مفهوم پروتکل - نقش پروتکل
در کامپیوتر یک پروتکل قرارداد یا کانونشنی یا استانداردی است که اتصال و ارتباطات را کنترل یا فعال می کند و انتقال داده بین دو سر ارتباطی را امکان پذیر می کند .
در ساده ترین شکل آن یک پروتکل را می توان به عنوان علم حاکم ارتباطی و هماهنگ کننده ارتباطات در نظر گرفت . پروتکل ها ممکن است توسط سخت افزار , نرم افزار یا ترکیبی از هر دو پیاده سازی شوند . در پایین ترین سطح یک پروتکل نحوه رفتار ارتباطی سخت افزار را تعریف می کند . در حالی که پروتکل ها می توانند در نوع هدف و پیچیدگی متفاوت باشند , ولی بیشتر آنها یکی یا چند مورد از ویژگی های زیر را دارند :
تشخیص زمینه اتصال فیزیکی شبکه (بیسیم یا کابلی) یا تشخیص وجود نودها یا دوسر ارتباطی شبکه
HandShaking یا همان برقراری ارتباط سه مرحله ای
مذاکره با مشخصات مختلف اتصال
نحوه شروع و پایان یک پیام
نحوه فرمت دهی یک پیام
چگونگی برخورد و مواجهه با پیام های خراب و یا پیام هایی که به درستی فرمت دهی نشده اند
چگونگی تشخیص قطع ارتباط ناگهانی اتصال و انجام اقدامات متقابل
چگونگی نابودی یک نشست یا اتصال بخصوص
شیوع استفاده و توسعه پروتکل های ارتباطاتی هم برای اینترنت یک پیش نیاز است و هم برای اثبات قدرت آن یک موفقیت به شمار می رود . دو پروتکل ارتباطی (Internet Protocol (IP و Transmission Control Protocol مهمترین پروتکل های ارتباطی هستند . و عبارت TCP/IP به مجموعه ای از پروتکل های یا همان پروتکل استک Protocol Stack اشاره دارد . بیشتر پروتکل های ارتباطی اینترنت در داخل اسناد RFC در اینترنت موجود هستند .
در ارتباطات انسانی پروتکل قوانینی درباره ظاهر , نحوه صحبت کردن , گوش کردن و فهمیدن یکدیگر به شمار می رود . همه این قوانین را پروتکل های مکالمه می نامند که لایه های مختلف ارتباطی را نمایش می دهند . این پروتکل های بایکدیگر کار می کنند تا مردم بتوانند با موفقیت با یکدیگر ارتباط برقرار کنند . این نیاز در شبکه نیز دیده می شود به این معنی که درست مثل روابط انسانی وقتی کامپیوترها در شبکه می خواهند بایکدیگر ارتباط برقرار کنند نیز نیاز به یکسری پروتکل ها دارند . ولی تفاوت در این است که کامپیوترها توانایی یادگیری پروتکل ها را ندارند به همین منظور مهندسان شبکه قوانینی را برای ارتباط آنها با یکدیگر نوشته اند و بر روی آنها به صورت اجباری اعمال و پیاده سازی کرده اند . یعنی وقتی که یک پروتکل بر روی کامپیوتر اعمال می شود کامپیوتر مجبور به پیروی از آن می شود و راهی برای تخلف از آن ندارد وبرای انجام یک ارتباط دو طرفه Host to Host یا میزبان به میزبان پروتکل بایستی این قوانین را انجام دهد .
این قوانین بر روی لایه های مختلف پیچیدگی همچون اتصالات فیزیکی مورد استفاده در شبکه , نحوه گوش داده میزبان ها به یکدیگر , نحوه سلام و خداحافظی کرده میزبان ها با یکدیگر (شروع ارتباط و پایان ارتباط) اعمال می شود و به صورت خلاصه اینکه چگونه میزبان ها با هم ارتباط داشته باشند و به چه زبانی با دیگر کامپیوتر ها ارتباط برقرار کنند . همه این قوانین یا پروتکل ها با یکدیگر کار می کنند تا مطمئن شوند که یک ارتباط موفقیت آمیز انجام شده و به مجموعه آن Protocol Suite یا Protocol Stack می گویند .
برنامه نویسی شی گرا استفاده از پروتکل را گسترش داده اند به نحوی که اکنون پروتکل های برنامه نویسی برای اتصالات ارتباط بین اشیا موجود می باشد .
نوشته محمد شریعتی
منبع : netamooz