>>> تـازه های اخـترشـنــاسـی, نجوم و فیزیک <<<

[Mehran-King]

هفته فضا درايران

امسال ، هفته جهانی فضا در ایران از 19 تا 25 آبان برگزار می شود.


ايسنا:

"مراسم هفته جهاني فضا كه در كشورهاي اسلامي‌ به بعد از ماه مبارك رمضان موكول شده، در روزهاي 19 تا 25 آبان ماه با شعار «50 سال در فضا» در سراسر كشور برگزار مي‌شود.

به گزارش خبرنگار «علمي» خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، هفته‌ جهاني فضا به منظور آگاهي عمومي ‌و ترويج فرهنگ استفاده صلح‌جويانه از فن‌آوري فضا براي توسعه و رفاه به ابتكار سازمان ملل متحد هر ساله از چهارم تا دهم اكتبر برابر با دوازدهم تا هجدهم مهر ماه در سراسر جهان برگزار مي‌شود.

از آنجا كه تا سال جاري اين هفته با ايام ماه مبارك رمضان تقارن داشته با هماهنگي‌هاي به عمل آمده بين سازمان ملل متحد و كشورهاي اسلامي ‌مقرر شده است، برگزاري هفته جهاني فضا به بعد از ماه مبارك رمضان و در روزهاي 19 تا 25 آبان ماه 86 موكول شود.

هفته جهاني فضا براي نخستين بار در سال 1999 توسط مجمع عمومي سازمان ملل تعيين شد.

روزهاي شروع و پاياني هفته فضا، سالگرد دو دستاورد بزرگ بشر در ورود به عرصه فضا هستند: چهارم اكتبر 1957روزي است كه اولين ماهواره مصنوعي ساخت بشر به فضا پرتاب شد و به اين ترتيب راه اكتشاف در فضا پيش روي بشر گشوده شد و دهم اكتبر1967 نيز تاريخ تصويب پيمان جهاني اصول حاكم بر فعاليت‌هاي كشورها در اكتشاف و استفاده صلح‌جويانه از فضا (شامل ماه و سيارات) است. "



بطور رسمي هفته جهاني فضا از4 تا 10 اكتبر برپا مي شود. اما در ايران و ديگر كشور هاي اسلامي به دليل تلاقي اين هفته با ماه مبارك رمضان،تاريخ ديگري در نظر گرفته مي شود. مراسم به همين مناسبت همايش دانش آموزي در اصفهان برگزار مي شود. همچنين برنامه هاي ترويجي و تبايغي ديگري نيز در اين هفته از طرف مركز نجوم اديب و با همت گروه فضانوردان جوان اين مركز اجرا خواهد شد.

[Mehran-King]

ركورد شكني فضاپيماي اوليس در مواجهه با دنباله دارها )



وقتي كه 17 سال پيش فضاپيماي اوليس به فضا پرتاب شد مهندسان ودانشمندان مرتبط با پروژه مي دانستند كه بايد منتظر نتايج غير منتظره آن باشند.اين فضاپيما به جايي سفر مي كرد كه تاكنون هيچ وسيله ساخت دست بشر به آنجا نرفته بود يعني قطب شمال وجنوب خورشيد.هدف اصلي اي ماموريت بررسي جو خورشيد واثرات آن روي زمين بود.

اولين يافته عجيب در سال 1996 رخ داد.در آن زمان دنباله دار هياكوتاكه نظر دانشمندان وحتي مردم را به خود جلب كرده بود.درحاليكه اين فضاپيما به رصد بادهاي خورشيدي مشغول بود ناگهان براي چند ساعتي دستگاههاي گيرنده آن نتايج عجيبي را نشان دادند.

ادوارد اسميت ازكارشناسان ناسا مي گويد با توجه به اينكه مابه رصد خورشيد مي پرداختيم اين حالت مارا تعجب زده كرد.به نظر مي رسيد كه ذرات خورشيدي تقريبا" ناپديد شده وگازهايي كه در حالت عادي در باد خورشيدي وجود ندارند پيداشده بودند.علاوه بر اين شكل ميدان مغناطيسي نيز در منطقه تغيير كرده بود.

در آن زمان اين فضاپيما 480 ميليون كيلومتر يعني حدود سه برابر فاصله زمين تاخورشيد از دنباله دار ودم قابل مشاهده آن فاصله داشت.دانشمندان به اين نتيجه رسيدند كه آن چيزي كه مشاهده كرده بودند ذرات جداشده از دنباله دار بودند ٬با اين حساب اين دنباله دار طولاني ترين دم ثبت شده تا آن زمان توسط بشر را بهمراه داشت.

برخورد با دم يك دنباله دار كه ميتوانست يك بار طي يك عمر رخ دهد دوباره در سال 2004 تكرار شد .در اين زمان فضاپيما ذرات موجود در دم يوني دنباله دار مك نات-هارتلي را احساس كرد. اين بار فضاپيما مستقيما" از ميان دم دنباله دار عبور نكرد بلكه بدليل فعاليت خورشيد به شكل انفجار و پرتاب ذرات از سطح خورشيد ذرات مربوط به دنباله دار به سمت آن روانه شدند وفضاپيما توانست اثرات دنباله دار را كشف كند.اخيرا" فضاپيماي استريو نيز حادثه اي مشابه را در برخورد با ذرات ناشي از دنباله دار انكه گزارش نموده است.

در سومين مواجهه فضاپيما با دنباله دار كه در فوريه 2007 رخ داد فضاپيما از ميان دم يوني دنباله دار مك نات عبور كرد ٬در اين زمان دنباله دار درفاصله 257 ميليون كيلومتري قرار داشت.فضاپيما توانسته بود حتي از اين فاصله زياد اثراتي از گاز ومولكولهاي جداشده از دنباله دار را ثبت كند.در طي اين حادثه سرعت بادخورشيدي كه در حالت عادي 700 كيلومتر درثانيه بود به 400 كيلومتر در ثانيه رسيده بود.

برهمكنش ميان بادخورشيدي وذرات موجود در دم دنباله دار به شكل تغييرات در ميدان مغناطيسي وسرعت ذرات يكي از زمينه هاي جالب و رو به پيشرفت علم ستاره شناسي بوده كه طي دهها سال نظر دانشمندان را به خود جلب كرده است.

منبع : پارس اسكاي

[Babak]

از آنجا كه تا سال جاري اين هفته با ايام ماه مبارك رمضان تقارن داشته با هماهنگي‌هاي به عمل آمده بين سازمان ملل متحد و كشورهاي اسلامي ‌مقرر شده است، برگزاري هفته جهاني فضا به بعد از ماه مبارك رمضان و در روزهاي 19 تا 25 آبان ماه 86 موكول شود.

عزیز. خبر میزارین به تاریخش هم دقت کنین لطفا. خبر ماله 3 سال قبله.

[sajadhoosein]

حفره سياه

نوشته: امين محمود نژاد
بررسي وقايع روي داده در اطراف يك سياه چاله از كارهاي جالب براي اغلب اختر شناسان حرفه اي در مراكز بزرگ تحقيقاتي در جهان بوده است. چرا كه اين اجرام ، با اجرام ديگري كه ما مي شناسيم بسيار متفاوت بوده و اين تفاوت موجب ايجاد حس كنجكاوي بسياري در ميان دانشمندان شده است.

ذراتي كه از اطراف اين اجرام به بيرون پرتاب مي شوند بسيار پر انرژي هستند. همچنين طيف الكترومغناطيس گسيلي آنها از محدوده ي امواج راديويي تا اشعه ي x و نيز كاملاً در بر مي گيرد. اين امواج انرژي زيادي دارند و تنها منبع ايجاد چنين تشعشات ، اجرام بسيار سنگين و چگال مي توانند باشند كه همچون يك شتابدهنده ، ذرات را به بيرون پرتاب مي كنند . بايد توجه داشت كه گسيل اين ذرات و انرپي در تمام سطح سياه چال صورت نمي گيرد؛ و مكان هاي خاصي براي گسيل اين ذرات و اين فوتون ها وجود دارد. علت اين امر هم چگال بودن بيش از اندازه ي اين اجرام است كه تغييرات شديدي در فضاي اطراف خود ايجاد مي كنند.

