§§§ درخواست مقاله يا عكس در مورد تذهيب §§§

[aftabkhanom]

احمدعلي نامور به سال 1343 درخانوادهاي آشنا با هنر خط و نقاشي در شهرستان ساري به دنيا آمد و از ابتداي دوران تحصيل تا هنگام اخذ ديپلم به كار نقاشي پرداخت و در سال 1368، به تبعيت از علاقه شديدش به اين هنر و نيز به علت آشنايي هايي كه با هنر خط و نقاشي پيدا كرده بود در يك آتليه هنري، مشغول كارآموزي شد، و در همان جا نيز به كار پرداخت و در پي آشنايي با نامداران هنر تذهيب، سعي در فراگيري اين رشته كرد كه با سعي و كوشش فراوان موفق هم شد. شركت در نمايشگاههاي نگارگري دو سالانه نقاشان ايران در موزه هنرهاي معاصر و نمايشگاه قرآن كريم و شركت در همايش نگارش قرآن در يك روز كه از سوي صدا و سيما برگزار شد، از عمده فعاليتهاي او محسوب ميشود.

ابتدا، در خصوص سير تكاملي هنر تذهيب در ايران و اروپا توضيحاتي براي خوانندگانمان بدهيد؟
سابقه كار تذهيب در ايران به دوره ساسانيان ميرسد. زماني كه مسلمانان عرب به ايران مسلط شدند، اعراب موتيفهايي به نام اربسك داشتند و موتيفهايي كه ايرانيان از آنها استفاده ميكردند به نام ختايي شهرت داشت.
حركات ختايي از چين به ايران وارد شده بود و ايرانيان خيلي خوب توانستند اين دو نوع حركت را با هم تلفيق كنند و در اين حركات تغيير و تحولاتي به وجود آورند و در اين زمان بود كه كار تذهيب آغاز شد. اين شيوه را ميتوان در دورههاي تيموري، صفوي، قاجار و حتي در حال حاضر مشاهده كرد. در حقيقت اوج كار تذهيب در دوران تيموري و صفوي بود كه به شكل بارزي خود را نشان داده و بعد به تدريج افول پيدا كرده است.
كار تذهيب در اروپا به دوران بيزانس و رنسانس برميگردد. اگر در معماريهاي آن دوران دقت شود، ملاحظه ميگردد خيلي شبيه معماريهاي اسلامي است. در حقيقت اروپائيان طي سفرهايي كه به ايران داشتند، تحت تاثير هنر تذهيب ايرانيان قرار گرفتند و از اين طريق تذهيب از ايران به اروپا انتقال يافت.

هنر تذهيب با هنرهاي ديگر چه تفاوتي دارد؟
كار تذهيب در حقيقت سواي كار خوشنويسي و طراحي است. به اين دليل كه در نقاشي يا طراحي فرد ميتواند يك كار خوب و مطلوب ارائه كند، ولي در تذهيب دقت و ظرافت خاصي لازم است. به طور نمونه، نقش رنگ در تذهيب بسيار مهم است. چيدن رنگها در كنار هم بايد طوري باشد كه بتواند بيننده را جذب كند. فرد نميتواند هر رنگي را در تذهيب به كار ببرد. در حالي كه در نقاشي يا طراحي ميتوان از هر رنگي استفاده كرد.

با توجه به اينكه گفتيد رنگ در تذهيب اهميت زيادي دارد، اين پرسش به وجود ميآيد كه معمولاً در هنر تذهيب از چه رنگهايي استفاده ميشود؟
رنگهاي اصلي و سنتي تذهيب عبارت است از طلا، لاجورد، مشكي و قرمز اما اكنون از رنگهاي ديگر نيز استفاده به عمل ميآيد كه همين امر باعث شده سبكهاي مختلف كار مشخص شود به عنوان نمونه، در دوران صفوي و تيموري خلاصه بودن رنگها مشخصه زمان توليد به شمار ميآيد و تذهيبهاي ادوار بعد ويژگيهاي ديگري دارد كه عامل شناسايي آنها محسوب ميشود.

