سازهای چینی

[Asalbanoo]

ساز "خوبوس" ساز زهی باستانی است که با نوک انگشت و مضراب نواخته شده و مورد علاقه مغول‌ها است. قرن یکم قبل از میلاد ملیتهای شمال چین بر اساس سازهای ملت "حان "مانند "گوچنگ " و "گون حو" این ساز را آفریدند. شکل سنتی این ساز شبیه یک قاشق با بدنه‌ای به طول ۹۰سانتی‌متر ،سرساز پیچیده و دسته آن راست است، روی جعبه تقویت کننده صدا پوست ماربوآ كشیده شده و سه تا چهار سیم نصب است. به‌علت آنکه تیر ساز نسسبتا بلند بوده و جعبه تقویت کننده کوچک می‌باشد و روی آن پوست است ،صوت آن صاف و روشن با کیفیت ملایم و لطیف است و دارای روح مراتع شمالی چین می‌باشد و اغلب در تکنوازی، گروه نوازی ویا برای همراهی رقص و آواز مورد استفاده واقع می‌شود. طرز نوازندگی آن اساسا با دیگر سازهای زهی تفاوتی ندارد. ساز "خوبوس" ابتدا در کتاب تاریخ چین به عنوان "تاریخ سلسله امپراتوری "یوان: یادداشت موسیقی تشریفاتی "در قرنهای ۱۳ تا۱۴ ضبط شده بود. در آن زمان "خوبوس" در فهرست آلات موسیقی دولتی ضبط شده و در مجلس ضیافت پرشکوه اجرا می‌گردید و بعد در میان مردم رواج یافت. بعد از اضمحلال سلسله دودمان "یوان " "خوبوس" از طرف حکمرانان سلسله مین از فهرست آلات موسیقی دولتی حذف شد و در قرن ۱۷ درسلسله دودمان "چینگ" بر اثر رواج عادات و رسوم ملیت مغول ،ساز"خوبوس" دوباره در فهرست آلات موسیقی دولتی جا گرفت و در ضیافتها ،گردهمائی‌های اعضای خاندان سلسله "چینگ " و حتی در شکار دستجمعی ندای پرطنین ساز "خوبوس" شنیده می‌شد. بدلائل گوناگون بعد از سلسله "چینگ " ساز"خوبوس" بتدریج از بین رفت . پس از تاسیس جمهوری خلق چین دست اندرکاران موسیقی بر اساس کشفیات باستانی ساز نوین "خوبوس" را تولید کردند و به این ساز قدیمی حیات نو بخشیدند. طبق طراحی جدید ساز"خوبوس" سه نوع با صوت زیر، میانه و بم دارد. شکل برونی آن طبق رسوم سنتی ملیت مغول انتهای بالائی ساز مانند یک تیردان و روی آن یک کمان کاملا کشیده شده حکاکی گردیده و جعبه تقویت کننده صدا به شکل کدوی غلیانی بیضی از جعبه سنتی دو برابر بزرگتر است و روی آن تخته نازکی از درخت جلا كشیده شده است که حجم صوت تقویت شده وصدای آن رساتر و کلفت‌تر است و درضمن طراحان این ساز به منظور شکوفای خصوصیت ملی "خوبوس "روی گردن ساز بیش از ۲۰ قطعه استخوانی متصل کردند و حجم صوت کل آن را بهبود بخشیدند.

[Asalbanoo]

"سیون " یکی از آلات موسیقی بادی قدیمی چین است و حدود ۷ هزار سال قدمت دارد. روایت است که "سیون "از نوعی وسیله شکاری تقلید شده است . در زمان قدیمی مردم اغلب باپرتاب توپ گلی و یا سنگی که یک طرف آن با طناب وصل شده بود ،به شکار پرندگا ن و حیوانان می‌پرداختند. از انجاکه اینگونه توپ توخالی بود و هنگام پرتاب به دلیل وزش باد صدایی از آن به گوش می‌رسید ؛ بعدها مردم برای تفریح در سوراخهای این توپ را فوت می کردند و این وسیله شکار بتدریج به آلت موسیقی "سیون " مبدل شد. ساز "سیون "درابتدا از سنگ و یا استخوان و سپس با سفال درست می‌شد و اشکال گوناگون مثل شلغمی شکل ،بیضی شکل ،شکل توپ ،ماهی و گلابی دارد. روی سر این "سیون " یک دهانه بادی موجود است و ته آن مسطح بوده و در دو جناح آن سوراخهای صوتی هست. قدیمی‌ترین "سیون " فقط یک سوراخ داشت و سپس بتدریج با چند سوراخ تهیه شدو در اواخر قرن سوم قبل از میلاد "سیون "شش سوراخی بوجود آمد. " تسائو چن " پروفسور کنسرواتوار چین از سالهای ۳۰ قرن ۲۰ به تهیه "سیون "سفالی تقلیدی دست زد و "چن جون " کنسرواتوارتیان جین "سیون " سفالین نوع جدید با ۹ سوراخ را طراحی کرده و با سفال قرمز رنگ درست نمود. این گونه "سیون " اصلاح شده از نظر حجم صوت و دانگ صدا از "سیون "قدیمی خیلی یهتر شده است و در هنگام نوازندگی با عادات معاصر بیشتر وفق دارد و می‌تواند در تک نوازی ،گروه نوازی و همراهی موسیقی مورد استفاده قرار گیرد. پبدایش "سیون "سفالین با ۹ سوراخ نشانه تجدید حیات "سیون "قدیمی چین است . "چاو لین شان " از گروه رقص و آواز استان "حو به " باچوب بسیار سخت بنام "پاداوک ""سیون " با ۱۰ سوراخ را تهیه کرد که می‌تواند صوت بسیار بلند ایجاد کند. "سیون " در تاریخ موسیقی چین بطور عمده در موسیقی دربار سلسله‌ها بکار می‌رفت. در موسیقی دربار از دو نوع "سیون " استفاه می‌شد. یکی که شکل آن به کوچکی تخم مرغ است، حجم صوت بالا دارد و دیگری که شکل آن نسبتا بزرگ است وصوت نیرومند و پائین دارد. اغلب با یک ساز بادی بامبوئی بنام "تسی" یکجا نواخته می‌شود.
آهنگ :"سرود چو"

