خواص خوراكیها

[Marichka]

وقتي صحبت از يک محصول دريايي بسيار گران قيمت و پرانرژي به ميان مي آيد، بسرعت نام «خاويار» درذهنمان نقش مي بندد.

اين تخمهاي کوچک ارزشمند علاوه بر آن که سرشار از پروتئين است ، به دليل داشتن غلظت بالاي اسيدهاي چرب مي تواند از افسردگي و بيماري هاي قلبي عروقي نيز جلوگيري کند. شايد باور نکنيد، ولي اين محصول غذايي که ايران و روسيه از بزرگترين و باسابقه ترين توليدکنندگان آن در جهان به شمار مي روند، آنقدر گران قيمت است که حتي بسياري از دست اندرکاران شيلات نيز موفق به تناول آن نشده اند؟!

با اين حال براي نخستين بار در ايران طرحي براي توليد خاويار از تخم ماهي قزل آلاي رنگين کمان اجرا شده است که علاوه بر تامين پروتئين حيواني لازم در چرخه غذايي ، مي تواند لذت چشيدن طعم خاوياري لذيذ و درعين حال بسيار ارزان تر را تحقق بخشد...خاويار به دليل کمياب بودن ، قيمتي بسيار بالا دارد. اين ماده غذايي انواع مختلفي دارد و به رنگهاي سياه ، سبز، قهوه اي و بندرت به رنگ زرد يا خاکستري ديده مي شود. اندازه دانه هاي خاويار نيز با توجه به نوع ماهي آن متفاوت است.مهمترين ماهي هايي که از آنها خاويار توليد مي شوند، عبارتند از ماهي خاويار (Sturgeon)، پادل (Paddle Fish)، ماهي آزاد (Salmon)، ماهي پرنده (Flging Fish)، اردک ماهي (Pike) و قزل آلا (Trout).

بهترين نوع ماهي که خاوياري با کيفيت عالي را مي توان از آن به دست آورد، همان ماهي خاويار است. اين ماهي از نوع ماهي هاي استخواني است. در جهان حدود 20 نوع مختلف از اين ماهي شناخته شده که 5 نوع آن در درياي خزر زندگي مي کنند و از 3نوع آن نيز حدود 90 درصد از خاويار جهان توليد مي شود. خزر، گنجينه اي از خاويار سه گونه ماهي خاوياري خزر که 90 درصد از خاويار جهان را تامين مي کنند، عبارتند از:

Beluga :از نظر فيزيکي بزرگترين ماهي خاويار و بسيار درنده است. بعضي از انواع اين ماهي حدود 1000 کيلوگرم وزن دارند و طول آنها به بيش از 4 متر مي رسد. به طور کلي 15 درصد وزن اين ماهي مربوط به خاويار آن است. رنگ خاويار اين نوع ماهي خاکستري روشن و يا تيره است.

Osetra: حدود 200 کيلو وزن دارد و طول آن تقريبا 2 متر است. البته بعضي از انواع آن حدود 20 تا 80 کيلو وزن دارند. رنگ خاويار اين نوع ماهي ، قهوه اي تيره ، خاکستري و يا طلايي است. خاويار اين نوع ماهي طعمي شبيه به «جوز» دارد و به همين دليل از ديگر انواع قابل تمايز است.

Seuroge: ظريف ترين و کوچک ترين نوع ماهي خاوياري است که طولي حدود 5/1 متر دارد و وزن آن بندرت به بيش از 25 کيلو مي رسد. رنگ خاويار اين ماهي ، خاکستري بسيار تيره است. به طور کلي عمر ماهي هاي خاوياري بسيار طولاني است و طبق بررسي هاي صورت گرفته تا 100 سال هم مي رسد.

گوي هاي کوچک سرشار از پروتئين خاويار يک ماده غذايي پرانرژي است که طعم و بويي بسيار خوشايند دارد. به طور عمده پروتئين موجود در خاويار متشکل از اسيدهاي آمينه آرژنين ، هيستامين ، ايزولوسين ، ليزين و ميتونين است. چربي موجود در خاويار نيز به 2 دسته عمده تقسيم مي شود که عبارتند از 25 درصد کلسترول و 75 درصد لستين. مطالعات وسيع نشان داده است که مصرف خاويار از ابتلا به بيماري افسردگي و بيماري هاي قلبي عروقي پيشگيري مي کند؛ چرا که در خاويار غلظت اسيدهاي چرب از نوع امگا 3بسيار بالاست. بعلاوه خاويار غني از ترکيبي به نام «ctacosand»است که نوعي الکل چرب با زنجيره بلند است و در بدن به اسيدهاي چرب تبديل مي شود. اين اسيدهاي چرب به دست آمده در سنتز ميلين (پوشش سلول عصبي) نقش بسزايي ايفا مي کند. به همين دليل مصرف خاويار در سلامت سلول هاي عصبي بسيار موثر است. در کشورهايي که ماهي و خاويار در عادات غذايي مردم جايگاه ويژه اي دارد، ميزان ابتلا به افسردگي بسيار کمتر از ديگر کشورها است. وجود اسيدهاي چرب امگا 3 در خاويار مانع از افزايش کلسترول خون و به دنبال آن باعث پيشگيري از ابتلا به بيماري هاي قلبي عروقي مي شود. بعلاوه مصرف خاويار در پيشگيري از ابتلا به بيماري هاي آرتريت رومائيد (التهاب مفاصل)، بيماري هاي دستگاه گوارش و بعضي از انواع سرطان بسيار موثر است. خاويار از نظر عنصر آهن نيز غني است و به همين دليل مصرف آن در افراد مبتلا به کم خوني ناشي از فقر آهن نيز توصيه مي شود.

تخم قزل آلا هم خوشمزه است کارشناسان مرکز تکثير و پرورش ماهي ياسوج براي اولين بار در کشور، با استفاده از غلظت هاي نمک با دوز مناسب موفق به عمل آوري تخم ماهي قزل آلا براي توليد خاويار، با کيفيتي مناسب شدند. مهندس يدالله مهرابي ، رئيس مرکز تکثير و پرورش ماهي ياسوج با تاکيد بر اين که ماهي قزل آلا رنگين کمان از ماهيان سردابي و از خانواده آزادماهيان است ، مي افزايد: اين ماهي به طور وسيع در داخل کشور به منظور توليد گوشت و توليد تخم چشم زده و بچه ماهي پرورش داده مي شود. پرورش دهندگان در زمان تکثير، پيش مولدين دارند که تخمهاي استحصالي از آنها به دليل پايين بودن بازده لقاح و باروري دور ريخته مي شوند و در مواردي نيز مواجه با تخمهاي رسيده مازاد هستند که مي توانند با عمل آوري تخم ماهي قزل آلا از آنها خاويار توليد و به بازار مصرف عرضه کنند. پس نتيجه مي گيريم در اين روش تخمهاي ماهي قزل آلا که معمولا به علت پايين بودن بازماندگي قابل استفاده نيستند و دور ريخته مي شوند، با روش فوق در چرخه تغذيه انساني مورد استفاده قرار مي گيرند.

