دختر نوجوان پیام کوتاهی دریافت کرد که در آن به مرگ تهدید شده بود. او دستپاچه تلفن همراهش را خاموش کرد و به هیچ کس نگفت که چه پیامی دریافت کرده است. پیام های تهدیدآمیز ادامه یافت و دختر بدون آنکه حتی جرأت کند نام شماره تلفن فرستنده پیام را ببیند، این تهدیدها را به حساب فرد دیگری می گذاشت. دختر 16 ساله سرانجام والدینش را در جریان گذاشت. پدر به جای شکایت از فرستند پیام، بر اساس فرضیات دخترش، پسری بی گناه را کتک زد. تا اینکه بعدها معلوم شد فرستند پیام کوتاه مزاحمی بیش نبوده است.
نظیر این گونه حوادث فراوان اتفاق می افتد و گاه سبب سوء تفاهم هایی بزرگ می شود. بیشتر مردم واقعاً نمی دانند که باید چگونه با مزاحمت های پیام کوتاه برخورد کنند یا این که به کجا مراجعه و شکایت کنند. بیشتر مردم تنها می دانند که باید به مخابرات مراجعه کنند، اما نمی دانند که به کدام قسمت از مخابرات باید مراجعه کرد و آیا اساساً شکایت آنها بررسی می شود یا خیر؟
با آنکه در سال های اخیر بر اساس آمار میزان مزاحمت های تلفنی 15 تا 20 درصد کاهش یافته اما مزاحمت به وسیله فرستادن پیام کوتاه رواج پیدا کرده است. کارشناسان رسانه معتقدند که ورود فناوری ID Caller که باعث شناسایی فرد تماس گیرنده می شود تاثیر بسزایی در کاهش مزاحمت های تلفنی داشته است. اما با آن که همه تلفن های همراه مجهز به نمایشگر ID Caller هستند، مزاحمت های پیام کوتاه کم و بیش ادامه دارد
. هر فرد روزانه بستگی به سطح تعامل خود با دیگران ممکن است بیش از 20 پیام کوتاه دریافت کند. در میان این پیام های کوتاه ممکن است پیامی تهدیدآمیز یا حتی غیر اخلاقی باشد. نرم افزارهای فرستند SMS نیز کار را برای مزاحمان راحت کرده اند. آنها می توانند با یک نرم افزار رایانه ای هزاران پیام را برای اشخاص گوناگون به صورت اتفاقی بفرستند و خود را سرگرم کنند. بسیاری از مردم ممکن است به پیام ها اهمیتی ندهند و آنها را از دستگاه خود پاک کنند. ا
ما هنگامی که یک پیام جنبه تهدید پیدا می کند دیگر نمی توان از آن گذشت. برای آنکه SMS های مزاحم را پیگیری کنید، بهتر است به هیچ عنوان پیام را پاک نکنید تا مشخص شود چه شخصی با کدام شماره این پیام را برای شما فرستاده است. بهتر است در صورت دریافت دوباره پیام های مزاحم یک پیام برای شخص مزاحم بفرستید و از او
بخواهید که این کار را نکند در پایان تاکید کنید که در صورت تکرار از او شکایت خواهید کرد.
به طور معمول در سال های گذشته اداره بازرسی شرکت مخابرات با اداره ارتباطات سیار مزاحمت های تلفن ثابت و
همراه را پیگیری می کنند. اما به تازگی شرکت ارتباطات سیار فرمهایی را در اختیار دفاتر هشت گانه ارتباطات سیار در تهران قرار داده تا مزاحمت ها از طریق SMS را گزارش کنند.
عباسعلی ابوالفضی، سرپرست روابط عمومی شرکت ارتباطات سیار در این باره می گوید: پیش از این روال شکایت از مزاحمت های تلفن همراه به این شکل بود که شاکی برای اعلام شکایت از مزاحمت های تلفنی خود، باید حتماً به دفتر بازرسی و پاسخگویی به شکایات در شرکت مخابرات ایران یا ارتباطات سیار مراجعه می کرد، اما برای سهولت رسیدگی به شکایت دفاتر هشت گانه دولتی ارتباطات سیار در سراسر تهران به SMS های مزاحم رسیدگی می کنند. در شهرستان ها و سایر نقاط ایران هم سازمان بازرسی مخابرات هر استان مسوول رسیدگی به شکایت است
سرپرست روابط عمومی ارتباطات سیار درباره این سوال که آیا لازم است شاکیان متن SMS مزاحم را برای ارائه
شکایت همراه داشته باشد، گفت: هیچ لزومی به این کار نیست و تنها کافی است شاکی نوع مزاحمت را در برگه مربوطه پر کند و پس از آن این مخابرات است که مشخص می کند که آیا مزاحمتی در کار بوده یا خیر؟ پس از تنظیم شکایت یک هفته تا 10 روز طول می کشد تا احراز مزاحمت شخص مورد نظر مشخص شود. پس از آن برای اولین بار تلفن فرد مزاحم تا یک هفته قطع می شود و در صورت استمرار مزاحمت این مدت طولانی تر و به اشکال دیگر برخورد
خواهد شد. در نهایت اگر ادامه پیدا کند، به طور کامل از وی قطع مالکیت می شود.
