اصولا مدافعین به چند دسته تقسیم میشند
۱-سوئیپر ها یا مدافعین آخر :
که معمولا مدافعینی زمینی به شمار میان و نیازی به قد بلند و بازی هوایی ندارند. بلکه جنگندگی و تخریبی بازی کردن و تکل های دقیق و حساب شده وظیفه اونهاست. این پست شباهت زیادی به هافبک دفاعی داره. برای همین بارها دیدیم سوئیپر هایی که بعضی اوقات هافبک دفاعی بازی کردند و یا بالعکس. مثل منتظری- فکری در استقلال و کریم باقری در پرسپولیس. این افراد در خطوط دفاعی پنج نفره-سه نفر و دفاع های چهار نفره غیر خطی(کوتاه بلند) نقش محوری دارند. ولی در دفاع خطی به یک مهره سوخته تبدیل میشند و از جریان بازی خارج شده و عملا تیم ده نفره میشه و خط دفاعی به شدت آسیب پذیر خواهند شد
۲-بک ها یا مدافعین کناری:
فقط مخصوص دفاع های چهار نفره و بعضا پنج نفره. از هیچ نظر شباهتی به مدافع ندارند و وظایفشان نیز به کلی فرق میکند. بیشتر نقش پیستون های خط دفاعی و آنتی پیستون های تیم مقابل رو بازی میکنند. وظیفه اونها پر کردن فضای پشت پیستون های حجومی و ساپورت کردن خط طولی کناره زمین هستش. این افراد معمولا کوتاه قد. سرعتی تکنیکی و با قدرت سانتر بالا هستند. در سیستم دفاع سه نفره جایی ندارند
۳-مدافعین یارکوب یا دفاع وسط ها:
فقط مخصوص دفاع خطی هستند. بلند قد. و با قابلیت بازی هوایی و زمینی. وظیفه شان ایجاد یک دیوار طولی جولوی دروازه است و پوشش دادن فضای پشت سر خود. این گونه افراد به وجود سوئیپر پشت سر خود نیازی ندارند ولی از طرفی محتاج حضور دو بک در چپ و راست خود هستند و در صورت عدم حضور آنها کناره ها رو به طور کامل به حریف واگذار می کنند
۴-مدافعین جلو زن:
مخصوص خط دفاع سه و پنج نفره. این گونه مدافعین معمولا بلند قد و سرعتی هستند. قدرت زمینی نسبتا بالایی دارند و توانایی بازی در بک ها رو هم دارند. آنها فضای عرضی رو به طور کامل پوشش میدند و پشت سر پیستونها رو به خوبی پر میکنند ولی در پوشش فضای طولی عاجزند و محتاج حضور یک سوئیپر هستند تا توپ های پشت سرشون روی جمع کنه.
خب حالا میرسیم به مدافعی حال حاضر استقلال.
این تیم سالیان سال دفاع سه نفره یا پوششی بازی کرده که متشکل از یک سوئیپر و دو مدافع جلو زن هستند بازی کرده. و افرادی مثل قربانی و صادقی که در خانواده استقلال بزرگ شده و از تیم های پایه در این تیم بودند یک مدافع جلو زن بار آمده اند و هر چقدر هم در هوا و زمین موفق و غیر قابل نفوذ باشند ولی در پوشش دادن فضای طولی عاجزند و نیازمند یک سوئیپر در پشتشون. و چون دفاع خطی سوئیپر ندارد تیم حریف با یک تاکتیک خوانی مناسب میتواند از فضای پشت این افراد بهره مند شده و راحت با دروازه بان تک به تک شوند. اگر یادتان باشد ناصر حجازی و فیروز کریمی هم اصرار به دفاع خطی داشتند که به نظر من مهم ترین دلیل نتایج ضعیف فصل گذشته از همین بابت بود و طبق آمار نزدیک به ۶۰ درصد گل هایی که پارسال خوردیم از فضای خالی پشت خط دفاع حاصل شد مثل گل خلیلی در دربی به ما....
در آن سو تیم پرسپولیس هم که همیشه سه دفاعه بازی میکرد فصل پیش دست به یک انقلاب زد و با خرید سپهر حیدری- محمد نصرتی و نبی ا... باقری ها که ذاتا مدافع یارکوب هستند به خوبی این سیستم را اجرا کرد در حالی که کریم باقری به خط هافبک منتقل شد و خبری هم از انصاریان ها- رهبری فرد ها- پیروانی ها و.... در این تیم نبود که دست و پای مربی بسته باشد. ولی با این حال دیدیم که خط دفاع پرسپولیس در فصل گذشته علیرغم یک پروسه ۵ ساله که از زمان بگوویچ شروع شد و توسط دنیزلی-آری هان- زوبل و قطبی ادامه پیدا کرد تازه در حال بارور شدن بود و هزینه این انتقال سیستم چند سال شکست و حضور در میانه های جدول و اخراج و برکناری چندین سرمربی و مدیرعامل بود و قطبی از چیزی که دیگران کاشته بودند به خوبی محصول برداشت کرد.
در این سو استقلال سال گذشته منتظری و کوشکی را به خدمت گرفت که بتواند به دفاع خطی روی بیاورد که آنها هم در این پست جواب ندادند و تیم به قعر جدول سقوط کرد و امسال هم تقی پور و شکوری به احتمال قوی بدین منظور خریداری شده اند که آنها هم قدرت یک انقلاب سیستمی را ندارند و خیلی مطمئن نشان نداده اند.