صد گرم خاويار فقط 15 هزار تومان در اين روش تخمها قبل از مرحله لقاح از ماهي گرفته مي شوند. اين تخمها پس از رسيدن به مرحله چشم زدگي ، حداقل با 30 درصد تلفات به بچه ماهي تبديل مي شوند، در حالي که در اين روش از تمام تخمهاي توليد شده براي تهيه خاويار مي توان استفاده کرد. مهندس مهرابي به مزيت ديگر اجراي اين طرح يعني وارد کردن اين نوع پروتئين باارزش حيواني در چرخه غذايي ، با قيمتي بسيار پايين تر از خاويار، مي گويد: خاويار توليد شده از ماهي قزل آلا با قيمتي حدود 180 تا 200 دلار براي هر کيلو (هر 100 گرم 15 هزار تومان ، عرضه مي شود، در حالي که قيمت هر کيلو خاويار حداقل يک ميليون و 500 هزار تومان (هر 100 گرم 150هزار تومان ) است.بعلاوه توانايي توليد 100 تا 200 کيلو تخم چشم زده طي امسال در مرکز تکثير و پرورش ماهي ياسوج وجود دارد که در صورت حمايت گسترده تر شيلات ، اين ميزان تا سالانه ده تن نيز قابل افزايش است و بدين ترتيب مي توان برنامه اي را براي صادرات اين محصول نيز طراحي کرد. جالب آن که تمام مراحل توليد خاويار در شيلات ايران با گذشت 30 سال ، به صورت دستي و البته با رعايت استانداردهاي مورد تاييد کشورهاي خريدار (عمدتا اروپايي) توليد مي شود. در طرح توليد خاويار از ماهي قزل آلاي رنگين کمان نيز مراحل فرآوري توليد و بسته بندي به صورت دستي انجام مي شود. گفتني است، خاويار توليدي تا يک سال در يخچال قابل نگهداري است....به هر حال توسعه چنين طرحهايي که مي تواند علاوه بر بهينه کردن کيفيت جيره غذايي انساني به ايجاد اشتغال ، توليد رشته هاي شغلي جديد و افزايش توليد و صادرات و کسب درآمد ارزي براي کشور منتهي شود، به حمايت همه جانبه تري از سوي متوليان امر شيلات و پرورش آبزيان نياز دارد. «ما کشور توانمندي هستيم.»

[Marichka]

به طور مسلم مهم ترين و اساسي ترين آروزي هر انساني اين است كه سالم و راحت زندگي كند و از گزند بيماري ها در امان باشد.

نوع تغذيه تاثير مهمي در سلامت يا بيماري انسان دارد. همان گونه كه تغذيه ي صحيح مي تواند انسان را از گزند بيماري ها مصون نگه دارد و سلامت انسان را تامين كند، تغذيه ي نامناسب نيز مي تواند موجب ابتلاي انسان به بسياري از اختلالات ناگوار و مهلك بشود.

گروهي از مواد غذايي كه تاثير مهمي در سلامت انسان و پيش گيري از بيماري ها دارند، ماهي و آبزيان هستند. اين مواد غذايي مفيد، كه داراي ارزش تغذيه اي بسيار بالايي هستند چنانچه به مقدار كافي يعني هفته اي 2 تا 3 بار در برنامه ي غذايي افراد گنجانده شوند در پيشگيري از بسياري از بيماري ها و حتي كنترل و كمك به بهبود عوارض و اختلالات مختلف، اثرات مهمي خواهند داشت.

امروزه ثابت شده است كه مصرف ماهي و آبزيان به علت داشتن اسيدهاي چرب اشياع نشده ي خاصي به نام امگا 3، در پايين آوردن چربي هاي نامطلوب خون مانند كلسترول تام ـ Vldl – Ldl و تري گليسريد تاثير مهمي دارد، هم چنين در حفظ تعادل فشار خون و نگهداري آن در حد مناسب موثر است.

چاقي يكي از اختلالاتي است كه بسياري از افراد به آن مبتلا بوده و به علت عوارض ناگواري كه در پي دارد سلامت جامعه را دچار مخاطره مي كند.

ماهي به علت داشتن تركيبات خاصي، موجب تحريك اكسيداسيون چربي در بدن و در نتيجه كاهش توده ي چربي بدن مي شود، بنابراين مصرف مداوم آن در برنامه غذايي هفتگي به كاهش و نگه داري وزن در حد متعادل كمك مي كند. البته به خاطر داشته باشيم كه افراد چاق نبايد در مصرف مواد پركالري مانند انواع شيريني ها، شكلات ها، دسرهاي چرب و شيرين، غذاهاي سرخ كرده، مواد نشاسته ايي و مواد چرب افراط كنند و بايد از رژيم لاغري مناسب و متعادلي تحت نظر كارشناس تغذيه پيروي كنند. در ضمن ماهي را به طور منظم هفته اي 3 ـ 2 بار در برنامه ي غذايي خود جانشين گوشت قرمز و مرغ كنيد. ماهي در بينايي موثر است و موجب شدت بينايي مي شود و اين موضوع به خصوص براي بهبود اصلاح بينايي افراد سالمند كه دچار ضعف بينايي هستند اهميت بسزايي دارد.

تاثير ديگري كه مصرف ماهي در سلامت انسان دارد اين است كه در پيشگيري از عفونت موثر است؛ به اين ترتيب كه با افزايش قدرت ايمني بدن، انسان را در مقابل عفونت ها مصون نگاه مي دارد.

ارتباط مصرف ماهي و سکته مغزي
روش آماده كردن ماهي فاكتور مهمي در جلوگيري از ابتلا به سكته مغزي است.

تحقيقات نشان داده اند كه ماهي در برابر انسداد عروق مغز اثر حفاظت بخش دارد اما يك گروه تحقيقاتي از دانشگاه هاروارد اظهار مي دارند روش طبخ ماهي نيز در اين امر دخالت دارد.

اين گروه با بررسي رژيم غذايي تقريبا 5000 فرد 65 سال به بالا دريافتند كساني كه ماهي پخته يا كباب شده شامل تن ، مصرف مي كردند احتمال ابتلاءشان به سكته مغزي كمتر بود.

خوردن اينگونه غذاها 5 بار يا بيشتر در هفته احتمال سكته ايسكميك (كه توسط لخته خون ايجاد مي شود) را تا 32 درصد كاهش مي دهد حتي يك تا سه وعده ماهي كباب شده يا پخته در ماه اين احتمال را تا 15 درصد كاهش مي دهد.

اما ماهي سرخ كرده و ساندويچ ماهي احتمال سكته را افزايش مي دهد. هر وعده اضافي به ميزان 13 درصد بر اين احتمال مي افزايد.

پيام اين تحقيق روشن است: ماهي بخوريد; اما اگر مي خواهيد مصرف آن در جلوگيري از سكته مغزي به شما كمك كند ، با سرخ كردن به آن چربي و روغن اضافه نكنيد.

[Marichka]

ريحان گياهي است علفي يكساله و معطر كه ارتفاع ساقه آن تا 60 سانتيمتر مي رسد . برگهاي آن بصورت متقابل بيضوي و نوك تيز با كناره هاي دندانهدر مي باشد . گلهاي آن معطر و كوچك به رنگهاي سفيد، قرمز و گاهي بنفش مشاهده مي شود .

تخم آن سياه و ريز است . برگ ريحان و سرشاخه هاي جوان آن بمصرف تغذيه مي رسد ريحان در ايران و افغانستان بطور خودرو مي رويد در اكثر نقاط دنيا كاشته مي شود

تركيبات شيميايي:

از ريحان اسانسي تهيه مي شود بنام اسانس بازيليك يا روغن ريحان كه معروف است و مصارف درماني مختلفي درد . اسانس ريحان شامل موادي مانند استراگول واوس من درد . دانه ريحان داراي ماده ر وغني است كه حالتي روان درد .