وی افزود: در صورتیکه کسی به نیابت از شاکی مراجعه کرده باشد، باید وکالت نامه محضری داشته باشد و اگر مالک
تلفن همراه فوت شده، باید انحصار ورثه را در اختیار داشته باشد. عباسعلی ابوالفضلی انتقال مکالمه (دایورت کردن) را جزء مزاحمت های تلفنی برشمرد و افزود: اگر گسی بدون اجازه شماره تلفن همراه خود را روی تلفن دیگری منتقل کرد در این صورت می توان از آن فرد شکایت کرد. پیش از این مصادیق مزاحمت، سکوت، تهدید، فحاشی و مسائل اخلاقی بود.
سرپرست روابط عمومی ارتباطات سیار درباره نحوه کشف مزاحمت های تلفنی افزود: پیش از آن که سیستم نمایشگر (ID Caller) روی تلفن های ثابت و سیار نصب شود مزاحمت های تلفنی بسیاری وجود داشت، اما امروزه دیگر این نوع مزاحمت ها بسیار کمتر شده است. هم اکنون مزاحمت های تلفنی از طریق پیام کوتاه صوتی (VMS) هم قابل پیگیری است. به عنوان نمونه اگر فردی از طریق پیام کوتاه ایجاد مزاحمت کند، می توان از طریق مراجع قانونی پیگیری کرد.
قطع سرویس SMS کلاهبرداران چینی
مزاحمت های تلفنی تنها منوط به تهدید یا مسائل اخلاقی نمی شود، بلکه ممکن است از آن برای کلاهبردای نیز استفاده شود. یک شرکت ارائه دهنده خدمات تلفن همراه در چین با دریافت شکایت بی شمار از کاربران تلفن همراه اقدام به قطع سرویس 9 هزار مشترک تلفن همراه کردند. این افراد سعی می کردند با فرستادن پیام های کوتاه تلفنی به اطلاع شخصی کاربران از قبیل میزان حساب آنها در بانک های مختلف دسترسی پیدا کنند. این اقدام عظیم مخابرات چین بر اساس تصمیم مقامات دولتی مبنی بر جلوگیری از تخلفات تلفن همراه صو رت گرفته است. یانگ کایزونگ مدیر شرکت ارتباطات سیار چین گفت: اگر ما بیش از 7 پیام کوتاه تلفنی نامناسب از یک شماره دریافت کنیم، ظرف مدت زمانی کوتاه امکان ارسال SMS برای آن شماره را غیرممکن خواهیم کرد.
این شرکت با استخدام 36 متخصص در نظر دارد از این پس به هیچ کاربر چینی امکان ارسال پیام های تلفنی مخرب را ندهد. چین رکوردار بیشترین مشترک تلفن همراه در جهان است. هم اکنون بیش از 440 میلیون چینی از خدمات تلفن همراه استفاده می کنند این در حالی است که تعداد مشترکان چینی تلفن همرا در سال 2005 برابر با 390
میلیون کاربر بوده است.
ارسال روزانه 11 میلیون SMS در ایران
هم اکنون 40 درصد از کاربران جهان از سرویس پیام کوتاه استفاده می کنند. آمارها نشان می دهد که زنان بیشتر از مردان از SMS استفاده می کنند. کارشناسان رسانه علت تمایل نداشتن کاربران مرد از تلفن همراه را کم حوصلگی و شتابزدگی آنان اعلام کرده اند. کاربران تمایل به استفاده سرویس پیام کوتاه همراه با تصویر را دارند و کاربران مرد تمایل یشتری به بهره مندی از خدمات موسیقی تلفن همراه را دارند.
این تحقیق نیز نشان می دهد که بیش از 50 درصد از کل پیام های کوتاه همراه با تصویر یا Picture Message در سطح جهان توسط زنان ارسال می شود. در ایران روزانه حدود 11 میلیون SMS با پیام کوتاه ارسال می شود. از اول سال 85 همه مشترکان تلفن همراه بدون محدودیت این امکان را یافتند که به تبادل پیام کوتاه بپردازند. هم اکنون بیش از 5/8 میلیون مشترک توانایی دریافت و ارسال SMS را دارند. بر اساس آمار شرکت مخابرات ماهانه به طور تقریبی پنج میلیارد و 280 میلیون تومان از این راه کسب درآمد می کند. در نوروز 1385 تعداد پیام های کوتاه ارسالی به 420 میلیون رسید. این در حالی است که این میزان در نوروز 84، 50 میلیون SMS بوده است.
