مي گويد" اين نوع واقعه بسيار نادر مي باشد و باعث خوشحالي است كه ما تمامي اين حادثه را از آغاز تا پايان مورد مطالعه قرار داديم.



شايد اين سياهچاله براي هزارات سال بطور خاموش در اعماق يك كهكشان بيضوي بدون نام خوابيده بود. اما ، يك ستاره كمي به اين سياهچاله خفته نزديك شد و توسط نيروي گرانش آن تكه تكه شد. بخشي از اين ستاره ، در اطراف سياهچاله چرخيد و سپس شروع به شيرجه رفتن به درون اين سياهچاله كرد كه در نتيجه فوران فرابنفش درخشاني بوجود آمد. اين فوران توسط كاوشگر تكامل كهكشاني رديابي گرديد.





اين نور فرابنفش همزمان با بليعده شدن آخرين تكه هاي اين خوراكي ستاره اي ضعيف مي شود و اين تلسكوپ فضائي بطور دوره اي به مشاهده واقعه ادامه مي دهد. اين مشاهدات در نهايت باعث خواهند شد تا درك بهتري از چگونگي تكامل سياهچاله ها بهمراه كهكشانهاي ميزبان آنها حاصل شود.


دكتر كريستوفر مارتين كه در تهيه اين گزارش با گزاري همكاري مي كند مي گويد" اين مشاهدات در وزن كشي سياهچاله ها ، درك چگونگي تغذيه و رشد آنها در كهكشانهاي ميزبان در حاليكه كيهان تكامل مي يابد به ما كمك شاياني مي كنند.

parssky.com

[Renjer Babi]

اخترشناسان برای نخستین بار با بهره گیری از رصدخانه H.E.S.S منشا پرتو گامایی را در فضا یافته اند که همانند یک ساعت طبیعی عمل می کند.




این پرتو ها که از پر انرژی ترین پرتو های گامای کشف شده می باشند ، از یک سیستم دوتایی با عنوان LS 5039 گسیل می شوند؛ این سیستم که از ستاره ای آبی رنگ با جرمی بیست برابر جرم خورشید به دور همدمی ناشناخته-به احتمال زیاد یک سیاه چاله- تشکیل شده ،برای نخستین بار توسط تیم H.E.S.S. در سال 2005 میلادی کشف گردید.ما از دهه 1960 میلادی -زمانی که نخستین تب اختر رادیویی تحت عنوان Little Green Men-1 کشف گردید-با گسیل منظم پرتو های گاما آشنا هستیم.اما همانطور که پیش از این نیز اشاره شد، برای نخستین بار است که چنین سیگنال های منظمی از پرتو های گامای پر انرژی(100000 بار پر انرژی تر نسبت به مورد قبلی) کشف شده است.

در این سیستم، دو جرم در فاصله ای نزدیک(1.5 تا 2.5 برابر فاصله زمین تا خورشید) هر چهار روز یک بار به دو یکدیگر می گردند .

دکتر پائولا چادویک عضو تیم H.E.S.S. از دانشگاه دورام در این باره می گوید: چگونگی تغییرات پرتو های گاما، LS 5039 را به آزمایشگاهی ویژه برای بررسی افزایش شتاب اجسام در نزدیکی سیاه چاله ها تبدیل

کرده است.

مکانیزم های مختلف ،در تغییرات سیگنال های پرتو گامایی که به زمین می رسند تاثیر گذار اند.با بررسی این تغییرات دانشمندان قادر خواهند بود تا اطلاعات بسیار ارزشمندی پیرامون سیستم های دو تایی از جمله LS 5039 و تحولاتی که در اطراف یک سیاه چاله صورت می گیرد، بدست آورند.







H.E.S.S نمایی از رصدخانه پرتو گاما



هنگامی که سیاه چاله همدم در مقابل ستاره و زمین قرار می گیرد سیگنال های پرتو گاما به حداکثر میزان خود می رسند و هنگامی که سیاه چاله از پشت ستاره عبور می کند، سیگنال ها بسیار ضعیف می شوند.

این گونه تصور می شود که ذرات گاز و غباری که توسط باد ستاره ای از اتمسفر ستاره خارج شده و به سوی سیاه چاله روانه می شوند، شتاب گرفته و به سرعت شروع به گردش می کنند، در این بین افزایش دمای ذرات باعث گسیل پرتو های گاما می شود.