خواص داروئي:

چون ريحان بسيار معطر است بنبراين براي معطر ساختن غذاها از آن استفاده مي شود ريحان از لحاظ قديم ايران كمي گرم و خشك است .

1)دم كرده برگ ريحان اثر ضد تشنج درد مقوي و مدر است .

2)دم كرده برگ ريحان معالج سردردهاي ميگرن و عصبي است .

3)خوردن ريحان دستگاه هاضمه راتقويت مي كند .

4)نوشيدن يك فنجان دم كرده ريحان نفخ و گاز معده را از بين ميبرد .

5)برگ ريحان درمان كننده ناراحتي هاي حاصل از نيش حشرات است كافي است كه محل گزش حشرات را با برگ ريحان ماساژ دهيد خارش و درد را برطرف مي كند.

6)جويدن برگ ريحان براي زخم هاي دهان مفيد است .

7)جوشانده ريحان تب بر است .

8)دم كرده تخم ريحان مسكن است .

9)اگر تخم ريحان را بكوبيد و با صمغ عربي مخلوط كنيد داروي خوبي براي درمان اسهال است .

10)تخم ريحان براي رفع دل درد مفيد است .

11)برگ ريحان اثر زيا كننده شير دردو مادران شير ده حتما بايد از اين گياه استفاده كنند .

12)دم كرده دانه ريحان براي درمان ورم كليه بكار مي رود .

13)دم كرده برگ ريحان درمان كننده سرگيجه است .

14)برگ ريحان را همراه غذا بخوريد در هضم غذا موثر است .

15)اگر گلدان ريحان را جلوي پنجره بگذاريد حشرات و مگس را فراري مي دهد و آنها ودر خانه نخواهند شد

طرز استفاده:

اسانس ريحان را مي توانيد از فروشگاههاي گياهان دارويي و يا Helath Food خريدري كنيد اين اسانس بنام Essential Oil Basil معروف است لطفا دقت كنيد كه اين اسانس بسيار قوي است و نبايد بيش از 2 تا 3 قطره آنرا مصرف كنيد و هميشه هم بايد آنرا با آب رقيق كنيد .

[Marichka]

شلغم گياهي است با برگهاي ناصاف و بريدگيهاي زياد به رنگ سبز و سفيد . ريشه آن غده اي و به شكل هاي گرد و يا دراز به رنگ سفيد با لكه هاي بنفش مي باشد .
ميوه شلغم مانند غلافي بايرك و دراز است كه در آن چند دانه سياه وجود دارد . شلغم در هواي سرد بسيار خوب رشد مي كند و شايد علت آن باشد كه براي درمان بيماريهايي كه در فصل سرما زياد است و بيماريهاي تنفسي بكار مي رود .

تركيبات شيميايي:

آب 91 گرم

پروتئين 1 گرم

مواد چربي 0/2 گرم

مواد نشاسته اي 6/6 گرم

كلسيم 40 ميلي گرم

فسفر 30 ميلي گرم

آهن 0/5 ميلي گرم

سديم 50 ميلي گرم

پتاسيم 270 ميلي گرم

ويتامين ب 1 0/04 ميلي گرم

ويتامين ب 2 0/07 ميلي گرم

ويتامين ب 3 0/6 ميلي گرم

ويتامني ث 40 ميلي گرم

خواص داروئي:

شلغم از نظر طب قديم ايران گرم و تر است

خواص شلغم آنقدر زياد است كه مي توان گفت اين گياه براي هر دردي درمان است و اگر مردم مي دانستند كه اين گياه چقدر فايده درد تمام باغچه هاي خانه خود را شلغم ميكاشتند و هر روزه از آن استفاده مي كردند .

1)شلغم مقوي است

2)شلغم اشتها آور است

3)شلغم ضعف بدني را كم مي كند

4)شلغم سرفه را تسكين مي دهد

5)ترشي شلغم بهترين نوع ترشي است زيرا مقوي معده و روده ها و اشتها آور است

6)آب شلغم قند خون را پائين مي آورد

7)تخم شلغم را اگر سرخ كرده و بخوريد براي ضعف بنيه موثر است

8)اگر گلو درد دريد آ ب پخته شلغم را قرقره كنيد

9)خوردن آب شلغم درمان كننده جوش صورت است

10)آنهايي كه حافظه ضعيف دارند حتما بايد شربت بخورند زيرا ثابت شده است كه شلغم حافظه را تقويت مي كند

11)شلغم شب كوري را درمان مي كند

12)شلغم بعلت داشتن ويتامين B1 علاج كم خوني است

13)شلغم براي رشد و نمو استخوانها مفيد است بنابراين زنان باردار وش يدره حتما بايد از آن استفاده كنند .

14)زن حامله اي كه در مدت بارداري شلغم خورده باشد بچه اش زودتر رشد كرده ، زودتر حرف مي زند و حتي زودتر راه مي افتد و در مقابل امراض مقاومت بيشتري خواهد داشت .

15)آنهايي ك غده تيروئيدشان كم ترشح مي كند بايد حتما شلغم بخورند زيرا شلغم بعلت داتشن يد فراوان ترشحات غده تيروئيد را تنظيم مي كند .

16)شلغم مهمترين گياه ضد سرطان است و حتي گسترش سرطان را متوقف مي كند .

17)شلغم درمان بسياري از بيماريهاي پوستي است

18)شلغم پخته بهترين دارو براي برونشيت است

و بالاخره سعي كنيد كه در فصل زمستان براي پيشگيري از سرمخوردگي و بيماريهاي تنفسي اقلا چند بار در هفته شلغم بخوريد شلغم پخته بهترين پبحانه است . بدن را تميز كرده و مواد سمي را ازب دن خارج مي سازد . البته آب شلغم خام خواص بيشتري از شلغم پخته درد بشرطي كه معده شما را ناراحت نكند

[Marichka]

كاهو يكي از قديميترين سبزيجات دنيا است منشاء آن در هندوستان وآسياي مركزي مي باشد . كاهو طبق مداركي كه بدست آمده از شش قرن قبل از ميلاد در ايران مصرف مي شده است و يك قرن قبل از ميلاد به روم راه يافته و غذاي مهمي براي روميان بوده است . كريستف كلمب تخم كاهو را به دنياي جديد برد بطوريكه از اوائل قرن پانزدهم ميلادي كاهو در هائيتي و باهاما كشت مي شده است . كاهو گياهي است يكساله كه داراي برگهاي پهن و دراز و سبز روش مي باشد و با طعم كمي شيرين .
انواع مختلف كاهو كه در حال حاضر در آمريكا كشت مي شود حدود 16 نوع مي باشد كه در تمام طول سال وجود دارد رويهمرفته دو دسته كاهو وجود دارد :

1-كاهوي پرورشي و اهلي كه در سالاد استفاده مي شود كه كاهوي گرد Head Lettuce و كاهوي ايراني Romano Lettuce از انواع مهم آن است .

2- كاهوي وحشي يا كاهوي خودرو

كاهوي ايراني از نظر مواد غذايي از كاهوي گرد بهتر است . كاهوي گرد ارزش غذايي چنداني ندارد زيرا داراي مقدر زيادي الياف است كه توليد گاز و نفخ در معده مي كند .