نفوذ تلفن همراه به خلوت انسان ها
در سال 1985 که «آرنی وایر» نخستین مکالمه را با تلفن همراه در بریتانیا انجام داد، کسی گمان نمی کرد این پدیده پس از دو دهه چنین بر زندگی و طرز و سبک رفتار انسان ها تأثیر بگذارد. اکنون در جهان از هر 6 نفر، یک نفر تلفن همراه دارد. این موضوع، ارتباطات تازه ای را ایجاد کرد؛ حتی در کشورهای آفریقایی. مثلاً در اتیوپی که تنها 20 هزار خط تلفن ثابت دارد، 150 هزار نفر تلفن همراه دارند و این یعنی گسترش چشمگیر تلفن همراه. در ایران نیز با روند رو به گسترش استفاده از تلفن همراه، هم اکنون تلفن همراه رو به فراگیری می رود، اما در این میان، استفاده از خدمات پیام کوتاه است که زوایای گوناگونی دارد و برخی از آنها تاکنون خیلی مورد بررسی قرار نگرفته است.
خرید و فروش الکترونیکی از طریق SMS
شبکه تلفن همراه، ابزار تازه ای برای تجارت الکترونیکی است و با افزوده شدن قابلیت نوشتار و خدمات پیام کوتاه به گوشی های تلفن همراه و فناوری بی سیم، رفته رفته تلفن همراه به عنوان ابزاری نیرومند در تجارت الکترونیکی مطرح خواهد شد. در صورت استفاده از SMS، امکان هویت سنجی مشتری و پرداخت الکترونیکی به صورت کاملاً امن فراهم می شود، به گونه ای که با حصول اطمینان از هویت سفارش دهنده و کسب اطمینان از حقیقی بودن، درخواست از طریق شناسایی سفارش کاربر میسر می شود. در این روش از تجارت الکترونیکی، مشتری به وبگاه فروشنده می رود و درخواست خرید کالا می دهد.
سپس فروشنده از خریدار می خو اهد که شماره تلفن همراه خود را وارد کند. در صورت معتبر بودن شماره وجود پرونده اطلاعاتی در شبکه اصلی وبگاه، SMS به خریدار ارسال شد و در صورت ثبت آن توسط خریدار در وبگاه، هویت وی تایید می شود. بدین ترتیب، امکان یک معامله امن فراهم می شود و پس از دریافت صورتحساب توسط مشتری، مبلغ آن پرداخت می شود؛ بدون اینکه نیازی به کارت اعتباری باشد.
وضعیت ایران
چندی است که برخی از شرکت های خصوصی و نیز شرکت مخابرات ایران، پیام هایی را با مضامینی مانند: تبریک جشن ها، تسلیت بعضی از مناسبت ها، تبلیغ برای محصولات یا خدماتی خاص و ... از طریق SMS روی تلفن همراه شهروندان ارسال می کنند. پیام هایی که ویژگی اصلی آنها، ناخواسته بودن آنهاست و از مشترکان تلفن همراه برای ارسال اینگونه پیام ها از چند ماه پیش مورد توجه قرار گرفت. ایجاد ایستگاه های اینترنتی که امکان ارسال SMS را به صورت رایگان یا با پرداخت مبلغ اندکی فراهم می کردند، باعث شد برخی از شرکت ها برای تبلیغ فرآورده های خود، به سراغ این روش بروند و حتی در جریان انتخابات، برخی شعارهای تبلیغاتی به صورت SMS در سطحی وسیع منتشر شد.
موضع شرکت مخابرات ایران
پس از استفاده گسترده SMS برای ارسال پیام های تبلیغاتی در نوروز سال 83، مسوول مرکز SMS تلفن همراه به طور رسمی گفت و گویی تایید کرد که مخابرات در ازای دریافت مبلغ ارسال پیام کوتاه برای هر مشترک، در سطح گسترده نیز اقدام به ارسال SMS می کند. بر پایه گزارش ایرنا، هزینه ارسال پیام کوتاه، به هر 100 هزار مشترک، یک میلیون و 600 هزار تومان است و اگر شرکتی بخواهد پیام محصولش در سطح گسترده تر منتشر شود، تخفیف های لازم نیز به آن تعلق می گیرد.
