دوست من. این کار که تو ایران بهش میگن ضریب اشتراک (مثلاً 1 به 8) مختص ایران نیست. همه جای دنیا استفاده میشده و میشه هنوز. شما درست میگید. پهنای باند دانلود میشه مجموع پهنای باند دانلود یوزرها. اما به شرطی که ضریب اشتراک 1 به 1 باشه. هیچ جای دنیا یه همچین کاری نمیکنن که بیان پهنای باند رو با ضریب اشتراک 1 به 1 بفروشن، مگه برای کسی که واقعاً به اون نیاز داره، مثل کسایی که سرورهای قدرتمند دارند برای سرویس دادن به کلی بازدیدکننده. وگرنه برای استفاده کاربران عادی معمولاً ضریب اشتراک در نظر گرفته میشه. این کار هم دو تا علت داره:
- پهنای باند با ضریب اشتراک 1 به 1 خیلی گرون در میآد. چون شرکت باید پهنای باند رو همون جوری که میخره بده به کاربر بدون کم و کاست. این جوری قیمتش خیلی بالاست. شما اگه دقت کنی، شرکتهای ISP ایران سرویسهای نامحدود مثلاً 1مگ با کیفیت خوب (یعنی ضریب اشتراک 1 به 1 یا 1 به 2) رو ماهیانه نزدیک 200 هزار تومن میفروشن که برای مصرفکننده عادی به صرفه نیست. علتش هم روشنه. آخرین قیمت هر پهنای باند STM-1 که 155مگابیته رو شرکت زیرساخت به ISPها 24 میلیون تومن در ماه میفروشه. حالا اگه شرکت ISP بخواد همین پهنای باند رو با ضریب اشتراک 1 به 1 بفروشه و 30 تا 40 درصد هم بخواد برای پوشش هزینهها و سود خودش به این مبلغ اضافه کنه، قیمت فروش هر STM-1 با ضریب اشتراک 1 به 1 برای ISP باید بین 31 تا 34 میلیون تومن باشه. در نتیجه قیمت هر 1مگابیت پهنای باند با ضریب 1 به 1 در میآد حدوداً بین 200 تا 220 هزار تومن. این قیمت پهنای باند 1مگابیته که عملاً سرعت بین 120 تا 125 کیلوبایت در ثانیه میده که سرعت خیلی پایینی محسوب میشه. برای همین، تو همه دنیا سیاست شرکتهای اینترنتی استفاده از ضریب اشتراک برای ارزونتر شدن اینترنت برای کاربر مصرفکننده است.
- علت دیگه این که شرکتها میرن سراغ استفاده از ضریب اشتراک اینه که این شرکتها بر اساس الگوی مصرف کاربران (در مصارف عادی و معمولی اینترنت) متوجه شدن که در یک زمان مشخص شاید کمتر از 10 تا 20 درصد کاربرا همزمان از پهنای باندشون استفاده میکنن. مثلاً یه چند تایی ممکنه اصلاً پشت سیستم نباشن. یه چند تایی دارن صفحههای وبلاگ و این جور چیزا رو میخونن، یه چندتایی دارن .... در نهایت ممکنه در یک زمان مشخص از بین 10 کاربر 1 تا 2 نفر همزمان مشغول دانلود باشن. (معمولاً در نیمهشبها این درصد خیلی خیلی کم میشه. ممکنه به زیر 5 درصد هم برسه.) به همین دلیل این شرکتها میتونن با تخصیص یک پهنای باند مشخص به چند کاربر در بیش از 85 تا 90 درصد زمانها برای اونا سرعتی در حد سرعت اسمی سرویس فراهم کنن. بدون این که خودشون کار خاصی بکنن. این کار باعث میشه که استفاده اونا از پهنای باندشون بهینهتر بشه و سرویسها رو با قیمت پایینتر بدن. این کار فقط هم مختص ایران نیست. تو کشورهای دیگه هم با عنوان Contention Ratio روی سرویسهای عادی و غیراختصاصی اعمال میشه. حتی این ضریبش هم ممکنه خیلی بالاتر از ایران باشه.مثلاً 1 به 20 یا حتی 1 به 50.
اما مشکل از جایی شروع میشه که یا تعداد کاربران روی یه پهنای باند افزایش پیدا کنه یا الگوی مصرف کاربران از حالت عادی خارج بشه.