همدم ستاره-سیاه چاله- نیز همچون یک کاوش گر اطلاعاتی عمل می کند؛و بسته به فاصله اش تغییرات میدان مغناطیسی ستاره را در تغییرات سیگنال های پرتو گاما بازتاب‌ می دهد.

علاوه بر آنچه گفته شد، دلیلی هندسى نیز می تواند گسیل این میزان از پرتو گاما را توجیه کند؛بر طبق فرمول معروف آلبرت اینیشتین (E=mc2) ماده و انرژی یکسان هستند و جفت ذره و ضد ذره می توانند متقابلا باعث از بین رفتن (خنثی کردن) نور شوند. با قرينه هنگامی که پرتو های گامای پر انرژی با پرتو های نور ستاره برخورد می کنند،می توانند تبدیل به ماده (جفت الکترون و پادالکترون) شوند. بنا بر این پرتو های نور ستاره به پرتو های گاما شباهت دارند؛ مه ای که منبع پرتو های گاما را به هنگام گذر سیاه چاله از پشت ستاره تشکیل می دهد و تا حدودی منبع اصلی را پنهان می کند.گیلامی دوبوس از آزمایشگاه اختر فیزیک رصدخانه گرینوبل در پایان افزود: جذب تناوبی پرتو های گاما تصویری بسیار جالب از تولید جفت ماده و ضد ماده از نور می باشد، اگرچه که دیدگاه شتاب ذرات را در این سیستم در پرده ای از ابهام فرو می برد.

نتایج این تحقیقات در نوامبر سال جاری میلادی در ژورنال اختر فیزیک به چاپ رسید.




parssky.com

[Renjer Babi]

سياه چاله ها مناطقي از فضا مي باشند و نيروي گرانش شان به قدري زياد است که هيچ چيز نمي تواند از آن منطقه بگريزد.


سياهچاله ها قابل رويت نيستند و در واقع نامرئي اند، زيرا حتي نور نيز در دام آنها گرفتار مي شود. تشريح بنيادي سياهچاله ها بر اساس معادلات موجود درتئوري نسبيت عام آلبرت اينيشتين مطرح شد. اين تئوري در سال 1916 منتشر گرديد.

خصوصيات سياه چاله ها

نيروي گرانش نزديک يک سياهچاله بسيار قوي است چرا که همه ذرات سياهچاله در يک نقطه در مرکزآن متمرکز شده اند. فيزيکدانان به اين نقطه، نقطه تمرکز (singularity) مي گويند و بر اين باورند که اندازه آن از هسته يک اتم نيز کوچک تر است.

به سطح يک سياهچاله افق رويداد مي گويند. اين سطح يک سطح معمولي قابل ديدن يا لمس کردن نيست. در افق رويداد، کشش نيروي گرانش بينهايت قدرتمند است. يک شي در اين منطقه تنها براي يک آن مي تواند حضور داشته باشد و سپس در ذرات نورغرق شده و فرو مي رود.

ستاره شناسان براي تعيين اندازه يک سياهچاله شعاع افق رويداد را اندازه مي گيرند. شعاع يک سياهچاله بر حسب کيلومتر برابر است با سه برابر جرم خورشيدي اجرام موجود در سياهچاله. جرم خورشيد برابر است با يک جرم خورشيدي.

هيچ سياهچاله اي به طور دقيق هنوز کشف نشده. دانشمندان براي اثبات اين که يک جرم فشرده يک سياهچاله است بايستي اثراتي را اندازه گيري کنند که تنها يک سياهچاله قادر به اعمال و ايجاد آنها مي باشد. انحناي شديد موج نور و کند شدن بيش از حد زمان مي توانند دو نمونه از آثار وجود يک سياهچاله باشند. اما ستاره شناسان اجرام فشرده اي را پيدا کرده اند که با کمي ترديد مي توان آنها را سياهچاله فرض نمود و ادامه اين مقاله نيز بر اساس اين يافته ها مي باشد.