همچنین پیام هایی که از جانب مرکز SMS تلفن همراه ارسال می شود، با شماره ای مثل 985005+ قابل شناسایی است. شرکت مخابرات همچنین اعلام کرده است که درصدد است تا با تدوین آیین نامه ای در خصوص ارسال پیام های تبلیغاتی به صورت قانونمند عمل کند. این آیین نامه مبتنی بر سه بخش است که بخش نخست آن مربوط به تعرفه ها، بخش دوم، محتوا و بخش سوم نیز امور مربوط به حقوق مشترکان را شامل می شود. افزون بر این که ارسال پیام تبلیغاتی توسط شرکت مخابرات ایران، هرگز جنبه اجباری نداشته در صورت عدم تمایل می تواند درخواست خود را اعلام کند تا SMS تبلیغاتی روی تلفن همراهش ارسال نشود.
مسوول مرکز SMS تلفن همراه همچنین اعلام کرده است که ارسال پیام تبلیغاتی به تلفن همراه جزء مالکیت مشترکان محسوب نمی شود، دولت (مخابرات) حق دارد پیام های تبلیغاتی را برای مشترکان ارسال کند و از این راه به درآمدزایی بپردازد.
دیدگاه مخالفان
رضا پرویزی، دبیر کمیته مبارزه با جرایم رایانه ای، ارسال پیام ها را مصداق مزاحمت و مشمول ماده 641 قانون مجازات اسلامی خوانده است. بر اساس این ماده «هر کسی به وسیله تلفن یا دستگاه های مخابراتی برای اشخاص ایجاد مزاحمت کند، علاوه بر اجرای مقررات خاص شرکت مخابرات، مرتکب به حبس 1 تا 6 ماه محکوم خواهد شد».
همچنین با در نظر گرفتن اینکه به محض ارسال پیام، در صورت در دسترس نبودن یا خاموش بودن دستگاه مشترک، پیام ارسال نمی شود و به محض وارد شدن به شبکه، پیام موردنظر توسط مشترک دریافت می شود، برخی پیام ها نیمه شب به مشترکان می رسد که مواجه شدن مشترکان با این پیام ها آن هم در نیمه شب، آیا غیر از مزاحمت است؟ با این همه یک کارشناس ارشد جامعه شناسی، SMS را ابزار جدیدی می داند که ارزان و سریع است و می تواند گروهی را حول محور خاصی جمع کند.
او معتقد است این ابزار در ایران، ابتدا با استقبال مواجه خواهد شد، اما برای جلوگیری از بروز مشکلات بعدی، بهتر است که مرجع صدور SMS های تبلیغاتی، فقط شرکت مخابرات باشد. با این همه برخی معتقدند که تأثیر ارسال SMS تبلیغاتی، علاوه بر هزینه نسبتاً کمی که دارد، از تابلوهای تبلیغاتی خیابانی موثرتر است و تقریباً همه کاربرانی که پیام برای آنها ارسال شده است، آن را می خوانند.
خلاء قانونی در حفظ حریم خصوص
به نظر می رسد که در مواجهه به مسئله SMS های تبلیغاتی، هم اکنون خلاء قانونی وجود دارد. نه شهروندان و نه شرکت مخابرات، هنوز به درستی نمی دانند که ارسال اینگونه پیام ها قانونی است یا غیرقانونی؟ کاربران تلفن همراه بر لزوم توجه به حریم خصوصی و رعایت این مسئله از سوی شرکت های خصوصی و شرکت مخابرات تاکید دارند و در مقابل اینان نیز، بر حق خود برای فروش بیشتر و کسب درآمد.
اما یک نکته مسلم و بدیهی وجود دارد و آن، توجه به حریم خصوصی به عنوان یکی از اساسی ترین مصادیق حقوق بشر است که از توجه به شأن و منزلت انسانی و ارزش های مبتنی بر انواع آزادی ها نشأت گرفته و امروز تبدیل به یکی از کانونی ترین مباحث در جامعه اطلاعات و یکی از مهمترین مسائل حقوق بشر در عصر جدید تبدیل شده است. ا
ما در وضعیت کنونی ایران و با شرایط موجود خدمات دهی شرکت مخابرات ایران به مشترکان تلفن همراه، ارسال SMS تبلیغاتی در زمانی مطرح می شود که این شرکت هنوز قادر نیست به نحو مطلوبی در زمینه تلفن همراه به کاربران، خدمات ارائه دهد. پس نیاز ضروری شرایط حاضر، اصلاح و رفع کمبودها، مشکلات و معضلات موجود است، نه درآمدزایی. حداقل اینکه این دو مسئله همزمان با هم پیش بروند و توجه به کسب درآمد به هر قیمتی، مانع از اصلاح نقایص و کمبودها نشود.
![]()
ictna.ir