در توضيح اين مطلب بايد گفت كه فضاي اطراف يك سياه چاله با فضاي دور تر از آن و نيز با فضاي اطراف يك جرم كوچك مثل زمين بسيار متفاوت دارد اين تفاوت ويژگيهاي خاصي را نيز براي سياه چاله ايجاد مي كند. براي مثال بايد گفت چيزي كه امروزه فيزيكدانان از آن به عنوان افق رويداد سياه چاله نام مي برند همان تفاوت فضا زماني اطراف يك حفره ي سياه است. در توضيح افق رويداد سياه چاله هم بايد گفت فضايي در اطراف سياه چاله است كه فضا و زمان در دوسري آن بطور فاحشي متفاوت هست.





حال با توجه به اين توضيحات مي توان ايجاد حفره هاي عميتاً فضايي در اطراف سياه چاله ها را توضيح داد. چون حفره فضايي در اثر كشيدگي بيش از اندازه ايجاد و مي شود و اين كشيدگي را نيروي گرانش سياه چاله فراهم مي آورد. حال در زير اين پديده را بطور كامل تر توضيح مي دهيم:

با پايان يافتن عمر يك ستاره هنگامي كه اين ستاره با يك انفجار ابر نو اختري بزرگ مواجه مي شود و مداد سنگين به طرف مركز رانده شده و شديداً متراكم مي شوند. نيروي گرانشي فوق العاده قوي ايجاد مي شود و مقداري از گازهاي رانده شده دوباره جذب مي شود . اين گازها در اثر نيروي گرانش شديد سياه چاله ي ايجاد شده شديداً بر گردش در مي آيد در كنار اين خود سياه چاله نيز به دوران در مي آيد. اين دوران بسيار سريع موجب مي شود نيروي مركز گراي كشنده به طرف قطب هاي سياه چاله متمركز شود .

چنان چه مقدار زيادي از گازهاي اطراف به طرف دو قطب به حركت در مي آيند و در آنجا با سرعت زيادي گردش مي كنند . در اين هنگام كه دوران سياه چاله اندكي ; شدت مي گيرد و بطور كامل رمبيده مي شود نيروي گرانشي شروع به كشيدن فضاي اطراف سياه چاله در مكاني كه اندكي از افق رويداد سياه چاله دورتر است مي كند. اين كشيدگي در قطب هاي سياه چاله بطور بسيار محسوسي انجام مي گيرد . به گونه اي كه در يك لحظه دو حفره ي بسيار عميق كه عمق آن ها هم اندازه و جرم سياه چاله بستگي دارد بطرف سياه چاله ايجاد مي شوند اين دو حفره كه در دو قطب سياه چاله ايجاد مي شوند ذرات را به درون سياه چاله فرو مي برند . ذرات كشيده شده در مكان هايي نزديك به سياه چاله به سرعت نور نزديك مي شوند. اين ذرات شتاب گرفته به چند حالت مختلف در مي آيند يا توسط سياه چاله بلعيده شده و جذب مي شود كه در كنار آن زماني كه به سرعت نور نزديك شدند انواع امواج الكترومغناطيسي را دز طول موج هاي مختلف گسيل مي كنند . بايد توجه داشت چون اين ذرات بطور خاص فقط از درون حفره عبور مي كنند؛ فوتون هاي گسيلي آنها هم در امتداد اين حفره حركت مي كند و بصورت متمركز از درون حفره يا به بيرون پرتاب مي شوند يا به درون حفره مي روند.

همچنين ذراتورودي به حفره ممكن است در اثر سرعت زياد به درون سياه چاله كشيده نشوند و از كنار سياه چاله به بيرون پرتاب شود . دراين حالت اگر اين ذرات به گازهاي اطراف برخورد نكنند مي توانند در مكاني در اطراف خط استواي سياه چاله به بيرون پرتاب شوند. اين ذرات در اين هنگام انرژي بسيار زيادي دارند و با سرعت هاي نزديك به نور در فضا منتشر مي شوند

تشعشعاتي كه از سياه چاله ها به بيرون گسيل مي شود هميشه با يك شدت و در يك فركانس مشخس نيستند زيرا كه اغلب انها در كنار جاذبه ي شديد نيروهاي فرعي بسياري را نيز ايجاد مي كنند و يا اينكه اين نيرو ها از خارج بر انها تحميل مي شود.







به فرض مثال يك سياه چاله ي ثابت پر جرم كه غير از حركت دوراني شديد حركت ديگري ندارد را در مركز يك كهكشان بزرگ در نظر مي گيريم . اين سياه چاله بايستي طبق معمول مركز كهكشان را فعال سازد و انرژي فوق العاده زيادي را در تمام راديو تلسكوپ ها وگيرنده هاي اشعه ي ايكس و فروسرخ و حتي گاما ثبت كند. اين امر براي سياه چاله هاي كوچكتر نيز صادق است. اما چيزي كه بيشتر دانشمندان را متعجب مي سازد اين است كه برخي از اين اجرام بر خلاف معمول گاهي ساكت و گاهي هم بسيار كم صدا هستند. بدين معنا كه انرژي گسيلي انها با وجود شتاب گرانشي شديد در فركانسهاي بسيار پايين ثبت ميشود . همچنين امواجي كه از قطب هاي سياه چاله ها به بيرون گسيل مي شوند بايد انرژي زيادي داشته باشند اما در برخي موارد اين امواج در طول موجهاي بسيار بلند تر ايجاد مي شوند. شايد اين گونه تصور شود كه ماده ي سقوط كرده به داخل انها در سطح پاييني است اما شدت اين امواج به حدي بالا است كه از سقوط ذرات بسيار زيادي در سطح انها حكايت مي كند.

علت پايين بودن فركانس هاي توليدي را بايد در حركت هايي غير از حركت دوراني دانست. يعني سياه چاله ها يي وجود دارند كه به غير از حركت دوراني به صورت هايي مختلف به دور خود مي چرخند. اين چرخش هاي متقارن و غير متقارن از اثر نيروي جاذبه به خصوص در قطب هاي سياه چاله كه در اثر دوران حول محور خود ايجاد شده است به طور چشم گيري مي كاهد و در بسياري از موارد از تشكيل حفره هاي كشنده ي ماده در دو قطب خود جلو گيري ميكند. اين حركت ها احتمالا اغلب در سياه چاله هاي كوچك و ستاره هاي نوتروني بايد وجود داشته باشد . اين نوع حركت باعث مي شود امواج گسيلي در تلسكوپ هاي راديويي بصورت روشن و خاموش با تناوب بسيار منظمي ثبت شوند.

اما برخي سياه چاله هاي فوق سنگين نيز در مركز برخي كهكشان ها با وجود مقدار زياد ماده و گاز در اطراف انها چندان فعال به نظر نمي رسند. يكي از علل اساس دوران كند اين سياه چاله ها مي تواند باشد . چون دوران سريع باعث پرتاب برخي مواد به بيرون شده اطراف سياه چاله را داغ مي كند كه در ان شرايط امواج حرارتي و نيز اشعه ي ايكس به طور شديدي از اطراف سياه چاله ساطع مي شود. در نبود دوران سريع اجرام به ارامي به داخل سقوط كرده و فرار ذرات از داخل به كمترين مقدار مي رسد. اما با توجه به اينكه در اطراف اين سياه چاله ها برخي اجرام ديگر مثل ستارگان بزرگ و سياه چاله هاي كوچك و ستارگان نوتروني نيز حضور دارند. اين اجرام نيز مي مي توانند از گزينه هاي مناسب براي اين امر باشن د. براي مثال همين سياه چاله ي بزرگ را در نظر بگيريد . اگر در اطراف ان چند سياه چاله ي ريز و درشت ديگر را نيز قرار دهيم اوضاع كمي فرق خواهد كرد. تمام گازهايي كه به طرف مركز حركت ميكنند در راه حركت توسط اين سياه چاله ها بلعيده شده و عملا مقدار اندكي ماده وارد سياه چاله ي مادر مي شود در نتيجه اين سياه چاله نمي تواند انرژي قابل توجهي را از خود ازاد كند.

