معرفی، کاشت و تکثير گياهان زينتی

[Vmusic]

گلهای پیازی با ظهور خود در بهار و تابستان لطافت و زیبایی دلپذیری به فضای سبز طبیعی و مصنوعی‌محیط زندگی انسان می‌بخشند.
حس زیبایی پسندی‌، بسیاری از انسانهای خوش ذوق را در فصول مختلف به دشتها و كوههای اطراف شهرهامی‌كشاند. در بهار، وجود گلهای لاله‌، لاله واژگون‌، كلاغك و... كه به صورت خودرو در این مناطق می‌رویند،یكی از عوامل اغنای این حس در وجود انسان به شمار می‌رود. گلهای پیازی با زیبایی و عطردل‌انگیز خود، دیدگان و مشام جویندگان زیبایی را نوازش می‌دهند و با نظمی كه خداوند در رویش و تكثیر این‌گیاهان زیبا قرار داده‌، هر سال در زمان خاص خود می‌رویند و گلدهی را آغاز می‌كنند.
گلهای پیازی كه در فضای سبز مصنوعی خانه و خیابان كاشته می‌شوند در طول سال نیاز به مراقبتهای ویژه‌ای‌دارند و انسان شهری اگر خواستار بهره‌گیری از زیبایی آنهاست باید زحمت نگهداری این گلهای را نیز بعهده‌گیرد.
با توجه به استقبال عامه از گلهای پیازی در زیر به معرفی برخی از گونه ها می پردازیم

۱) گل اختر canna indica
(ریشه به صورت ریزوم‌)
پس از باز شدن و پژمردن تمامی غنچه‌ها، ساقه گل را از سطح زمین قطع كنید ولی آبیاری را به میزان كمتر ادامه‌دهید تا وقتی كه برگها زرد شوند، در این زمان برگها را نیز حذف كنید. در مناطقی كه فاقد زمستان سردمی‌باشند ریزوم را می‌توانید درخاك باقی بگذارید و یا آن‌ها را از خاك در آورده‌، در محل خشك و خنك كه‌دارای جریان هوا باشد انبار كنید تا زمان كاشت مجدد فرا برسد.
۲) كوكب‌Dahila sp.
(ریشه به صورت غده‌)
وقتی قسمتهای هوایی گیاه زرد شد، ساقه‌ها را از ارتفاع ده سانتیمتری سطح خاك قطع كنید، خاك اطراف ساقه‌را به شعاع ۳۰ سانتیمتر از مركز بردارید و با دقت به كمك چنگك غده‌ها رابیرون آورید، آنها را تكان دهید تا
خاك اطرافشان فرو ریزد. پس از چند ساعت آنها را در آفتاب قرار دهید تا خشك شوند.


حال می‌توانید به دو روش عمل كنید:
الف ) غده‌ها را فوراً تقسیم كنید زیرا غده تازه به راحتی بریده می‌شود و تشخیص چشمها یا جوانه‌های رشدكننده در این زمان آسان است‌. برش باید از محل ساقه صورت گیرد به نحوی كه با هر قسمت از غده ۲.۵سانتیمتر از ساقه و یك چشم باقی بماند. سطح برش را با پودر گوگرد بپوشانید تا از پوسیدگی آنها جلوگیری‌شود، سپس قطعات را در شن یا ورمی‌كولیت قرار دهید و درطول زمستان در یك مكان خنك (۷-۴ درجه‌سانتیگراد انبار كنید. با این روش خطر چروكیدگی غده‌ها كاهش می‌یابد.
ب) حدود ۴-۲ هفته قبل از كاشت در بهار غده‌ها را به روش الف برش دهید و آنها را در ماسه مرطوب قراردهید تاتحریك به ریشه دهی گردند.


۳) گل مریم‌ Polyanthes tuberosa
(ریشه به صورت غده پیازی شكل‌)
گلهای زیبای مریم در اواخر تابستان اوایل پاییز روی خوشه‌های بلند ظاهر می‌شوند. در پاییز وقتی برگها زردشدند آبیار راقطع كنید، پیازها را از خاك در آورید و آن‌ها را در مكانی گرم انبار كنید و یا هر سه عدد پیاز را دریك گلدان به قطر ۱۵ سانتیمتر بكارید. هر ۴ سال یكبار در پاییز، هنگام تقسیم پیازهاست‌.

۴) آلیوم Allium sp.
(ریشه به صورت پیاز)
فصل پاییززمان كاشت پیاز آلیوم است‌. فاصله كاشت ۳۰-۱۵ سانتیمتر و عمق كاشت ۲۰-۱۵ سانتیمتر مناسب‌است‌. هر ۳ یا ۴ سال در پاییز و یا اوایل بهار پیازها را از خاك در آورده تقسیم كرده و مجدداً بكارید.

۵) گل حسرت Colchicum aurumnal
(ریشه به صورت پیاز)
گلهای صورتی‌، بنفش‌، ارغوانی و سفید آن اواخر تابستان از درون خاك سر در می‌آورند و در این فصل نیاز به‌مراقبت ویژه‌ای ندارند.

۶) لاله Tulipa sp.
(ریشه به صورت پیاز)
پیازها را مهرماه (به شرطی كه هوا خنك شده باشد) بكارید. عمق كاشت ۲.۵ برابر قطر بزرگ و فاصله كاشت‌۲۰-۱۰ سانتیمتر از یكدیگر مناسب است‌. درنواحی گرمتر پیازها را حداقل در عمق ۲۰-۱۵ سانتیمتر بكاریدتا سرمای مورد نیاز برای ریشه دهی تامین شود.


۷) زنبق رشتی Hemerocallis sp.
(ریشه به صورت غده‌)
بهترین فصل كاشت آن پاییز است‌، غده‌ها را مهرماه در عمق ۵ سانتیمتر در محل سایه - آفتاب بكارید و روی‌آن را با خاك شنی یا خاكبرگ بپوشانید. هر ۵ سال یكبار در پاییز یا بهار بوته‌ها را تقسیم كنید. بوته را از خاك درآورید. نصف طول برگها را حذف كنید، غددها را جدا كنید و مجدداً آنها را بكارید.

۸) زنبق Iris sp.
(ریشه به صورت ریزوم‌)
ریزومهای ذخیره شده در تابستان را در این فصل مجدداً بكارید، فاصله كاشت خصوط بوته‌ها ۲۰-۱۵سانتیمتر، فاصله پیازها ۱۵-۱۰ سانتیمتر مناسب است‌. سطح محل كاشت را یك لایه مالچ بدهید

[S.A.R.A]

گل‌های زیبا با آن ظاهر دل‌فریبشان می‌توانند بسیار سمی باشند. آنقدر سمی که حتی می‌توانند جان انسان را بگیرند.
آشنا نبودن بسیاری از مردم با این گیاهان که ممکن است هر روز هم با آنها سرو کار داشته باشند می‌تواند خطرآفرین باشد.
بسیاری از این گل‌ها در فصل‌های مختلف به وفور در خانه‌ها یافت می‌شوند. اگر مسمومیت با این گیاهان برای کسی پیش آمد باید در کمترین زمان بیمار را نزد دکتر برد.

● گل نرگس: این گل زیبای زرد و سفید رنگ که رویشش نوید آمدن بهار را می‌دهد، اگر به مقدار زیاد خورده شود، جزو سمی‌ترین گیاهان جهان است.
برخی مردم پیاز گل نرگس را با پیازهای خوراکی اشتباه می‌گیرند. خوردن پیاز نرگس زرد سبب تهوع، دل‌پیچه و اسهال می‌شود. با دیدن این علائم حتما به پزشک مراجعه کنید.

● گل صد تومانی: گل صد تومانی و بوته‌های آزالیا در رده نهم سمی‌ترین گیاهان جهان قرار دارند. این دو گیاه با گل‌های به شکل زنگشان، در حیاط و باغچه بسیار زیبا به نظر می‌رسند اما برگ‌هایشان و در نتیجه عسلی که از شیره آنها تهیه می‌شود سمی است.
خوردن هر یک از این دو سبب می‌شود دهانتان بسوزد و ترشح بزاق دهانتان زیاد شود و پوستتان دچار خارش شود. تهوع و اسهال هم از دیگر نشانه‌های مسمومیت با این گیاهان همیشه سبز است.
سردرد، ضعف عضلانی و ضعف در دید هم می‌تواند در شما به دنبال مسمومیت با این گیاهان پدیدار شود. ضربان قلبتان ممکن است آهسته شود و قلبتان با شدت بتپد و به کما بروید. قبل از اینکه این اتفاقات برای شما روی دهد بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

● فیکوس: این گیاه ۸۰۰ نوع دارد و همه آنها هم صمغی شیری رنگ دارند که سمی است. بسیاری از انواع فیکوس در داخل خانه‌ها پرورش داده می‌شود و آنهایی هم که در خارج از خانه رویانده می‌شوند باید محیطی گرم داشته باشند.
بدترین تاثیری که فیکوس می‌تواند بر بدن شما بگذارد، خارش و ورم است و تجویز معمول دکترها هم برای آن داروهای ضد حساسیت و داروهایی برای از بین بردن ورم است.

● خرزهره: سانتی‌متر به سانتی‌متر این گیاه زهر است. حتی استنشاق تصادفی خرزهره‌ای که سوزانده می‌شود هم دردسرساز است.
استفاده از شاخه‌های آن برای کباب کردن یا خوردن آب از محلی که در آن خرزه‌هایی با گل‌های قرمز، صورتی یا سفید رنگ روییده هم خطرناک است. تغییر در ضربان قلب (آرم شدن یا با سرعت تپیدن) بارزترین نشانه مسمومیت با این گیاه است.
دکترها تلاش می‌کنند ضربان قلب را با کمک داروها کنترل کنند و احتمالا معده‌ را هم شست‌و‌شو دهند.

● گل داوودی: بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ نوع گل داوودی در دنیا وجود دارد که اغلب بوته‌های کوتاه و نزدیک به زمینی دارند. باغبان‌ها معمولا این گیاه را می‌کارند تا خرگوش‌ها را از باغشان دور کنند.
گل‌های سمی این گیاه که خرگوش‌ها را از باغ‌ها می‌راند، برایانسان‌ها هم سمی است البته نه چندان قوی. لمس آن سبب خارش و ورم پوست می‌شود و با پمادهای ضد حساسیت و ورم از بین می‌رود.

● آنتریوم: برگ‌های چرمی و سبز تیره رنگ و ساقه این گل وهم‌انگیز سمی است. خوردن آنتریوم گرمسیری می‌تواند سبب احساس سوزش در دهان و سپس تورم و تاول زدن بشود.
همچنین صدایتان ممکن است بگیرد و در قورت دادن غذا هم مشکل پیدا کنید. در این موارد نوشیدنی سرد بنوشید و قرص مسکن بخورید.

● لی‌لی: این گیاه دوست‌داشتنی و زیبا هم سمی است. آن گل‌های زنگوله مانند زیبایش که آویزان شده‌اند هم سمی هستند.
ذره‌ای کوچک از این لی‌لی‌ها ممکن است زیاد آسیبی به شما نرساند اما اگر مقدار زیادی بخورید تهوع، درد در دهان، دردهای شکمی، اسهال و گرفتگی عضلات را تجربه خواهید کرد.
ضربان قلبتان هم ممکن است آرام یا نامنظم شود. برای خارج کردن سم از بدن معمولا پزشکان معده را تخلیه می‌کنند.

● گل ادریسی: این بوته گل هم سمی است. خارش پوست، تهوع، ضعف و تعرق برخی از نشانه‌های مسمومیت ناشی از گل ادریسی است.
برخی گزارش‌ها حاکی از این است که برخی بیماران به کما رفته‌اند. تشنج و نقص در سیستم خون‌رسانی بدن هم در بعضی از بیماران دیده شده است.
خوشبختانه پادزهری برای سم این گل ساخته شده است که در بیمارستان‌ها موجود است.

● گل انگشتانه: این گیاه زیبا گل‌هایی کوچک به رنگ‌های بنفش، صورتی یا سفید دارد که در برخی از انواع آن دانه‌هایی دیده می‌شود.
از این گل برای تولید برخی از انواع داروهای قلبی استفاده می‌شود. به همین دلیل خوردن هر بخش از این گیاه خود می‌تواند سبب بروز بیماری‌های قلبی شود.
تهوع، درد در دهان و اسهال از نشانه‌های این مسمومیت است.

● ویستریا: این گیاه باغچه‌ای زیبا با آن گل‌های آویزان آبی و سفیدش هم تماما سمی است.
البته بعضی‌ها می‌گویند که گل‌های این گیاه سمی نیست اما کسی را نمی‌شناسم که حاضر شده‌باشد این موضوع را آزمایش کند. درد شکم، تهوع،‌دل آشوب و اسهال از نشانه‌های مسمومیت با ویستریاس

نگین شیراز آقایی - روزنامه همشهری

[pedram_ashena]

بامبوهای خوش یمن یا (Lucky Bamboo) از محبوبترین ابزارهای کارگشایی در فنگ شویی به شمار میروند و جالب اینجاست که این گیاهان، بیش از هر وسیله دیگر فنگ شویی مورد غفلت و بی توجهی قرار میگیرند. من خود شاهد دهها و صدها بامبوی خوش یمن بوده ام که برای زنده ماندن تلاش میکردند، ظاهرشان نشانه بی توجهی و تنها نشانه بارز خوش یمنی آنها، موفقیت در امر "بقا" بود.

هرچند مراقبت از این بامبوها ساده است و خود گیاه هم اصولا مقاوم و صبور است، اما مانند هر موجود زنده دیگری نیازمند توجه و علاقه است. از لمس کردن آن نترسید و مراقبش باشید. هرچه باشد بمبو به خاطر نیروی حیات و رشد قدرتمند خود دارای ارج و قرب شده و خوش یمن لقب گرفته است.

راستی چرا این بامبو، خوش یمن است؟
بامبو به خودی خود گیاهی شگفت انگیز و دارای انرژی صلح آمیز و خردمندانه است. این گیاه به ما می آموزد که چگونه انعطاف پذیر و در درون باز و آزاد باشیم تا روح ما بتواند آزادانه در درونمان حرکت کرده و وجود ما را درمان کند.