چه ارتباطي بين هنر خوشنويسي و تذهيب وجود دارد؟
قرآن كريم در گذشته به شيوههايي بسيار عالي كتاب آرايي ميشد، كه در حال حاضر كمتر به آن شيوهها توجه ميشود. ارتباط خوشنويسي و تذهيب كه ميتوان گفت مديون كتاب آرايي قرآن است از همان ايام شكل گرفته، به اين نحو بود كه هنرمند خوشنويس بخشي از آيات قرآني را مينوشت و هنرمند تذهيب كار آن را تزيين ميكرد. از تذهيب، علاوه بر خوشنويسي در كار گل و مرغ و مينياتور هم استفاده ميشود در حقيقت تذهيب يك هنر مستقل است كه هم به همراه خوشنويسي و هم به تنهايي يك اثر زيباي هنري به شمار ميرود.

شما در هنر تذهيب از چه شيوهاي استفاده ميكنيد؟
چون در كار تذهيب با استاد سالكي كار ميكنم سعي دارم پيرو شيوه ايشان باشم شيوهاي كه نزديك به شيوه دوران تيموري است.

جز ايران چه كشورهاي ديگري در زمينه تذهيب شناخته شدهاند؟
ايران به عنوان يك كشور اسلامي در زمينه كارهاي هنري اسلامي شناخته شده و بيشتر از هر چيز در زمينه آرايش قرآن موفق بوده است و با وجودي كه طي ساليان اخير هنر تذهيب در ايران افول كرده، كشورمان همچنان پيشتاز اين هنر است. كشورهاي مسلمان ديگر كمتر در زمينه تذهيب فعاليت داشتهاند. هنرمندان كشور تركيه هنر تذهيب را از ما اقتباس كردهاند و كشورهايي مثل عربستان، مالزي و اندونزي كتاب آرايي بسيار خلاصهاي دارند.

هنرمندان تذهيب كار با چه مشكلاتي مواجه هستند؟
مشكل در رابطه با هر كاري وجود دارد و در زمينه تذهيب مشكل اصلي اين است كه كارهاي تذهيب كاران معرفي و عرضه نميشود و چون اين كار نياز به حمايت مسئولان دارد، مسئولان بايد نوعي ارتباط غني فرهنگي بين تذهيب كاران در داخل و خارج كشور به وجود آورند. تا ضمن اين ارتباطات، تذهيب كاران با همديگر آشنا شوند و كارهايشان نيز به كشورهاي ديگر معرفي و در معرض ديد عموم قرار گيرد و پيشنهادم آن است كه دولت نمايشگاههايي براي معرفي اين هنر و هنرمندان آن در داخل كشور و ديگر نقاط جهان برگزار كند.

تاكنون در چه نمايشگاههايي شركت كردهايد؟
در همايش يك روزه قرآن كريم كه توسط صدا و سيما برگزار شد، جزء 60 نفري بودم كه در كار تذهيب قرآن كريم شركت داشتند. در اجلاس سران كشورهاي اسلامي نيز يك كار قرآني ارائه دادم كه در آن سعي كرده بودم سبك مكتب تيموري رعايت شود. همچنين امسال در نمايشگاه بين المللي قرآن كريم تهران خطي طراحي كردم كه در انجام آن از اساتيد خوشنويسي الهام گرفته و با كار تذهيب آن را آراستهام كه چون تصويرش بر روي جلد شماره 99 نشريه گلستان قرآن به چاپ رسيده احتمالاً بسياري از خوانندگان شما آن را ديدهاند و نيز، در همين نمايشگاه يك شمسه ارائه دادم كه در آن از حركتهاي اسلامي استفاده شده بود.

[aftabkhanom]

اتاقي روشن مشرف به يك ايوان، واقع در حياطي در يك گوشه پرت از بازار،كارگاه هنرمندي تذهيب كار است. مردي با محاسن سفيد كه سراسر عمرش را ميان كتاب هايخطي و نسخ دستنويس زيسته و كارش نقاشي و آرايش آنها به اسلوب قديم است.