[Mehran-King]

وجود سياراتي با اقيانوسهايي از آب مايع به دور از هر ستارهاي، امكانپذير است. چه روي خواهد داد اگر چنين سيارهي رانده شدهاي، يك قمر بزرگ داشته باشد؟

نوشتاري كوتاه در مجلهي نيچر(Nature)، مايهي الهام جان دبس(John Debes) شد. نوشتهاي در سال 1999، به قلم ديويد ج استيونسون(David J. Stevenson) (مؤسسهي فناوري كاليفورنيا)، پيشنهاد ميكرد كه وجود سياراتي با اقيانوسهايي از آب مايع ـ و حتي حيات ـ در اعماق سرد و تاريك فضاي ميان ستارهاي، به دور از هر ستارهاي، امكانپذير است. اين مقاله بر پايهي اين آگاهي كه بخشي از سيارات، در حين تشكيلِ سيستمِ سيارهاي، در اثر گرانش، از سيستمشان به بيرون پرتاب ميشوند، اين فرضيه را مطرح ميكند كه برخي از اين سياراتِ به بيرون پرتاب شده، با گرماي دروني كافي، ميتوانند جَو خود را نگه دارند و براي نگه داشتن آب مايع در زير لايهاي ضخيم از پوستهي يخزده، به اندازهي كافي گرم باقي بمانند.


دانشمندان معتقدند وجود سيارات شناور تنها ـ گاه همراه با اقماري ـ در اعماق فضاي ميان ستارهاي امكانپذير است اما يافتن آنها در غياب هرگونه آفتاب، بسيار دشوار خواهد بود. (تصوير از ناسا NASA)


چه روي خواهد داد اگر چنين سيارهي رانده شدهاي، يك قمر بزرگ داشته باشد؟ دبس (در مؤسسهي كارنجي Carengie واشنگتن) براي يافتن پاسخ، 2700 شبيه*سازي رايانهاي را بر اساس سيارهاي با جرم زمين و همدمي با جرم ماه، انجام داد. دبس ميگويد:’’فرايند پرتاب به بيرون امكان دارد بسيار شديد باشد. براي ما مشخص نبود كه آيا هيچ سيستم مقيدي واقعاً از آن جان به در ميبرد.‘‘ اما در 123 مورد، يا بين 4 تا 5 درصد مواقع، سيستم ’’زمين ـ ماه‘‘، پرتاب شدن از منظومه*ي شمسياش را بدون آسيبي دوام آورد.

دبس ميگويد:’’هرگاه رويدادي در ستارهشناسي درصد كمي از مواقع رخ ميدهد، براي ما جالب توجه است چرا كه در مقياس بزرگِ چيزها، اين به آن معنا است كه آن رويداد بسيار رخ ميدهد و مردم بايد از آن آگاه شوند.‘‘

اين جفتها امكان بهتري براي پناه دادن به حيات دارند، زيرا افت انرژيِ كشندي بين قمر و سيارهي چرخان، باعث گرم شدن درون سياره ميشود. مدلهاي دبس پيشبيني ميكنند كه اين گرم شدن با آنچه 4 ميليارد سال پيش در مورد زمين روي داد همانند
است، هنگامي كه ماه جوان بسيار نزديكتر بود و زمين سريعتر ميچرخيد.

نوشتهاند كه گرمايِش، احتمالاً در نقاط داغِ آتشفشانخيزي يا ديگر فرآيندهاي زمينْگرمايي متمركز شده است. زيستشناسان، روي
زمين در حال يافتن نمونههاي بسياري از حياتي هستند كه روي اين گونه منابع انرژي بقا يافته است؛ مثلاً در پشتههاي
ميانْ اقيانوسي. آيا ممكن است چنين اكستريموفيلهايي1 (extremophile) رايجترين شكل حيات در كيهان باشد؟


اين تيم دريافت كه در بهترين حالت، يك سيستم زمينـماهِ به بيرون پرتاب شده، ميتواند گرماي خود را تا 250 ميليون سال نگهدارد:
زماني كه براي پديدار شدن حيات كفايت ميكند. اما آيا اين زمان براي سازگار شدنِ اين حيات با دماهاي نهايتاً در حال كاهش، كافي
است؟


و اگر چنين كرههاي زمينِ تاريكِ آزاد و شناوري واقعاً وجود دارند، دانشمندان كي ميتوانند يكي از آنها را آشكار كنند؟ اين موضوع،
آنقدر كه ممكن است به نظر آيد ناممكن نيست. دبس شانس نسل آيندهي نقشهبرداريهاي ميكرولنزينگ فضايي را در كشف اين
سيارات، 2 درصد تخمين ميزند.

[sajadhoosein]

نخستين ماموريت به عطارد


تيم دانشمندان فضاپيماي مسنجر ناسا این روزها مشتاقانه در انتظار آن هستند که فضاپيما در تاریخ 26 اسفند وارد مدار عطارد شود. به زودي خواهيم توانست به پاسخ پرسش هايمان در مورد منشا، ساختار داخلي و پیشینه زمین شناختی اين سياره ي اسرارآميز دست یابیم.

سفر به عطارد با چالش‌هایی حل ناشدنی روبرو است که این چالش‌ها شامل تابش پرتوهای شدید خورشید، گرما و سرمای شدید و نیاز به مقدار زیادی سوخت برای رسیدن به داخلیترین سیارهٔ منظومه شمسی است. تشعشعات خورشیدی که در اطراف عطارد ۱۱ بار از زمین شدید‌تر است و دمایی که در سوی روشن سطح عطارد به ۴۲۵ درجهٔ سانتیگراد می‌رسد و در سوی تاریک تا ۱۸۵- درجهٔ سانتیگراد پایین می‌آید، نشان می‌دهند که ابزارهای پیچیده طراحی شده برای بررسی عطارد باید در برابر موارد زیادی باید محافظت شوند.


لوییس پروکتر، دانشمند ارشد پروزه، توضیح می‌دهد که صفحات خورشیدی از سرامیک مقاوم در برابر گرما ساخته شده‌اند و با هوشمندی طوری شکل داده شده‌اند که تقریبا تمام ابزار‌ها در دمای اتاق نگهداری می‌شوند. فضاپیما در مداری بیضی شکل با ارتفاع زیاد قرار می‌گیرد تا از حرارت خورشیدی که از سطح عطارد به فضا بازتاب مش شود، دور باشد.


با ۶ مرتبه استفاده از گرانش سیارات (زمین، زهره و عطارد) برای کمک به تنظیم مسیر فضاپیما و جلوگیری از استفادهٔ مقدارِ زیادی سوخت، فضاپیمای مسنجر بیش از ۶ سال در راه بوده است. در طول ۳ سال آخر سفر، فضاپیما از گرانش خود عطارد استفاده کرده تا خود را برای ورود به مدار دلخواه تنظیم کند. در این قسمت سفر، مسنجر تصاویری از عطارد تهیه کرده و بخشی از این سیاره را پیش روی چشمان ما قرار داد که تا به حال از آن تصویری تهیه نشده بود.