آهن 1/5 ميلي گرم

چربي 0/2 گرم

كلسيم 18 ميلي گرم

سديم 10 ميلي گرم

پتاسيم 250 ميلي گرم

ويتامين آ 500 واحد

ويتامين ب 1 0/5 ميلي گرم

ويتامين ب 2 0/08 ميلي گرم

ويتامين ب 3 0/4 ميلي گرم

ويتامين ث 10 ميلي گرم

ارسنيك 0/02 ميلي گرم

اسيد اگزاليك 0/003 ميلي گرم

كاهو ضمنا داراي مواد معدني مانند نيكل ، كبالت ، سولفور و مس مي باشد

مواد شيميايي كاهو عبارتند از : لاكتوكاروم Lactucarum ( كه ماده اي است مخدر ) موم ، رزين ، ماليك اسيد و سوكسي نيك اسيد ، لاكتوم كاروم خواب آور و مسكن است .

از لاكتوم كاروم بعنوان داروي خواب آور و مسكن و نيز در چشم پزشكي براي گشاد كردن مردمك چشم استفاده ميشود .

از كاهو همچنين ماده اي بنام تريداس Thridace گرفته مي شود كه مسكن و ضد درد است . براي تهيه تريداس ساقه كاهو رسيده را تكه تكه كرده وشيره آنرا با فشار خارج مي سازند . اين شيره را سپس حرارت داده تا در اثر حرارت مواد آلوميني آن منعقد مي شود در نتيجه مايعي صاف بدست مي آيد . اين مايع را تحت درجه حرارت كم و در خلاء حرارت داده كه تريداس بدست مي آيد . اين مايع را مي توان خشك كرد و بصورت پودر درآورد .

خواص داروئي:

خواص گياه كاهو

كاهو از نظر طب قديم ايران سرد و مرطوب است

1)كاهو تميز كننده خون است

2)كاهو بعلت داشتن آهن خونساز است

3)ضد تورم است

4)كاهو خواب آور و آرام بخش است

5)كاهو براي ضعف اعصاب مفيد است

6) كاهو ملين و ادرار آور است

7)خوردن كاهو براي ماليخوليا مفيد است

8)كاهو زخم هاي مجاري ادرار و مثانه را درمان مي كند

9)اگر كاهو را با سكنجبين و يا سركه بخورند اشتها آور است

10)كاهو اثر ضد تشنج درد

11)درد معده را تسكين مي دهد

12)كاهو قواي بدني را تقويت مي كند

13)براي برطرف كردن درد سينه كاهو را بپزيد و بخوريد

14)بانوان شيدره اگر مي خواهند كه شيرشان زياد شود بايد كاهوي پخته بخورند

15)ورم غدد لنفاوي را برطرف مي كند

خواص تخم كاهو

تخم كاهو از نظر طب قديم ايران سرد و خشك است

1-تخم كاهو مخرب و خواب آور است

2-خوردن تخم كاهو زكام را برطرف مي كند

3-تخم كاهو براي درد سينه مفيد است

4-خوردن تخم كاهو براي دستگاه ادراري نافع است و آنهائيكه قطره قطره ادرار مي كنند بايد تخم كاهو بخورند

( در حدود 10 گرم روزانه ) تا اين مرض برطرف شود .

تركيبات شيميايي:

در صد گرم كاهوي ايراني مواد زير موجود است :

آب 94 گرم

انرژي 18 كالري

پروتئين 1/2 گرم

موادنشاسته اي 0/1 گرم

كلسيم 65 ميلي گرم

فسفر 25 ميلي گرم

مضرات :

اگر در خوردن كاهو افراط نكيند اين گياه بهيچوجه مضر نيست زياده روي در خوردن كاهو باعث ، فراموشي و كم شدن حافظه ، ضعف ديد چشم و نفخ شكم ميشود .

براي برطرف كردن اين عوارض مي توان كاهو را با نعناع ، كرفس و زيره ميل كرد .

[Marichka]

شنبليله سبزي اصلي قورمه سبزي ، غذاي مطبوع ايراني است . اين گياه در نواحي مختلف ايران ، مصر ف هند ف الجزيره ، ايتاليا و اسپانيا مي رويد . شنبليله داراي مواد چرب ف مواد نشاسته اي ، مواد ازته ، مواد فسفره و مادهاي بنام گونل لين مي باشد .

تركيبات شيميايي:

البته اين گياه داراي طعم و اسانس معطر مي باشد . تحقيقات جديد نشان داده است كه شنبليله داراي اسيد نيكوتينيك يا نياسين كه ويتامين B3 نيز ناميده مي شود ،‌مي باشد . اين ويتامين عامل جلوگيري كنند ه از بيماري پلاگرا مي باشد و همچنين اثر گشاد كننده عروق را نيز درا است

خواص داروئي:

يكي از دانشمندان با تحقيقات زيادي كه روي شنبيليه انجام درد دريافت كه شنبليله در رفع سل استخواني اطفال بسيار موثر است . شنبليله در طي قرون گذشته در ايران براي بسياري از بيماريها مصرف مي شده است . براي اين منظور حتي از دانه شنبليله استفاده شده است و بيماريها سريعا بهبود پيدا مي كند .شنبليله چون داراي مواد فسفره ،‌آهن ،‌ازته و ياستازهاي مختلف مي باشد تقويت كننده لوزالمعده نيز مي باشد و بنابراين دستگاه هاضمه را بكار انداخته و لاغري هاي مفرط را از بين مي برد .

شنبليله بطور كلي شفادهنده بيماريهاي روحي و جسمي است وحتي اثرات مفيدي در اشخاص مبتلا به مرض قند و سل ريوي و استخواني درد . در قديم شنبليله براي مداواي بيماري قند بكار مي رفته است دانه شنبليله با اين همه خواص مفيد داراي بوي ناپسند است بنابراين براي استفاده از آن دانه در شده آنرا با مواد معطر بايد مخلوط نمود كه بوي بد آن را تا اندازه اي برطرف كنند .

طرز استفاده:

براي تهيه پماد شنبليله 3 تا 4 قاشق سوپخوري در دانه شنبليله را با سركه مخلوط كرده و براي رفع التهابهاي سطحي پوست بدن مصرف كنيد .براي تقويت عمومي بدن بهتر است كه دانه شنبليله و گياه آن را قبل از غذا مصرف كرد .

[Marichka]

به فارسي « كدو » و در كتب طب سنتي با نامهاي عربي آن « ثرع » و گياه آن « يقطين » نامبرده مي شود به فرانسوي انواع آن با نامهاي Courge «كدو» و Courgette « كدو سبز خورشي » و Potiron « كدو تنبل » و Citrouille « كدو حلوايي و مربايي » و Gourde « كدو قليايي يا صراحي » كه بيشتر مصرف تزييني دارد و پس از خالي كردن آن مانند كوزه استفاده مي شود .