اگر این شانس را داشته باشید که بامبو در باغچه خانه شما بروید، میدانید که صدای این گیان تا چه حد آرامش بخش و تقریبا صدایی متعالی است. این صدا در مورد زنگوله های بادی که با بامبو ساخته میشوند و همچنین کفپوشهای بامبو نیز صادق است. به طور کلی، دلیل اصلی اینکه این گیاه خوش یمن دانسته میشود این است که این گیاه میتواند با قرار گرفتن در شرایط مناسب، هر پنج عنصر اصلی فنگ شویی آب، آتش، خاک، چوب و فلز را در محیط زیست خود وارد کند. به این ترتیب که:

• چوب: خود گیاه
• خاک: زمینی که گیاه از آن میروید
• آب: آبی که گیاه با کمک آن رشد میکند
• آتش: روبان قرمز یکه به نشانه آتش به گیاه یا به ظرف آن بسته میشود.
• فلز: اگر ظرفی که بامبو در آن قرار میگیرد شیشه ای باشد، در دسته عنصر فلز قرار میگیرد. اگر گلدان از جنسی چون سفال یا سرامیک باشد، معمولا سکه یا تصویری فلزی به همراه دارد.

تعداد ساقه های گیاه بامبو نیز بسیار مهم است و هر تعداد ساقه معنای متفاوتی دارد:
• 3 برای خوشبختی
• 5 برای سلامتی
• 2 برای عشق و ازدواج
• 8 برای ثروت و فراوانی
• 9 نیز که عددی خوش یمن محسوب شده و عددی برای خوشبختی و شانس در همه امور زندگی است.

توصیه هایی مختصر و مفید برای نگهداری از بامبوی خوش یمن
میلیونها تن از صاحبان خوش شانس بامبوی خوش یمن در سراسر جهان میدانند که این گیاه، برای منزل و محل کار بهترین انتخاب است زیرا تنها به دو سه سانتیمتر آب در ظرفش و نور غیر مستقیم آفتاب نیاز دارد تا خوش و خرم باشد.

بامبوی خوش یمن چیست؟
گیاهی که قرنهاست به نام بامبوی وش یمن شناته میشود، اصلا بامبو نیست و از دسته گیاهان دراکانیا Dracaena و ویشاوند جهش یافته خانواده سوسنیان است که در جنگلهای بارانی تاریک مناطق حاره در آسیای جنوب شرقی و آفریقا میروید.

این گیاه به چه مقدار مراقبت نیاز دارد؟
نیازهای اصلی این بامبو بدین شرح است: تمیز نگهداشتن آب آن با تعویض هفتگی. مقدار آب باید تا اندازه ای باشد که تقریبا تا 2.5 سانتیمتری بالاتر از انتهای پایینی ساقه قرار بگیرد. این گیاه نور فراوان اما غیر مستقیم آفتاب و دمای 18 تا 22 درجه سانتیگراد را ترجیح میدهد. هرچند درباره غذا دادن به این گیاه عقاید متلفی وجود دارد، اما بامبوی خوش یمن هم یک موجود زنده است و بدنیست هر از گاهی مقداری کود ملایم، مانند کود بنفشه آفریقایی به آب آن اضافه شود. از آنجایی که رشد گیاه با مقدار غذای آن متناسب است، با تغذیه آن با مقادیر اندک کود میتوانید همواره گیاه را در اندازه ای قابل کنترل نگهدارید.

چرا برگهای گیاه زرد میشوند؟
دو عامل اصلی زرد شدن برگ بامبو از این قرارند: 1) نور مستقیم بیش از حد و 2) آب لوله کشی مورد استفاده برای گیاه بیش از حد نمک یا فلوراید دارد. برای اینکه گیاهتان دوره پربار و جدیدی آغاز کند، آن را از تابش مستقیم نور آفتاب دور کرده و آب آنرا تنها از آب ----- شده یا آب معدنی طبیعی تامین کنید.

یا میتوان بامبوی خوش یمن را قلمه زد؟
بله. ساقه های تازه را میتوان با استفاده از یک چاقوی تیز از گیاه اصلی جدا نمود. ساقه باید از زیر بند بریده شود و در آب تازه و تمیز قرار بگیرد. برای سرعت بخشیدن به رشد جوانه های تازه، اسپری کردن مختصر ساقه با آب نیز توصیه میشود.

تعویض گلدان بامبو چگونه است؟
بامبو نیز مانند هر گیاه خانگی گلدانی دیگر میتواند به گلدانی در حدود 5 سانتیمتر بزرگتر از گلدان اولیه منتقل شود یا به طور دائم در مخلوطی از ماسه و خاک که به خوبی زهکشی شود (آب اضافه آن خارج شود) کاشته شود. برای جلوگیری از پوسیدگی ریشه، باید در بین هر دو آبیاری ، خاک گیاه را بررسی کنید و درصورتی که سطح روی آن خشک شده باشد، آنرا آبیاری نمایید.

chiff.com
fengshui.about.com

[ghazal_ak]