این موفقیت‌های زودهنگام، قابلیت‌های فضاپیما را نشان می‌دهد و امیدی برای موفقیت‌های بزرگ‌تر ایجاد کرده است. برای توضیح این تصاویر از عطارد، پروکتر می‌گوید: «چندبار در زندگیتان ممکن است بتوانید چیزی کاملا کشف نشده را ببینید؟ نخستین احساس من ناباوری و لذتی عمیق بود، عطارد کامل و زیبا تمام صفحه را پر کرده بود و جزئیات باورنکردنی را نمایش می‌داد.»
نویسنده: آهو آریانی

[Mehran-King]

کشف خرده سياره‌هاي جديد در منظومه شمسي




گروهي از سياره شناسان ايتاليايي موفق شدند شش خرده سياره جديد را در منطقه بين سيارات مريخ و مشتري كشف كنند.
به گزارش ايرنا ، سياره شناسان انجمن نجوم و هواشناسي "فريولانا" شش خرده سياره جديد را كشف كردند، اين شش جرم آسماني بين ‪۵۰۰‬ متر تا سه كيلومتر قطر دارند و در فاصله بين ‪۱۲۰‬تا ‪۲۲۰‬ميليون كيلومتراز زمين واقع شده‌اند.
اين كشف در ادامه بررسي يك شهاب سنگ كه از سال ‪۱۹۹۹‬تاكنون رصد نشده بود انجام شد، اين شهاب كه " رمنزاكو " نام دارد در سال ‪۱۹۹۷‬به دست سياره شناسان اين مركز كشف شد.
اين دانشمندان نتايج اين كشف را به مركز خرده سيارات در كمبريج آمريكا ارسال كردند و اين مركز وجود اين شش خرده سياره را تاييد كرد.
نور اين خرده سيارات بسيار ضعيف است به طوري كه درخشان‌ترين آن‌ها حدود ‪۱۵۰‬هزار برابر ضعيف تراز كم نورترين ستارگاني است كه با چشم غير مسلح قابل رويت هستند.
اين مركز تحقيقاتي اكنون در حال ادامه تحقيقات خود در خصوص مدار حركت اين خرده سيارات است.

---------- Post added at 01:12 PM ---------- Previous post was at 01:12 PM ----------

ابرنواختر پير از قلاب آزاد شد

زندگي آسان نيست، حتي براي كهكشان‌ها ! برخي از كهكشان‌ها حقوق كيهان‌وندي (!) را رعايت نمي‌كنند و به‌قدري به همسايگان خود نزديك مي‌شوند كه آسيب مي‌بينند و شكلي ديگر پيدا مي‌كنند. اما برخوردهاي كهكشاني اثرات ديگري هم دارد و آن، تولد نسل جديد ستارگان است كه برخي‌شان در اين ميان منفجر مي‌شوند. تلسكوپ بسيار بزرگ رصدخانه جنوبي اروپا توانسته است منظره بي‌نظيري از يك جفت كهكشان درهم تنيده به‌تصوير بكشد كه ابرنواختري پير در آنها منفجر شده است


ستارگاني كه منفجر مي‌شوند، ابرنواختر نام دارند و با درخشندگي بسيار زيادشان از فواصل بسيار كيهاني نيز ديده مي‌شوند. اين انفجارها در مطالعات كيهان‌شناسي اهميت فراواني دارند، زيرا مي‌توان فاصله آنها را با بررسي تغييرات درخشندگيشان تعيين كرد. دانشمندان نيز در برنامه زماني منظمي، تلسكوپ‌هاي بزرگ را از جمله VLT به سوي مناطقي از آسمان نشانه مي‌روند تا بتوانند ابرنواخترهاي احتمالي را به‌دام بياندازند

كهكشان

MCG-01-39-003

كه نامش بيشتر شبيه به شماره تلفن است، كهكشان بسيار عجيبي است. اين كهكشان قلابي در يك سر خود دارد كه احتمالا به دليل برهمكنش‌هاي گرانشي با كهكشان مارپيچي همسايه‌اش،

NGC5917

ايجاد شده است. بررسي‌هاي دقيق‌تر اين تصوير نشان مي‌دهد كه ان‌جي‌سي 5917 توده‌هاي عظيم گاز و غبار را از همسايه‌اش به سوي خود مي‌كشد. اين دو كهكشان در فاصله 87 ميليون سال نوري زمين در صورا فلكي ميزان قرار گرفته‌اند

ان‌جي‌سي 5917 حدود چهل هزار سال نوري درازا دارد و 750 بار كم‌نورتر از حد ديد چشم غيرمسلح است. اين كهكشان را ويليام هرشل در سال 1835 كشف كرد، اما جالب است كه به‌نظر مي‌رسد هرشل كه بزرگ‌ترين منجم زمان خود بود، نتوانسته است همسايه قلاب‌دار اين كهكشان را كه تنها 2.5 بار كم‌نورتر است، ببيند! جالب‌تر اين‌كه كهكشان مارپيچي- ميله‌اي زيبايي هم كمي آن‌طرف‌تر قرار گرفته و حسرت آن را مي‌خورد كه نام‌گذاري شود! پشت اين سه كهكشان هم مي‌توان رقص گرانشي جزيره‌هاي جهاني دوردست را تشخيص داد

اما علاقه اخترشناسان به اين مجموعه كهكشاني از زيبايي آن نيست. سال گذشته ستاره‌اي در نزديكي قلاب منفجر شد كه ابرنواختر 2005cf نام گرفت. به‌نظر مي‌رسيد كه اين ابرنواختر بر فراز پلي از مواد كه دو كهكشان همسايه را به‌هم مرتبط مي‌كند منفجر شده باشد. رصدهاي تلسكوپ 1.5 متري رصدخانه ويپل نشان داد عامل اين انفجار، يك ابرنواختر نوع اول است كه اجزاي خود را با سرعت 15هزار كيلومتر بر ثانيه (5درصد سرعت نور) به بيرون پرتاب كرده است

ابرنواختر نوع اول، نوعي ابرنواختر است كه در آن خطوط طيفي هيدروژن ديده نمي‌شود. اين بدان معني است كه انفجار مربوط به جسمي است كه ذخيره هيدروژنش به پايان رسيده است. در اواسط قرن بيستم، سوبرامانيان چاندراسكار، فيزيك‌دان هندي و برنده جايزه نوبل فيزيك، نشان داد ستاره‌اي كه جرمش كمتر از 1.4 برابر جرم خورشيد باشد، در پايان عمر خود به يك كوتوله سفيد تبديل مي‌شود، موجودي هم‌اندازه زمين و بسيار داغ كه فرآيند هم‌جوشي هسته‌اي در آن متوقف شده است. به افتخار چاندارسكار، مقدار حدي 1.4 برابر جرم خورشيد را حد چاندراسكار مي‌نامند. اگر جرم كوتوله سفيد به نحوي از حد چاندراسكار فراتر رود، فرآيند هم‌جوشي هسته‌اي كربن در سراسر كوتوله سفيد روي مي‌دهد و اين موجود كوچك در انفجاري عظيم با قدر مطلق 19- نابود خواهد شد

بلافاصله پس‌از كشف اين ابرنواختر، گروه همكاري اروپايي ابرنواختري

(ESC)

به سرپرستي ولفگانگ هيلبراندت از موسسه اخترفيزيك ماكس پلانك، رصدهاي دقيق اين ابرنواختر را با استفاده از بزرگ‌ترين تلسكوپ‌هاي سراسر جهان آغاز كردند. ESC، بزرگ‌ترين گروه تحقيقاتي ابرنواخترها در اروپا است كه از ده موسسه تحقيقات اخترفيزيكي در اروپا تشكيل شده است

پيش از اين نشانه‌هاي فراواني بدست آمده بود، دال بر اين‌كه برخوردها و فعاليت‌هاي كهكشاني فرآيندهاي تولد ستارگان را افزايش مي‌دهد. بنابراين فراواني ابرنواخترها هم در چنين كهكشان‌هايي نسبت به كهكشان‌هاي دورافتاده تنها بيشتر خواهد بود. اين انتظار براي ستارگان جوان و سنگين منطقي است، اما تحقيقات چند سال اخير نشان داده است اين برخوردها، فراواني انفجار ستارگان پير و ابرنواخترهاي نوع اول را نيز افزايش مي‌دهد. با اين حال كشف يك ابرنواختر نوع اول در دنباله‌هاي جزر و مدي متصل‌كننده دو كهكشان برخوردي به يكديگر فوق‌العاده نادر است. ازاين‌رو ابرنواختر 2005cf كه در كنار دنباله بين دو كهكشان قرار داشت، به موضوع هيجان‌انگيزي بين اخترشناسان تبديل شد