مشخصات

كدو گياهي است يكساله علفي كه ميوه آن بسته به نوع كدو در بعضي انواع جوان و نارس و سبز مصرف ميشود مانند كدوي سبز خورشي و در برخي انواع ميوه كاملا رسيده آن مصرف ميشود . برگهاي ان قلبي ، پهن با دمبرگ بلند پوشيده از كرك زبر . گياهي است خزنده گلهاي آن زرد رنگ به صورت گل ماده و گل نر روي يك پايه قرار دارد ، ريشه آن باريك و بلند و كمي شيرين و سكر آور است . كدوهاي سبز مسمايي گوشت آن مصرف مي شود و ساير انواع كدوها بيشتر براي مصرف تخم ان در طب سنتي مورد توجه است. در مورد كدوهاي شيرين ، گوشت و تخم آن مصرف مي شود و كدوهاي زينتي از خود كدو استفاده مي شود . انواعي از كدوهاي زينتي هستند كه وزن آنها به 50- 40 كيلو گرم مي رسد و در هندوستان داخل آنها را خالي كرده و مانند تاپوهاي بزرگ براي نگهداري غلات به كار مي برند. كدو در اغلب مناطق كشور كاشته مي شود. تكثير كدو با كاشت تخم ان در مناطق معتدله در اويل بهار انجام ميگيرد براي داشتن بو ته هاي قوي حفره هايي به عرض 50 سانتي متر و عمق 30 سانتي متر كنده و داخل آن را با خاك كود پر مي كنند و روي آن را با خاك مي پوشانند و آبياري مي كند فاصله بين بوته ها در مورد كدوهاي كوچك 1×1 متر ودر مورد كدوهاي درشت 2×2 متر مي باشد.

خواص – كاربرد

از تخم كدو در حدود 10 درصد روغن تخم كدو گرفته مي شود كه در طب سنتي وسيعي دارد تخم كو ضد كرم است و بخصوص براي رفع كرم كدو به كار مي رود ، به علاوه مدر و مقوي است . روغن تخم كدو براي تقويت اعصاب مفيد است. از گوشت ميوه كدو به صورت ضماد براي سوختگي ها و ورمها و جوشو كورك استفاده مي شود. كدو از نظر طبيعت طبق نظر حكماي طب سنتي سرد و تر است و از نظر خواص معتقدند كه خنك كننده و مرطوب كننده است . انسداد مجاري را باز ميكند و مدر است و ملين و براي رفع يرقان مفيد است و در مورد تبها يگرم نافع مي باشد . خوردن پخته آن از نظر مواد غذايي ضعيف است و خيلي سريع الهضم مي باشد. و براي اشخاص گرم مزاج و صفراوي غذاي مناسيبي است . خون ساز است و خون صالح توليد مي كند. اگر كدو را با به و يا آب غوره و يا آب انار و يا سركه در روغن بادام و يا زيتون بپزند خون ساز است. و براي اشخاص گرم مزاج و صفراوي و تبهاي گرم بسيار شفا بخش است و لي براي اشخاصي كه معتاد به فولنج مي باشند ممضر است . زيرا كدو ايجاد قولنج مينمايد ( فولنج نوعي دل درد است كه در روده ها وساير آلات داخل شكم پديد آيد ) اگر چند قطره ازآب كدو را خام با شير انسان مخلوط و در گوش و بين ي بريزند براي سر درد گرم و سرسام و هذيان و جنون و ورم هاي گرم بي خوابي مفيد است و ضماد ساييده كدو به پيشاني اطفال براي ورم گرم پيشاني و سر و سردرد گرم و رفع خشكي دماغ و بي خوابي نافع است . و اگر ضماد ان را به چشم گذارند براي رفع ورم گرم چشم خوب است و اگز سر را با آب كدو بشويند وقطره آن را در بيني ريزندو يا از آن بخورند براي تسكين سر درد گرم و خواب آوردن مفيداست. و غرغره و مضمضه آب كدو براي درد حلق و درد دندان گرم مفيد است و اگر قطره اي از آن را در گوش بريزند براي رفع درد گوش نافع است . خصوصا اگر با روغن گل سرخ مخلوط باشد .اگر آب كدوي پخته را با تمر هندي و شكر بخورند براي تسكين حرارت دماغ و درد سرگرم و وسواس و جنون نافع است. اگر اسفناج را با كدو وجو و يا ماش پوست گرفته ، در روغن بادام و اب بپزند خوردن آن براي درد سينه و سرفه گرم نافع است. خوردن كدوي پخته عطش را تسكين مي دهد و گرمي و التهاب كبد گرم را فرو مي نشاد ولي در عين حال موجب سستي و بي حسي معده و روده ها مي شود.

خوردن آب كدوي پخته كه با فشار عصاره گرفته باشند به اندازه 150 گرم يا 300 گرم با عسل ، ملين و مسهل معتدلي است و اگر با مغز فلوس وترنجبين و بنفشه خورده شود مسهل صفرا سات وبراي تبهاي صفراوي و خوني مناسب است. و اگر با تمر هندي و شكر خورده شود مسهل صفراي سوخنته و پاك كننده روده ها و كليه است وبراي تسكين حرارت دماغ و تبهاي گرم نافع است. شيخ الرئيس معتقد است كه هر چند آب كدو در ذات الجنب نافع است ولي از جهتي گاهي مضر است زيرا مدر است.

كدو پخته باسركه براي تبهاي گرم صفراوي و كاهش حدت صفرا و خون و اكثر بيماري هاي گرم مفيد است و اگر با گوشت خورده شود موجب تسريع هضم آن و اگر در آش ماش و نخود و روغن بادام پخته شود براي سرفه و مرطوب كردن دماغ و بدن و تسكين حرارت كبد و بتهاي گرم مفيداست. ضماد كدوي پخته روي معده و كبد و كليه ، مسكن حرارت و التهاب آنها مي شود و خوردن پوست خشك كدو براي بواسير و خون ريزي از آلات داخل شكم مفيد است و خوردن انواع كدو براي اشخاص گرم مزاجان صفراوي و خوني وجوانان و در ماناطق گرم هميشه مفيداست و براي پيا و سرد مزاجان و در مناطق سرد خوب نيست و ايجاد نفخ و قولنج و سنگيني در معده مي نمايد و اشتها را قطع مي كند.

اگر كدو را خرد كرده پخته با ماست مخلوط نمايند وكدو ماست را با خردل و سير و فلفل و نمك ونعناع بخورند براي اشخاص سرد مزاج نيز مناسب است . ولي در مورد گرم مزاجها احتياج به خردلو فلفل و نمك و نعناع نيست . گرد پوست خشك شده سوخته كدو براي قطع خونريزي جراحات و زخمهاي خورنده نافع است و اگر با روغن گاو مخلوط شود براي سوختگي اتش مفيد است.

ممغز تخم كدواز نظر طبيعت سرد و تر استو داراي نيروي تسكين دهنده مي باشد . خوردن ان بدن را چاق ميكند و براي رفع خشونت سينه و خروج اخلاط خوني از سينه و سرفه گرم و تشنگي وتبهاي گرم و زخم روده ها ومثانه كه از اخلاط گرم حاصل شده باشدوسرزش مجراي ادرار نافع است. روغن تخم كدو براي رفع يبوست دماغ و بي خوابي و تبهاي گرم و دلپيچه صفراوي بسيار موثر است. ماليد ن ضماد روغن تخم كدوي شيرين با دمالاخوين كه نرم ساييده شده باشد و يا با مغز تخم كدو كه خوب ساييده شده باشد ، براي زخمهاي سرو بدن اطفال وزخمهاي گوشه دهان وبناگوش و مفيد است. ( دماالاخوين از داروهاي گياهي است ) مقدار خوراك از مغز تخم كدو تا 35 گرم و جانشين ان از نظر خواص مغز تخم هندوانه است. ضد تشكيل سنگ در بدن است . يعني انتي ليتيك مي باشد و اگر به مقدار زياد بخورند قي آور و مسهل است . گل آن و پوست ميوه آن به عنوان ضد سم مصرف ميشود . تخم آن براي معلجه درد دندان و ورم لثه نافع است. در هند از مغز تخم كدو به عنوان كرم كش و مدر و تونيك استفاده مي شود روغن تخم كدو تونيك اعصاب است .