جايگاه گلکاري در ايران
اهميت تاريخي: قدمت کشت و كار و نگهداري گل‌ها در ايران شايد همزمان با شروع کشاورزي بوده است. با نگاهي به تاريخ و فرهنگ ايران بنظر مي‌آيد که همواره ايرانيان در زمينه موضوعات مرتبط با گل‌ها جايگاه خوب و ارزنده‌اي داشته‌اند. اهميت اقتصادي: شايد قديمي‌ترين گلخانه‌هاي موجود در ايران كه در حال حاضر هم فعال هستند قدمتي در حدود 75 – 70 سال دارند. در حقيقت اهميت اقتصادي اين رشته، سابقه طولاني در ايران دارد. زماني كه بسياري از کشورها نامي در زمينه پرورش گل و گياه نداشته اند کشور ما با داشتن گلخانه‌هاي خوب و قابل قبول در زمان خود وضعيتي مناسب داشته است. کشت و كار پرورش گل‌هاي زينتي در ايران بعنوان يک رشته اقتصادي سابقه‌اي به قدمت احداث گلخانه‌ها ندارد اما از زمان‌هاي گذشته، گلخانه‌دارها کار تکثير و پرورش گياهان را براي سرگرمي، و گذران اوقات فراغت انجام مي‌دادند. در سال‌هاي اخير بدليل نياز روز افزون بازار و خواست افراد جامعه و بدليل محدود شدن فضاي زندگي مردم اين وضعيت کاملاً تغيير كرده است. بطوري که در سال‌هاي اخير احداث گلخانه‌هاي نسبتاً مجهز و كارآمد بمنظور کشت و پرورش و تكثير گياهان زينتي و نيز توسعه اقتصادي پيشرفت زيادي داشته است. ايران يکي از خواستگاه‌ها و زادگاه‌هاي طبيعي گياهان زينتي از جمله لاله، سنبل، زنبق، سيکلمه و برخي از درختچه‌ها و تعداد زيادي از درختان ميوه بشمار مي‌آيد، و در منابع علمي دنيا اسناد و مدارک مربوط به اين موضوع موجود است. ولي از نظر اقتصادي و صادرات گل و گياه هنوز موقعيت مناسبي در سطح دنيا ندارد.
جايگاه ايران از نظر جغرافيايي
موقعيت جغرافيايي ايران از دو نظر قابل ارزش است :
- از نظر آب و هوايي
- موقعيت نسبت به كشورهاي همسايه.
1- ايران در يک منطقه پر رود با طول روز بلند و روشنايي کامل آفتاب قراردارد و از اين نظر مي‌تواند در بسياري از هزينه‌هاي مربوط به گرم كردن و روشن نگه داشتن گلخانه‌ها كه براي کاشت و تکثير گياهان زينتي اهميت زيادي دارد، صرفه جويي كند.
2- موقعيت ايران بدليل قرار داشتن در کنار کشورهاي پر مصرف گل و گياه از نظر اقتصادي حائز اهميت است. همسايه‌هاي شمالي و جنوبي ايران از خريداران بسيار خوب گياهان زينتي هستند. ايران با داشتن يک بازار متعادل و نسبتاً ثابت و دائمي قادر است جايگاه واقعي خود را در اين عرصه پيدا کند.
كشورهاي مهم توليد كننده و مصرف كننده گل و گياه
1- هلند 2- ايتاليا 3- آلمان 4- سوئيس 5- دانمارك 6- بلژيك 7 - سوئد 8- ژاپن 9 - انگلستان 10- استراليا 11- فرانسه 12- اسپانيا 13- آمريكا
همانطور كه مشاهده مي‌كنيد هلند مقام اول در بين همه كشورها را دارد و بقيه كشورها در رتبه بعدي قرار گرفته‌اند. از لحاظ موقعيت جغرافيايي و آب و هوايي و هم‌چنين وضعيت نيروي کار، ايران در مقايسه با هلند از موقعيت مناسب‌تر و ارزان‌تري برخوردار است. ارز آوري گل و گياه براي ايران يک موقعيت انحصاري است. در کشور ما گاهي ارز آوري گل‌هاي شاخه بريده با ارز آوري نفت مقايسه مي‌شود. بطوري كه فروش 2 تا 3 شاخه گل (از بعضي انواع گل‌ها) مي‌تواند ارز‌آوري معادل يك بشكه نفت را داشته باشد و صادرات گل‌ها و گياهان زينتي مي‌تواند جانشين صادرات نفت شود. اما پارامترهاي لازم و شاخص‌هاي قابل قبول بازار جهاني براي پرورش گل و گياه را بايد مهيا کرد.
رشته‌ها و زير شاخه‌هاي متعددي در رابطه با گلكاري يا Flowery culture وجود دارد. يكي از اين موارد استفاده از اندام‌هاي گياهان زينتي مي‌باشد. از لحاظ موقعيت مصرفي گياهان زينتي را به سه دسته تقسيم مي‌کنند :
گياهان يك ساله ياAnnual Plants ؛ گياهان زينتي که بعنوان گل‌هاي فضاي سبز استفاده مي‌شوند. اين گياهان معمولاً مقاوم به سرما نيستند و دوره زندگي نسبتاً کوتاهي دارند. مانند گل اطلسي و آحار.
گل‌هاي دائمي يا Perennial Plants؛ گياهاني که بيش از يک سال در فضاي آزاد قابليت رشد و نمو دارند. مانند گل تاج‌الملوك، داودي و زنبق‌هاي دائمي.
گياهان آپارتماني يا Indoor Plants؛ گياهاني که فقط در فضاي محدود آپارتمان‌ها و گلخانه‌ها قابل نگهداري هستند. مانند برگ انجيلي و فوتوس.
انجام تحقيقات براي صادرات گل‌ها و گياهان زينتي يك امر مسلم و ضروري است. هم‌چنين مجموعه عواملي که در اين راستا بايد مد نظر قرار گيرند عبارتند از :
نوع خاک و بستر مورد پرورش گياهان؛
نوع محصول ارائه شده؛
تداوم توليد در طي يک زمان معين.
انواع گلكاري يا Flowery culture
گياهان گلدار گلداني يا Pot Plant؛ گياهاني که در فضاي مستور آپارتمان رشد و نمو مي‌کنند و بخش زينتي آن‌ها همان گل است. مانند گل حنا، سيکلامن ايراني، آزاليا و …
گل‌هاي شاخه بريده يا Cut Flowers؛ گروه بسيار بزرگي از گياهان زينتي در اين رده هستند. تعداد زيادي از گياهان زينتي بعنوان بخش‌هاي بريده شده و جدا از پايه مادري قابل عرضه به بازار هستند. نظير انواع ميخک، ژربرا، رز و ارکيده.
بسته به نوع بازار و سليقه خريداران تقريباً همه گياهان Cut Flowers شبيه بهم عرضه مي‌شوند. اينطور که برآورد نشان مي‌دهد معمولاً ميخک، رز و ژربرا سه محصول رده اول تا سوم گل‌ها شناخته شده‌اند.
درختان، درختچه‌ها و پيچ‌هاي زينتي يا Trees, Shrubs and Climbers؛ اين مجموعه در کشت و کار گياهان زينتي جايگاه ارزنده‌اي دارد و ايران مي‌تواند در اين قسمت موقعيت خوبي کسب کند.
تاسيسات گلكاري
تعريف گل­خانه: گل­خانه ياGreen house به فضاي محدودي اطلاق مي­شود كه قابليت كنترل شرايط محيطي مناسب را براي رشد گياهان از نواحي مختلف در طي فصول مختلف يك سال داشته باشد. طبق اين تعريف از جمله عملكرد گل­خانه، فراهم كردن شرايط محيطي لازم و مورد نياز محصولي معين است.
گل­خانه­ها بر حسب اينكه چه نوع مصالح ساختماني در آن‌ها بكار برده شده است به نوع ثابت و متحرك تقسيم‌بندي مي­شوند. گل­خانه­هاي ثابت و متحرك بنا ­بر نياز در موقعيت معين، در جايي كه مدنظر ما است احداث مي­شوند.
گل­خانه­هاي ثابت، به گل­خانه­هايي گفته مي‌شود كه مصالح ساختماني بكار رفته در آن‌ها از جنس پايدار و با دوام باشد. پس بايد ساليان سال از آن‌ها استفاده كرد. بنابراين نكاتي در ساخت گلخانه‌هاي ثابت بايد در نظر گرفته شود.
نكات مهم در احداث گلخانه­هاي ثابت
1. فاصله گلخانه تا بازار مصرف؛
2. كيفيت آب از نظر سختي؛
3. وجود بازارهاي فروش محلي؛
4. دسترسي به كارگران متخصص.
انواع گلخانه هاي ثابت
گلخانه يكطرفه: از يك جهت از نور كامل آفتاب بر ­خوردار است و از جهت ديگر از مصالح ساختماني پوشيده شده است. اين نحوه ساخت و ساز گل­خانه براي مناطقي با شرايط محيطي نسبتاً دشوار بسيار مطلوب است. در مناطقي كه سرماي شديد يا يخبندان‌هاي طولاني وجود دارد، ساخت اين گلخانه‌ها به صرفه مي‌باشد.
گلخانه دو طرفه: از دو جهت بطور كامل از نور آفتاب بهره­مند است. اين گلخانه براي كشت و پرورش بسياري از محصولات، ايده­آل و مناسب است. زيرا از جهت نور و درجه‌ي حرارت بطور كامل از نور خورشيد بهره مي‌برد.
گلخانه نيمه دو طرفه: از يك جهت بطور كامل از نور آفتاب برخوردار است و از جهت مقابل تا نيمه از مصالح ساختماني پر شده و نيمه ديگر از جنس شفاف (شيشه) است.
گلخانه هاي سه گانه هر كدام براي يك اقليم معين مناسب مي‌باشند. اما بطور كلي براي مناطق مختلف ايران گلخانه­هاي دو طرفه بسيار مناسب و مطلوب هستند. چرا كه در كشور ما، به علت برخورداري از نور فراوان مخصوصاً در زمستان مي‌توان در مصرف سوخت صرفه جويي بسيار خوب و با ­ارزشي داشت.
عوامل قابل كنترل در گلخانه­ها
1.درجه حرارت؛
2.نور؛
3.رطوبت؛
4. مقدار گاز كربنيك(Co2).
هر كدام از عوامل قابل كنترل در گل­خانه­ها جداگانه توضيح داده مي‌شوند.
درجه حرارت در گل خانه ها
تنظيم درجه حرارت در گل­خانه­ها شرط اوليه براي رشد و نمو بسياري از گياهان است. نياز گياهان به درجه حرارت دامنه­هاي مختلفي دارد. بعضي از گياهان درجه حرارت­هاي بالاتري نياز دارند مثل گياهان مناطق گرمسيري. بعضي ديگر در درجه حرارت­هاي كمتر از 20 درجه سانتيگراد هم بخوبي رشد و نمو مي­كنند، مانند گياهاني كه از مناطق سردسيري منقل شده‌اند نظير پامچال كه در جنگل‌هاي شمال ديده مي‌شود.
اما چگونگي تنظيم درجه حرارت در گلخانه­ها بستگي به سيستم گرمايي دارد. انواع بخاري‌ها يا سيستم‌هاي گازي و … مي‌توانند مورد استفاده قرار بگيرند. اما دو شرط اوليه موجود در عامل گرم ‌كننده عبارتند از:
1- توان توزيع يكنواخت دما در سطح گلخانه را دارا باشد؛
2- فاقد اثرات مخرب زيست محيطي باشد.
نياز نوري گياهان
همه گياهان به يك اندازه به نور نيازمند نيستند. بعضي از گياهان نياز به نور فراواني دارند و بعضي ديگر به نور كمتري نياز دارند. بنابراين گياهان را از نظر نياز نوري به سه گروه بزرگ تقسيم مي­كنيم:
گياهان روز بلندLDP : Long Day Plants براي به گل رفتن بين 10 تا 14 ساعت به نور نياز دارند، مانند گياهان فصلي تابستانه نظير آحار، اطلسي، ناز و ميمون.
گياهان روز كوتاه SDP: Short Day Plants براي به گل رفتن نياز نوري كمتر از 12 ساعت دارند. كه در نقطه مقابل گياهان روز بلند قرار مي‌گيرند، مثل گل داودي.
گياهان بي تفاوت به طول روز NDP: Neutral Day Plants براي نگهداري در منزل بسيار مناسب و مطلوب هستند. مثل گل حنا يا بگونيا كه حساسيتي نسبت به طول روز ندارند و در تمام طول سال گل دارند.
به گل بردن گياهان روز كوتاه در طي ساعات روشنايي، طولاني به موضوع كنترل نور بر مي­گردد. در كشور ما با توجه به اينكه روزهاي آفتابي خيلي زياد است بايد نياز نوري گياه شناخته شود تا گياه در طي روزهاي بلند بخوبي از رشد رويشي برخوردار باشد. لذا گياهان روز كوتاه را به وسيله‌ي پايين آوردن ساعات روشنايي، بوسيله يك پرده تيره رنگ، و اصطلاحاً ايجاد شب­هاي طولاني به گل مي­بريم.
نور در گلخانه ها
در گلخانه­ها مقدار نور را به وسيله‌ي پوشاندن شيشه­ها با حصير، پاشيدن گِل و يا رنگ‌هاي قابل شست و شو و يا با استفاده از چادر­هاي الكترونيكي، كنترل مي‌كنيم.
كنترل رطوبت در گلخانه­ها
تأ­مين رطوبت يكي از پارامترهاي مهم در گلخانه­ها است. براي رشد و نمو گياهان، البته بايد نيازهاي رطوبتي گياهان را بشناسيم. بعضي از گياهان به رطوبت‌هاي خيلي بالا نياز دارند و بعضي ديگر به رطوبت كمتري نياز دارند، مثل گل كاغذي. بعد از شناخت نياز رطوبتي گياهان، آن‌ها را در گلخانه­هاي خاص خود جايگزين مي­كنيم يعني همه گياهان در يك نوع گلخانه نگهداري نمي‌شوند. در سطوح تخصصي و بزرگ، هر گلخانه براي يك محصول و يا تعدادي محصول مشابه با نياز­هاي يكسان در نظر گرفته مي‌شود.
راه‌ها و روش‌هاي مختلفي براي تأمين رطوبت گل‌خانه‌ها وجود دارد كه عبارتست از:
1. آبياري؛
2. پاشيدن آب به سقف و كف و جدار گلخانه؛
3.كاربرد دستگاه‌هاي بخار ساز.
گاز كربنيك در گلخانه­ها
كاربرد Co2 تقريباً معادل استفاده از مواد غذايي، كاربرد پيدا كرده است. در كشور ما كه گياهان از لحاظ نوري در وضعيت مناسبي قرار دارند مي‌توان با بالا بردن مصرف Co2 راندمان محصول را نيز بالاتر برد.
وجود Co2براي انجام عمل فتوسنتز ضروري است. اين واكنش شيميايي منجر به توليد محصول سبز يا عملكرد گياه مي­شود . در اين واكنشCo2 عامل بسيار مهمي تلقي مي­شود.
فرمول فتوسنتز
6 CO2 + 6 H2O à C6H12O6 + 6 O2
گلخانه­هاي ايزوله و با شرايط استاندارد داراي Co2هستند. لذا گلخانه­هايي كه ارتباط كمتري با فضاي خارج دارند و يا گلخانه­هايي كه تبادل گازي كمي دارند و در معرض رفت و آمد‌هاي مكرر و متوالي نيستند براي مصرفCo2 مناسب­تر هستند.
عوامل مؤثر در ميزان مصرف Co2
1. فصل و موقعيت زماني: در فصل‌هاي گرم و پر نور سال مقدار مصرف Co2 بيشتر است؛
2.نوع محصول: بسته به نوع محصول نياز به Co2 نيز متفاوت است؛
سن گياه: گياهان مختلف در سنين مختلف نيازهاي متفاوتي به Co23.دارند.
بسترهاي کشت، تکثير و پرورش گياهان زينتي
انواع محيط‌هاي كشت براي ريشه‌زايي
- ماسه؛
- پرلايت؛
- ورميکولايت؛
- مخلوط ماسه و پرلايت.
ماسه
- محيط کشت معروف؛
- فاقد هر گونه عناصر؛
- ارزش آن به واسطه وجود تخلخل كافي، وجود اكسيژن و حفظ رطوبت.
اولين محيط كشت ماسه است كه براي ريشه‌دار کردن گياهان ارزشي خاص دارد، زيرا قلمه‌هاي جدا شده از پايه‌هاي مادري ذخيره غذايي به اندازه کافي دارند. اندازه ذرات ماسه و تخلخل بين اين ذرات بسته به نوع قلمه‌ها متفاوت است پس بهتر است که براي قلمه‌هاي مختلف اندازه معيني از محيط کشت را استفاده کنيم.
پرلايت
- منشا آتشفشاني؛
- سفيد رنگ؛
- فاقد هرگونه ذخيره غذايي؛
- ارزش آن به واسطه ذخيره آب تا 4 برابر وزن خود.
دومين محيط کشت که براي تکثير قلمه‌ها استفاده مي‌کنيم پرلايت است. و به دليل خصوصيات ذكر شده، در ريشه‌دار شدن قلمه‌ها يا گياهاني که در غير محيط خاک پرورش مي‌يابند بسيار مفيد و مناسب است. اندازه ذرات پرلايت بين 4- 2/1 ميلي‌متر است و بسته به نوع مصرف و نوع قلمه براي تکثير از پرلايت‌هاي نرم و نسبتاً درشت استفاده مي‌کنيم. معمولاً مخلوطي از پرلايت‌هاي خيلي نرم و نسبتاً درشت به نسبت مساوي ترکيب مي‌کنيم و بعنوان يک بستر ريشه‌زايي از آن استفاده مي‌شود.
ورميكولايت
- ماده معدني از نوع ميكا؛
- حاوي سيليکات منيزيم، آلومينيم و آهن است.
در حقيقت يک رس حرارت ديده است که مي‌تواند مقدار زيادي آب را جذب کند. ورميکولايت بدليل قيمت نسبتاً بالايي که دارد مصرف چنداني ندارد. بعلاوه بعلت جذب آب حجمش زياد مي‌شود و نبايد تحت فشار قرار گيرد، زيرا تخلخلش را از دست مي‌دهد. فقط در موارد خاص براي سازگاري دادن يک گياه حاصل از کشت بافت در محيط جديد از اين ماده استفاده مي‌شود. بنابر اين براي تکثير معمول و متداول گياهان عمدتاً ماده مورد مصرف پرلايت يا ماسه است.
مخلوط ماسه و پرلايت
- به نسبت مساوي مخلوط مي‌شوند؛
- در سطح كاربردي مصرف زيادي دارد.
چهارمين محيط كشت، مخلوط ماسه و پرلايت است. به نسبت مساوي يک حجمي از پرلايت و ماسه نرم (همان چيزي که در اصطلاح باغباني ماسه بادي مي‌گويند) را با هم مخلوط مي‌کنند و قلمه‌ها را در آن قرار مي‌دهند. بعد از ريشه‌دار شدن قلمه‌ها و اطمينان از حجم ريشه، قلمه‌ها به محل مناسب ديگر انتقال مي‌يابند.
محيط‌هاي کشت قلمه‌ها فاقد هر گونه ذخيره غذايي بوده و بدليل آنکه فوق‌العاده سبک هستند تخلخل زيادي دارند و نمي‌توانند مواد غذايي را به مدت زيادي در خود نگه دارند. بعد از ريشه‌دار شدن گياهان چون نياز به عناصر معدني در گياه خيلي بالا مي‌رود، در يک خاک مناسب که ذخيره کافي اين مواد را دارند کشت مي‌شوند.
محيط‌هاي پرورشي گياهان – كشت خاكي
- متداولترين محيط کشت شناخته شده خاک يا Soilاست. تعريف خاک و انتظاري که از خاک براي نگهداري طولاني يک گياه مي‌رود، بسته به نوع گياه و نياز خاص غذايي آن گياه متفاوت است. گياهان علفي و آپارتماني نياز به يک بافت بسيار سبک دارند، بافتي که تخلخل کافي دارد و آب را به اندازه مناسب در خود نگهداري مي‌کند و ريشه‌ها در آن بخوبي تنفس مي‌کنند.
- ترکيبي با نسبت مساوي از خاک برگ، ماسه بادي و خاک زارعي و داراي يک بافت خوب و مناسب براي پرورش گياهان آپارتماني اصطلاحاً خاک سبک ناميده مي‌شود.
- خاک سنگين در باغباني کاربرد خيلي زيادي ندارد، فقط گياهاني که ساختمان ريشه‌اي بسيار قطور و قوي دارند مثل گل كاغذي و هم‌چنين شاه‌پسند درختي و درختچه ختمي چيني در خاک‌هاي سنگين بهتر رشد و نمو مي‌کنند.
- غير از خاك تركيبات مصنوعي ديگر مثل پيت هم استفاده مي‌شود. Peatخاكي است كه از بقاياي در حال تخمير اندام‌هاي مختلف گياهي بوجود آمده است. پيت‌هاي طبيعي حاصل تخمير خزه‌ها هستند. دو خزه معروف بنام‌هاي Sphagnum و Hyponum در اروپاي شمالي به وفور يافت مي‌شوند و معادني که از اين خزه‌ها در اروپاي شمالي بدست آمده تحت عنوان تورب يا پيت خالص به بازار عرضه مي‌شوند. پيتPH بسيار پاييني دارد و براي گياهان اسيد پسند و آن‌هايي که نياز به PH پايين دارند بسيار مناسب و ايده‌آل است.
هيدروپونيك – كشت بدون خاك گياهان
- پرلايت؛
- ورميكولايت؛
- پشم سنگ؛
- پوكه معدني.
البته اين مواد فاقد هر گونه ذخيره غذايي هستند و مواد غذايي بطور مصنوعي به اين سيستم‌ها بايد اضافه شوند. پرلايتي كه مواد غذايي لازم به آن اضافه شده باشد بحث محيط كشت هيدروپونيک Hydroponic را به ميان مي‌آورد. معادن خاك پيت در چند ناحيه (عمدتاً در شمال ايران) شناسايي شده‌اند ولي اين معادن دقيقاً حاصل تخمير دو خزه معروف هاپونوم Hyponum و اسفاگنوم Sphagnum نيستند. پيت يا تورب ايران رنگ روشن‌تري دارد در حاليکه پيت اروپا داراي رنگ قهوه‌اي بسيار تيره است. PH پيت در معادن ايران خيلي زياد و گاهي بيش از 7 مي‌باشد (يعني از حد خنثي کمي بالاتر است) ولي PH پيت‌هاي اروپايي حدود 5/4 است. هم‌چنين معادن كشف شده در ايران قابل توسعه در سطح وسيع نمي‌باشند.
رشد و نمو
مهم‌ترين عامل بعد از بستر رشد، عوامل موثر در رشد و نمو گياه مي‌باشند. ابتدا تفاوت بين رشد و نمو را يادآور مي‌شويم (البته اين تفاوت در فرهنگ نامه انگليسي بيشتر نمايان است).
رشد يا Growthبزرگ شدن سلول‌ها و افزايش تعداد سلول‌ها را گويند. به عبارت ديگر منظور از رشد افزايش تعداد و حجم سلول‌هاست.
نمو يا Developmentبه مفهوم اختصاصي شدن و تمايز سلول‌هاست. ممكن است سلولي رشد زيادي داشته باشد ولي نمو نكرده باشد. هر وقت گياه از مرحله‌اي وارد مرحله‌ي ديگر شود نمو يافته است. مثلاً گياه گلخانه‌اي را در نظر بگيريد كه چند سالي رشد رويشي داشته ولي تا زماني كه وارد فاز گل‌دهي نشده باشد نمو نداشته است. به معناي ديگر نمو پديده‌ي تخصصي شدن سلول‌هاست.
عوامل موثر بر رشد و نمو
داخلي:
الف) عوامل ژنتيكي،
ب) هورمون‌هاي نباتي.
خارجي:
الف) حرارت،
ب) رطوبت،
ج) نور،
د) گازها.
ابتدا به تعريف عوامل داخلي مي‌پردازيم. خصوصياتي را كه عوامل خارجي بر آن بي‌تاثيرند را عوامل ژنتيكي مي‌گويند. وقتي خصوصيات، صفر ذاتي هستند طوري كه عوامل خارجي بر آن‌ها بي‌تاثيرند، براي مثال اگر گياهي گل‌هاي صورتي دارد عوامل خارجي نمي‌توانند رنگ گل‌هاي آن را تغيير بدهند.
كنترل اعمال فيزيولوژي گياهان در مبحث هورمون‌ها گنجانده شده است
کاربرد هورمون‌هاي گياهي
هورمون
هورمون به موادي اطلاق مي‌شود که به مقدار بسيار ناچيز در يک اندام معين از گياه بوجود مي‌آيد و در اندام‌هاي ديگر استفاده مي‌شود. با اين تعريف شايد تصور شود که هورمون‌ها صرفاً جزء مواد کاملاً درون ساز گياه هستند، اما همواره اينطور نيست زيرا هورمون‌ها هم در داخل اندام‌هاي گياهي و هم به شکل سينتتيک و شيميايي در خارج ساخته مي‌شوند و روي گياه القا مي‌شوند. بنابراين علي رغم اينکه يک تفاوت ناچيز بين اين دو نحوه ساخت هورمون موجود است بيشترين تفاوت مربوط به اصطلاح انگليسي است.
