اكستازي
اكستازي، MDMA (3,4-methylenedioxymethamphetamine) جزو داروهاي شيميايي است كهداراي خواص و اثر محرك زايي و توهم زايي است. در حقيقت MDMA جزو توهمزاهاي محرك است.
MDMA يا اكستازي اغلب به صورت قرص و يا كپسول توليد و توزيع ميگردد. (هرچند كه بسياري از قرص هايي كه با اين عنوان در بازار به فروش ميرسد ازتركيبات غير متعارف ساخته شده و تقلبي و دست ساز هستند). به علت نداشتننشان تجاري، درجه خلوص متفاوت و تركيبات شيميايي نامشخص، تأثيرات اين گونهداروها، متغير و نامعلوم است.
نام هاي ديگر MDMA عبارتند از "E" و "Doves" و "XTC" و "Adams" و در ايران به نام قرص شادي هم شناخته ميشوند.
تاريخچه
MDMA براي نخستين بار (در طول سالهاي 1914-1912) توسط كمپانيداروسازي merc آلمان با عنوان كم كننده اشتها توليد و مورد استفاده قرارگرفت كه به علت اثرات جانبي از رده مصرف خارج شد. اطلاعات و تاريخچه روشنياز آن زمان تا سال 1950 وجود ندارد. در دهه 1970 روان پزشكان در رواندرماني براي شكستن دفاع رواني، كمك به بيان احساسات بيماران و ايجاد "همدلي فردي" (emphathy agent) از MDMA (در دهه هفتاد و از سال 1965) استفاده ميكردند. در دهه 1980 مصرف MDMA گسترش عمده اي يافته و در سال 1985 توليد غير قانوني آن رواج پيدا كرد و مصرف آن ممنوع اعلام شد. تخمينزده ميشود كه در سال 1989 ماهيانه حدود 000/30 قرص توليد ميشده است ومصرف آن به سبب فعال كردن سيستم رواني-حركتي رفتهرفته در پارتي هاي شبانهو ... افزايش يافت.
علايم و آثار مصرف
تظاهرات مصرف اكستازي پس از 20 تا 40 دقيقه بروز و 4 تا 5 ساعتدر يك حد حفظ و سپس به تدريج اثرات آن كاهش مييابد. مصرف اكستازي حسملايمياز سرخوشي، آرامش (احساس رضايت از وضع موجود)، افزايش انرژي بدن،احساس اعتماد (نزديكي و تعلق به ديگران)، احساس عشق و يكدلي، احساس گرميووابستگي به ديگران، برخي پيشنهادهاي معنوي، حس قدرت و ... منتقل ميكند.
اثرات منفي
- اختلالات بينايي (تيره و تار شدن)
- حركات غير طبيعي چشم
- دندان قروچه (ساييدن دندان)
- افزايش ضربان قلب و فشار خون
- لرزيدن
- افزايش بيش از حد دماي بدن
- اضطراب، تشويش و نگراني
- حمله هاي وحشت زدگي
اثرات منفي شديدتر
- اختلال خواب، كابوس هاي شبانه
- تغيير در ادراك زمان
- بي پروايي (Recklessnes)، تندخويي، بي قراري و تحريك پذيري
- اختلال در مكانيسم نعوظ و نرسيدن به اوج لذت جنسي
- عدم تمركز، فراموش كاري
- افسردگي و افت شديد خلق
- بدبيني
- كاهش گرايش به كارهاي فكري و جسمي
- تسريع در بروز آلزايمر
آثار طولاني مدت
مصرف طولاني مدت اكستازي ممكن است باعث تغييرات شيميايي در مغزشود. اين دگرگوني شيميايي باعث تغييرات خلقي و به هم خوردن نظم خوابميشود. مصرف پي در پي آن باعث بدخلقي، افسردگي و سوء ظن مرضي شده و ممكناست باعث بروز علايم سايكوز شود. استفاده مكرر ميتواند سبب تخريب زندگي (مشكلات شغلي، تحصيلي، قانوني و غيره) شود. افزايش درجه حرارت بدن (hyperthermia) مهم ترين اثر زيانبار مصرف MDMA است كه به سندرمسروتونينserotonin" syndrome" مرتبط است. اين سندرم با تغييرات ناگهانيدماي بدن و با بي ثباتي سيستم خود كنترلي داخلي بدن همراه است و باعث ولعنوشيدن آب ميشود. مصرف MDMA سبب تأثيراتي بر روي وضعيت رواني-عصبي فردميگردد. آشفتگي رواني، هذيان، بدبيني، سردرد، بي اشتهايي، افسردگي، بيخوابي، نيستاگموس (Nystagmus) از جمله مواردي است كه ميتواند براي چندينهفته ادامه پيدا كند. هم چنين مصرف مكرر MDMA بر روي توانايي هاي شناختيبه ويژه حافظه بلند مدت فرد تأثير ميگذارد. پژوهش ها نشانگر آن است كه MDMA بر روي بخشي از مغز كه مربوط به "تفكر انتقادي" و حافظه است؛ اثرتخريبي دارد.