گروه

ESC

موفق شد اين ابرنواختر را در تمام دوره تحولش، از ده روز مانده به اوج درخشندگي تا بيش‌از يك سال پس از انفجار، رصد كند. هرچه ابرنواختر كم‌نور مي‌شد، تلسكوپ‌هاي بزرگتري براي ديدنش مورد استفاده قرار مي‌گرفت. يك سال پس از وقوع انفجار، ابرنواختر هفتصد بار كم‌نورتر از اوج درخشندگي‌اش شده بود و به همين دليل، تلسكوپ VLT براي عكس‌برداري از آن وارد عمل شد. آخرين مراحل كم‌نور شدن يك ابرنواختر براي بررسي ساختار داخلي مواد پرتاب‌شده اهميت بسيار زيادي دارد، زيرا مي‌توان چگونگي انفجار ابرنواخترها و عناصر توليد شده در آنها را درك كرد

تصوير نهايي تلسكوپ VLT با ميدان ديد8.3 در 5.6 دقيقه قوس، از تركيب تصاوير گرفته‌شده در نورهاي آبي، مريي، قرمز و فروسرخ تهيه شده است. اين تصوير، ساختار جزر و مدي زيبايي را به شكل يك قلاب نشان مي‌دهد كه مملو از ساختارهاي ريزتر مانند سحابي‌هاي مولد ستارگان است كه بر اثر فعل‌وانفعال‌هاي گرانشي بين دو كهكشان آغاز به كار كرده‌اند. متاسفانه اين تصوير به وضوح نشان مي‌دهد كه ابرنواختر از اين دنباله قلاب‌شكل خارج شده است. احتمالا اختلالات گرانشي شديد آن منطقه، كوتوله سفيد را از زادگاهش دور كرده و اين ستاره آخرين هزاران سال زندگي را در تنهايي و غربت سپري كرده است. گويا زندگي براي يك ستاره دشوارتر است

---------- Post added at 01:13 PM ---------- Previous post was at 01:12 PM ----------

کهکشانی با نقاب ستاره ای

در يكى از تصاويرى كه اخيراً توسط تلسكوپ فضايى «اسپيتزر» گرفته شده يك جفت كهكشان رقصان ديده مى شوند كه ظاهراً براى يك ژست و خودنمايى كيهانى لباس به تن كرده اند.

آنچه كه اين تصوير فروسرخ آشكار مى كند چيزى شبيه به دو چشم آبى يخ زده است كه از ميان يك نقاب قرمز چرخان و باشكوه به بيرون خيره شده اند. اين «چشم ها» در واقع هسته هاى دو كهكشان در حال ادغام به نام NGC2207 و IC2163 هستند كه اخيراً به هم رسيده و شروع به چرخيدن به دور يكديگر كرده اند.اين «نقاب» از بازوهاى دوار و در هم پيچيده كهكشان ها بافته شده است. خوشه هاى غبارآلودى از ستاره هاى نوزاد نيز مانند رشته هايى از مرواريدهاى آرايشى اين بازوها را منجوق كارى كرده اند. اين اولين بارى است كه خوشه هايى از اين نوع كه اخترشناسان به آنها «مهره هايى منجوق شده» مى گويند در كهكشان هاىNGCت۲۲۰۷ و ICت۲۱۶۳ ديده مى شوند.دكتر «دبرا المگرين» از كالج «واسار» مى گويد: «اين پيچيده ترين منجوق كارى اى است كه ما در كهكشان ها مشاهده كرديم. اندازه و فاصله اين مهره ها از هم به طور منظم در امتداد بازوهاى هر دو كهكشان مشاهده مى شود.»
اخترشناسان مى گويند كه اين مهره ها زمانى كه اين جفت كهكشانى با هم ملاقات كرده اند به وجود آمده اند. دكتر «كارتيك شث» از مركز علمى تلسكوپ «اسپيتزر» در موسسه فناورى كاليفرنيا مى گويد: «اين كهكشان ها با لرزاندن يكديگر باعث حركت گاز و غبار در اطراف خود شده كه در نتيجه حفره هايى به وجود آمدند. اين حفره ها آنقدر چگال هستند كه دچار رمبش گرانشى مى شوند.» زمانى كه اين مواد متراكم و تبديل به ابرهاى مهره مانند متراكم مى شوند، ستاره هايى با اندازه هاى مختلف در ميان آنها به وجود مى آيند. دوربين فروسرخ «اسپيتزر» توانست اين ابرهاى غبارآلود را براى نخستين بار مشاهده كند زيرا در حيطه نور قرمز تابش مى كنند. ستاره هاى نوزاد و داغ كه در درون ابرها جاى گرفته اند غبار را گرم مى كنند كه در نتيجه باعث مى شوند اين غبار در طول موج هاى فروسرخ تابش كند. اين غبار در تصوير به رنگ قرمز مجازى است و ستاره ها به رنگ آبى نمايش داده مى شوند. داده هاى «اسپيتزر» همچنين يك مهره كه به طور غيرعادى درخشان است و سمت چپ نقاب را تزئين مى كند، آشكار مى سازد. اين گوى سماوى خيره كننده انباشته از موادى از جنس غبار است به گونه اى كه مسئول پنج درصد از كل نور فروسرخى است كه از هر دو كهكشان منشأ مى گيرد. گروه «المگرين» عقيده دارند كه ممكن است ستاره هاى مركزى در اين خوشه متراكم با هم ادغام شوند تا تبديل به يك سياهچاله شوند.تصاوير نور مرئى از اين كهكشان ها نشان مى دهند كه ستاره هايى درون اين مهره ها قرار دارند ولى خود مهره ها نامرئى هستند. در آن تصاوير، كهكشان ها بيشتر شبيه تعدادى چشم جغد هستند كه «پرهايى» از ستاره هاى پراكنده اطراف آنها قرار دارند.
كهكشان هاى NGCت۲۲۰۷ و ICت۲۱۶۳ در فاصله ۱۴۰ ميليون سال نورى و در صورت فلكى Canis Major قرار دارند. اين دو كهكشان طى ۵۰۰ ميليون سال نورى با هم ادغام مى شوند و يك كهكشان واحد را به وجود مى آورند كه در نتيجه اين روزهاى خودنمايى خود را به پايان مى رسانند.

بابت عکس ها معذرت میخوام ، سایت ارائه دهنده تصویر خیلتره

---------- Post added at 01:14 PM ---------- Previous post was at 01:13 PM ----------

پنج‌قلوهای اینشتین

تلسکوپ فضایی هابل برای اولین بار، تصویر پنج‌گانه‌ای از یک اختروش دوردست را در یک عدسی گرانشی آشکار کرد.

تلسکوپ فضایی هابل در شانزدهمین سال حضور خود در فضا توانست برای نخستین بار، مجموعه پنج تصویر یک اختروش دوردست را که در اثر یک رویداد عدسی گرانشی ایجاد شده‌بود، ثبت کند. هابل هم‌چنین توانسته‌است در این تصویر، مجموعه‌ای از کهکشان‌های دوردست را نیز آشکار کند و حتی یک ابرنواختر قدیمی را به‌دام بیاندازد.