در فارسي هم موادي که بصورت طبيعي در گياه ساخته مي‌شوند و هم موادي که به صورت مصنوعي از خارج به گياه القا مي‌شوند را تحت عنوان هورمون مي‌شناسند، اما در اصطلاح انگليسي موادي را که بصورت طبيعي (در داخل گياه) ساخته مي‌شوندPlant Hormone و موادي که بطور مصنوعي (در خارج از گياه)‌ساخته مي‌شوند را تحت عنوانPlant Growth Regulators يعني تنظيم کننده‌هاي رشد گياهي مي‌شناسند. در تقسيم بندي‌هاي خيلي قديمي‌تر هورمون‌ها بر حسب نوع قابليت يا کاري كه به عهده دارند، به پنج دسته تقسيم مي‌شوند.
هورمون‌ها
1- اكسين‌ها Auxines
2- ژيبرلين‌ها Giberellines
3- سيتوكينين‌ها Cytokinines
4- بازدارنده‌هاي رشد Inhibitors
5- اتيلن Ethylene
اکسين‌ها Auxines
عوامل موثر بر عملكرد هورمون‌ها در روي گياهان زينتي
غلظت Dosageهورمون مصرفي؛
سن فيزيولوژيكي گياه
اکسين‌ها جزء اولين گروه هورمون‌هاي كشف شده هستند كه وظايفي همچون تسريع در ريشه‌زايي گياهان و ريزش گل‌هاي اضافي درختان ميوه را بر عهده دارند. مهم‌ترين عاملي که روي عملکرد اکسين‌ها تأثير گذار بوده مقدار مصرف اکسين و يا غلظت هورمون مصرفي است. گاهي اوقات يک اکسين معين عامل رشد و تقسيم سلولي است. اما اگر همين ماده را در غلظت Dosage خيلي زياد بکار بريم، باعث مرگ و از بين رفتن گياه مي‌شود. بنابراين در مصرف هورمون‌ها مخصوصاً اکسين‌ها غلظت مصرف اهميت زيادي دارد. عامل ديگري که در روي عملکرد و يا وظيفه خاص اکسين اثر گذار است سن فيزيولوژيکي گياه مورد استفاده است. بسته به اينکه گياهان در چه مقطع سني قرار گرفته‌اند غلظت مصرفي اکسين و زمان القا آن به سن متغير است و نتايج متفاوتي دارد. اما بطور کلي مهم‌ترين وظايفي را که براي اکسين‌ها مي‌شناسيم عبارتند از :
تسريع در ريشه زايي گياهان سخت ريشه‌زا 3000 ppm - 8000 ppm- مخصوصاً در سطوح بزرگ و واحدهاي توليدي بزرگ که سرعت ريشه‌دار شدن گياه و زمان آن اهميت دارد، مصرف و کاربرد اکسين‌ها داراي جايگاه ويژه‌اي است؛
عامل تُنُك کننده در محصولات سال‌آور- به اين طريق باعث ريزش گل‌هاي اضافي درختان مي‌شود. مثلاً در درخت سيب حالت سال‌آوري وجود دارد. بدين صورت که در بعضي از سال‌ها ميوه زياد توليد مي‌كند و در سال ديگر محصول بسيار ناچيزي دارد. کاربرد اکسين‌ها باعث مي‌شود که در سال‌هاي پر محصول تعداد گل‌هاي قابل تبديل به ميوه کم شود و در نتيجه عملکرد گياه در سال‌هاي مختلف به شکل متعادلي نگه داشته شود.
ژيبرلين‌ها Giberellines
مهم‌ترين كاربرد ژيبرلين‌ها GA
جايگزيني سرما در غده‌ها؛
جايگزيني سرما در بذر
دسته نسبتاً بزرگ از هورمون‌هاي گياهي ژيبرلين‌ها هستند که در سال‌هاي حدود 1940 شناخته شدند. کاربرد ژيبرلين‌ها در باغباني به درشت کردن حبه‌هاي انگور، وادار كردن غده يا پياز براي گل‌دهي و جايگزيني سرما در بعضي از بذرهاي گياهان است. بهترين و پرمصرف‌ترين جاي مصرف GA در ژيبرلين‌ها در Flowery culture است که غده‌ها و پياز‌ها را به کمک سرما وادار به گل‌دهي مي‌کنيم، بنابراين ژيبرلين‌ها جايگزين سرما مي‌شوند. با تيمار ژيبرلين دوره 3 تا 5 ماهه را که پيازها لازم دارند تا وارد مرحله گل‌دهي شوند را بسيار کوتاه‌تر مي‌كنند.
وظيفه ديگر ژيبرلين‌ها جايگزيني سرما در بعضي از بذرها مي‌باشد. بعضي از بذرهاي گياهان زينتي نظيرانواع نسترن‌ها نيازمند طي يک دوره سرما قبل از جوانه‌زني هستند، لذا وقتي اين بذرها را با GA که مخفف ژيبرلين اسيد است تيمار کنيم آن را جايگزين يک دوره سرما کرده‌ايم. لازم به ذكر است که تعداد ايزومرهاي ژيبرلين خيلي زياد است از GA1- GA47 شناخته شده‌اند، و در کارخانجات مواد شيميايي توليد مي شوند اما GA3 کاربرد بيشتري دارد. مشخص كردن نوع هورمون و مقدار آن كار بسيار دقيق و ظريفي است كه در آزمايشگاه‌هاي تخصصي با استفاده از دستگاه HPLC صورت مي‌گيرد.
سيتوكينين‌ها Cytokinines
سيتوکنين‌ها دسته‌اي از هورمون‌ها هستند که وظايف خاص و بسيار تخصصي بر عهده دارند. سيتوکنين‌ها وظايفي همچون کمک به تقسيم سلولي و جلوگيري از پير شدن گل‌هاي شاخه بريده را بر عهده دارند كه كمياب و گران قيمت بوده و دز مصرفي آن‌ها كم است. نقش ديگر سيتوکنين‌ها جلوگيري از پير شدن گل‌هاي شاخه بريده Cut flowers است. سيتوکنين‌ها در محلول پاشي‌هاي آبي و شيميايي روي شاخه‌هاي بريده شده كه براي مدت طولاني نگهداري مي‌شوند، کاربرد بسيار خوبي دارند. انواع سيتوکنين‌ها عبارتست از بنزيل آمينوپورين، زآتين و کينيتين.
بازدارنده‌هاي رشد Inhibitors
دسته چهارم از هورمون‌هاي گياهي بازدارندگان رشد هستند که نقش متضاد بقيه هورمون‌ها را دارند.نقش سه دسته اول اكسين‌ها، ژيبرلين‌ها و سيتوكينين‌ها در تشويق گياه به رشد و نمو است ولي ايندسته نقش جلوگيري كننده در رشد را دارند. در گياه بنت قنسول Euphorbia Pulcherrimaصورت مي‌توان از بازدارنده‌اي مثل B9 استفاده كرد. گياهان زينتي کاربرد خوب و بسيار اقتصادي دارند واستفاده از اين بازدارنده‌ها باعث مي‌شود گياهان کوتاه اما کامل از نظر ساختمان رشدي داشته باشيم. يك پا كوتاهي دسته‌اي ديگر از مواد بازدارنده که در گياهان زينتي استفاده مي‌شوند آلار SADH است، گر چه در بعضي از مجامع جهاني منع شده است اما چون مورد استفاده آن براي گياهان زينتي است و مصرف خوراكي ندارد همچنان قابل استفاده است. بهترين مورد استفاده از آلار يا SADH در طولاني كردن خوشه‌هاي گل گياه کاغذي است.
اتيلن Ethylene
بر خلاف چهار دسته ديگر (كه ابتدا خاصيت هورموني آن‌ها شناخته شده)، اتيلن ابتدا به عنوان گازي فرار شناخته شد بعد بعنوان هورمون شناسايي شد. اتيلن را در گياهان زينتي عمدتاً بعنوان هورمون پيري مي‌شناسيم، هر وقت که بخواهيم گياهان را به سمت بلوغ و پيري ببريم کاربرد اتيلن توصيه مي‌شود. اتيلن گازي فرار است كه در گياهان زينتي به هورمون پيري شهرت داشته و باعث رسيده شدن ميوه‌هايي هم‌چون موز و گوجه‌فرنگي مي‌شود. مصرف اتيلن بر روي سبز زدايي يا رسيدن ميوه‌جات مفيد است. اما در گياهان زينتي بدليل تشويق به طرف پيري و بلوغ خيلي مفيد نيست. اتيلن بر روي گياهان خانواده Coleus blumei خصوصاً گياه آيکما Aechema خيلي مؤثر بوده و باعث رشد و انگيزه گل دهي در گياه مي‌شود. براي جلوگيري از فعاليت اتيلن و جوان ماندن گياه از مواد شيميايي و تركيبات نقره مثل نيترات نقره و تيو سولفات نقره 8-Hydroxy puinoline استفاده مي‌كنند. هم‌چنين ماده‌ي شيميايي ديگر به نام متيل سيكلو پروپان Methyle Cyclo Propane (1-MCP) را بصورت قر‌ص‌هايي در ظرف‌هاي بسته‌بندي گياه قرار مي‌دهند تا گل مدتي شاداب باقي بماند.
تکثير گياهان
طريق مختلف تكثير
1- مستقيم يا جنسي Sexual Propagation
2- غير مستقيم يا رويشي Vegetative Propagation
تکثير مستقيم Sexual Propagation
تکثير مستقيم بيشتر بعنوان تکثير بذري شناخته شده است. اساس کار در اين روش استفاده از بذر گياه است. بذر يا Seed از ترکيب دانه‌هاي گرده گل‌هاي نر و خامه گل‌هاي ماده بوجود مي‌آيند كه به دو شكل هموزيگوت و هتروزيگوت وجود دارند. بعد از اين ترکيب چنانچه گرده و مادگي از يک جنس باشند بذر حاصل را بذر همگن يا اصطلاحاً Homozygot مي‌نامند و چنانچه بذر بدست آمده از آميزش دانه‌هاي گرده غير از گياه مادر باشد بذر حاصل را ناهمگن يا اصطلاحاً Heterozygot ‌گويند. معمولاً اين روش براي گياهاني كه ناهمگني يا Heterozygot دارند (مثل گل‌هاي يك ساله كه نياز به تنوع و چند رنگي بيشتري دارند) از ديدگاه توليد كننده بهتر است. هم‌چنين در جاييكه اين روش مقرون به صرفه است (مثلاً در گياهاني كه تكثير به روش غير بذري مدت زمان طولاني مي‌گيرد) استفاده مي‌شود. مزاياي بذر کاري
1) ارزانتر بودن نسبت به روش غير جنسي؛
2) انبار كردن بذر به مدت طولاني؛
3) كنترل بيماري‌هاي ويروسي.
مي‌توان بذر را براي مدت طولاني در انبار نگهداري کرد بدون آنکه آسيبي به وضعيت رويشي و ژنتيکي آن وارد شود. هم‌چنين از آنجا که بيماري‌هاي ويروسي عموماً بوسيله بذر انتقال پيدا نمي‌کنند لذا تکثير بذري راه مطمئن براي کنترل بيماري‌هاي ويروسي است.
معايب کشت و کار با بذر
1) به علت تفرقه صفات، يكنواختي لازم وجود ندارد؛
2) دوره نو نهالي طولاني‌تر است؛
3) كيفيت اوليه بذر از بين مي‌رود.
براي آن دسته از گياهان که نياز به يکنواختي دارند روش بذر کاري براي تکثير آن‌ها مشکل آفرين است. هم‌چنين در بعضي از گياهاني كه زمان لازم براي بلوغ و به گل رفتن گياه طولاني است، هزينه زيادي دارد. مثلاً زمان لازم براي درخت گلابي حداقل 7 تا 8 سال است تا يک پايه بذري به درخت ميوه تبديل شود.
روش‌هاي بذركاري
بذر کاري به دو روش مستقيم و نشا کاري انجام مي‌شود. روش مستقيم براي بذرهايي با اندازه متوسط عملي است که رويش آن‌ها با مشکل زيادي همراه نيست. گل آحار و جعفري به روش مستقيم بذركاري مي‌شوند. تعداد زيادي از بذرهاي گياهان زينتي نياز به نشا کاري دارند. در روش نشا کاري ابتدا بذرها را در يک جعبه کشت يا گلدان نشا کشت مي‌کنيم. بعد از اينکه اندازه گياهان و نشاها به حد معيني رسيد و معمولاً اين حد يک اندازه 4 تا 6 برگه است آنوقت گياهان را به محل اصلي انتقال مي‌دهيم.
نكات لازم در روش بذر کاري
1- آماده سازي بذر قبل از بذركاري؛ آماده کردن بذرهاي معمولي کار مشكلي نيست کافي است بذر تازه، کاملاً يکنواخت و فاقد هر گونه بذر علف‌هاي هرز يا گياهان ديگر در اختيار داشته باشيم.
2- تيمار قبل از كشت؛ گاهي براي اينکه بذر بعضي از گياهان سبز شود قبل از رويش يا کشت بذر بايد عملياتي را بر روي آن‌ها انجام دهيم تا بذرها را براي جوانه زدن آماده کنيم و اصطلاحاً به آن تيمارهاي قبل از کشت مي‌گويند.
كشت بذر (تيمارهاي قبل از كشت)
عمليات قبل از كشت بذر را تيمارهاي قبل از كاشت مي‌گويند.
الف) خيساندن بذرها؛
ب) رفع سرما
Stratification ؛ اين اصطلاح براي آن دسته از بذرها استفاده مي‌شود که براي رويش نياز به يک دوره سرما دهي دارند يعني اگر يک دوره سرما را طي نکنند قادر به جوانه زدن نيستند.
ج) نرم كردن پوست‌هاي سخت گياهان به وسيله اسيد سولفوريك؛ پوست‌هاي بسيار سخت بعضي از گياهان تا نرم نشوند قادر به جوانه زني نخواهند بود. بسته به نوع گياه و نياز ما روش تكثير جنسي يا غير جنسي را انتخاب مي‌كنيم. اگر نياز به گياهان يكدست و يكنواخت داريم از تكثير غير جنسي استفاده مي‌كنيم. اما بيشتر براي گياهان فضاي سبز از روش تكثير بذري استفاده مي‌شود.
هم‌چنين بسته به نوع بذر (ريزي و درشتي بذر)‌ نوع كاشت فرق مي‌كند. بذرهاي ريز اطلسي را ابتدا با خاك خيلي سبك مخلوط نموده و سپس در سطح خاك گلدان مورد نظر پخش مي‌كنيم. از آنجا كه پوشش روي بذر نيز به اندازه‌ي بذر بستگي دارد، حدود نيم سانتي‌متر خاك روي بذرها ريخته و آبياري نيز با احتياط انجام مي‌گيرد. هنگاميكه بذرها رشد كرده و 4 برگي شدند گياه به گلدان اصلي منتقل مي‌شود. بذرهاي هميشه بهار درشت هستند و به فواصل معين در گلدان كاشته مي‌شوند و روي آن‌ها را با خاك بيشتري (حدود 2- 5/1 سانتي‌متر) مي‌پوشانيم و آب مي‌دهيم.
تکثير غير جنسي
اساس روش تكثير غير جنسي
هر يک از سلول‌هاي هر كدام از گياهان توانايي ساخت يک گياه کامل همانند پايه مادري خود را دارند. و كلاً هر روشي كه بوسيله آن هر يك از اندام‌هاي گياهي به يك گياه كامل تبديل شود، يكي از زير رده‌هاي اين روش است.
انواع روش‌هاي تکثير غير جنسي
1) کشت بافت؛
2) تقسيم بوته؛
3) استفاده از اندام‌هاي زيرزميني؛
4) استفاده از ساقه و برگ بعنوان قلمه؛
5) استفاده از جوانه‌ها بعنوان پيوند؛
6) استفاده از ساقه‌هاي رونده؛
7) خوابانيدن.
كشت بافت
كشت بافت كار نسبتاً تخصصي بوده و نياز به دستگاه‌هاي مخصوص دارد كه در اينجا مورد بحث نيست.
تقسيم بوته Succres
استفاده از تقسيم بوته براي تکثير گياهان زينتي کاربرد زيادي دارد و تعداد زيادي از گياهان به اين روش تکثير مي‌شوند. استفاده از اين روش بدليل اينکه گياه کامل و ريشه‌دار از پايه مادري جدا مي‌شود و عيناً شبيه پايه مادري شروع به رشد و نمو مي کند، يک روش نسبتاً آسان و بدون هيچ گونه خطر از نظر سازگاري با محيط است و هيچ تغيير ژنتيکي در آن اتفاق نمي‌افتد. نمونه اين نوع تکثير را مي‌توان در ديفن باخيا، سانسويريا و آنتوريوم مشاهده کرد.
استفاده از اندام‌هاي زيرزميني
انواع پيازها و ريزوم‌ها از اين طريق تكثير مي‌شوند. در جلسه آينده به بحث در اين مورد مي‌پردازيم.
خوابانيدن Layering
تکثير بوسيله خوابانيدن ياLayering يک روش نسبتاً ساده و کم هزينه است. فقط بايد دقت داشت که همه گياهان با اين روش قابل تکثير نيستند. برخي از درختان و درختچه‌ها و تعدادي از پيچ‌هاي زينتي با اين روش تكثير مي‌شوند.
روش کار بدين صورت است که بخش‌هايي از ساقه که در حال رشد است را درون خاک حفر مي‌کنيم و مقداري خاک بر روي آن مي‌ريزيم. بخش‌هايي که در زير خاک هستند ريشه‌دار مي‌شوند و بعد از ريشه‌دار شدن آن‌ها را از پايين‌ترين محلي که براي خاک ريختن انتخاب کرده‌ايم قطع مي‌کنيم و بعنوان يک گياه جديد به محل مورد نظر انتقال مي‌دهيم. اين روش تکثير در گياهاني نظير پيچ لوني سرا (ياس امين‌الدوله)، ياس زرد و پيچ اناري و تعداد ديگر از گياهان قابل استفاده است.
استفاده از ساقه و برگ به عنوان قلمه
روش‌هاي قلمه برداشتن بر حسب اينکه از کدام قسمت ساقه صورت گيرد اسامي مختلفي دارند.
انواع قلمه ساقه
- قلمه چوبي Wood Cutting
- قلمه نيمه چوبي؛
- قلمه سبز؛
- قلمه علفي؛
- قلمه برگ.
قلمه يا Cuttingاستفاده ا ز بخش‌هاي ساقه و گاهي برگي بعضي از گياهان زينتي مي‌باشد كه قابليت ريشه‌زايي سريع دارند. اگر آخرين قسمت ساقه يا بخش رشد يافته سال قبل در قلمه استفاده شود، قلمه چوبي يا اصطلاحاً Wood Cutting مي‌گويند. بيشتر درختان ميوه، درختچه‌هاي زينتي، گياهان برگ ريز و گياهان خزان دار به کمک اين روش تکثير مي‌شوند. در اين روش طول قلمه 10 تا 25 سانتي‌متر است و بسته به نوع قلمه و تعداد، 3 تا 7 گره در قلمه باقي مي‌ماند. اين چنين قلمه‌هايي فاقد برگ هستند، چون زمان قلمه گيري اين گونه گياهان به دوره خواب گياهان نزديک مي‌شود (حدوداً از اواسط آبان به بعد) .
قلمه‌هايي كه بافت محكمي دارند، كمي خشبي شده ولي انعطاف لازم را دارند و حاصل رشد سال جاري هستند را قلمه‌هاي نيمه چوبي يا نيمه خشبي گويند. درختچه‌هاي زينتي و سوزني برگان و تعدادي از گياهان گلخانه‌اي نظير آکاليفا Acalypha و گل کاغذي به اين وسيله تکثير مي‌شوند. طول قلمه‌ها حدود 10 تا 15 سانتي‌متر بوده و 3 تا 4 گره روي ساقه بجاي مي‌ماند. قلمه‌ها بدون برگ يا با داشتن يک يا دو برگ کشت مي‌شوند.
قلمه‌هاي سبز، حاصل رشد جاري گياه و حامل مريستم انتهايي هستند و به سرعت ريشه‌دار مي‌شوند. چنين قلمه‌هايي طولي در حدود 5 تا 10 سانتي‌متر دارند و حداقل داراي دو گره هستند و معمولاً برگ دارند و با يک يا دو برگ در محيط ريشه زايي کشت مي‌شوند. اين قلمه‌ها تقريبا در تمام گياهان زينتي مانند سوزني برگ‌ها از قبيل كاج مطبق و آلوکالياها قابل استفاده مي‌باشند.
نوع ديگر قلمه‌هاي ساقه، قلمه‌هاي علفي يا Herbaceous Cutting است که در گياهان زينتي نظير انواع فوتوس‌ها، ديفن باخيا و برگ انجيري کاربرد دارند.
نوع ديگر قلمه، قلمه برگ است. برگ‌هاي بعضي از گياهان قابليت ريشه دار شدن دارند. عمده برگ‌هاي ريشه زا برگ‌هاي کامل هستند. يعني بايد يک برگ کامل همراه با دم برگش در بسترهاي تکثير کشت شود در حاليکه بعضي از برگ‌ها را بوسيله تکه کردن يا قطعه كردن، مي‌توان تکثير کرد مانند برگ‌هاي بگونياي ريزوم‌دار و سانسويريا.
تکثير بوسيله اندام‌هاي زير زميني
اندام‌هاي زيرزميني
- ساقه‌هاي تغيير شكل يافته (پيازها)؛
- بخش‌هاي گوشتي ريشه.
گل گلايول با پياز تو پر بوسيله اندام‌هاي زيرزميني تكثير مي‌شود. هم‌چنين گل سنبل با پيازهاي حساس و سخت ريشه‌زا تكثير پيدا مي‌كند. ريزوم‌ها بخشي از ساقه زيرزميني گياه هستند که بعنوان عامل تکثير از آن استفاده مي‌شود. حال به معرفي بعضي از گياهاني كه به اين وسيله تكثير مي‌شوند، مي‌پردازيم.
گل اختر
گل اختر يا کانا از خانواده کاناسل است که يک گياه تابستانه با گل‌هاي بسيار زيبا به رنگ‌هاي متنوع مي‌باشد. بدليل اينکه برگ‌هاي بزرگ و متراکم توليد مي‌کند در زماني که گياه روي گل نيست براي فضاي سبز مناسب است. بخش تکثيري اين گياه، يک ريزوم بسيار جوان، فعال و مرتب در حال جوانه زدن است بنابراين مي‌توان با قطعه کردن ريزوم اين گياه را تکثير کرد. هم‌چنين ريزوم‌هاي برخي از بگونياها و اخترها نمونه بارز اين دسته از گياهان مي‌باشند.
عامل تکثير در گياهان پيازي (بعنوان مثال گلايول)، پيازچه‌هاي بسيار کوچک هستند که در کنار پياز مادري رشد مي‌کنند. پيازچه‌ها را چند سال‌ متوالي (3 تا 4 سال) در زمين مرغوب مي‌کارند و زماني که پيازها به اندازه معين رسيدند، گل مي‌دهند.
استفاده از جوانه‌ها بعنوان پيوند
عمل پيوند ياGrafting متصل کردن دو قسمت گياهي است، بطوريكه اين دو قسمت بوسيله باززايي با هم کاملاً جوش خورده و يک گياه را تشکيل دهند. معمولا بر روي همه درختان ميوه عمل پيوند صورت مي‌گيرد. هم‌چنين گل سرخ از خانواده رزاسه عموماً با روش پيوند تکثير مي‌شود.
در عمل پيوند دو بخش پايه و پيوندك وجود دارد. بخش پاييني و اصلي که پايه ياStock ناميده مي‌شود و بخشي را که از گياه ديگر جدا مي‌شود و روي گياه مادري چسبانده مي‌شود را اصطلاحاً پيوندک Scion مي‌گويند. بنابراين پايه و پيوندک دو عامل مهم در موفقيت پيوند هستند. انتخاب پيوندك و سازگاري پيوندك مهم مي‌باشد، زيرا هر پايه با هر پيوندكي عمل پيوند موفقي نخواهد داشت.
پايه بسته به نوع گياه مي‌تواند نهال يك ساله يا شاخه بسيار باريك باشد. نسترن‌ها گياه بومي كشور ايران هستند. در پايان سال اول يا دوم وقتي ضخامت پايه نسترن به اندازه يك مداد معمولي شد مناسب پيوند است. دو نوع پيوند وجود دارد. پيوند جوانه و پيوند شاخه كه هر دو آن بر روي نسترن انجام مي‌شود.
پيوند
1) نيمانيم يا انگليسي
2) پيوند اسكنه از انواع پيوند شاخه هستند.
پيوند انگليسي در فصل زمستان و بر روي گياهاني چون رز، نسترن و كلماتيس انجام مي‌گيرد. لازم به ذكر است كه پيوند اسكنه احتياج به چسب پيوند دارد تا باز زايي بخش‌هاي جدا از هم راحت صورت گيرد.
معمول‌ترين پيوند جوانه، پيوند شكمي يا Tاست، كه در اواسط فصل بهار يا اواخر شهريور قابل انجام است و نيازي به چسب پيوند ندارد.
معمولاً پايه و پيوندك را از يك خانواده انتخاب مي‌كنند تا شانس سازگاري بيشتر باشد. دو نشانه بارز ناسازگاري پايه و پيوندك عبارتند از
الف) برجستگي در بخش طوقه،
ب) نامتناسب بودن رشد پايه و پيوندك.
معمولاً بعد از گذشتن 2 يا 3 سال از پيوند علائم ناسازگاري مشخص مي‌شون