حالت اول تو جاهایی اتفاق میافته که شرکت پهنای باند کلیش کمه (مثلاً در بعضی شهرها یا مراکز مخابراتی) و چون شرکت برای این که ارائه سرویسش تو اون مرکز مقرون به صرفه باشه باید یه حداقلی از مشترکان رو داشته باشه، میآد ضریب اشتراک رو از حالت نرم و عرفش بالاتر میبنده. این جوری پهنای باند کم میشه واسه هر کاربر و کاربر این رو احساس میکنه. این حالت اگه باشه معمولاً تو خیلی از ساعتهای شبانه روز این مشکل محدودیت پهنای باند برای کاربرا اتفاق میافته و فقط مختص ساعتهای شبانه رایگان نیست. مثلاً عصرها و شبها در مناطق بیشتر مسکونی و وسط روز در مناطق بیشتر اداری.
حالت دوم وقتی اتفاق میافته که بر خلاف انتظار یا به هر دلیلی الگوی مصرف کاربرا از اون حالت عادی و نرمش خارج بشه. نمونهاش ساعتهای شبانه رایگان تو ایرانه. چون سرویسهای حجمی تو روز کمتر برای دانلودهای سنگین استفاده میشن به دلیل هزینه زیادشون، کسانی که به دنبال دانلودهای سنگین و زیاد هستن از ساعتهای رایگان برای این کار استفاده میکنن. اما تعداد این جور کاربرا به نسبت تعداد کل کاربرا، خیلی کمه. شاید از هر 1000 کاربر 5 نفر هم این جوری نباشن. چون اولاً همه به دنبال دانلودهای سنگین نیستند، در ثانی برای استفاده از این امکان باید نصفه شب بیدار موند (که واسه همه از جمله خودم مقدور نیست) یا باید سیستم کاربر به صورت خودکار سر یه ساعتی روشن بشه و شروع به دانلود کنه (که اون هم واسه همه مقدور نیست). قبلن که پهنای باند سرویسها زیاد بالا نبود برای خیلی از مصرفکنندهها چندان صرف نمیکرد شب تا صبح مثلاً با سرعت 1مگابیت حداکثر 2گیگ دانلود شبانه داشته باشن. اما با این افزایش پهنای باندها و این که اختلاف قیمت سرویسهای جدید با سرویسهای 1مگ و 2مگ هم چندان زیاد نبود، خیلیها وسوسه شدن که به سمت دانلود شبانه برن. خیلیها تو این چند وقته از شرکتهای دیگه تخلیه کردن اومدن صبانت تا از دانلود شبانه با سرعت 8مگابیت و 12مگابیت استفاده کنن. این جوری تو همون زمان بین 16 تا 24 گیگ میتونستن دانلود کنن که خیلی وسوسهانگیز بود واسهشون. این طوری تعداد کاربرای فعال شبانه زیادتر شدن و در واقع الگوی مصرف تغییر کرده. حالا دیگه اون ضریب اشتراکهای قبلی جواب نمیده و شرکت یا مجبوره ضریب اشتراک رو بیاره پایینتر که عمراً این کار رو بکنه، یا شبانه رو محدود کنه. ضمن این که این رو هم در نظر داشته باش که اونایی که سرویس مثلاً 12مگ میگیرن باید زیر 1.5 کیلومتر با مرکزمخابراتی فاصله داشته باشن. اما خیلیها هم هستن که فاصلهاشون تا مرکز مخابراتی بالای 2کیلومتره و اونا اصلاً سرعتهای بالا رو نمیتونن استفاده کنن. این جوری از فرصت به دست اومده بعضیا خیلی بیشتر تونستن استفاده کنن و در مجموع پهنای باند بعضی مراکز تو شبانه رایگان دچار مشکل شده. این مشکل پهنای باند اتفاقاً برای کسایی که به دلیل فاصله زیادشون یا کیفیت پایین خطشون یا حتی به دلیل هزینه، سرویسهای با پهنای باند پایین مثلاً 1مگ یا 512 یا حتی کمتر رو گرفتن خودش رو بیشتر نشون میده تا اونایی که پهنای باند 12مگی دارن.
اما همه این حرفا به کنار، صبانت اومده این وسط به جای حل مشکل به صورت معقول و منطقی، خواسته از آب گلآلود یا آبی که فکر کرده قراره گلآلود بشه، ماهی بگیره. یعنی واسه خودش منبع درآمد درست کنه و این کار رو به نظرم با شیوه اشتباهی داره انجام میده. چون آخر این کار اونایی که اهل دانلود بودن و صبانت میخواسته ازشون درآمد کسب کنه تخلیه میکنن میرن و صبانت میمونه با تصویر یه شرکت ISP کاملاً غیرقابل اعتماد!