اسكلروز متعدد (اِم. اِس)
اطلاعات اوليه
توضيح كلي
اسكلروز متعدد (اِم. اِس) يك اختلال مزمن درگيركننده بسياري از عملكردهاي دستگاه عصبي. يك سوم بيماران داراي بيماري خفيف و غيرپيشرونده هستند. در يك سوم ديگر بيماري پيشرفت آهسته‌اي دارد و در يك سوم باقيمانده پيشرفت بيماري سريع است. اين بيماري بزرگسالان جوان (سنين 40-20 سال) از هر دو جنس را مبتلا مي‌سازد ولي در خانم‌ها شايع‌تر است.
علايم شايع
مراحل زودرس:
اختلالات چشمي مبهم نظير تاري ديد يا دوبيني متناوب
ضعف؛ اختلال در راه رفتن يا حفظ تعادل
اختلال حسي مبهم يا كرختي و گزگز كردن
مراحل ديررس:
ضعف قابل توجه؛ لرزش
مشكلات تكلم
بي‌اختياري مدفوع يا ادرار
نوسانات خلقي زياد
ناتواني جنسي در مردان نوع علايم بين بيماران مختلف بسيار متفاوت است. گاهي علايم بيماران به اشتباه به مشكلات روحي يا عصبي نسبت داده مي‌شود.
علل
علل آن ناشناخته است. تحقيقات در اين باره حاكي از آن است كه مولتيپل اسكلروز (ام. اس) ممكن است ناشي از يك اختلال خودايمني يا يك ويروس داراي فعاليت آهسته باشد. لكه‌هايي از ماده سفيد در مغز و نخاع تخريب شده و نمي‌توانند تحريكات عصبي طبيعي را منتقل كنند.
عوارض افزايش‌دهنده خطر
كودكان و نوجوانان رشد يافته در آب‌وهواي سرد. مهاجرت بعدي به به منطقه‌اي با آب‌وهواي گرم در جلوگيري از بروز بيماري مؤثر نيست.
وجود سابقه خانوادگي اين بيماري
پيشگيري
در حال حاضر قابل پيشگيري نيست ولي دوره‌هاي عود بيماري با درمان كوتاه مي‌شود. از عفونت كه موجب عود بيماري مي‌شود پيشگيري كنيد.
عواقب مورد انتظار
گاهي بهبود خودبه‌خود رخ مي‌دهد. ولي در بيشتر موارد، ام. اس غيرقابل علاج است. علايم آن قابل تسكين يا كنترل است، و اين بيماري اغلب براي ماه‌ها تا سال‌ها پايدار باقي مي‌ماند. به طور شايع بيماران تا 30-20 سال پس از بروز بيماري زنده مي‌مانند.
تحقيقات علمي درباره علل و درمان اين بيماري ادامه دارد و اين اميد وجود دارد كه درمان‌هايي مؤثرتر و نهايتاً علاج‌بخش عرضه گردند.
عوارض احتمالي
عفونت‌هاي مجاري ادرار ناشي از اختلالات دفع مدفوع يا ادرار
زخم‌هاي فشاري ناشي از بستري طولاني مدت
يبوست ناشي از عدم تحرك
درمان
اصولي كلي
آزمون خاصي براي تشخيص اين بيماري وجود ندارد. بررسي‌هاي تشخيصي ممكن است شامل سي‌تي اسكن، ام‌آرآي، پاسخ فراخوانده بينايي (پاسخ الكتريكي نسبت به تحريك يك دستگاه حسي)، آزمايش مايع نخاع و معاينه فيزيكي باشد.
اين بيماري درمان اختصاصي ندارد. فروكش بيماري خودبه‌خود رخ داده و ارزيابي ميزان موفقيت درمان را مشكل مي‌سازد.
حمايت‌هاي روحي رواني. تشويق و اطمينان دادن به بيماران جهت كمك به جلوگيري از پيدايش نااميدي به درمان ضروري است.
براي ادراره يك زندگي طبيعي تا حدامكان تلاش كنيد ولي خود را خسته نكيند.
از محيط‌هاي گرم، حتي از دوش آب داغ گرفتن، اجتناب كنيد. گرما مي‌تواند به طور موقت علايم را تشديد كند.
از ماساژ مكرر نواحي درگير استفاده كنيد. اين كار به پيشگيري از ايجاد جمع‌شدگي عضلات كمك مي‌كند.
از استرس بپرهيزيد زيرا ممكن است علايم را بدتر كند.
گذاشتن سوند ادرار توسط خود بيمار در موارد تخليه ناكامل مثانه
برخي درمانگران طبي غيرمتعهد درمان‌هاي اثبات نشده بي‌ارزشي را ارايه مي‌دهند. قبل از صرف هزينه خود بابت اين درمان‌ها با گروه پزشكي خود در مورد درمان‌هاي غيرمعمول اين بيماري مشورت كنيد.
بستري كردن بيماران يا مراقبت از آنها در آسايشگاه‌هاي بيماران بسته به شدت بيماري ممكن است لازم باشد.
داروها
داروهاي كورتوني در طي دوره‌هاي عود بيماري يا تشديد علايم.
سيكلوفسفاميد به مهار واكنش مضّر دستگاه ايمني كمك مي‌كند.
شل‌كننده‌هاي عضلاني براي كنترل گرفتگي عضلات
اينترفرون و ساير درمان‌ها در دست بررسي قرار دارند. درمان‌هاي جديدي ممكن است به زودي عرضه گردند.
فعاليت
يك برنامه منظم از تمرين‌هاي فيزيكي و فعاليت‌هاي ذهني ضروري است. درمان فيزيكي و بازتواني عضلاني با وسايل مكانيكي (استفاده از بريس، عصا يا واكر) براي غلبه بر معلوليت‌هاي فيزيكي توصيه مي‌گردد.
دوره‌هاي منظم استراحت را برنامه‌ريزي كنيد.
در صورت امكان فعاليت جنبي خود را ادامه دهيد. مشاوره با متخصص مربوط در اين‌باره ممكن است سودمند باشد.
رژيم غذايي
از يك رژيم غذايي عادي متعادل شده، و البته پر فيبر براي پيشگيري از يبوست، استفاده كنيد.
در اين شرايط به پزشك خود مراجعه نماييد
اگر شما يا يكي از اعضاي خانواده تان داراي علايم اِم اِس باشيد.
بروز موارد زير در طي درمان:
ـ اختلالات بلع يا تنفس
ـ تشديد ناگهاني ضعف
ـ تب و لرز، يا ساير علايم عفونت
جواب بصورت نقل قول
