شطرنج باز
اشتفان تسوایک
ترجمهی دکتر محمد مجلسی
نشر دنیای نو
112 صفحه
کشتی بزرگ مسافری قرار بود نیمهشب از نیویورک رهسپار بوئنوسآیرس شود، در آخرین دقیقههای پیش از حرکت مسافران شتابزده به کشتی میآمدند، و در هر طرف جنب و جوش و غوغایی بود. گروهی که به بدرقهی دوستان و خویشاوندان خود آمده بودند، در ساحل جمع شده بودند. مسافران چمدان به دست به اینسو و آنسو میرفتند. کارکنان تلگرافخانهی کشتی در آن شلوغی با فریاد کسانی را که برای آنها پیامی رسیده بود، صدا میکردند. بچههای کنجکاو و بیآرام از این طرف به آن طرف میدویدند، و ارکستر کشتی بیاعتنا به این همه سر و صدا آهنگی مینواخت.
من با یکی از دوستانم کمی دور از این همه سر و صدا به گوشهای از عرشهی کشتی رفته بودیم و قدم میزدیم و از هر دری سخن میگفتیم. در آخرین لحظههای پیش از حرکت کشتی از دور برق فلاش چند دوربین عکاسی را از دور دیدیم و متوجه شدیم که شخصیت مشهوری به کشتی آمده، و او نیز مثل ما رهسپار آرژانتین است. دوست من با دقت به آنسو نگاهکرد و گفت: "یک موجود کمنظیر با ما همسفر است. چنتوویک!"1 و برای آنکه بیشتر به اهمیت قضیه پی ببرم، شرح داد که "میرکو چنتوویک، قهرمان جهانی شطرنج در سرتاسر آمریکا از شرق به غرب رفته، و همهی مدعیان قهرمانی را شکست داده، و حالا میخواهد به آرژانتین برود تا در آنجا هم تاج افتخار به دست بیاورد."
دربارهی چنتوویک داستانهای زیادی در روزنامهها خوانده بودم بودم. اما دوست من که بیش از من روزنامه میخواند و اخبار و حوادث را با دقت و حوصله دنبال میکرد، اطلاعات مرا در این مورد تکمیل کرد:
در حدود یک سال بود که چنتوویک شهرت بینظیری مانند آلیشین2، کاپابلانکا3، لاسکر4، بوگلیوبف5 و تارتاکوور6 قهرمانان بزرگ شطرنج در سالهای گذشته به دست آورده بود، و همه جا با شگفتی از این قهرمان شکستناپذیر سخن میگفتند. در سال 1922 رزسوسکی7، که هفت سال بیشتر نداشت، در مسابقههای شطرنج شهر نیویورک با قهرمانان جهان بازی کرده و شگفتی آفریده بود. اما پس از او دیگر قهرمان بزرگ و بینظیری در این محدوده ظهور نکرده بود، تا آنکه چنتوویک به میدان آمده و گوی سبقت را از همه ربوده بود. روزنامهها نیز آنقدر دربارهی او مقاله و مطلب نوشته بودند که شهرت او از مرزها گذشته و عالمگیر شده بود. بههرحال، این جوان که در فراگرفتن هر نوع دانشی بیاستعداد بود و هیچکس گمان نمیکرد که آیندهی درخشانی داشته باشد، به شهرت جهانی دست یافته بود. میگفتند که این قهرمان بزرگ شطرنج نمیتواند حتی به زبان مادری خود یک جمله را درست و بیغلط بنویسد، و یکی از رقیبانش که از او شکست خورده بود، با خشم گفته بود: "این جوان نادانی و بیفرهنگی را عالمگیر کرده است!"
l1-Mirko Czentovic
l2-Aljechin [Alekhine]l
l3-Capablanca
l4-Lasker
l5-Bogoljubov
l6-Tartakower
l7-Rezecevski