[Asalbanoo]

ساز با سر اسب از آلات موسیقی زهی ملیت مغول است. تاریخ آن ساز دیرینه است و در اوائل قرن ۱۳ این ساز در بین مردم مغول رواج گسترده پیدا کرد و در نواحی مختلف اسم، شکل، کیفیت صوت و طرز نوازندگی آن متنوع بود .ساز با نقشه سر اسب ،یک وسیله تقویت کننده صدا به شکل ذوزنقه دارد وروی بدنه ساز سر اسب حکاکی می‌شود. این سرمنشا اسم این ساز می‌باشد. زه آن از چند ده دم موی اسب تهیه می‌شود و دو انتهای آن با سیم الیاف ابریشمی بسته می‌گردد. هنگام اصطکاک بین کمان دم موی اسب با زه دم موی اسب صوت بسیار شنیدنی ،شیرین و کلفتی ایجاد می‌شود که ازدیگر سازهای سیمی چینی و خارجی متمایز است. ساز با نقشه سر اسب (ما تو چین) در ابتدا به علت ضعف حجم صوت فقط برای اجرا در چادرهای مغولی یا اطاق مناسب بود و بعد از اصلاح ،دامنه صوت توسعه یافته وبه دلیل استفاده از زه نیلونی بجای زه دم اسب، حجم صوت زیادتر شده و کوک آن چهار درجه بالا رفته است. ساز "ما تو چین " اصلاح شده هم کیفیت صوت قبلی خود را حفظ کرده و هم شفافیت و وضوح بیشتری یافته است و کاملا برای نوازندگی روی صحنه و بیرون از سالن مناسب می‌باشد و یکی از سازهای تک نوازی عمده موسیقی ملت مغول است. در ضمن سازندگان آلات موسیقی همچنین موفق به تحقیق و تهیه "مانوچین "بزرگ و متوسط شده‌اند. شیوه نواختن این دو ساز جدید با شیوه اجرای ویولن سل و ویلون با صدای بم یکسان است .این مجموعه "ماتو چین‌ها" ارکستر ملی چین را تکمیل کرده است. با این حال، سازهای جدید "ما تو چین " از نظر تزئین کماکان خصوصیات ملی مغول را حفظ نموده است. روی بدنه ساز نقش و نقار ملی ظریف وبی پیرایه و ساده ترسیم می‌شود و ظاهرا یک شی بسیار زیبا در میان هنرهای دستی را نمایندگی می‌کند.
آهنگ : چهار فصل سال.

[Asalbanoo]

"لیو چین " ساز زهی از زمره ساز "پی با "میباشد که ازچوب درخت بید مجنون تهیه شده و شکل آن نیز شبیه برگ بید است و لذا "لیو چین " و یا "لیو یه چین "یعنی ساز برگ بید نام گرفته است و به "پی بای بومی "هم ملقب می‌باشد. این ساز مدت طولانی در میان مردم استانهای شاندونگ ،آن خویی و جیانگ سو" برای همراهی در اپراهای محلی مورد استفاده واقع گردیده است . ساز "لیو چین " از لحاظ شکل برونی ،ساخت و طرز نوازندگی با "پی با" فرق ندارد . تنها درموقع نوازندگی از مضراب استفاده می‌شود. نوازنده باید راست بنشیند و سازرا جلو سینه خود نگهدارد با دست چپ این ساز را گرفته و انگشتها برزه فشار دهد و مضراب را وسط انگشتهای بزرگ و نشان دست راست گیرد و به ساز زنی بپردازد. پایان سال ۱۹۵۸"وان حوی ژان " نوازنده مشهور سازهای ملی چین باهمکاری با استادان کارخانه آلات موسیقی سازی موفق به تحقیق و تهیه نسل اول "لیو چین " تیپ جدید یعنی "لیو چین " سه تار شد .ستون‌های صوت آن از ۷ تا به ۲۴تا افزایش یافته و کیفیت صوت نیز روشن‌تر و صاف‌تر گردیده است .بدنبال آن ،در سالهای ۷۰ نسل دوم "لیوچین طراز نوین یعنی "لیوچین " چهار تار صدای زیر ایجاد شد. تغیر عمده در ساز مزبور این است که بجای ساقه گیاهی گذشته ساقه بامبو و بجای سیم الیاف ابریشمی ،سیم فولادی جا گرفته و کار کردهای "لیو چین" از هر حیث به مراتب بهتر کرده است. در نتیجه ساز"لیو چین " تاریخ بیش از ۲۰۰ساله خودرابعنوان ساز همراهی پایان داده و راه پیشرفت بسوی ساز تکنوازی را در پیش گرفته است . امروز "لیو چین " در نمایش موسیقی چین نقش مختلف را ایفا می‌کند. در ارکستر ملی "لیو چین " ازگروه آلات موسیقی سیمی صدای زیر و دارای تاثیر ویژه صوتی است و ریتمهای اصلی بخش صدای زیر را اجرا می‌کند و گاهی هم قطعات پر زوق و برق اهنگ را که طالب مهارت عالی است، می‌نوازد. به‌علاوه "لیو چین" اثرات صوتی "کاندولین" این ساز غربی را دارد و در هماهنگی با ارکستر سمفونیک خیلی جالب توجه است.