نمايي حقيقي در طيف پرتو ايکس از انتشار جت مواد از دو سوي سياه چاله

تشکيل سياه چاله ها



طبق نظريه نسبيت عام، يک سياهچاله زماني ايجاد مي شود که يک ستاره سنگين سوخت هسته اي خود را به اتمام مي رساند و پس از آن توسط نيروي گرانش خودش فشرده مي گردد. تا هنگاميکه ستاره در حال مصرف سوخت مي باشد، انرژي ناشي از آن تعادل ستاره را در برابر نيروي گرانش حفظ مي کند. پس از اتمام سوخت ستاره ديگر قادر به تحمل گرانش خود نيست در نتيجه مرکز ستاره دچار فروريختگي (رمبش) مي شود. اگر جرم مرکز ستاره بيش از سه برابر جرم خورشيد باشد، ظرف کمتر از يک ثانيه مرکز ستاره فرو مي ريزد.




نمايي خيالي از بلعيدن شدن ستاره اي توسط سياه چاله همدمش

سياه چاله هاي کهکشاني

اغلب ستاره شناسان بر اين باورند که کهکشان راه شيري— کهکشاني که منظومه شمسي ما در آن قرار گرفته – شامل ميليونها سياهچاله است. دانشمندان تعدادي از آنها را در راه شيري پيدا کرده اند. اين اجرام در ستاره هاي دوتايي که اشعه ايکس گسيل مي کنند وجود دارند. يک ستاره دوتايي، يک جفت ستاره اند که دور يکديگر مي چرخند.

در يک ستاره دوتايي که شامل يک سياهچاله و يک ستاره معمولي است، ستاره در فاصله نزديکي از سياهچاله در گردش است. در نتيجه، سياهچاله گازهاي ستاره را به شدت به درون خود فرو مي برد. سايش و اصطکاک اتم هاي موجود در اين گازها در منطقه افق رويداد دماي گازها را به چندين ميليون درجه مي رساند. به دنبال آن، انرژي به صورت اشعه ايکس از اين گازها متشعشع مي گردد. ستاره شناسان اين تشعشعات را با استفاده از تلسکوپ اشعه ايکس تشخيص مي دهند.

ستاره شناسان بر اساس دو دليل مي پذيرند که يک ستاره دوتايي شامل سياهچاله مي باشد: 1- هر دوتايي که يک منبع شديد و متغير از اشعه ايکس است. وجود اين اشعه ها اثبات کننده وجود يک ستاره فشرده است. اين ستاره فشرده ممکن است يک سياهچاله و يا جرمي با فشردگي کمتر يعني ستاره نوتروني باشد. 2- يک ستاره مرئي با چنان سرعتي در مدار خود در گردش است که تنها يک جرم با سه برابر جرم خورشيد ممکن است عامل اين سرعت باشد.

نمايي خيالي از سياه چاله

سياه چاله هاي ابر پر جرم



دانشمندان بر اين باورند که همه کهکشانها داراي يک سياهچاله ابر پر جرم در مرکز خود مي باشند. گمان مي رود جرم هريک از اين سياهچاله ها بين يک ميليون تا يک ميليارد جرم خورشيدي باشد. ستاره شناسان به اينکه اين سياهچاله ها ميليارد سال پيش در اثر گازهاي متمرکز شده در مرکز کهکشانها توليد شده باشند مظنون مي باشند.

دلايلي قطعي وجود يک سياهچاله ابر پر جرم در مرکز کهکشان راه شيري را اثبات مي کنند . ستاره شناسان بر اين باورند که اين سياهچاله يک منبع عظيم از امواج راديويي به نام سگيتاريوس آ (Sagittarius A* (SgrA*)) مي باشد. مهمترين دليل براي اينکه ثابت نمايد SgrA يک سياهچاله ابر پر جرم مي باشد، سرعت حرکت ستاره ها به دور آن است. سريعترين ستاره که تا به حال در کهکشان راه شيري مشاهده شده هر 2/15 سال يکبار به دور SgrA با سرعت 5000 کيلومتر (3100 مايل) در ثانيه گردش مي نمايد. حرکت اين ستاره، ستاره شناسان را متقاعد مي کند که شئ سنگيني چندين ميليون برابر جرم خورشيد در مرکز مدار اين ستاره وجود دارد. تنها جرم شناخته شده که مي تواند به اين سنگيني باشد و در مرکز مدار اين ستاره قرار بگيرد يک سياهچاله است




parssky.com

[Renjer Babi]

فعالیت شدیدی طی چند روز گذشته در خورشید به ثبت رسیده است. گویا انفجاری بسیار عظیمی در خورشید رخ داده که شبیه به یک سونامی زمینی قسمت بزرگی از خورشید با امواج حاصل از انفجار های هسته ای در نوردیده شده است.