شاید مهم‌ترین پدیده‌ای که در تصویر اخیر هابل می‌توان دید، تصویری پنج‌تایی باشد که یک عدسی گرانشی دوردست از یک اختروش بسیار دور‌تر تشکیل داده‌است. تاکنون دانشمندان تنها توانسته بودند حداکثر چهار تصویر یکسان را در رویدادهای عدسی گرانشی ثبت کنند. عدسی گرانشی، یکی از زیباترین پیش‌بینی‌های نظریه نسبیت عام است. این نظریه که گرانش را به‌شکل خمیدگی فضا-زمان تعبیر می‌کند، نشان می‌دهد که چگونه در اطراف یک جسم سنگین و چگال، فضا-زمان انحنا پیدا می‌کند و پرتوهای مستقیم نور که در مسیر راست حرکت می‌کنند، در این منطقه منحرف شده و به‌شکلی تغییر مسیر می‌دهند که گویی از یک عدسی همگرا عبور کرده‌اند. نتیجه این می‌شود که نور اجرام دوردست تقویت می‌شود و تعدادی تصویر علاوه بر خود جسم هم دیده می‌شود.پیش‌از این دانشمندان توانسته‌بودند تنها تصویرهای دوگانه و چهارگانه‌ای را از اختروش‌ها ببینند، اما این نخستین‌باری است که پنج تصویر در اثر عملکرد گرانشی تمام یک خوشه کهکشانی به عنوان یک عدسی گرانشی واحد دیده شده‌است. تصاویری که یک عدسی گرانشی تشکیل می‌دهد، همیشه یک مقدار فرد است، اما معمولا یکی از این تصاویر بسیار ضعیف است و در نور شدید خود عدسی گرانشی محو می‌شود. تصاویر قبلی این خوشه کهکشانی تنها چهار تصویر از اختروش دوردست را نشان می‌داد، اما قدرت وضوح هابل و تصاویر بسیار شارپ آن در کنار همگرایی قوی این عدسی گرانشی توانست تصویر پنجم را در فاصله دورتری از مرکز خوشه کهکشانی قرار دهد و برای نخستین بار یک پنج‌قلوی اینشتین را به ما بنماید. تلسکوپ ده‌متری کک هم با طیف‌نگاری از این تصاویر نشان داد که هر پنج تصویر متعلق به یک کهکشان است و حدس دانشمندان در مورد اختروش بودن منبع این تصاویر کاملا درست است

اختروش مورد نظر، هسته بسیار درخشان یک کهکشان جوان و بسیار دور است که انرژی بسیار زیادی آزاد می‌کند. منبع این انرژی، ابرسیاه‌چاله‌ای در مرکز کهکشان است که مقادیر عظیمی گاز و غبار را می‌بلعد و ازآن‌جاکه این مواد با سرعت بسیار زیادی در این سیاه‌چاله سقوط می‌کنند، به دمای بسیار بسیار بالایی می‌رسند و تابش‌های الکترومغناطیسی شدیدی از خود ساطع می‌کنند.هنگامی‌که نور این اختروش از میدان گرانشی این خوشه کهکشانی که بین ما و اختروش قرار گرفته عبور می‌کند، میدان گرانشی انحنادهنده فضازمان آن‌را به شکلی منحرف می‌کند که پنج تصویر مستقل از یکدیگر در اطراف اختروش اصلی تشکیل‌شوند. تصویر پنجم بسیار نزدیک به هسته کهکشانی است که در مرکز خوشه کهکشانی قرار گرفته‌است.

خوشه کهکشانی مورد بحث، SDSS J1004+4112 نام دارد و در برنامه اسلوآن برای نقشه‌برداری دیجیتالی از آسمان کشف شده است. این خوشه کهکشانی درصورت فلکی شیر کوچک واقع شده ( بعد: 10 ساعت و 4 دقیقه و 11.84 ثانیه؛ میل: 41 درجه و 12 دقیقه و 50.4 ثانیه) و در فاصله هفت میلیارد سال نوری از زمین، یکی از دورترین خوشه‌های کهکشانی شناخته‌شده است. انتقال‌به‌سرخ اندازه‌گیری شده برای این خوشه، Z = 0.68 است و نشان می‌دهد تصویری که ما از این کهکشان‌ها می‌بینیم، مربوط به دو میلیارد سال قبل از پیدایش انرژی تاریک و آغاز روند انبساط فعلی عالم است و جهان را در زمانی نشان می‌دهد که نصف سن کنونی خود را دارا بود.

کهکشان میزبان این اختروش در فاصله ده میلیارد سال نوری از زمین قرار دارد (Z = 1.74) و در تصویر به‌شکل کمان‌های کم‌نور قرمز دیده می‌شود. تاکنون کهکشانی دیده نشده‌است که به اندازه این کهکشان نورش تقویت شده‌باشد.

در این تصویر هم‌چنین کمان‌های نوری بسیاری دیده می‌شود که تصاویر کهکشان‌های دورتری است که پشت این خوشه کهکشانی قرار گرفته‌اند. این کمان‌ها در واقع دو تصویر نامتقارن از یک کهکشان هستند و صدالبته که تصویر سوم به دلیل کم‌نور بودن در نور شدید خوشه کهکشانی محو شده‌است. دورترین کهکشانی که در این تصویر پیدا شده‌است، دوازده میلیارد سال نوری از ما فاصله دارد و با Z = 3.33 ، شرایط جهان را در کمتر از دو میلیارد سال پس از مهبانگ نشان می‌دهد.

هابل این تصویر را با استفاده از دوربین زاویه باز مجموعه دوربین‌های پیشرفته مطالعاتی، ACS ، تهیه کرده است (عرض تصویر 1.9 دقیقه قوس است) و برای تهیه آن، سه عکس‌برداری مختلف (آوریل 2004، ژانویه 2005 و دسامبر 2005) با مجموع شانزده ساعت نوردهی انجام داده‌است. دانشمندان با مقایسه این سه‌تصویر که در طول یک‌سال و نیم تهیه شده‌است، توانستند یک ابرنواختر را در یکی از کهکشان‌های این خوشه کهکشانی پیدا کنند. این ابرنواختر هفت میلیارد سال پیش منفجر شده‌است و از این جهت برای اخترشناسان مهم است که انفجارهای ابرنواختری تنها مولد عناصر سنگین در عالم هستند. آنها در تلاشند با یافتن چنین ابرنواخترهای دوردستی بفهمند چگونه عناصر سنگین در عالم پخش شدند.

---------- Post added at 01:15 PM ---------- Previous post was at 01:14 PM ----------

جو زمین و مریخ رفتار مشابهی دارند

پژوهشگران دانشگاه جان‌هاپکینز در تازه‌ترین مطالعات سیاره‌ای خود دریافته‌اند که علیرغم تفاوت‌های چگالی و ترکیب شیمیایی جو دو سیاره زمین و مریخ، عکس‌العمل جو این دو نسبت به تغییرات شدت تابش خورشیدی در دوره 25 روزه گردش وضعی‌ ستاره مادر بسیار شبیه به یکدیگر است

السید طلعت، دانشمند علوم فضایی و عضو هیات علمی آزمایشگاه فیزیک کاربردی دانشگاه جان‌هاپکینز (APL) این مطلب را در همایش «سیاره‌شناسی تطبیقی: جو سیارات و بررسی آب‌وهوای آنها» که از سوی جامعه زمین‌شناسی ایالات‌متحده (AGU) برگزار می‌شود، عنوان کرد. کارشناسان معتقدند این یافته می‌تواند به دانشمندان در درک هرچه بهتر ارتباط بین خورشید و پدیده‌های جوی سیارات کمک کند. طلعت که در بررسی‌های خود از مجموعه اطلاعات محدود یون‌کره مریخ و اطلاعات آزمایش فرابنفش شدید خورشیدی(SEE) در ماهواره TIMED استفاده کرده‌است؛ به نشانه‌هایی دست یافته‌ که نشان می‌دهد پاسخ‌های نورشیمیایی یون‌کره مریخ به تابش‌های خورشیدی همانند پاسخ‌های یون‌کره زمین است.

در طول گردش 25روزه خورشید به دور خود، جو فوقانی زمین و مریخ در معرض تابش‌های متغیر پرتوهای پرانرژی ایکس و فرابنفش شدید خورشیدی قرار می‌گیرد و آزمایش SEE داده‌های مربوط به این تابش را اندازه‌گیری می‌کند.