منبع: حرفه و فن

[amin2000]

گل میمون
Antirrhinum majus

گل میمون یکی از گلهای زینتی است که در باغبانی بسیار معمول است و در فصل تابستان با گلهای رنگارنگ و مخملی خود جلوه خاصی به باغچه ها می دهد.
این گیاه از جنس Antirrhinum و متعلق به خانواده scrophulariaceae میباشد. از گلهای زینتی دیگری که از این خانواده در باغبانی معمول است گل انگشتانه Digitalis و گوشی calceolaria را می توان نام برد
از جنس Antirrhinum حدود 40 گونه مختلف علفی یکساله و دو ساله و چند ساله و نیمه درختچه ای شناسایی شده که یکی از این گونه ها Antirrhinum majus میباشد که نام علمی گل میمون است که از گیاهان علفی چند ساله این جنس میباشد ولی معمولا" از آن به‌عنوان گل یکساله استفاده می شود و دارای تعداد زیادی واریته و فرم مختلف میباشد . طول گیاه و رنگ و اندازه گل در واریته های مختلف متفاوت بوده و همین تنوع این گونه را جزء یکی ازپر استفاده ترین گیاهان در گلکاری قرار می‌دهد.
ارتفاع این گیاه در واریته های مختلف بین ده سانتیمتر تا یک متر متغییر است . از فرم های بلند آن برای گل بریده و از فرم های کوتاه آن برای کاشت در حاشیه باغچه ها میتوان استفاده کرد.