یک انفجار بسیار عظیم خورشیدی در روزهای گذشته مجاور یکی از لکه های نو ظهور در خورشید باعث شد تا موج انفجار عظیمی که از مبدا این انفجار آغاز شده بود قسمت عظیمی از خورشید را فرا بگیرد. این تصویر توسط تلسکوپ رصد خانه بین المللی خورشید در نیومکزیکو و با استفاده از فیلتر هیدروژن آلفا H Alpha گرفته شده است. در این ادرس میتوانید فیلم کوتاهی از آن را مشاهده کنید.

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]















parssky.com

[Renjer Babi]

اخترشناسان سال ها براي سنجش ميزان سرعت گسترش کيهان از ابر نو اختر هاي Type 1a استفاده مي نمودند.ميزان دقت اين ابزار هاي سنجش به شکل انفجار آنها بستگي دارد. يافته هاي اخير حاکي از آن است که به خاطر عدم يک نواختي اين انفجار ها ، از دقت اين ابر نو اختر ها کاسته شده است.



اخترشناسان اخيرا به يافته هاي جديدي دست يافته اند که مي تواند به مناقشه اي پيرامون نوعي از ابر نو اختر ها-مرحله نهايي نابودي ستارگان عظيم- که براي يک دهه ذهن دانشمندان را به خود مشغول نگاه داشته است، پايان دهد.آيا ستارگان در يک فرايند تدريجي نابود مي گردند يا در اثر يک انفجار سريع؟

مشاهدات حاکي از آنند که در فرايند انفجار ابر نو اختري يک ستاره ، در حالي که بخش دروني آن حالتي کروي دارد، موادي که به بيرون پرتاب شده و در فضاي اطراف پخش مي گردند، کره اي نا متقارن و غير يکنواخت پديد مي آورند.چنين فرايندي گوياي اين حقيقت است که انفجار ستاره با سرعت ما فوق صوت گسترش مي يابد.

ليفن ونگ از دانشگاه ايالتي تگزاس در اين باره مي گويد:بر طبق نتايج حاصل از تحقيقات ، پروسه انفجار اين گونه از ابر نو اختر ها از دو مرحله تشکيل مي شود و يافته هاي جديد از اهميت ويژه اي در دانش کيهان شناسي برخور دار است.

اختر شناسان در طي ده سال با بهره گيري از تلسکوپ غول پيکر زميني ESO و تلسکوپ اتو استروو رصدخانه مک دونالد به بررسي ابعاد و ساختار ابر هاي به جا مانده از ذرات اطراف هفده ابر نو اختر Type 1a پرداختند.تا کنون چنين تصور مي شد که اين گونه از ابر نو اختر ها حاصل از انفجار ستارگان کوچک و چگال-کوتوله سفيد-درون يک سامان دوتايي مي باشند. همچنان که‌ همدم اين ستاره مواد اطراف را به داخل آن مي راند،کوتوله سفيد به جرم بحرانى مي رسد و در نهايت به خاطر ناپايدارى ،در طي انفجار ابر نو اختري از بين مي رود.اما براي اين پرسش که "چه چيزي باعث انفجار اوليه مي شود و چگونه انفجار در سرتاسر ستاره گسترش مي يابد؟" هنوز پاسخي وجود ندارد.

به خاطر فواصل بسيار زياد انفجار هاي ابر نو اختري که توسط ونگ و همکارانش در کهکشان هاي دور مشاهده شده بودند، امکان بررسي دقيق آنها با استفاده از روش هاي تصوير برداري تداخل سنجي ، وجود نداشت.بنابراين گروه تصميم گرفت در روشي جايگزين ، با ثبت پرتو هاي نور قطبي گسيل شده از ستارگان در حال مرگ، شكل انفجار را تعيين نمايد.