از سهقرن پيش تا كنون رسم و شيوه معمول در اين زمينه تغييري نكرده و او هم ناچار، به ايناكتفا مي كند كه در كتاب هاي كهنه و نو كه به دلايلي مينياتورهايشان ناتمام ماندهاست، در كمال وفاداري و صداقت نظير صحنه ها و پرده هايي را كه نقاشي مي كردند،بازسازي و عيناً‌ تقليد كند. به همين سبك فوت و فن روزگار گذشته را بي كم و كاستحفظ كرده است. هم او و هم دستيارانش امروزه درست به همان شيوه كار مي كنند كه بهزادبي هتما مي كرده است.
هنگام كار تخته شستي به دست نمي گيرند، بلكه پشت دست چپآنها توده هاي كوچك مخروطي شكلي از رنگ هاي گوناگون قرمز شنگرفي، آبي، زرد و سياهچيده شده كه با قلم موي باريكي كه از ظرافت گويي از مژگان نوجوان ساخته شده رنگ برمي دارند. از ميان آنها صنعتگري ورزيده، كارش اين است كه به متن نقاشي ها آب طلا ميدهد.



اگر روزگاري بنا باشد كه نقاشي ايراني از نو احيا شود، اين شاهزاده خانمزيبا كه قرن هاست به خواب فراموشي فرو رفته، بايد باز هم از كارگاهي نظير همين، سراز خواب گران بر دارد.

اين هنرمند تذهيب كار سالخورده، در كار بازپردازي و ترميمكتاب هاي دستنويس كه از گزند قرن ها فرسوده شده اند، سخت كارآمد و استاد شدهاست.
كارش را در كمال زبردستي و با آگاهي و ديانت حرفه اي ستايش انگيزي انجام ميدهد. ساعت هاي طولاني به تماشاي كار كردن او مي نشينم و از اوقاتي كه با او به سربردم بهره فراوان مي گيرم.

اگر امروزه به شناخت عميق هنر مينياتور ايران دستيافته ام و به دشواري ممكن است در اين زمينه دچار اشتباه شوم همه از بركت وجوداوست. اين نقاش، گذشته از هنرش مردي است باسواد، درس خوانده، با تاريخ هنري كه درآن كار مي كند و نيز با سبك ها و استادان آن به خوبي آشناست. آثاري را كه ضمن شكارهيجان انگيز، آثار هنرمندي به چنگ مي آورد به او نشان مي دهم.
وقتي از او دربارهاثري سؤال مي كنم به ندرت اتفاق مي افتد كه نتواند بگويد از كجاست و به دست كدامهنرمند و در چه تاريخي ساخته شده است.

يكي، دو سالي است كه اين دوست من از شدتكار سخت به ستوه آمده است، زيرا كسبه تهراني مرتباً‌ براي او دستنويس هايي مي آورندكه از رطوبت و كرم خوردگي و بي توجهي سخت آسيب ديده اند و از او مي خواهند كه اينشاهكارهاي ويران شده را بستاند و درخشش و جلاي روزگار كهن را بدانها باز گرداند تابدين وسيله در بازارهاي غرب قيمتي گران پيدا كنند و هنرمند ما هم با نوك قلم نازككارش به تبسمي كه بر لب رنگ و رو رفته اي نشسته و به نگاه چشمي كه در زير ابروانيكماني كه از درخشش افتاده، جان تازه مي بخشد و بر كرانه هاي نهري كه در جريان استبذر گل مي پاشد، اما هرگز به خاطرش خطور نكرده است كه با اين عمل ممكن است بهگمراهي و فريب خوردن آماتورهاي خام و بي اطلاع اروپايي كمك كند.
به حرفه خويش كهتعمير نقاشي هايي است كه از گذشت روزگار آسيب ديده اند با آگاهي و درستكاري عمل ميكند و اگر كسي در حضور كلمه «قلب ساز جعال» را بر زبان بياورد دهانش از تعجب بازخواهد ماند. او همچنان به راهي مي رود كه پيشينيان پيش پايش رسم كرده اند و درايواني در يكي از گذرهاي دور افتاده بازار تهران، مايه جاودانگي و ادامه حيات نقاشي سنتي بسيار اصيل و بسيار كهنسال و سخت زيباي ايران مي شود.