روش بدست‌آوردن اطلاعات یون‌کره مریخ هم به‌نوبه خود شیوه جالبی است. در سال 2003، دکتر دیوید هینسون، عضو هیات علمی دانشگاه استانفورد با بررسی ارتباطات رادیویی آزمایش‌های علمی رادیویی مدارگرد نقشه‌بردار سراسری مریخ (MGS) توانست نمای کلی یون‌کره مریخ را مشخص کند.طلعت با بررسی تغییرات داده‌های SEE، تصمیم گرفت تطابق آنها را با داده‌های یون‌کره مریخ بیازماید. برای این کار، او داده‌های SEE را به‌شکلی جابجا کرد که بر شبانه‌روز مریخ منطبق شود؛ زیرا شبانه‌روز مریخ از شبانه روز زمین 41 دقیقه و 20 ثانیه طولانی‌تر است و ازاین‌رو دوره گردش وضعی خورشید به شبانه‌روز مریخ اندکی کوتاه‌تر از این‌مقدار در زمین است. زمانی‌که دو نمودار بیشینه چگالی یونی مریخ و سطح فعالیت خورشیدی در یک دوره معمولی هم‌پوشانی پیدا کردند، تطابق مورد نظر حاصل شد

ماهواره TIMED

ماهواره TIMED که در سال 2001 به فضا پرتاب شد، نخستین ماموریت از برنامه ماهواره‌های زمینی_‌‌خورشیدی ناسا و یکی از ماهواره‌های رصدخانه بزرگ فیزیک‌خورشیدی ناسا به‌شمار می‌رود. این ماهواره تاکنون توانسته‌است در طول مراحل مختلف چرخه خورشیدی، اطلاعات ارزشمندی را درمورد مرز بین مزوسفر (لایه میانی جو زمین در ارتفاع 50 تا 85 کیلومتری)و گرماکره- یون‌کره پایینی جو زمین (لایه بالایی مزوسفر که از 85 تا 500 کیلومتری گستره شده و دما در آن به 1500 درجه سلسیوس می‌رسد) جمع‌آوری کند. دانشمندان توانسته‌اند به کمک این ماهواره و شبکه‌ای از ایستگاه‌های رصدی جهانی، اطلاعات بسیاری در مورد ساختار پایه، دما، فشار، باد و ترکیب شیمیایی گرماکره-یون‌کره پایینی جمع‌آوری کنند و مقدار انرژی ورودی و خروجی از این لایه را اندازه‌گیری کنند. ماهواره TIMED، نخستین ابزاری است که می‌تواند هم‌زمان تمام پارامترهای بحرانی را اندازه‌گیری کند و این به دانشمندان کمک می‌کند تا بهتر بتوانند فرآیندهایی را که تغییرات جو فوقانی زمین را کنترل می‌کنند، شناسایی کنند.

---------- Post added at 01:16 PM ---------- Previous post was at 01:15 PM ----------

وقتی جبار به یاری کاسینی می‌شتاب رجل‌الجبار یکی از درخشان‌ترین ستارگان کهکشان راه‌شیری است که تقریبا می‌توان آن را از هر جای زمین دید. در جدیدترین تصویر کاسینی موقعیت این ستاره با حلقه های زحل به دانشمندان کمک کرد تا به برسی ساختار جو این سیاره بپردازند.
رجل‌الجبار یکی از درخشان‌ترین ستارگان کهکشان راه‌شیری است که تقریبا می‌توان آن را از هر جای زمین دید. قدر مطلق این ستاره ابرغول آبی 8- است و با قدر ظاهری 0.2، در فهرست ده ستاره پرنور آسمان شب قرار دارد. منجمان آماتور معمولا این ستاره را با موقعیتش در پای چپ صورت فلکی جبار می‌شناسند. این ستاره، درخشان‌ترین ستاره کهکشانمان است که با چشم غیرمسلح دیده می‌شود

فضاپیمای کاسینی در یک ماموریت از پیش تعیین‌شده، از فاصله 663 هزار کیلومتری زحل این تصویر را با دوربین زاویه بسته خود تهیه کرده است. در این تصویر که با نور سبز گرفته شده، هر نقطه تصویر 4 کیلومتر را پوشش می‌دهد. دانشمندان از چنین تصویرهایی برای بررسی ساختار عمودی جو زحل و خواص اپتیکی آن استفاده می‌کنند. کم‌نور شدن نور ستاره در ارتفاع‌های مختلف از سطح سیاره می‌تواند اطلاعاتی در مورد چگالی جو در آن ارتفاع بدست دهد

کاسینی هم‌چنین در تصویری دیگر، تایتان را در حال طلوع از پشت حلقه‌های یخی زحل به‌تصویر کشیده است. در این تصویر شکاف تاریک انکه که 325 کیلومتر پهنا دارد نیز در لبه حلقه باریک F دیده می‌شود. این تصویر را کاسینی در فاصله 1.8 میلیون کیلومتری تایتان گرفته است و هر نقطه تصویر تایتان معادل عوارضی به عرض 11 کیلومتر است.

---------- Post added at 01:16 PM ---------- Previous post was at 01:16 PM ----------

اندازه‌گیری سن ارتفاعات ماه مدارگرد SMART-1 که از سوی آژانس فضایی اروپا رهسپار ماه شده است، تصاویر دقیقی را از عوارض سطحی ماه به زمین ارسال کرده است. این تصاویر، جزئیات فراوانی را در مناطق روشن و تیره ماه آشکار کرده است.
اگر از زمین به ماه نگاه کنیم، ارتفاعات ماه خود را به شکل مناطق روشن نشان می‌دهند و دریاهای ماه که چیزی جز مناطق پست‌تر نیستند، به رنگ تیره دیده می‌شوند.تصویر سمت چپ، بخشی از ارتفاع‌های ماه را نشان می‌دهد که اسمارت‌یک در ارتفاع 112 کیلومتری سطح ماه به‌وسیله ابزار آزمایش پیشرفته عکس‌برداری ماه (AMIE) تهیه کرده است. تصویر سمت راست، یکی از دریاهای ماه را از فاصله 1990 کیلومتری نشان می‌دهد. دریاها زمانی تشکیل شده‌اند که شهاب‌های بزرگ، سطح ماه را بمباران کردند و بسترهای وسیعی را برای تشکیل این مناطق آماده کردند. زمانی‌که آتشفشان‌های ماه هنوز فعال بودند، گدازه‌ها روی سطح ماه جاری شدند، این بسترها را پر کردند و به‌سرعت سخت شدند؛ بدین ترتیب مناطق نسبتا هموار امروزی پدیدار شدند. سیاره‌شناسان فهمیده‌اند که تشکیل دریاها در همین اواخر انجام شده‌است (البته در مقیاس‌های زمانی زمین‌شناسی!)، زیرا دریاها نسبت به ارتفاعات ماه سطح صاف‌تری دارند و تعداد چاله‌های برخوردی در آن‌ها بسیار کمتر است

اسمارت‌یک نخستین ماموریت آژانس فضایی اروپا به مقصد ماه است و از دسامبر 2004 / آذر 1383 مشغول تصویربرداری از سطح ماه است. اما هدف اصلی این ماموریت نه بررسی سطح ماه، که آزمایش موتور پیشران یونی آن است که از آن به نسل جدید موتورهای پیشران الکتریکی یاد می‌شود. در این موتور، سلول‌های خورشیدی انرژی تابشی خورشید را با استفاده از پدیده فتوالکتریک به جریان الکتریکی تبدیل می‌کنند. این جریان، یک میدان الکتریکی را در موتور فضاپیما ایجاد می‌کند تا یون‌ها در این میدان شتاب‌گرفته و با سرعت از فضاپیما خارج شوند. طبق قانون سوم نیوتن، ذرات به هنگام خروج نیروی پیشران به فضاپیما وارد می‌کنند و فضاپیما در جهت حرکت خود شتاب می‌گیرد. مزیت این موتور نسبت به دیگر موتورهای پیشران در سبکی و قابلیت رسیدن به سرعت‌های بسیار بالا است، زیرا این موتور می‌تواند برای مدت زمان بسیار طولانی شتاب بگیرد.