[amin2000]

پجی فیتوم

PACHYPHYTUM

یکی از جنسهای کوچک برگ گوشتی ها است که تنها شامل 9 گونه بوده و با ساق عروس نسبت خویشاوندی دارد . برگهای گوشتالود بوده و مملو از شیره گیاهی هستند . گیاه نمای بسیار زیبائی دارد اما چنانچه به آن دست زده شود ممکن است صدمه ببیند . اگر از آن خوب مراقبت گردد گل نیز میدهد . در زمستان بیکدوره استراحت نیاز دارد و درجه حرارت میتواند تا 2 درجه سانتیگراد کاهش یابد . متقابلا" تابستانها به مکان آفتابی احتیاج دارد. هیچگاه برروی آن آب نپاشید و بندرت به آن آب بدهید . برگها به آسانی از گیاه جدا شده و اگر کمی آب آنها خشک شده و مجددا" کاشته شوند تولید ریشه و گیاه جدید خواهند کرد .

[ghazal_ak]

● مشخصات گیاه:
پامچال٬ گیاهی است علفی٬ چند ساله و متعلق به تیره پامچال (Primulaceae) که منشاء آن اروپای مرکزی و آسیا گزارش شده است و بطور وحشی در جنگل ها و بیشه زارها می روید.
پامچال دارای ریزومی استوانه ای به رنگ قهوه ای تیره به طول ۱۰ سانتی متر بوده و ضخامت آن ۰.۵ سانتی متر می باشد. در قسمت فوقانی ریزوم٬ اثر برگ ها و ساقه هایی که در سال های قبل منشعب شده اند٬مشاهده می شود.
از اندامهای مذکور ریشه هایی به رنگ زرد یا خاکستری به طول ۲۰ تا ۲۵ سانتی متر و به ضخامت ۱ میلی متر منشعب می گردند. برگ ها تخم مرغی شکل و دندانه دارند و به صورت طوقه در پای ساقه قرار می گیرند که مستقیماْ از قسمت فوقانی ریشه منشعب شده اند. نوک برگ ها بدون زاویه و کم و بیش منحنی شکل است. سطح برگ ها برجسته و مواج به نظر می رسد. برگ های جوان کمی خمیده هستند. طول برگ ها متفاوت است و به شرایط اقلیمی محل رویش گیاه بستگی دارد (بین ۶ تا ۱۰ سانتی متر) و پهنای آن ۲.۵ تا ۳ سانتی متر است.
این برگ ها محتوی ۲٪ ساپونین . ۱٪ ویتامین ث است. گل های پامچال در انتهای ساقه هایی به نام هامپ قرار دارد که طول آن بین ۱۰ تا ۳۰ سانتی متر است و به صورت وارونه قرار می گیرد.هامپ فاقد انشعاب ها یا هرگونه برگ می باشد.گل ها به شکل فنجان٬ کمی پهن دارای گلبرگ هایی به رنگ زرد یا نارنجی اند. این گل ها در فصل بهار٬ بین ماههای فــــروردین - اردیبهشت تشکیل می شوند.
گل ها حاوی مقدیر کمی اسانس٬ ساپونین و ترکیبات فلاونوییدی است.
میوه از نوع کپسول بوده و محتوی بذرهای کوچکی به رنگ قهوه ای تیره است. وزن هزار دانه٬ ۱ تا ۴/۱ گرم است.
ریشه محتوی ۵ تا ۱۰٪ ساپونین با ساختمان تری ترین است که شامل " فنیل گلیکوزیدهایی" نظیر پری ورین و پری مولاورین و همچنین حاوی مقادیر فراوانی اسید پری مولیک می باشد.

● نیازهای اکولوژیکی:
پامچال خاک های قلیایی را ترجیح می دهد و در خاک های حاوی مقادیرفراوان ترکیبات کلسیم٬ به خوبی رشد می کند. این گیاه می تواند خشکی را تا مدت محدودی تحمل کند.

● تکثیر گیاه:
کاشت و تکثیر این گیاه به وسیله ی بذر و به طریق رویشی انجام می گیرد.
تکثیر بوسیله بذر: اگرچه تکثیر پامچال از طریق بذر امکان پذیر است٬ ولی روش مناسبی نیست زیرا رشد و نمو گیاهان به کندی صورت می گیرد ٬ به طوری که پس از سه سال می توان ریشه ها را برداشت نمود.
تکثیر رویشی: تکثیر رویشی از طریق تقسیم بوته انجام می شود و اوایل بهار٬ زمان مناسبی برای تکثیر پامچال است.
پس از خارج کردن گیاهان ۲ تا ۳ ساله از خاک٬ هر یک را به چند بوته تقسیم و آنها را در ردیف هایی به فاصله ی ۴۰ سانتی متر کشت می کنند. فاصله ی دو بوته روی ردیف٬ ۲۰ سانتی متر مناسب است. گیاهانی که به طریق رویشی تکثیر می شوند رشد و نمو مناسبی دارند و پائیز سال بعد می توان آنها را ( اعم از ریشه٬ ساقه یا گل ) برداشت کرد.

● برداشت محصول :
اوایل بهار٬ قبل از رویش گیاهان و همچنین در فصل پائیز٬ ریشه ها محتوی حداکثر مقدار ماده موثره می باشند٬ لذا در هر دو زمان یاد شده می توان آنها را برداشت کرد. اگرچه در بعضی از کشورها از آغاز گلدهی ریشه را برداشت می کنند٬ ولی بهترین زمان برداشت ریشه ٬ پائیز می باشد. پس از برداشت٬ ریشه ها را کاملاْ شسته و تمیز می کنند و سپس در دمای ۴۰ تا ۴۵ درجه خشک می نمایند. گلها پس از برداشت باید بلافاصله خشک شوند.
تاخیر در خشک کردن گل ها٬ باعث تغییر رنگ و کاهش مواد موثره آن می شود. از آنجایی که برگ ها خاصیت دارویی دارند٬ می توان آنها را به لحاظ داشتن ویتامین ها و ساپونین ها٬ مورد استفاده قرار داد.
دمای مناسب برای خشک کردن برگ ها٬ ۷۰ تا ۸۰ درجه سانتی گراد است. در این دما٬ بدون هیچ گونه آسیبی به مواد موثره برگ ها٬ می توان آنها را خشک نمود. زمان مناسب برای جمع آوری گلها٬ هنگامی است که کاملاْ باز شده باشند. گل ها را باید بدون کاسبرگ ها برداشت نمود.
معمولاْ از هر ۳ تا ۳.۵ کیلوگرم ریشه ی تازه و ۶ تا ۷ کیلوگرم گل و ۵ کیلوگرم برگ پس از خشک شدن٬ یک کیلوگرم از هریک حاصل می شود.

منبع:
سجاد بدیعی
پایان مطلب

[Vmusic]

گل رازقی

گل رازقی که از لحاظ عطر معروفترین گلهای کشور ما است Jasminum Sambac Sol می باشد . از خانواده زنبق ها Oleaceae که سرزمین اصلی اش عربستان است ( زنبق نام ناحیه ای است در عربستان ) امروزه پرورش این گل در منطقه وسیعی از آفریقای شمالی گرفته تا خاور زمین و آسیای میانه گسترده شده است . بوته گل رازقی پُر شاخ و برگ و نیمه بالارو است .

برگهای آن دائمی ، صاف ، بیضی شکل و بی کرک با گلهای درشت ، پُر پَر ، سفید رنگ و بسیار معطر . از نیمه اردیبهشت به بعد در طول مدت تابستان گلها مرتبأ شکفته میشوند و هر گل حدود یک هفته تا ده روز دوام دارد . بررسیهای دقیق آزمایشگاهی نشان داده است که مقدار مطلق عطر گل رازقی و تیره یاس ها در ساعات اولیه بامداد نخستین روز شکفتن گل ( حدود ساعت هشت ) بیشتر از همه اوقات است . دانشمندان گیاه شناس سه گونه متمایز از این گل به نامهای زیر تشخیص داده اند :

۱) گونه بلا Bela : در مصر ، شبه جزیره عربستان ( زنبق کویت و بحرین ) و بنگال .
۲) گونه موتیا Motia : در پنجاب هندوستان و سریلانکا .
۳) گونه موگرا Mogra یا Moghra : در هندوستان ، چین ، افغانستان و ایران . نظر به اینکه مردم خوش ذوق کشور ما از قدیم گلهای معطر را بیشتر دوست می داشتند ، به پرورش این گل در شهرهای مختلف کم و بیش همت گماشتند ولی چون آب و هوای مطلوب آن سرزمینهای معتدل گرم و مرطوب می باشد ، امروزه پرورش آن بصورت گلدانی در استانهای گیلان ، مازندران ، فارس و خوزستان بیشتر متداول است . در مناطق یاد شده یک نوع یاس گلدانی نیز پرورش داده می شود که موسوم به یاس رازقی با نام علمی Jasminium Pubescens میباشد بوته این گل در استانهای شمالی کشور ما نظیر گل رازقی نیمه بالارو است و در استانهای جنوب بالارونده .

برگهای آن شبیه گل رازقی بوده و دو به دو متقابل است ولی گلهای آن کوچک و مانند یاس سفید ( چمپا ) Jasminium officinalis L. ستاره شکل بوده و از لحاظ عمر همانند گل رازقی می باشد . با این تفاوت که دوام شکوفائی هر گل کم است و طول مدت گل دادن و تعداد گلها بیشتر که عمر عطر افشانی آنرا زیادتر می سازد . در استانهای جنوبی و مناطقی که خطر سرمازدگی وجود ندارد ، یاس رازقی را در هوای آزاد پرورش می دهند و ساقه های نازک آنرا به داربست یا دیوار می بندند . در استانهای کرانه دریای خزر که هوای زمستانی سرد است ، حتمأ باید گیاه را از گزند سرما محفوظ داشت و آنرا به مکان های پوشیده منتقل نمود و طبعأ در شهرستانهای مرکزی که سردتر است نگهداری این گل جز در گلخانه میسر نیست . آب و خاک مناسب : چون گلهای رازقی و یاس رازقی از گروه نباتات آهک گریز میباشند ، خاک گلدان آنها باید بکلی فاقد مواد آهکی بوده و حتی آبی که به آنها داده می شود نباید قلیائی و دارای مواد آهکی باشد . در مناطق پرورش این گلها تناسب خاک گلدانها بقرار زیر است : خاک برگ پوسیده درختان جنگلی ( هوموس ) ۳ قسمت ، شن شسته شده ۲ قسمت ، خاک معمولی باغچه ۱ قسمت . دفعات آبیاری به مقتضای فصل و درجه حرارت محیط فرق می کند . در تابستان بویژه در موسم گل دادن باید روزی یکبار به آن آب داد . بعلاوه از موقعیکه غنچه گلها ظاهر می شود حتمأ باید بپای بوته کود داد . بهترین کود طبیعی که باغبانان با تجربه مصرف می کنند ، شیره کود گوسفندی است و طرز تهیه آن بدین طریق است که ۲ الی ۳ قاشق سوپخوری شیره کود را پس از بهم زدن بپای هرگلدان می ریزند . در محلهائی که تهیه کود طبیعی دشوار است ، مصرف کود شیمیائی مخلوط سولفات آمونیم و فسفات آمونیم به نسبت ترتیب سه و یک و بقدر یک قاشق غذا خوری در هر دو هفته از اواسط بهار به بعد توصیه می شود . علاقمندان پرورش این گلها در تهران و شهرستانهای مرکزی می توانند برای خنثی کردن اثرات زیان بخش آب آهکی و قلیائی یک قطعه زاج سیاه (سولفات آهن ) در کنار گلدان گذارده هنگام آبیاری آب را روی آن بریزند .

طرق تکثیر
گل رازقی و یاس رازقی را معمولا از طریق خوابانیدن شاخه ، قلمه زدن و کشت پاجوش زیاد می کنند . لیکن ممکن است آنها را با پیوند نیز زیاد کرد .

۱) تکثیر بوسیله خوابانیدن شاخه : برای این منظور شاخه های بلند یکی دو ساله قسمت پائین بوته را در اواسط فصل بهار درون جعبه چوبی یا گلدان محتوی شن شسته نرم می خوابانند . بطوریکه سرشاخه ها با دو سه جوانه از خاک بیرون باشد . با انجام آبیاری مرتب پس از چندی از ساقه های درون شن ریشه های تازه می رویند . شش هفته بعد هنگامیکه ریشه ها رشد کافی یافتند باید شاخه ها را از زیر گلدان بریده و نهالهای جوان ریشه دار را درون گلدانهای حاوی خاک مناسب که قبلا ذکر شده بکارند تا بوته های مستقلی بوجود آیند . معمولا جهت تسریع عمل ریشه دادن ، قبل از خوابانیدن ساقه کمی از پوست شاخه را که درون جعبه یا گلدان قرار میگیرد با چاقو برش می دهند . باید دانست که چون خوابانیدن شاخه ها در سطح خاک جعبه یا گلدان فقط در مورد شاخه های زیرین امکان پذیر است و شاخه های فوقانی را نمی توان بعلت خطر شکستن بسطح زمین رسانید لذا بدین جهت ممکن است گلدانهای سبک وکوچکتری تهیه نموده شاخه های جوان بالای بوته را از سوراخ زیر گلدان داخل گلدان کرد و درون آن مقداری شن شسته ریخت و گلدانهای هوائی روی شاخه ها را بوسیله قیم در هوا نگهداشت یا روی طاقچه دیوار قرار داد . پس از ریشه دادن با ترتیبی که ذکر شد آنها را به گلدانهای جداگانه منتقل نمود . ذکر این نکته نیز لازم است که چون بر اثر قطع یکباره شاخه های ریشه دار بیم خشک شدن گیاه میرود بهتر است بریدن شاخه ها بتدریج صورت پذیرد. بدین ترتیب که پس از حصول اطمینان از رویش ریشه کافی ابتداء از زیرگلدان باندازه یک سوم قطر شاخه را برید و پس از یک هفته برش قبلی را تا دو سوم قطر شاخه عمیق تر کرد و سرانجام هفته بعد شاخه را از زیر گلدان بکلی قطع کرد و درون گلدان های جداگانه کاشت . ( این عمل را در اصطلاح باغبانی از شیر گرفتن نهالهای جوان مینامند).