این در حالی است که منتقدین بدون توجه به نتایج این تیم را به دفاه خطی تشویق میکنند.
شمایی که امیر قلعه نویی را از این بابت سرزنش میکنید توجه داشته باشید ۳ قهرمانی اخیر استقلال(۱ لیگ و ۲ جام حذفی) توسط امیر قلعه نویی و با همین سیستم به دست آمد و همین مربی با در دست گرفتن تیم سیزدهم جدول و برگرداندن تیم به روزهای خوب خود و با دفاع ۳ نفره به قهرمانی جام حذفی رسید. اگر فیلم بازی فینال را یک بار دیگر تماشا کنید میبینید خط دفاع ما در آن روز کمترین اشتباه ممکن را داشت و با توجه به جلو بودن از حریف هیچ گاه اجازه فشار آوردن از سوی تیم مقابل را نداد.
و در مورد تیم ملی که افشین خان قطبی شکست را به سیستم امیر ربط داده اند قابل عرض است که در بازی ایران با کره جنوبی کمترین فشاری روی دروازه وارد نشد و خط دفاعی عالی بازی کردند و هیچ موقعیت خطرناکی از سوی کره که یکی از بهترین خط حمله های آسیا را دارد از نفوذ به همین دفاع سه نفره و منسوخ شده عاجز ماند و بیشتر فشار در طول نود دقیقه روی دروازه کره بود و اگر ما باختیم در ضربات پنالتی باختیم و من تا به حال نشنیدم باخت در ضربات پنالتی به چینش خط دفاعی ربط داشته باشد و لازم به ذکر است تیم اتریش در یورو ۲۰۰۸ هم با دفاع سه نفره بازی میکرد و این سیستم هنوز آنطور که میگویند منسوخ شده نیست.
با این حال علم روز فوتبال در حال پیشرفت است ولی چیزی که هیچ گاه تغییر نمیکند یک مساله حیاتی است که ما باید سیستم را با داشته هایمان شکل بدهیم نه داشته هایمان را با سیستم مد نظر خود که اگر این کار را بکنیم نوعی خودکشی محسوب میشود. همان کاری که سال گذشته فیروز و ناصر خان انجام دادند.
البته پر واضح است در شرایط مساوی سیستم چهار دفاعه از سه دفاعه بهتر خواهد بود به شرط آنکه ابزار آن وجود داشته باشد. ولی در نبود ابزار ما نمیتوانیم از مدافعین جلو زن بخواهیم یارکوب بازی کنند و گل هم نخوریم. امسال قربانی - صادقی- شکوری و.... نمیتوانند یارکوب موفقی باشند همان طور که اگر بهترین مدافعین ایران یعنی حسینی و عقیلی را نیز در سیستم دفاع جلو زن به کار ببریم خواهیم دید انگشت کوچکه قربانی وصادقی هم نخواهند شد.
ما اگر میخواهیم سیستم دفاع فلت را در تیممان جا بیندازیم دو راه داریم
۱- مثل پرسپولیس هزینه گزاف آن را بپردازیم و خط دفاع خود را یواش یواش دور ریخته و افراد جدید را از آنسو تزریق کنیم و کم کم در تیم جا بیفتند و در این بین ۵ سال قید قهرمانی و حتی نتایج آبرو مند را بزنیم که این از هواداران کم طاقت استقلال عاجز است
۲-از تیم های پایه شروع کنیم و مدافعین جوانی که به درد این سیستم میخورند را استخدام کنیم تا چند سال در کنار هم بازی کرده و بعد از چند سال به تیم بزرگسالان بیاوریم(مثل صادقی و قربانی) و آن هم نیاز مند دو سال از دست دادن زمان و قهرمانی است.
پس در حال حاضر نمیتوان توقع چهار دفاعه بازی کردن را از استقلال داشت ومشکل این تیم نیز به دفاع سه نفره مربوط نمیشود. بلکه نداشتن جانشین خوبی برای فکری که بهترین سوئیپر آن روزهای ایران بود و همچنین جای خالی امیرحسین در این فصل میباشد و مدافعینی مثل شکوری و تقی پور که نه با یکدیگر هماهنگند و نه میتوانند جلو زن بازی کنند.
بیاد داشته باشید ما سالها با همین دفاع سه نفره در ایران آقایی کردیم و در سالهای حضور امیر در استقلال هر سال عنوان کمترین گل خورده را به خود اختصاص دادیم.
و به یاد داشته باشیم اکنون وقت قهرمانی استقلال است و نباید اجازه دهیم امیر قلعه نویی قربانی انقلاب خط دفاعی گردد و تیم هم با نتایج ضعیف تحقیر شود. آن بلایی که سر کخ- حجازی- کریمی و... که هر سه مربیان خوبی هستند نباید سر قلعه نویی و استقلال امسال بیاید.
مشکل ما از جای دیگری آب میخورد که در تحلیل بعدی به ان میپردازیم. چیزی که شما را به آن دعوت میکنیم آرامش است و صبر. مطمئن باشید تیم با هماهنگی نفرات جدید و شناختن ترکیب خود همان استقلال رویایی و کوبنده میشود که بیننده را پای تلویزیون میخکوب میگرداند..
و من ا... توفیق