سريال يوسف پيامبر علاوه بر اينكه از بازيگران جوان و تازهكار بهره برده و حتي سكوي پرتاب بسياري از آنها به دنياي سيما و سينما شده است، چند بازيگر كاركشته و پيشكسوت هم دارد كه يكي از آنها محمود پاكنيت، بازيگر نقش حضرت يعقوب(ع) است.
پاكنيت 57ساله از سال 68 وارد سينما شد و تاكنون 25 كار تصويري را روي پرده نقرهاي فرستاده است. به اين اضافه كنيد 52 بار حضور روي صحنه نمايش را و البته حدود 12بازي تلويزيوني.
عمده نقشهايي هم كه از او در تلويزيون ديدهايم، منفي بوده؛ اما اكنون پاكنيت با شمايلي جديد در قامتي ظاهر شده كه به قول خودش حتي از مثبت هم فراتر است.
حضور در همين سريال و بازي درخشان او در نقش حضرت يعقوب(ع) بهانهاي شد تا با او گفتگويي داشته باشيم، گفتگويي كه از پشت خطوط ارتباطي تلفن از تهران به جيرفت انجام شد.
درباره سريال يوسف پيامبر(ع) نظر مردم برايتان مهم است يا منتقدان اين سريال؟
يوسف پيامبر(ع) سريالي است كه خوبي و بدياش را مردم بايد تشخيص دهند، نه منتقدان. به نظر من منتقدان هيچ وقت با اين كار صادقانه برخورد نكردند. با اين حال اعتراضي هم وارد نيست، چون نظر هركس مربوط به خودش است و برايش محترم. هيچكس منكر اين نيست كه ديدگاههاي مختلف بايد بيان شود؛ اما هيچكس هم نبايد انكار كند كه اين مجموعه سريال اثرگذاري است.
با اين حال اگر بخواهيد يك انتقاد از اين مجموعه كنيد، چيست؟
قطعا هيچ كاري بيضعف نيست؛ اگر كسي بگويد كه «من ضعف ندارم» مطمئنا كاري كه ميكند آخرين كارش است. بشر هميشه در حال ترقي است و در اين راه ترقي فردايش بايد بهتر از ديروزش باشد، اگر غير از اين باشد قطعا آدم موفقي نيست.
نظرتان درباره نقشي كه در سريال يوسف پيامبر(ع) به عهده گرفتيد چيست؟
من وقتي متن را خواندم افتخار ميكردم كه فقط يك لحظه از مقابل دوربين اين سريال رد شوم، حتي به نظر من كار كساني كه بين سياهي لشكرها قرار دارند هم بسيار ارزشمند است. چه برسد به اينكه من نقش يكي از شخصيتهاي مهم اين سريال را بازي ميكنم.
نقشي كه هيچ شباهتي به نقشهاي ديگرتان ندارد.
بله، وقتي نقش حضرت يعقوب(ع) به من پيشنهاد شد، خيلي خوشحال شدم. چون نقش منفي زياد بازي كرده بودم و اين شخصيت جذابيتي داشت كه حتي با نقشهاي مثبت هم متفاوت بود.
چيزي كه خودتان به مرور زمان درباره نقش به آن رسيديد، چه بود؟
ايشان مشكلات و مسائل زيادي ميبيند و رنجهاي زيادي ميكشد؛ از اختلافاتي كه بين بچههايش ميافتد، بچه خردسالش كه روي دست خالهاش ميماند و حسادتهايي كه به وجود ميآيد، بعد هم نابينايي و دلهره و درد و رنج و مشقت...
فكر ميكنيد تمام اين خصوصيات را توانستهايد بخوبي به تصوير درآوريد؟
قطعا هيچكس از كار خودش راضي نيست؛ چون توقع دارد بهترين از اين كه هست كار كند. من به عنوان بازيگر دوست دارم هر روز جديدترين تصوير را خلق كنم. پس قطعا هر وقت سريال را ميبينم، با خودم ميگويم كاش بهتر بازي كرده بودم.