ا ز گوشت ميوه آن به صورت ضماد روي محل سوختگي و التهاب و جو ش و كورك مي اندازند.

نظري به تحقيقات جديد در مورد خواص درماني كدو

تخم كدو و گوشت كدو هر دو داراي خواص درماني براي پيش گيري سرطان هستند . چند سا قبل در لهستان و در همان زمان در موسسه ملي بهداشت امريكا محققان در تخم كدو مواد شيميايي كشف كردند كه جريان تشكيل ورشد سرطانرا مهار ميكند.اين مواد شيميايي از گروه مهاركننده هاي جديدي هسنتد به نام عمومي مهاركننده هاي پروتئاز تريپسين كه فعاليت ويروسها و همچنين آثار تركيبات شيميايي مولد سرطان را در بستر روده ها خنثي و متوقف مي نمايند.مطلب مهمتر اناست كه كدو چه نوع كدو ي سبز تابستانه و چه كدوي حلوايي بخصوص ان نوع كدو حلوايي كه به رنگ نارنجي تيره هستند منبع غني از مواد ضد سراطان به نام كاروتنوئيد شامل مقدار زيادي بتاكاروتن مي باشند.رمز آثار مفيد اين موادبه نظر اغلب دانشمندان اين است كه كاروتنها از مواد ضد اكسيد كننده ها هستند و با اين اسلحه بر ضد راديكالهاي اكسيژن آزاد كه عوامل مخرب سرگردان در بدن مي باشند. مي جنگند و آنها را خلع سلاح و بي ضرر مي سازند . راديكالها با اكسيژن آزاد مي توانند ديواره رگهاي خوني را خراب كرده ، فرسايش بدن و پيري را تسريع و التهابها را تشيد نمايند و حتي به قسمتي از سلول مانند هسته حياتي DNA چنگ بيندازند و كار ماشين سلول را فلج كرده و آماده براي ظهور و رشد سرطان كنند.توصيه محققان و دانشمندان گياه درماني وغذا درماني اينست كه همه اشخاص بخصوص آنهايي كه عادت به مصرف دخانيات دارند ضمنا اين كه اين عادت را ترك مي كنند و يا حداقل كاهش ميدهند و همچنين اشخاصي كه در اطراف دودي ها زندگي ميكنند بايد مقدار بيشتري از اين نوع گياهان نظير كدو حلوايي و هويج و سيب زميني شيرين بخورند .

[Marichka]

در كتب طب سنتي با نام عربي آن (سلق ) ، (سلق )و (سلق ) آمده است به فرانسوي Beeteو و به انگليسي Beet گفته مي شود . گياهي است از خانواده ي Chekopodiaceae نام علمي آن وBeta Vulgaris L است .
واريته اي كه براي برگهاي آن كاشته مي شود Beta Vulgaris Var cicla كه به آن Swiss chard و Chard هم مي گويند .

مشخصات
به طور كلي گياه چغندر چند نوع است :
چغندري كه برگ آن مصرف مي شود و معمولا برگ چغندر گفته مي شود به فرانسوي Poiree و به انگليسي Chard گويند .
2. چغندري كه معمولا ريشه ي ان مصرف مي شود و برگ آن جنبه ي علوفه دام دارد و در مصرف عذاي انسان كار برد ندارد و به فرانسوي Betterave گويند سه رقم است :

الف ) چغندر لبو كه ريشه آن غدد گرد و شلغمي شكل است و به رنگهاي سرخ تيره مايل به سياه و يا سفيد مي باشد كمي شيرين است (8 ــ 5 ) قند دارد و به مصرف غذايي به عنوان سبزي مي رسد و با پخته آن به نام لبو خورده مي شود .

ب ) چغندر علوفه اي كه ريشه ي آن دراز حجيم و شيريني آن كم و محصول در هكتار آن زياد و به مصرف آن زياد و به مصرف علوفه ي دامي مي رسد .

ج ) چغندر قند كه ريشه ي ان مخروطي حجيم به رنگ زرد روشن و داراي مقدار زيادي قند است ( 20 ــ 15 ) و از آن در كارخانه جات قند براي قند گيري استفاده مي شود . از برگ تمام انواع چغندر هاي ريشه اي نيز به عنوان علوفه استفاده مي شود .

مشخصات

چغندر گياهي است دو ساله داراي برگ هاي پهن چين دار سبز تيره كه مستقيما از ريشه خارج مي شوند ، ساقه ي گل دهنده در سال دوم يا به طور كلي پس از ديدن يك دوره سرماي زمستانه به گل مي نشيند و ميوه مي دهد . دانه هاي ان در اطراف شاخه ي گل دهنده مي رسند و در هر ميوه چند دانه وجود دارد . ميوه هايي هستند كه فقط يك دانه بيشتر نمي دهند اين نوع را مونوژرم نامند . اين گياه به طور وحشي در مناطق شمال غرب ايران ديده شده است و به طور پرورشي در اغلب مناطق ايران كاشته مي شود .

تر كيبات شيميايي

از نظر تركيبات شيميايي و مواد عامله در گياه و برك چغندر ويتامين B1 و C به مقدار خوبي يافت مي شود . ريشه غده اي نارس چغندر از نظر مقدار آهن و ويتامينها به خصوص ويتامين A غني تر است .

بررسي هاي شيميايي ديگري نشان مي دهد كه گياه چغندر داراي ساپوني زيد و فيتوسترول و مواد چرب و بتائين و لوسين و تايروزين و ايزولوسين و آرژي نين و هيتيدين و فنيل الانين و اوراز و سرانجام تايروزيناز مي باشد.

در هر يك صد گرم قسمت قابل خوردن ريشه چغندر لبو مواد زير موجود است :

آب 87 گرم ، پروتئين 6/1 گرم ، مواد چرب 1/0 گرم ، مواد قندي و اسير هيدراتهاي كربن 9/9 گرم ، خاكستر 1/1 گرم ، كلسيم 16 ميلي گرم ، فسفر 33 ميليگرم ، آهن 7/0 ميلي گرم ، سديم 60 ميلي گرم ، پتاسيم 335 ميلي گرم ، وتيامين A 20 واحد بين المللي ، تيامين 03/0 ميلي گرم و رايبوفلاوين 05/0 ميليگرم ، نياسين 4/0 ميلي گرم و ويتامين C 10 ميلي گرم .

ور هر يك صد گرم برگ چغندر مواد زير موجود است :

آب 91 گرم ، پروتئين 4/2 گرم ، چربي 3/0 گرم، هيدراتهاي كربن 8/3 گرم ، كلسيم 88 ميلي گرم ، فسفر 39 ميلي گرم ، آهن 2/3 ميلي گرم ، سديم 147 ميلي گرم ، پتاسيم 550 ميلي گرم ، ويتامين A 6500 IU ، تيامين 06/0 ميليگرم ، رايبو فلاوين 17/0 ميلي گرم ، نياسين 5/0 ميلي گرم و وتامين C 32 ميلي گرم و كمي اسيد فوليك

خواص – كاربرد

چغندر به طور كلي بند آورنده خون و مقوي معده و براي معالجه اسهال خوني مفيد است. ريشه چغندر را به عنوان مقوي براي زنان به كار مي بردند و معتقد بودند كه در ريشه چغندر هورمنهاي جنسي زن يافت مي شود. در هند وچين شيره برگهاي تازه چغندر براي معالجه اسهال خوني به كار مي رود . در هندوستان از بذر چغندر به عنوان خنك كننده و معرق استفاده مي شود. برگهاي له شده چغندر براي التيام سوختگي پوست به كار مي رود .