نمايي خيالي از يک ابر نو اختر

قطبش سنجى نشان داد که نور حاصل ، از امواج الکترومغناطيسى تشکيل شده که در جهات منظمي نوسان مي کند.باز تاب و يا پراکندگى نور باعث گرايش‌ ميدان هاي الکتريکي و مغناطيسي نسبت به يکديگر مي شود.به عنوان نمونه در موردي مشابه عينک هاي دودي قطبي شده ، همچون يک ----- باعث بازتاب پرتو هاي نور خورشيد مي شود.هنگامي که نور در ميان ذرات باقي مانده در حال گسترش اطراف يک ابر نو اختر پخش مي شود، داده هاي ارزشمندي پيرامون گرايش و جهت گيري لايه هاي پراکنده به ما مي دهد.

اگر ابر نو اختر کره اي متقارن باشد، تمامي جهات بايد يکسان باشند و در نتيجه هيچ شبکه قطبي شده اي وجود نخواهد داشت.

ديتريک بد از دانشگاه ايالتي تگزاس مي افزايد: ما فقط با بهره گيري از قدرت جمع آوري نور بسيار بالاي تلسکوپ غول پيکر زميني ESO و واسنجى فوق العاده دقيق ابزار FORS قادر به قطبش سنجى بوديم. تحقيقان ما نشان داد که انفجار ابر نو اختر هاي Type 1a پديده اي سه بعدى است. بخش هاي خارجي ابر حاصل از انفجار کاملا نامتقارن بوده و از مواد مختلفي تشکيل شده است، در حاليکه بخش داخلي کاملا يکنواخت مي باشد.

تحقيقات بيشتر نشان داد که ميزان قطبي شدن و متعاقب آن كرويت با درخشندگي ذاتي انفجار مرتبط مي باشد.به بيان ديگر هرچه درخشندگي حاصل از انفجار بيشتر باشد ابر نو اختر کره يکنواخت تري را پديد مي آورد.

يافته هاي اخير تاثيراتي بر روي استفاده از اين ابر نو اختر ها به عنوان يک ابزار سنجش استاندارد خواهد داشت.تا کنون از اين گونه ابر نو اختر ها براي اندازه گيري ميزان سرعت گسترش کيهان استفاده مي گرديد ، اما بر خلاف آنچه که تصور مي شد عدم تقارن شکل کروي ،معرف پراكندگي نور در اين اجرام مي باشد.

ونگ در پايان خاطر نشان کرد:نتايج اين تحقيقات بسياري از مدل هاي موفق وابسته به درجه حرارت هسته اتمى انفجار هاي ابر نو اختري را محدود خواهد کرد.

بر اساس اين مدل ها انبوهي از مواد تشکيل دهنده ذرات به جا مانده از انفجار ،در طي يک پروسه تدريجي به نام" احتراق" پديد مي آيند و به طور نا منظم از خود دنباله اي از خاکستر به جاي مي گذارند. يکنواختي کره داخلي ستاره منفجر شده حاکي از آن است که پروسه احتراق پس از مدتي جاي خود را به پروسه اي بسيار خشن به نام" انفجار ناگهانى" مي دهد و اين انفجار با سرعت ما فوق صوت در ستاره گسترش مي يابد.اين سرعت چنان زياد است که کليه نا متقارني هاي خاکستر هاي به جا مانده پروسه احتراق را از بين مي برد و در نهايت بقايايي يکنواخت و همگن بوجود مي آيد.

نتايج اين تحقيقات در اواخر ماه نوامبر سال جاري ميلادي در سرويس خبري آنلاين ژورنال دانش ،توسط ليفن ونگ، ديتريک بد و فرناندو پتات ارائه گرديد





parssky.com

[Renjer Babi]

تیمی از اخترشناسان انگلیسی پس از مطالعه شمار زیادی از سیاه چاله های کوچک و بزرگ با بهره گیری از کاوشگر زمان سنج پرتو ایکس روسی و رصد خانه پرتو ایکس ایکس.ام.ام نیوتن، دریافتند که صرف نظر از اندازه سیاه چاله ها ،فرايند بلعیدن مواد در همه آنها یکسان است.

اخترشناسان برای سال ها به جستجوی شباهت های گونه های مختلف سیاه چاله ها از جمله سیاه چاله هایی با جرم ستاره ای، سیاه چاله های بزرگ و سیاه چاله های ابر پرجرم در هسته فعال کهکشانی (AGN) پرداخته اند.