با اين اوصاف فكر ميكنيد كساني كه مطالعهاي درباره زندگي پيامبران نداشتهاند، با ديدن اين مجموعه به زواياي پنهان و ناگفته حضرت يعقوب(ع) پي ببرند؟
من تلاش كردم همه زواياي پنهان زندگي حضرت يعقوب(ع) را به تصوير بكشم، براي اين كار هم همه كمكم كردند. خدا رحمت كند تصويربردار سريال را، گاهي اوقات ميآمد در گوشم ميگفت كه مثلا در اين لحظه نور اين طور است، يا مثلا اينطور بازي كني بهتر ميشود. به اين ترتيب همه چيز دست به دست هم داد تا چيزي كم و كسر نگذارم. به نظر من اين شخصيت مال خداست، يعني اينكه نقش حضرت يعقوب(ع) را خدا نوشته و من فقط بازي كردم. هميشه هم خودش كمكم كرده است. الان هم به نظر من كار راضيكننده است و تماشاگران به پاسخ پرسشهايي كه درباره حضرت يعقوب(ع) دارند، ميرسند.
درباره اثرگذاري نقش حضرت يعقوب(ع) بيشتر توضيح ميدهيد؟
اين نقش روي خودم خيلي اثرگذار بوده است. ما سريالهاي پر بيننده زياد داشتهايم كه تاثيري بر بيننده نداشتهاند؛ اما اين مجموعه نظر مردم را به سوي خود جلب كرده است. مردم هم هميشه نسبت به من و همه عوامل سريال لطف دارند، به نظر من اكنون سريال يوسف پيامبر(ع) مثل خوراكي شده كه مردم هر جمعه شب تناول ميكنند و اكنون كه رو به اتمام است، ناراحتند!
خود شما براي رسيدن به اين نقش كه وجه مستند آن مهم بود، چه كرديد؟
داستان حضرت يوسف(ع) در قرآن فقط 10صفحه است، ولي ما از اين 10 صفحه يك سريال 45 قسمتي توليد كرديم. حقيقتش من غير از سوره حضرت يوسف(ع) و چند قصه از زندگي پيامبران، زياد دنبال اسناد و مدارك نرفتم، چون مطمئن بودم متني كه در اختيارم است با تكيه به تمامي متون تاريخي نوشته شده است، از استادان بزرگ دين بهره برده و متن پر و پيمان است.
نقش حضرت يعقوب(ع) از نقشهايي است كه بازيگر زياد نميتواند در آن دخل و تصرف داشته باشد، سوال من اين است كه آيا براي پردازش اين نقش شخصا كار خاصي انجام داديد؟
من واقعا براي نقش حضرت يعقوب(ع) خيلي زحمت كشيدم. بارها با كارگردان صحبت كردم و اصلا كار هنري يكي از حسنهايش همين است كه نويسنده، كارگردان و عوامل به تفاهم برسند. اين تفاهم هم قطعا با بحث و جدل به وجود ميآيد. اگر غير از اين باشد و هركس بخواهد ساز خودش را بزند، انسجام كار از بين ميرود و اثري كه توليد ميشود، حتما نواقصي خواهد داشت.
در اين سريال، شما با تعداد زيادي از نابازيگران همبازي بوديد. اين مساله شما را با مشكل رو بهرو نميكرد؟
به نظر من اين شخصيت مال خداست، يعني اينكه حضرت يعقوبع را خدا نوشته و من فقط نقش او را بازي كردم هميشه هم خودش كمكم كرده استمن معتقدم اگر كسي با دلش و با معرفتي كه دارد كار كند، حضورش تاثيرگذار است. در اين سريال 80درصد بازيگران كارهاي اولشان است. از 12 فرزند يعقوب گرفته تا نقش اصلي مجموعه و خيلي از كساني كه كار كردند. خب همه اينها روي من تاثير گذاشتند. اين طبيعي است كه اگر بازيگري به نقش مقابلش اهميت ندهد، به خودي خود نميتواند تاثير بگذارد. اين يك داد و ستد پاياپاي است. هر دو طرف بايد خودشان را رها كنند و به كار بپيوندند، اگر ادا در آوردند و بازي كردند قطعا به دل نخواهد نشست.
اگر اشتباه نكنم پس از اين كار، نقشهاي مذهبي و مخصوصا تاريخي زيادي به شما پيشنهاد شد.
من بعد از سريال يوسف پيامبر(ع) فقط «ملك سليمان» را با موضوع تاريخي كار كردم. بقيه مجموعههاي معمولي با موضوعات مختلف بود.