۲) تکثیر با قلمه : قلمه ها را باید در بهار قبل از باز شدن چشمها و رویش جوانه ها از شاخه های قوی یکی دو ساله که گل داشتند ، انتخاب نمود و آنها را به مدت یک هفته درون گونی کنفی یا پارچه کرباس مرطوبی پیچید و با پاشیدن آب پارچه را مرطوب نگهداشت . در پایان هفته آنها را به قلمه های کوچک تقسیم کرد بطوریکه هر قلمه ۳ ـ ۴ چشم داشته باشد . سپس قلمه ها را درون گلدانهای حاوی شن شسته کاشت و منتظر شد تا بعد از ۵ ـ ۶ هفته که قلمه ها ریشه کافی دادند آنها را به گلدانهای اصلی که تناسب خاک آن قبلا ذکر شده است انتقال داد .

۳) تکثیر از راه پیوند : گل رازقی و یاس رازقی را می توان بوسیله پیوند روی یاس سفید (چمپا) نیز زیاد کرد . در بهار پیوند شکمی یا مجاورتی مناسب است و در پائیز پیوند شکافی رجحان دارد . حسن این طریق تکثیر آن است که چون یاس سفید را می توان تقریبأ در هر نوع آب و خاک عمل آورد و نظیر گلهای رازقی و یاس رازقی به خاک هوموسی اراضی جنگلی احتیاج ندارد و با پیوند آنها روی پایه یاس می توان از زحمت تهیه خاک هوموس رهائی یافت و از دادن آب قلیائی نیز نگران نشد . عطر گیری : در کشورهائی که کاشت گل رازقی و گونه های مختلف یاس در سطح وسیع و هوای آزاد متداول است ، صنعت عطر گیری فعالیت گسترده ای دارد . بنا به مندرجات آمار بین المللی ، تولید عطر گلهای تیره یاس در سال ۱۹۷۲ در کشورهای مختلف بقرار زیر بوده است : مصر ۳۵۰۰ کیلو گرم الجزایر ۶۰۰ کیلو گرم مغرب ۲۰۰۰ کیلو گرم فرانسه ۶۰۰ کیلو گرم ایتالیا ۱۸۰۰ کیلو گرم اسپانیا ۴۵۰ کیلو گرم اتحاد جماهیر شوروی و چین ( که تولید قابل ملاحظه و نامعلومی داشته اند ) در کشور چین این گلها را بیشتر برای معطر ساختن چای و تهیه عطری کشت می کنند . کارخانجات عمده عطرکشی در حومه شهر بزرگ کانتون متمرکز است. در هندوستان برای استخراج عطر رازقی گلبرگها را پَرپَر کرده ، روی دانه های کنجد می ریزند . سپس با عصاره گرفتن روغن کنجدهای معطر عطر مطلوب را بدست می آورند . در صنعت پیشرفته امروزی عطر رازقی را از طریق خیساندن گلبرگها در اتر نفت Etheropetrol یا بنزن Benzene استخراج مینمایند . ( نباید بنزن یا روغن بن با بنزن متعارف اشتباه شود . بنزن با فرمول شیمیائی C۶ H۶ آبگونه فرار و بی رنگی است که از قطران یا قیر ذغال سنگ بدست می آید و در لباس شوئی برای زدودن لکه های چربی و رنگ سازی مصرف می شود ) عطر رازقی گرانبهاترین عطر طبیعی است و گفته می شود که تهیه آن بصورت ساخت صنعتی امکان ندارد


منبع : سایت آموزشی - اطلاع رسانی هرس

[Vmusic]

گل کوکب Dahlia

گل کوکب جنسی از تیره مرکبه Composees و اصل آن از مکزیک میباشد . از این گیاه بیش از بیست گونه شناخته شده و به واسطه تنوع رنگ و شکل و زیبائی آن مورد توجه بیشتر باغداران می باشد . ارتفاع گونه های مختلف آن از ۶۰ تا ۱۸۰ سانتیمتر و قطر گلها از ۵۰ /۲ تا ۲۰ سانتیمتر می باشد که بستگی به گونه و طرز کاشت آن دارد . رنگ گلها سفید ، زرد ، قرمز ، بنفش و یا ترکیبی بین رنگهای ذکر شده می باشد . گل کوکب را با اجرای روشهای مخصوص میتوان خیلی درشت تر از حد معمول نسبی تا حدود سی سانتیمتر قطر نیز پرورش داد . کوکب در مقابل سرما و یخبندان بسیار حساس بوده و باید غده های زیر زمینی آنرا قبل از سرما و یخبندان بیرون آورده آنها را خشک و تمیز کرده به طریقی که گفته خواهد شد نگهداری کنند . گلهای کوکب اواخر تابستان و اوائل پائیز ظاهر میشوند . روش ازدیاد و پرورش گل کوکب : برای بدست آوردن بوته های تازة کوکب بیشتر بوسیله تقسیم غدد ریشه آن یا قلمه زدن انجام میشود و برخی از گونه های کوکب را می توان بوسیله بذر اواخر زمستان در گلخانه نیز تکثیر نمود . ۱ ـ تقسیم ریشة کوکب ـ این غدد یا ریشه های گوشتی که در اصطلاح عموم به پیاز کوکب مشهور است و این ریشه ها را نباید در همان حالی که در پائیز سال قبل از خاک خارج کرده اند بکارند ، زیرا از این ریشه ها انبوهی شاخه بیرون خواهد آمد که گرچه انتهای هر شاخه یک گل پیش رس میدهد اما پس از آنها از بوته گل غیر از شاخ و برگهای بیهوده و کم گل یا بدون گل تا آخر سال چیزی باقی نخواهد ماند .

بنا به آنچه گفته شد این ریشه ها را باید قسمت کرده و هر قسمت را جداگانه در محل خود بکارند ، البته باید دانست آن قسمت از این غده ها قابل پرورش و بوجود آوردن بوته کامل تازه خواهد بود که انتهای آن غده یک قسمت از شاخه سال گذشته که در قاعده آن نزدیک به غده چشمه های جای جوانه آتیه وجود داشته باشد . زیرا تنها این غدد قابل بوجود آوردن بوتة کامل میباشند . کوکب برای رشد و نمو به آفتاب و آب فراوان در تابستان نیاز دارد. کمبود آب و رطوبت درتابستان ازغنچه کردن مجدد آن جلوگیری خواهد کرد . برای پرورش گلهای درشت و بزرگتر از حد معمول باید غده ها را که معمولا درعمق ۱۵ سانتیمتری میکارند در عمق ۲۰ تا ۲۵ سانتیمتری زمین بعد از پایان یخبندان و اوائل بهار بکارند . در زمان کاشت مقداری کود پوسیده دامی در زیر غده ها بریزند و طبیعی است برای داشتن گیاه نیرومندی که تاب تحمل گلهای بزرگ را داشته باشد باید رطوبت و غذای بیشتری فراهم کرد . برای داشتن گل درشت باید ساقه قویتر را انتخاب نمود و پاجو»های دیگر را هرس کرد و برای یک شاخه فقط دو عدد غنچه در نظر گرفت و بقیه را چید . یکماه پس از باز شدن اولین گل از غنچه بعدی میتوان استفاده کرد . در صورتی که گل بزرگ مورد نظر نباشد میتوان غنچه ها را بحال خود گذاشت ولی چیدن غنچه های اضافی در بعضی از واریته های کوکب مانند پومپون و مینیاتور ضروری است . برای این منظور پس از نمایان شدن چهار جفت از برگها آخرین غنچه و کمی بعد دو تا چهار غنچه ای که اول بر روی ساقه ظاهر شده اند را باید چید . این روش باعث قویتر شدن ساقه با شاخه های بیشتر میشود .

کوکب هائیکه بوسیله بذر در گلخانه سبز شده اند هنگام بهار وقتیکه در باغچه کاشته میشوند باید هفت تا هشت سانتیمتر عمیق تر از قبل یعنی حد اقل در عمق بیست تا بیست و پنج سانتیمتری کاشته شوند . در پائیز قبل از شروع یخبندان و سرما باید غده ها را سالم و بدون بریدگی از زیرخاک بیرون آورد و پس ازتمیز کردن چند ساعت در محل خشکی قرار داد سپس درمکانی خنک و خشک با درجه حرارت پنج الی شش درجه سانتیگراد سرتاسر زمستان نگاهداری نمود . انبار کردن این غده ها در زمستان به توجه بیشتری نیاز دارد و باید توجه نمود که غده ها کاملا خشک نشوند و در عین حال نباید رطوبت هم بحدی باشد که محیط مساعد برای نشو و نمای بیماریهای قارچی بوجود آورد . گاهی هم غده ها را در ماسه نرم و خشک نگاهداری می کنند و گه گاه برای جلوگیری از خشک شدن کامل روی آنها را آبپاشی میکنند . در بهار این غده ها را از هم جدا نموده و بطور مجزا می کارند و بهتر است که دو تا سه هفته قبل از کاشت آنها را در محیط گرم و مرطوب نگاه داشته و سپس اقدام به کشت نمود . قلمه زدن ـ روش دیگر ازدیاد کوکب وسیله قلمه زدن می باشد . برای این منظور از اوائل زمستان تا اواسط اسفند ماه غده ها را در گلخانه و در ماسه می کارند و پس از اینکه ساقه ها ظاهر و به ارتفاع سه تا پنج سانتیمتر رسیدند ، آنها را باضافه مقدار کمی از غده با چاقوی تیزی جدا نموده و انتهای بریده شده را با هورمون ریشه زا آغشته کرده و به عمق یک تا دوسانتیمتر درماسه نرم که قبلا برای قلمه آماده شده کاشته و درگلخانه گرم قرار دهند و محل بریدگی در روی غده را به خاک ذغال نرم آغشته نمایند . پس از سه تا چهار هفته قلمه ها دارای ریشه شده و میتوان آنها را به محل اصلی در باغچه و هوای آزاد منتقل نمود . در صورت کاشت این قلمه های ریشه دار در گلدان و قرار دادن آن در محل سایه و آفتاب ریشه ها بسرعت رشد کرده و تولید غده می کنند که میتوان از آنها برای فصل بعد استفاده کرد .

واریته هایی از کوکب مانند : « آنوین » بوسیله بذر به آسانی سبز میشوند و برای این منظور بذر را در اواخر زمستان در گلخانه بطور خزانه کاشته و اوائل بهار پس از پایان سرما در باغچه می کارند . آفت هائی از قبیل کرمهای برگخوار و ساقه خوار و شته به کوکب صدمه می زنند که باید از اوائل تابستان تا اوائل پائیز نظارت دقیق نموده و به موقع سمپاشی کرد . ژ گل کوکب نوشته : مهندس منوچهر کارگر برگرفته از کتاب : پرورش گلها و گیاهان زینتی گل کوکب Dahlia گل کوکب جنسی از تیره مرکبه Composees و اصل آن از مکزیک میباشد . از این گیاه بیش از بیست گونه شناخته شده و به واسطه تنوع رنگ و شکل و زیبائی آن مورد توجه بیشتر باغداران می باشد . ارتفاع گونه های مختلف آن از ۶۰ تا ۱۸۰ سانتیمتر و قطر گلها از ۵۰ /۲ تا ۲۰ سانتیمتر می باشد که بستگی به گونه و طرز کاشت آن دارد . رنگ گلها سفید ، زرد ، قرمز ، بنفش و یا ترکیبی بین رنگهای ذکر شده می باشد . گل کوکب را با اجرای روشهای مخصوص میتوان خیلی درشت تر از حد معمول نسبی تا حدود سی سانتیمتر قطر نیز پرورش داد . کوکب در مقابل سرما و یخبندان بسیار حساس بوده و باید غده های زیر زمینی آنرا قبل از سرما و یخبندان بیرون آورده آنها را خشک و تمیز کرده به طریقی که گفته خواهد شد نگهداری کنند . گلهای کوکب اواخر تابستان و اوائل پائیز ظاهر میشوند . روش ازدیاد و پرورش گل کوکب : برای بدست آوردن بوته های تازة کوکب بیشتر بوسیله تقسیم غدد ریشه آن یا قلمه زدن انجام میشود و برخی از گونه های کوکب را می توان بوسیله بذر اواخر زمستان در گلخانه نیز تکثیر نمود .