ريشه چغندر از نظر طبيعت طبق نظر حكماي طب سنتي ممعتدل است و حرارت آن كمي مي چربد و كمي قابض . نوع سياه آن با قبض بيشتر و نوع سفيد ان محلل است . خواص ان محلل است و بازكنننده گرفتگي ها وانسداد مجاري .خوردن ريشه چغندر شكم را بند مي آورد و نفاخ است و ملين و بهترين قسمتهاي چغندراز نظر دارويي برگ آن است ودمهاي برگ آن از غده ريشهان بهتر ونافع تر است .

خوردن برگ پخته آن براي رفع رعشه است ، بخصوص اگربرگها با دنباله قرمز رنگ آن خورده شود و اگر با سركه و خردل خورده شود براي باز كردن گرفتگي هاي طحال و تحليل ورم طحال موثر است ودرد كليه و مثانه و امراض مقعد را تسكين مي دهدو آب برگ آن اگر با داروهاي مسهل خورده شود . براي خارج ساختن بلغم كمك مي كند ودرد مفاصل و نقرس را تسكين مي دهد و اگر آب برگ نيم گرم آن را با عسل و روغن بادام مخلوط و چند قطره آن را در گوش بريزند درد گوش را تسكين دهد . ضماد آب برگ نيم گرم آن با ب ارمني براي جلوگيري از ريختن مو استسقا مفيد است و اگر با آب برگ آن و يا با آب برگ پخته آن حقنه شود براي درد روده نافع است و گذاردن دست و پا در آب پخته برگ آن به طور مكرر براي رفع ترك و شقاق كه در اثر سرما به دست و پا عارض شود مفيداست. ماليدن برگ پخته ان پس از سرد شدن بوي پوتس براي سوختگي آتش و سوختگي دراثر آب جوش و باد سرخ نافع است .

چغندر و برگ آن مضرمعده است و اسرا ف در خوردن آن قي آور وموجب سوزاندن خون است و دل پيچه ايجاد مي كند . از اين نظر بهتر است با عدس پخته شود و با خردل يا آب غوره خورده شود.

[Marichka]

دركتب طب سنتي فارسي ، باميه مينوسيند به فرانسوي Gimbo و Gombaud و Ketmie comestible و به انگليسي Okra و Gumbo گفته ميشود.

گياهي است از خانواده پنيرك Malvaceae نام علمي ان Avelmoschus esculentrs Moench و مترادف ان Hibiscus esculentus L است.

مشخصات

باميه گياهي است از خوياشن و نزديك پنبه و كنف . ظاهرا موطن اصلي انافريق و يا مناطق گرم اسيا است.، ولي به هر حال به ساير مناطق دنيا رفتهو درحال حضر در اغلب كشورها و مناطقم معتدله و سرد كه كاشته شود چون تمل سرماي زمستان را ندارد به صورت گياه يكساله در مي ايد..

باميه گياهي است بلند برگهاي ان داراي بريدگي و چاك داركه برگ را به چند قسمت تقسيم مي كندو هر قسمت از برگ نوك تيز است ، شبيه برگ پنبه ، گلهاي ان درشت شبيه گلهاي خانواده پنيرك به رنگ زرد يا سفيد ، كبسول ميوه دراز نوك تيز سبز رنگ ولعاب دار. دانه هاي ان بي بو

معمولا ميوه هاي نارس و سبز باميه چيده شده و مصرف مي شود هم از نظر غذايي و هم براي مصارف دارويي . تكثير باميه از طريق كاشت بذر ان صورت ميگيرد كه درنواحي معتدل ايران بين اواخر فروردين تا خرداد كاشته مي شود.

معمولا بذر را يك شبانه روز خيس مي كنند وبه اين ترتيب سبز شدن ان تسريع ميشود فاصلهبين خطوط كاشت راردر حدد يك متر مي گيرند و پس از اين كه گياه سبز شد تنك كرده و فاصله بين بوته ها يباميه روي خط را حدود 40-30 سانتي متر ميگذارند. بذر بايد در عمق 1 – 2 سانتي متر بسته به نوع خاك زير خاك كاشته شود.

تركيبات شيميايي

از نظر تركيبات شيمياي غلاف يا ميوه باميه منبع غني از لعاب و pectin است و از نظر اهن و كلسيم نيز قابل توجه است. در غلاف ميوه تازه سبز باميه درحدود 520 واحد بين المللي ويتامين A مي باشد و به علاوه داراي تيامين ، رايبوفلاوين ، نياسين و سرانجام ويتامين C يا اسكوربيك اسيداست.

در هندوستان بررسي هاي شيميايي د رمورد استعمال لعاب ميوه نارس باميه به عنوان جانشين پلاسما انجام گرفته است و اين بررسي ها درمورد حيوانات شده و از لعاب ميوه باميهكه به طريق ازمايشگاهي تهيه ميشود براي افزايش حجم خون حيوان استفاده شده و نتاياج رضايت بخشي دادهاست.براي تسريع در اين جانشيني مقداري كم از خون حيوان به محلول تهيه شده اضافه شده و نتيجه سريعتر و بهتر گرفته مي شود در اين محلول كه از لعاب ميوه نارس باميه براي جانشيني پلاسما تهيه ميشود مواد دي – گالاگتوز ، ا- رامنوز و دي – گالاكتو – رونيك اسيد وجود دارد.

تمام گياه باميهمعطر است و عطري شبيه عطر ميخك از ان متصاعد مي شود و برگ و ساقه هاي باميه داراي Iodine است . درگلهاي ان دو نوع فلاونول پيگمان به نام گوسي پتين و كوورستين وجود دارد.

در هر يك صد گرم باميه خام ناررس مواد زير وجود دارد:

تب 9/88 گرم ، پوتئين 4/2 گرم ، مواد قندي و ساير هيدراتهاي كربن 6/7 گرم ، خاكستر 8/0 گرم ، كلسيم 92 ميلي گرم ، فسفر 51 ميلي گرم ، اهن 6/0 ميلي گرم ، سديم 3 ميلي گرم ، پتاسيم 249 ميلي گرم ، تيامين 17/0 ميلي گرم ، رايبوفلاوين 21/0 ميلي گرم ، ويتامين C 31 ميلي گرم ، ويتامين A 520 واحد بين المللي

خواص – كاربرد

باميه نارس پخته به عنوان سبزي لذيذ و مقوي است. جواشنده ميوه نارس باميه مقوي و نرم كننده و لطبيف كننده پوست و مدر است. در ناراحتي هاي نزله اي كه منجر به التهاب يك غشاي مخاطي همران ترشح است.همچنين در موارد سوزش مجراي ادرار در موقع ادرار كردن و احساس درد در موقع ادرار وبالاخره درموارد سوزاك مفيد است. لعاب حاصل از ميوه و تخم ان نيز نرم كننده است و براي سوزاك مفيد است . از برگهاي ان بهعنوان ضماد نرم كنندهاستفاده مي شود. تخم باميه معرق استو محرك قلبي و ضد اسپاسماست.