هراسي نداريد كه در اين نقشها كليشه شويد؟
نه، به نظر من كليشه اين است كه آدم يك نقش را 2بار اجرا كند. اينكه من در كارهاي تاريخي حاضر شوم، دليل بر كليشه شدن نيست. اگر من دوباره در يك سريال ديگر نقش حضرت يعقوب(ع) را بازي كنم، شايد بشود گفت كليشه شدهام.
حاشيهاي كه چندوقت پيش حول اين سريال مطرح شد، بحث دستمزدهاي بازيگرانش بود. آيا دستمزد شما با بقيه كارهايتان تفاوت اساسي داشت؟
ببينيد، كار بازيگري مقطعي است، يعني بازيگر الان سر يك سريالي ميرود، بعد ممكن است تا يك سال بيكار باشد. الان سريالهايي هست كه دستمزدهاي خيلي بيشتري نسبت به يوسف پيامبر(ع) دادهاند. ما در اين مجموعه سكوت كرديم و قانع بوديم. يعني هم با كم آن ساختيم و هم با زيادش!
به عنوان كسي كه سالهاست در صداوسيما فعاليت ميكنيد، نظرتان در ارتباط با نقش رسانه ملي در شناساندن تاريخ مذهبي به مردم چيست؟
تصورم اين است كه صدا و سيما وقت كافي براي شناساندن تاريخ مذهبي به مردم گذاشته، چرا كه تاريخ براي تمام كساني كه در اين مملكت زندگي ميكنند، يك درس است. من توصيه ميكنم اگر كسي واقعا اهل مطالعه نيست، لااقل تاريخ را مطالعه كند و ببيند اجدادشان چه كردهاند كه ماندگار شدند و عدهاي چه كردهاند كه حالا مورد لعن و نفريناند؟!
پس وضعيت هنر ديني را در كشور ما خوب ارزيابي ميكنيد.
قطعا ما كارهايي در دست آماده شدن داريم مثل«مختار نامه» يا «ملك سليمان» كه در نوبت پخش است. به هر حال پس از انقلاب كارهايي ساخته شده و وارد يك سير صعودي شده و هنوز هم ادامه دارد و ايكاش همچنان ادامه داشته باشد، چون مردم ما تشنه درك تاريخ هستند و چه بهتر كساني پيدا شوند كه اين تاريخ را به صورت نمايشي نشان دهند.
آقاي پاكنيت! قبول داريد مدت زيادي است كه كمتر ديده ميشويد؟
خب همين سريال حدود 3 سال وقت من را گرفت و من اين وسط فقط توانستم يك فيلم سينمايي به نام «سفر به هيدالو» را بازي كنم كه اكران نشد. بعد هم «دل شكسته.» با اين حال چندان علاقه ندارم همزمان در چند فيلم و سريال كار كنم چون اعصابم را خراب ميكند.
در جيرفت مشغول بازي در چهكاري هستيد؟
اگر خاطرتان باشد پروسهاي در سال 80 به جريان افتاد. آن سال تمام زيرخاكيهاي جيرفت به وسيله عدهاي سودجو بيرون كشيده شد كه اكنون در كشورهاي عربي است. در اين روزها مشغول بازي در سريال «شهر دقيانوس» هستم كه مهرداد خوشبخت آن را كارگرداني ميكند و موضوع آن مربوط به همين سرقت است.
يك پرسش غيرمتعارف از شما دارم. اگر به شما خبر دهند كه فقط يك روز ديگر در دنيا هستيد، آن يك روز را چه ميكنيد؟
راستش سوال سختي است. بايد در موقعيتش قرار بگيرم. خود شما در چنين موقعيتي چه ميكنيد؟
من هم مثل شما فكر نكردهام، اما شايد بروم از همه كساني كه ميشناسمشان حلاليت بطلبم.
به نظر من تو اصلا نبايد كاري بكني كه نياز به حلاليت طلبيدن باشد. من هميشه طوري زندگي ميكنم كه انگار يك لحظه بعدش ميميرم. پس فرصتي براي حلاليت طلبيدن نيست. اصلا براي همين خداوند زمان مرگ انسان را تعيين نكرده است.
منبع: جام جم