۱) تقسیم ریشة کوکب ـ این غدد یا ریشه های گوشتی که در اصطلاح عموم به پیاز کوکب مشهور است و این ریشه ها را نباید در همان حالی که در پائیز سال قبل از خاک خارج کرده اند بکارند ، زیرا از این ریشه ها انبوهی شاخه بیرون خواهد آمد که گرچه انتهای هر شاخه یک گل پیش رس میدهد اما پس از آنها از بوته گل غیر از شاخ و برگهای بیهوده و کم گل یا بدون گل تا آخر سال چیزی باقی نخواهد ماند . بنا به آنچه گفته شد این ریشه ها را باید قسمت کرده و هر قسمت را جداگانه در محل خود بکارند ، البته باید دانست آن قسمت از این غده ها قابل پرورش و بوجود آوردن بوته کامل تازه خواهد بود که انتهای آن غده یک قسمت از شاخه سال گذشته که در قاعده آن نزدیک به غده چشمه های جای جوانه آتیه وجود داشته باشد . زیرا تنها این غدد قابل بوجود آوردن بوتة کامل میباشند . کوکب برای رشد و نمو به آفتاب و آب فراوان در تابستان نیاز دارد. کمبود آب و رطوبت درتابستان ازغنچه کردن مجدد آن جلوگیری خواهد کرد . برای پرورش گلهای درشت و بزرگتر از حد معمول باید غده ها را که معمولا درعمق ۱۵ سانتیمتری میکارند در عمق ۲۰ تا ۲۵ سانتیمتری زمین بعد از پایان یخبندان و اوائل بهار بکارند . در زمان کاشت مقداری کود پوسیده دامی در زیر غده ها بریزند و طبیعی است برای داشتن گیاه نیرومندی که تاب تحمل گلهای بزرگ را داشته باشد باید رطوبت و غذای بیشتری فراهم کرد . برای داشتن گل درشت باید ساقه قویتر را انتخاب نمود و پاجو»های دیگر را هرس کرد و برای یک شاخه فقط دو عدد غنچه در نظر گرفت و بقیه را چید . یکماه پس از باز شدن اولین گل از غنچه بعدی میتوان استفاده کرد . در صورتی که گل بزرگ مورد نظر نباشد میتوان غنچه ها را بحال خود گذاشت ولی چیدن غنچه های اضافی در بعضی از واریته های کوکب مانند پومپون و مینیاتور ضروری است . برای این منظور پس از نمایان شدن چهار جفت از برگها آخرین غنچه و کمی بعد دو تا چهار غنچه ای که اول بر روی ساقه ظاهر شده اند را باید چید . این روش باعث قویتر شدن ساقه با شاخه های بیشتر میشود . کوکب هائیکه بوسیله بذر در گلخانه سبز شده اند هنگام بهار وقتیکه در باغچه کاشته میشوند باید هفت تا هشت سانتیمتر عمیق تر از قبل یعنی حد اقل در عمق بیست تا بیست و پنج سانتیمتری کاشته شوند . در پائیز قبل از شروع یخبندان و سرما باید غده ها را سالم و بدون بریدگی از زیرخاک بیرون آورد و پس ازتمیز کردن چند ساعت در محل خشکی قرار داد سپس درمکانی خنک و خشک با درجه حرارت پنج الی شش درجه سانتیگراد سرتاسر زمستان نگاهداری نمود . انبار کردن این غده ها در زمستان به توجه بیشتری نیاز دارد و باید توجه نمود که غده ها کاملا خشک نشوند و در عین حال نباید رطوبت هم بحدی باشد که محیط مساعد برای نشو و نمای بیماریهای قارچی بوجود آورد . گاهی هم غده ها را در ماسه نرم و خشک نگاهداری می کنند و گه گاه برای جلوگیری از خشک شدن کامل روی آنها را آبپاشی میکنند . در بهار این غده ها را از هم جدا نموده و بطور مجزا می کارند و بهتر است که دو تا سه هفته قبل از کاشت آنها را در محیط گرم و مرطوب نگاه داشته و سپس اقدام به کشت نمود .
۲) قلمه زدن ـ روش دیگر ازدیاد کوکب وسیله قلمه زدن می باشد . برای این منظور از اوائل زمستان تا اواسط اسفند ماه غده ها را در گلخانه و در ماسه می کارند و پس از اینکه ساقه ها ظاهر و به ارتفاع سه تا پنج سانتیمتر رسیدند ، آنها را باضافه مقدار کمی از غده با چاقوی تیزی جدا نموده و انتهای بریده شده را با هورمون ریشه زا آغشته کرده و به عمق یک تا دوسانتیمتر درماسه نرم که قبلا برای قلمه آماده شده کاشته و درگلخانه گرم قرار دهند و محل بریدگی در روی غده را به خاک ذغال نرم آغشته نمایند . پس از سه تا چهار هفته قلمه ها دارای ریشه شده و میتوان آنها را به محل اصلی در باغچه و هوای آزاد منتقل نمود . در صورت کاشت این قلمه های ریشه دار در گلدان و قرار دادن آن در محل سایه و آفتاب ریشه ها بسرعت رشد کرده و تولید غده می کنند که میتوان از آنها برای فصل بعد استفاده کرد . واریته هایی از کوکب مانند : « آنوین » بوسیله بذر به آسانی سبز میشوند و برای این منظور بذر را در اواخر زمستان در گلخانه بطور خزانه کاشته و اوائل بهار پس از پایان سرما در باغچه می کارند . آفت هائی از قبیل کرمهای برگخوار و ساقه خوار و شته به کوکب صدمه می زنند که باید از اوائل تابستان تا اوائل پائیز نظارت دقیق نموده و به موقع سمپاشی کرد .

گل کوکب Dahlia گل کوکب جنسی از تیره مرکبه Composees و اصل آن از مکزیک میباشد . از این گیاه بیش از بیست گونه شناخته شده و به واسطه تنوع رنگ و شکل و زیبائی آن مورد توجه بیشتر باغداران می باشد . ارتفاع گونه های مختلف آن از ۶۰ تا ۱۸۰ سانتیمتر و قطر گلها از ۵۰ /۲ تا ۲۰ سانتیمتر می باشد که بستگی به گونه و طرز کاشت آن دارد . رنگ گلها سفید ، زرد ، قرمز ، بنفش و یا ترکیبی بین رنگهای ذکر شده می باشد . گل کوکب را با اجرای روشهای مخصوص میتوان خیلی درشت تر از حد معمول نسبی تا حدود سی سانتیمتر قطر نیز پرورش داد . کوکب در مقابل سرما و یخبندان بسیار حساس بوده و باید غده های زیر زمینی آنرا قبل از سرما و یخبندان بیرون آورده آنها را خشک و تمیز کرده به طریقی که گفته خواهد شد نگهداری کنند . گلهای کوکب اواخر تابستان و اوائل پائیز ظاهر میشوند . روش ازدیاد و پرورش گل کوکب : برای بدست آوردن بوته های تازة کوکب بیشتر بوسیله تقسیم غدد ریشه آن یا قلمه زدن انجام میشود و برخی از گونه های کوکب را می توان بوسیله بذر اواخر زمستان در گلخانه نیز تکثیر نمود .

۱) تقسیم ریشة کوکب ـ این غدد یا ریشه های گوشتی که در اصطلاح عموم به پیاز کوکب مشهور است و این ریشه ها را نباید در همان حالی که در پائیز سال قبل از خاک خارج کرده اند بکارند ، زیرا از این ریشه ها انبوهی شاخه بیرون خواهد آمد که گرچه انتهای هر شاخه یک گل پیش رس میدهد اما پس از آنها از بوته گل غیر از شاخ و برگهای بیهوده و کم گل یا بدون گل تا آخر سال چیزی باقی نخواهد ماند . بنا به آنچه گفته شد این ریشه ها را باید قسمت کرده و هر قسمت را جداگانه در محل خود بکارند ، البته باید دانست آن قسمت از این غده ها قابل پرورش و بوجود آوردن بوته کامل تازه خواهد بود که انتهای آن غده یک قسمت از شاخه سال گذشته که در قاعده آن نزدیک به غده چشمه های جای جوانه آتیه وجود داشته باشد . زیرا تنها این غدد قابل بوجود آوردن بوتة کامل میباشند . کوکب برای رشد و نمو به آفتاب و آب فراوان در تابستان نیاز دارد. کمبود آب و رطوبت درتابستان ازغنچه کردن مجدد آن جلوگیری خواهد کرد . برای پرورش گلهای درشت و بزرگتر از حد معمول باید غده ها را که معمولا درعمق ۱۵ سانتیمتری میکارند در عمق ۲۰ تا ۲۵ سانتیمتری زمین بعد از پایان یخبندان و اوائل بهار بکارند . در زمان کاشت مقداری کود پوسیده دامی در زیر غده ها بریزند و طبیعی است برای داشتن گیاه نیرومندی که تاب تحمل گلهای بزرگ را داشته باشد باید رطوبت و غذای بیشتری فراهم کرد . برای داشتن گل درشت باید ساقه قویتر را انتخاب نمود و پاجو»های دیگر را هرس کرد و برای یک شاخه فقط دو عدد غنچه در نظر گرفت و بقیه را چید . یکماه پس از باز شدن اولین گل از غنچه بعدی میتوان استفاده کرد . در صورتی که گل بزرگ مورد نظر نباشد میتوان غنچه ها را بحال خود گذاشت ولی چیدن غنچه های اضافی در بعضی از واریته های کوکب مانند پومپون و مینیاتور ضروری است . برای این منظور پس از نمایان شدن چهار جفت از برگها آخرین غنچه و کمی بعد دو تا چهار غنچه ای که اول بر روی ساقه ظاهر شده اند را باید چید . این روش باعث قویتر شدن ساقه با شاخه های بیشتر میشود . کوکب هائیکه بوسیله بذر در گلخانه سبز شده اند هنگام بهار وقتیکه در باغچه کاشته میشوند باید هفت تا هشت سانتیمتر عمیق تر از قبل یعنی حد اقل در عمق بیست تا بیست و پنج سانتیمتری کاشته شوند . در پائیز قبل از شروع یخبندان و سرما باید غده ها را سالم و بدون بریدگی از زیرخاک بیرون آورد و پس ازتمیز کردن چند ساعت در محل خشکی قرار داد سپس درمکانی خنک و خشک با درجه حرارت پنج الی شش درجه سانتیگراد سرتاسر زمستان نگاهداری نمود . انبار کردن این غده ها در زمستان به توجه بیشتری نیاز دارد و باید توجه نمود که غده ها کاملا خشک نشوند و در عین حال نباید رطوبت هم بحدی باشد که محیط مساعد برای نشو و نمای بیماریهای قارچی بوجود آورد . گاهی هم غده ها را در ماسه نرم و خشک نگاهداری می کنند و گه گاه برای جلوگیری از خشک شدن کامل روی آنها را آبپاشی میکنند . در بهار این غده ها را از هم جدا نموده و بطور مجزا می کارند و بهتر است که دو تا سه هفته قبل از کاشت آنها را در محیط گرم و مرطوب نگاه داشته و سپس اقدام به کشت نمود . قلمه زدن ـ روش دیگر ازدیاد کوکب وسیله قلمه زدن می باشد . برای این منظور از اوائل زمستان تا اواسط اسفند ماه غده ها را در گلخانه و در ماسه می کارند و پس از اینکه ساقه ها ظاهر و به ارتفاع سه تا پنج سانتیمتر رسیدند ، آنها را باضافه مقدار کمی از غده با چاقوی تیزی جدا نموده و انتهای بریده شده را با هورمون ریشه زا آغشته کرده و به عمق یک تا دوسانتیمتر درماسه نرم که قبلا برای قلمه آماده شده کاشته و درگلخانه گرم قرار دهند و محل بریدگی در روی غده را به خاک ذغال نرم آغشته نمایند . پس از سه تا چهار هفته قلمه ها دارای ریشه شده و میتوان آنها را به محل اصلی در باغچه و هوای آزاد منتقل نمود . در صورت کاشت این قلمه های ریشه دار در گلدان و قرار دادن آن در محل سایه و آفتاب ریشه ها بسرعت رشد کرده و تولید غده می کنند که میتوان از آنها برای فصل بعد استفاده کرد . واریته هایی از کوکب مانند : « آنوین » بوسیله بذر به آسانی سبز میشوند و برای این منظور بذر را در اواخر زمستان در گلخانه بطور خزانه کاشته و اوائل بهار پس از پایان سرما در باغچه می کارند . آفت هائی از قبیل کرمهای برگخوار و ساقه خوار و شته به کوکب صدمه می زنند که باید از اوائل تابستان تا اوائل پائیز نظارت دقیق نموده و به موقع سمپاشی کرد .



منبع : سایت آموزشی - اطلاع رسانی هرس

[amin2000]

گل محمدی: نام : گل محمدي ؛ نام لاتين : ؛ Damask - Roseاسم علمي : Rosa Domascena - Mill
گل محمدي يك گياه گل دار از خانواده Rosaceaeاست كه بيشتر براي گلاب گيري ، داروسازي و طب ، عطرسازي و صنايع غذائي مصرف دارد. رويشگاه اولية آن ايران و در حال حاضر در استانهاي اصفهان ( كاشان ) ، فارس ، كرمان ، آذربايجان شرقي و غربي ، مركزي و ... كشت ميشود. مناطق عمدة توليد گل محمدي در استان اصفهان عبارتند ازكاشان، گلپايگان ونطنز. سطح زير كشت در استان اصفهان معادل 1206 هكتار با ميزان توليد 5481 هكتار مي باشد (آمار سال 1385) كه در رتبه سوم كشوري قرار دارد.

از نظر گياهشناسي گل محمدي درختچه اي خاردار با ارتفاع حدود 5/1 متر با برگهاي 5 تا 7 برگچه اي به شكل تخم مرغ و رنگ سبز براق بوده و گل آن كم پر تا نيمه پٌرپر به رنگ صورتي تا صورتي- قرمز و معطر با گل آذين خوشه اي مركب يا منفرد مي باشد. زمان گلدهي در اكثر گونه ها در بهار مي باشد.

اين گياه بسيار مقاوم بوده و اكثر شرايط آب و هوائي را به خوبي تحمل مي كند ولي اصولاً مناطق باز و آفتابگير با شبهاي نبستاً خنك را ترجيح مي دهد. نسبت به كم آبي مقاوم بوده و بسته به منطقه كشت شده بين 7 تا 15 روز يكبار در زمان گلدهي و 20 تا 30 روز يكبار در ديگر دوره هاي رشد آبياري مي شود. در كاشان آبياري 5 تا 10 مرتبه با دوره آبياري 12 تا 50 روز مرسوم مي باشد. خاكهاي حاصلخيز شني- رسي داراي بافت نسبتاً خشك كه هوا را به خوبي از خود عبور دهد و داراي مقاديري مواد آلي پوسيده باشد و PHحدود 5/6 بهترين محيط رشد براي گل محمدي مي باشد.

كاشت نهال هاي آن معمولاً در اسفندماه در گودالهائي به عمق 30 تا 40 سانتي متر انجام مي شود. عمده ترين روش كشت جوي و پشته با فواصل خطوط كشت حدود 4 متر و فاصله نهالهاي حدود 2 متر است. البته روش كرتي نيز در بعضي از مناطق مرسوم است كه در اين حالت فاصله كاشت 5/1×5/1 متر تا 2 × 2 متر در نظر گرفته مي شود.

عمليات هرس بيشتر براي حذف شاخه هاي ضعيف و كنترل بيماري ها و آفات انجام مي شود و در اكثر مناطق عمل هرس فرم دهي ديده مي شود. معمولاً 5 تا 6 سال بعد از كاشت درختچه هاي گل محمدي راكف بر مي كنند تا عمل جوان سازي گياه انجام شود.

گل محمدي از سال دوم شروع به گل دهي مي كند و بيشترين محصول را در سالهاي 3 و 4 دارد ولي از سال ششم گل ها ريز شده و مقدار محصول نيز كم مي شود. زمان برداشت از اول ارديبهشت شروع شده و در بعضي مناطق گاهي تا آخر خرداد نيز ادامه مي يابد ولي معمولاً طول دورة برداشت 20 تا 30 روز است. ميانگين مقدار محصول يك درختچة گل محمدي 2 تا 5/2 كيلوگرم است.

گل محمدي از راه پاجوش ، قلمه زدن ، خوابانيدن و پيوندزدن و از طريق بذر ( براي مصارف خاص ) تكثير مي شود كه در كاشان اكثراً به روش پاجوش است.

مهمترين آفات گل محمدي شته ها ( خصوصاً شتة گل سرخ ) كنه ها، شپشك ، كرم ساقه خوار و مهمترين بيماري آن سفيدك مي باشد. در كاشان سموم مصرفي براي كنترل آفات بيشتر گوزاتيون، مالاتيون و ديازينون و براي بيماري سفيدك سموم سولفوره مي باشد.

esfahan.agri-jahad.ir :منبع