در چين از گلو تخم و ريشه و ميوه ان به عنوان دارو استفاده مي شود و نرم كننده و مدر است و براي تسهيل زايمانهاي مشكل تجويز ميشود. در استعمال خارج ي ضماد ان روي انواع زخمها گذارده ميشودو التيام دهنده است. از جوشانده ميوه ان براي معالجه سوزاك و سسسوزش مجراي ادرار استفاده ميشود و ز جوشانده ريشه ان براي معالجه سيفيليس استفاده ميشود . در هندوچين از ريشه باميه مانند جانشين خطمي استفاده مي شود . ميوه سبز تازه باميه منبع غني ويتامين B است. شربتي از جوشاندن ان در فيليپين تهيه ميشود وبراي زخم گلو و گرفتگي صدا بسيار مفيد است.

باميه از نظر طبيعت طبق نظر حكماي طب سنتي سرد و تر و تري ان از ساير بقول بيشتر است، از نظر خواص باميه براي مزاجهاي گرم خوب است. مميوه نارس ان رابا گوشت پخته ميخورندو در هندوستان معتقدندكه مقوي باه است. در صورتي كه اشخاص سرد مزاج بخواهند باميه بخورند براي اين كه سردي ان ضرر نرساندو عوارضي ايجاد نكندبايد با ادويه ميل كنند.

[Marichka]

در مازندران « تره تيزك » و در ساير مناطق ايران تره تيزك و « شاهي » گفه مي شود در كتب طب سنتي اب نامهاي « جرجيربستاني » و « رشاد » نام برده شده است. و تخم ان را « حب الرشاد » ، « حرف ابيض » و « حرف » گويند . به فرنسوي Nasitor و Cresson des jurdins .و Cresspm a;empos و Passerage و به انگليسي garedn cress گفته ميشود. گياهي است از خانواده Cruciferae نام علمي ان Lepidium sativum L. باشد.

مشخصات

تره تيزك مزروع گياهياست علفي يكساله برگهاي ان سبز شاداب ، لطيف ، كمي تند ، ارتفاع بوته كم در حدود يك وجب گاهي كمي بيشتر ، گلهاي ان به رنگ سفيد يا قرمز ارغواني ، كوچك كه به طور گروهي در انتهاي شاخه گل دهنده ظاهر مي شود. تخم ان ريز و قرمز و كمي دراز است.

تكثير تره تيزك از طريق كاشت بذر ان به محض برطرف شدن سرماي زمستان اغاز و در تمام طول فصل بهار در هواي ازاد مي توان به فواصل زماين برداشتهاي متناوب كاشت.

تركيبات شيميايي

از نظر تركيبات شيمياي بررسيهاي متعددي در مدارك فني مختلف منتشر شده كه از نظر اهميتي كه اين گياه در طب سنتي دارد انواع بررسي ها در ايننجاذكر مي شود .

در يك بررسي وجود اسانس روغني فرار درگياه تاييدشده است و به علاوه گزارش شده است كه گياه حاوي گلوكوزيد گلوكوتروپئولين است . در بررسي ديگري گلوكوزيدي به اسم تروپئولوزيد را دكر كرده است ، ااز نظر ويتامينها نيز گياه غني از ويتامينهايA,B مي باشد.

در هر يك صد گرم از گياه ( قسمت قابل خوردن ) خام و تازه تره تيزك مواد زير وجود دارد:

اب 4/89 درصد ، پروتئين 6/2 درصد ، چربي 7/0 درصد، هيدراتهاي كربن 5/5 درصد ، كلسيم 81 ميلي گرم ، فسفر 76 ميلي گرم ، اهن 3/1 ميليگرم ،اهن 3/1 ميلي گرم ، سديم 14 ميلي گرم ، پتاسيم 606 ميلي گرم ، ويتامين A93300 ميلي گرم و تيامين 08/0 ميلي گرم .

در گزارش علمي ديگري تركيبات شيميايي گياه را به شرح زير اعلام كرده است. :

اسانس روغني فرار درحدود 115/0 درصد . فراورده هاي فرار حاصل از برگ تر تيزك داراي خاصيت و فعاليت ضد باكتري در مقابل ميكروب باسيلوس سبتي ليس و مايكرو كوكوس پيوژنس واريته ارئوس است. تخم تره تيزك داراي يك الكالوئيد (19/0 درصد ) ، سينا پيك اسيد، كولين اتر و يك اسانس روغني است. اسانس روغني تره تيزك خاصيت فعاليت اوئستروژن ( تحريك جنسي درزنان ) دارد . تخم تره تيزك در حدود 5/25 درصد روغن نيم خشك دارد . لعاب تخم تره تيزك ازنظر خواص جانشين صمغ عربي وكتيرا است.

خواص – كاربرد

از گياه تره تيزك در موارد اسم و سرفه و بواسير هاي خوني استفاده مي شود و بسيار افع است. ضد كم بود ويتامين C است وبراي بيماري هاي كمي ويتامين C در بدن اثر شفا بخش دارد. يعني انتي سكوربوتيك است. از ريشه تره تيزك براي مرحله دوم سيفيليس استفاده ميشود. تخم تره تيزك ترشح شير را زياد ميكند و به اصطلاح گالاكتاگوگ است. جوشانيده تخم تره تيزك در شير براي سقط جنين به كار ميرود

يه صورت ضماد براي ضماد تسكين درد ضربه به كار ميرود. برگهاي ان نيرو بخش محرك ، مدر و ضد كمي ويتامين C مي باشد.

تره تيزك از نظر طبيعت طبق نظر حكماي طب سنتي گرم ونسبتا خشك است. باز كننده گرفتگي ها و انسداد مجاري كبدو طحالو صاف كننده و مدر بول و خرد كننده سنگ مثانه است.. در تسريع هضم غذا وتحليل باد و گازو نفخ مفيداست.

اگر ساقه و برگ و تخم ان را در هاون بكوبند و در بشقابي پهن كنند تا خشك شود بعد مجددا در هاون انداخته و بكوبند و سپس كمي شير تازه داخل ان كرده و مجددا قدري تخم تره تيزك داخل ان كرده و بكوبند واين كار را بهدفعات تكرار نمايند تا مانند خمير شودو از ان حب درست كنند از نظر جميع خواص فوق خوردن حب ان بسيار مفيداست. و اگر اب ان را گرفته و با نخود خشك كوبيده شده پرورده نمايند و بياشامند و افزايش توليد اسپرم بسيار موثر است.

گونه وحشي تره تيزك كه داراي تخم ريز تر است در خواص فوق الذكر از نوع پرورشي و مزروع ان قوي تر است.

تهيه عصاره تره تيز ك

ساقه و برگ تره تيزك تازه را در هاون مي كوبندو يابا وسيله ديگري با فشار عصارهان را ميگيرند و صاف ميكنند و با اين روش كه بايد بدون دخالت اتش صورت گيرد عصاره بسيار موثر و نافع ي تهيه مي شود. كه مصرف ان در شربت تره تيزك و ساير تركيبات خواص ان را در حد اعلا منعكس مي كند.

شربت تره تيزك

عصاره تره تيزك 16 واحد ، قند 30 واحد ، در حمام ماري با حرارت كافي حل كنند و شربت تهيه شده را براي مصرف اماده سازند.