سیاه چاله به طور اساسی و مشابه از یکدیگر متمایز اند و متناسب با جرم سیاه چاله، افزايش مقياس خواهیم داشت.بنا بر این محققین پيشنهاد كردند مطالعه سامانه های عظیمی-سیاه چاله ها- که درخشان تر و سریع تر می باشند، می توان رفتار (AGN) را در مقياس زمانی کیهانی تعیین نمود.

پروفسور این مک هاردی مدیر پروژه تحقیقاتی از دانشگاه سات همپتون در این باره می گوید:با مطالعه نوسانات پرتو های ایکس گسیل شده از سیاه چاله ها دریافتیم که، فرایند بلعیده شدن مواد –هنگامی که سیاه چاله مواد اطراف را به داخل خود می کشاند-در همه سیه چاله ها با هر اندازه ای یکسان است و (AGN) در واقع سیاه چاله های عظیمی هستند که افزایش مقیاس یافته اند.علاوه بر این ما دریافتیم که تغییر در گسیل پرتو های ایکس در این اجرام ، تا حد زیادی به پهنای خطوط مرئی گسل پرتو از سیاه چاله بستگی دارد.

نمایی خیالی از یک سیاه چاله

مک هاردی می افزاید: یافته های اخیر نقش بسزایی در درک ما از انواع مختلف هسته های فعال کهکشانی (AGN)دارا می باشد، چرا که این اجرام با توجه به پهنه خطوط پرتو های گسیل شده دسته بندی می شودند. بنابر این خطوط باریک کهکشان های سیفرت (Seyfert) هستند .اگر چه که این کهشان ها اغلب غيرعادى تصور می شودند، اما در واقع تفاوتی با (AGN) ها ندارند و فقط جرم آنها نسبت به سرعت بلعیده شدن مواد ، کمتر است.

تحقیقات نشان داد که ویژگی مقياس زمانی ،به طور خطى با جرم سیاه چاله تغییر می کند، اما با سرعت بلعیده شدن مواد-هنگامی که با حداکثر سرعت ممکن بلعیده شدن مواد اندازه گیری می شود- نسبت عکس دارد.این امر خود گویای این حقیقت است که فرایند بلعیده شده مواد در همه سیاه چاله ها با هر اندازه ای مشابه است.با اندازه گیری خصوصیت مقیاس زمانی و سرعت بلعیده شده مواد، تیم تحقیقاتی دریافت که با چنین رابطه ساده ای می توان جرم سیاه چاله را به آسانی تعیین نمود، در حالیکه در روش های دیگر برای نمونه(AGN) های تیره و یا جستجوی جرم میانگین سیاه چاله ها کاری بسیار مشکل است.

مک هاردی در پایان خاطر نشان کرد که بلعیده شده مواد توسط سیاه چاله مقادیر زیادی پرتو ایکس از نزدیکی این جرم ساطع می نماید.بنابر این بررسی نوسانات پرتو های ایکس گسیل شده و زمان –تحت عنوان منحنی نور پرتو ایکس- ما را قادر می سازد تا به بررسی دقیق رفتار سیاه چاله ها بپردازیم.

بیش از دو دهه این گونه تصور می شود که خصوصیت مقیاس زمانی را می توان در منحنی نور سامانه (سیاه چاله) های عظیم مشاهده کرد. مقیاس زمان بسیار کوتاه بوده(کوچک تر از یک ثانیه (< second و فقط در رصد های کوتاه قابل مشاهده است. جستجوی مقیاس های زمانی یکسان در (AGN) ها فرایندی بسیار پیچیده و زمان بر است و باید ماه ها و سال ها وقت صرف کرد.



نتایج این تحقیقات که به رهبری مک هاردی و همکارانش از جمله دکتر المر کوئردین،دکتر کریستین کینگ، پروفسور راب فندر و دکتر فیل آتلی از دانشگاه آمستردام ارائه گردید،در ماه نوامبر سال جاری میلادی در مجله نیچر به چاپ رسید.