ميزان شيوع مصرف
اين دارو اغلب به شكل قرص 100 تا 150 ميلي گرميتهيه و با ظاهريفريبنده و با نامهاي گوناگون و خياباني وارد بازار مصرف ميشود. در اينميان جوانان بيش از ساير گروههاي سني به مصرف اكستازي به ويژه در پارتي وكلوپ هاي رقص تمايل نشان ميدهند. پژوهش هاي اخير نشان دهنده گسترش مصرفاين ماده در مدارس، دانشكده ها و حتي خانه هاست. در امريكا در سال 2002بيش از 10 ميليون نفر (بالاي 12 سال) حداقل يك بار براي مصرف اكستازي تلاشكرده اند. هم چنين شيوع مصرف اكستازي به طور سالانه در بين جوانان 20-18سال شش بار بيشتر از ميانگين شيوع مصرف در كل افراد جمعيت جامعه ايالاتمتحده امريكاست.
بر اساس گزارش (Drug Abuse Warning Network) DAWN در سال 2002 تقريباً 75% از افرادي كه به علت مصرف MDMA به اورژانس مراجعه كرده بودند؛ سنين 25 سالبه پايين را تشكيل ميدادند. نخستين دليل مراجعه آنها به اورژانس واكنشهاي غير منتظره ذكر شده است كه نتيجه مصرف بيش از حد (overdose) MDMA بودهاست. جدول ذيل نشان دهنده مصرف MDMA نزد گروههاي سني متفاوت در آمريكا درسال 2002 است:
گروه سني در طول عمر يك سال گذشته ماه گذشته
17-12 3/3 % 2/2 % 5/0 %
25-18 15/1 8/5 1/1
26-به بالا 6/2 5/0 1/0
Total population 3/4 3/1 3/0
طي سال [2003] حدود 34 ميليون نفر در سراسر جهان، آمفتامين و متاآمفتامين و 8 ميليون نفر اكستازي مصرف كرده اند.
والدين و موضوع مصرف اكستازي در بين فرزندان
به نظر ميرسد كه والدين دانش كميدر مورد پيامدها و عوارضاكستازي در بين فرزندان خود دارند. تحقيقي انجام گرفته در آمريكا نشاندهنده آن است كه 92% از والدين در اين ارتباط (پيامدها و عوارض اكستازي) گفته اند كه "چيزي نشنيده اند" و 90% آنها اطلاعات كمياز خطرات استفادهاز اكستازي را داشته اند؛ در اين ميان تنها 24% آنها با فرزندانشان صحبتكرده اند. جالب توجه آنكه تنها 3% آنها باور داشتند كه فرزندانشان اكستازيمصرف كرده اند. 41% والدين هم در مورد اكستازي با فرزندان خود هيچ صحبتينكرده اند و 35% ديگر كميبا فرزندهاي خود صحبت كرده اند كه اين ارقامميتواند در كشور ايران بسيار بدتر باشد. بسياري از مصرف كنندگان امروزهاكستازي جزء سوء مصرف كنندگان هم زمان چند ماده ديگر نيز هستند.