[Renjer Babi]

اخترشناسان بر این باورند که کهکشان های امروزی حاصل میلیارد ها سال، تغییر و تحول می باشند.برخورد های پی در پی ، کهکشان های کوچک عادی را به کهکشان های مارپيچى با شکوهی همچون راه شیری تبدیل نموده است.اما آیا این تحولات متعلق به دوران اولیه کیهان می باشد و یا همچنان برخورد ها ادامه دارد؟



تیمی از اخترشناسان فرانسوی و ایتالیایی با بهره گیری از تصویر بردار مرئی و طيف نگار چند منظوره ویموس تلسکوپ غولپیکر اسو ، به نقش محیط اطراف بر شکل گیری و تحول کهکشان ها پی بردند. آنها برای نخستین بار با نقشه برداری از دور دست های کیهان دریافتند که پراکندگی (توزیع) کهکشان ها با توجه به محیط ابتدایی اطرافشان ، تا حد زیادی با زمان در ارتباط است.کشف اخیر از اهمیت ویژه ای برخوردار است، به طوری که بسیاری از فرضیاتی که تا کنون پیرامون شکل گیری و تحول کهکشان ها مطرح شده است را به چالش خواهد کشید.

در حالیکه موضوع "طبیعت در مقابل طبیعت"یکی از داغ ترین مباحث دانش روانشناسی امروزی می باشد، اخترشناسان به دنبال یافتن پاسخی برای پرسشی می باشند که از قلب فرضیات کیهان شناسی سرچشمه می گیرد؛آیا کهکشان های امروزی محصول شرایط آغازين کیهان می باشند و یا اتفاقاتی در گذشته مسیر تحول آنها را تغییر داده است؟

در طی سه سال نقشه برداری که بوسیله تصویر بردار مرئی و طيف نگار چند منظوره ویموس(VIMOS) تلسکوپ غولپیکر اسو (ESO) انجام شد،اخترشناسان با مطالعه بیش از شش هزار و پانصد کهکشان در فواصل و محيط های مختلف، به بررسی چگونگی تغییر درخشندگی و مواد تشکیل دهنده آنها در مقیاس های زمانی متفاوت پرداختند. این امر دانشمندان را قادر ساخت تا اطلسی سه بعدی از کیهان به قدمت 9 میلیارد سال تهیه کنند.



سرشماری جدید نتایج شگفت انگیزی در بر داشت. نسبت رنگ-چگالی که رابطه مواد تشکیل دهنده کهکشان با فضای پیرامون را توصیف می کند در 7 میلیارد سال گذشته بسیار متفاوت بوده است.بنابر این اخترشناسان دریافتند که درخشش کهکشان ها،مواد تشکیل دهنده ابتدایی و محیطی که در آن قرار داشته اند،تاثیری بسیار ژرفی بر تحول آنها داشته است.

الیور لا فیور از آزمایشگاه اختر فیزیک مارسی فرانسه، در این باره می گوید : نتایج این تحقیقات حاکی از آن است که محیط اطراف در تحول کهکشان ها نقش کلیدی داشته ، اما برای مسئله "طبیعت در مقابل طبیعت" در تحول کهکشان ها ،هنوز پاسخ قانع کننده ای وجود ندارد.این گونه تصور می شود که کهکشان ها امروزی حاصل اطلاعات وراثتی ذاتى شان می باشند که در طی زمان تغییر کرده و کنش های متقابل پیچیده ای با فضای اطراف خود داشته اند که بر خورد و ادغام کهکشان ها، نمونه ای از آن است.



نمایی از پراکندگی (توزیع) کهکشان ها



دانشمندان برای دهه ها بر این باور بوده اند که کهکشان های گذشته کیهان با کهکشان هایی که ما امروز می بینیم-راه شیری برای نمونه- تفاوت داشته اند.امروزه کهکشان ها را می توان به طور کلی در دو رده طبقه بندی کرد؛قرمز،زمانی که فقط تعداد اندکی و یا به طور کل هیچ ستارهای متولد نمی شود.آبی، جایی که ستارگان هنوز هم در حال شکل گیری هستند. علاوه بر اين ، بین رنگ یک کهکشان و محیطی که در آن قرار دارد رابطه محکمی وجو دارد؛ به طوری که کهشان های آبی در خوشه های کهکشانی چگال و کهکشان های قرمز در تنهایی به سر می برند.

اخترشناسان دوباره مطالعه طیف گسترده ای از کهکشان با سنین مختلف را از سر گرفتند، با این هدف که به بررسی چگونگی تحول ویژگی عجیب وابستگی رنگ و محیط اطراف ،در طی زمان بپردازند.

آنجلا یووینو از رصدخانه اخترشناسی بررا ایتالیا می گوید: تصویر بردار ویموس ما را قادر ساخت تا به مطالعه بزرگترین نمونه های کهکشانی در دسترس بپردازیم،علاوه بر این به واسطه همین ابزار فرصتی برای بررسی بسیاری از اجرام و سنجش بدست آوردیم.

فرایند شکل گیری ستارگان در کهکشانی که در یک خوشه در کنار تعدادی کهکشان قرار دارد در مقایسه با کهکشانی تنها، بسیا سریع تر است.کهکشان های درخشان نیز در مقایسه با کهکشان های کم سو، مواد لازم برای شکل گیری ستارگان را زودتر به اتمام رسانده اند.

در نهایت اختر شناسان به این نتیجه رسیدند که ارتباط بین رنگ، درخشش و محیط اطراف یک کهکشان، صرفا حاصل شرایط آغازين شکل گیری آنها نبوده است، اما درست همانند انسان ها، رابطه بین کهکشان ها و کنش متقابل آنها با محیط اطراف، نقش عمده ای در تحول و به بیان بهتر تکامل آنها داشته و این فرایند در بازه زمانی نسبتا طولانی و به تدریج شکل گرفته است.





parssky.com

[soleares]

دومين راه پيمايي فضايي خدمه «ديسكاوري» انجام شد
مقامات ناسا از احتمال انجام يك راه‌پيمايي برنامه ريزي نشده خبر دادند سرويس: فناوري استراتژيك

در حالي كه دو فضانورد «ديسكاوري» در ايستگاه فضايي بين المللي به دومين راه پيمايي فضايي، با هدف اصلاح سيستم برق اين ايستگاه پايان دادند، ناسا اعلام كرد كه احتمال انجام يك نوبت ديگر راه‌پيمايي برنامه ريزي نشده توسط اين خدمه وجود دارد.


به گزارش سرويس فن‌آوري خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، مقامات ناسا در عين حال اعلام كردند كه يك صفحه خورشيدي در ايستگاه فضايي دچار نقصان شده و به درستي عمل نمي‌كند.


از آنجا كه اين نقص پيش از اين پيش بيني نشده بود، علاوه بر سه راه‌پيمايي فضايي برنامه ريزي شده قبلي، يك راهپيمايي ديگر براي تعمير اين صفحه خورشيدي بايد صورت گيرد.


اين در حالي است كه به گفته ناسا، دومين راه پيمايي براي اصلاح سيستم برق ايستگاه فضايي تكميل شده است.


رابرت كيوربيم و كريستر فوگل سانگ دو فضانورد متخصص كه اولين راهپيمايي را انجام داده بودند، دومين راهپيمايي را از ساعت سه و 41 دقيقه به وقت شرق آمريكا آغاز كردند.


پيش از اين كه اين دو خدمه راه‌پيمايي را آغاز كنند، كنترل كنندگان پرواز در روي زمين نيمي از برق ايستگاه را خاموش كردند. با انجام يك راهپيمايي بيشتر شمار كل راه پيمايي‌هاي فضايي در اين ماموريت به چهار نوبت خواهد رسيد.


به گزارش ايسنا، از زمان نصب و راه اندازي صفحه خورشيدي 35 متري كه عملكرد آن تامين منبع برق ابتدايي ايستگاه فضايي است، تا كنون شش سال مي‌گذرد و در اين دوره اين صفحه دچار هيچ نقص يا مشكلي نشده است.


صفحات خورشيدي جديد كه در ماه سپتامبر نصب شدند نيز وظيفه تامين برق ايستگاه فضايي را بر عهده دارند.


با نصب و راه اندازي صفحات خورشيدي جديد برق ايستگاه تا 50 درصد افزايش پيدا خواهد كرد.


سومين راه پيمايي براي روز شنبه (فردا) برنامه ريزي شده است و پس از آن چهارمين راه پيمايي صورت خواهد گرفت.


گفتني است كه دومين راه پيمايي پنج ساعت به طول انجاميده و ساعت هفت و 41 دقيقه عصر به وقت شرق آمريكا به اتمام رسيده است.


دو متخصص ناسا در اين راه پيمايي، سيستم برق ايستگاه را از وضعيت موقت و تاسيسات دائمي تغيير داده و دو واگونت تجهيزاتي را جايگزين كردند.


انتهاي پيام

کد خبر: 8509-14411

--------------------------------------------------------------------------------