---------- Post added at 01:16 PM ---------- Previous post was at 01:16 PM ----------

ماجرای ستاره نوترونی‌ و دنباله‌ای خودسرش ! آيا رصدخانه فضايی چاندرا می‌تواند اسرار تشکيل سحابی ابرنواختری IC 443 و ستاره نوترونی مرتبط با آن‌را فاش کند؟پ
رصدخانه فضايی پرتو ايکس چاندرا در يکی از رصدهای طولانی خود توانسته است جزئيات جديد و مهمی را در مورد يک ستاره نوترونی که دنباله‌ای از ذرات پرانرژی را به دنبال خود می‌کشد، آشکار کند. رصدهای پيشين، اين ستاره نوترونی را در مرز يک سحابی ابرنواختری نشان داده بود و اين موقعيت عجيب همراه با جهت‌گيری دنباله مواد، آن را به جسمی اسرارآميز بدل کرده بود.

برايان گائنزلر، از مرکز اخترفيزيک اسميث‌سونيان که اين ستاره نوترونی را با استفاده از تلسکوپ فضايی چاندرا بررسی کرده است، می‌گويد: رفتار اين ستاره نوترونی و دنباله‌اش به ما نشان می‌دهند که محيط گازی اطرافشان چه خصوصياتی دارد؛ کار ما درست مثل آن‌است ‌که حرکت يک بادبادک را در هوا بررسی کنيم. البته ما هنوز مطمئن نيستيم که اين ستاره نوترونی چطور از مکان فعلی خود سر درآورده است.

اين ستاره نوترونی CXOU J061705.3+222127 نام دارد و به اختصار J0617 خوانده می‌شود. رصدهای پيشين نشان داده است که اين ستاره در در نزديکی مرز خارجی حبابی از گازهای داغ و منبسط‌شونده قرار گرفته که بقايای ابرنواختری IC443 را تشکيل می‌دهند. دانشمندان عقيده دارند که J0617 نزديک به سی‌هزار سال پيش همزمان با انفجار ابرنواختری مولد سحابی متولد شده است و باسرعت هشتصدهزار کيلومتر در ساعت از محل انفجار دور می‌شود.

اما شگفت‌انگيزتر از سرعت ستاره نوترونی، دنباله ستاره است که جهت‌گيری‌اش تقريبا عمود بر مسيری است که انتظار می‌رود ستاره نوترونی از مرکز سحابی فرار کند. اين عدم انطباق مسيرها، دانشمندان را در مورد ارتباط اين ستاره نوترونی و ابرنواختر مولد سحابی مشکوک کرده بود.

گائنزلر و همکارانش با استفاده از رصدخانه فضايی چاندرا نشان داده‌اند که ستاره نوترونی J0617 دقيقا در همان انفجاری پديد آمده است که سحابی ابرنواختری تشکيل شده است. نخستین دلیل اين‌است‌که شکل دنباله ستاره نوترونی نشان می‌دهد اين ستاره با سرعت مورد انتظار حرکت می‌کند که اندکی بيش از سرعت صوت در گاز بسيار داغ سحابی ابرنواختری با دمای يک ميليون درجه کلوين است. برای مقايسه جالب است بدانيد اگر اين ستاره نوترونی دنباله‌دار در خارج از سحابی قرار داشت، سرعت حرکتش به زحمت به بيست هزار کيلومتر بر ساعت می‌رسيد. از سوی ديگر، دمای اندازه‌گيری‌شده برای اين ستاره با دمای ستاره‌ای نوترونی که همزمان با سحابی ابرنواختری IC443 متولد شده است، همخوانی دارد.

با اين حال اين پرسش هنوز باقی است که به چه دليلی دنباله اين ستاره نوترونی در اين جهت عجيب قرار گرفته است.

گروه تحقيقاتی مرکز اخترفيزيکی اسميث‌سونيان حدس می‌زنند ستاره سنگينی که سی‌هزار سال پيش در اين منطقه منفجر شده است، پيش از انفجار با سرعت بسيار زيادی حرکت می‌کرده است و در نتيجه، محل انفجار مرکز فعلی سحابی ابرنواختری نيست. آنها حدس می‌زنند بعدها ذرات پرسرعت گاز درون سحابی دنباله ستاره نوترونی را از هم‌خطی خارج کرده‌اند.

اگر ستاره نوترونی در جايی غير از مرکز سحابی متولد شده باشد و اين ذرات گاز سحابی باشند که دنباله را منحرف کرده‌اند، ستاره نوترونی بايد در مسيری نزديک به خط عمود و در جهت دورشدن از مرکز سحابی ابرنواختری حرکت کند.

اما اين همه ماجرا نيست. گروهی ديگر از پژوهشگران به سرپرستی مارگاريتا کارووشکا از مرکز اخترفيزيک اسميث‌سونيان توانسته‌اند جزئيات بيشتری از اين ستاره نوترونی را آشکار کنند. آنها توانسته‌اند دنباله باريکی از گازهای سردتر از محيط را بيابند که به نظر می‌رسد از ستاره نوترونی خارج شده‌اند و هم‌جهت با دنباله امتداد يافته‌اند. آنها هم‌چنين عارضه‌ای نقطه‌ای شکل را در سحابی پرتو ايکس اطراف ستاره نوترونی يافته‌اند که ماهيتش هنوز مشخص نيست.

کارشناسان حدس می‌زنند آزمودن اين فرضيه‌ها و بررسی دقیق‌تر جزئیات این ستاره نوترونی به ده سال رصد نياز دارد و بدین‌ترتیب، سحابی ابرنواختری IC443 به یکی از هدف‌های دائمی رصدخانه فضایی چاندرا تبدیل می‌شو

شرح عکس: این تصویر ترکیبی از نماهای سحابی ابرنواختری IC443 در رصدهای پرتو ایکس( آبی‌رنگ، چاندرا و ROSAT) ، رادیویی (سبزرنگ، VLA) و نور مریی (قرمزرنگ، DSS) است. در نمای نزدیک، ستاره نوترونی دیده می‌شود که همانند یک دنباله‌دار، دنباله‌ای از ذرات پرانرژی دارد و با سرعت هشتصدهزار کیلومتر بر ساعت حرکت می‌کند. به‌وضوح دیده می‌شود این دنباله در راستای شعاعی این سحابی نیست.

---------- Post added at 01:16 PM ---------- Previous post was at 01:16 PM ----------

شهاب سنگ سه قلوه
اخترشناسان موفق به كشف اولين شهاب‌سنگ سه قلو شدند

كاوشگران علوم فضايى و اختر شناسى اولين شهاب‌سنگ سه تايى يا سه قلو را كه شامل دو شهاب سنگ كوچك در حال گردش بدور شهاب سنگ بزرگ است كشف كرده‌اند اما آستروئيد بزرگتر كه بنام سيلويا معروف است در سال ‌١٨٦٦ كشف شد.

اين شهاب سنگ كه از بزرگترين شهاب سنگهايي‌ است كه تاكنون پيدا شده بين مريخ و مشترى مستقر بوده و حدود ‌٢٨٠ كيلومتر پهنا و حدود ‌٥/٣ واحد نجومى از خورشيد فاصله دارد (هر واحد نجومى حدود ‌٩٣ ميليون مايل است كه معدل و حد وسط مسافت بين خورشيد و زمين است). از مدتها قبل مردم به دنبال ديگر شهاب سنگ‌ها بودند كه بالاخره شهاب سنگ عظيم سوم ظاهر شد.

با محاسبات دقيق و مختصر چنين به نظر مى رسد كه اين توده عظيم يعنى سيلويا ‌٨٧ يك شهاب سنگ قلوه سنگي‌ است كه از تصادف و برخورد شهاب سنگ‌هاى ديگر پس از خرد شدن و شكل گيرى مجدد بدين شكل در آمده است.

قمرهاى كوچكتر اطراف آستروئيدها نيز آثار باقى مانده از شهاب سنگ‌ها و اجرام آسمانى مى باشد. به گزارش ايسنا به نقل از سازمان زمين‌شناسي، دانسيته اين شهاب سنگ‌ها حدود ‌٢/١ گرم بر سانتيمتر مكعب (‌٢٠ در صد بيشتر از دانسيته آب) است و تا حدودى ثابت مي‌شود كه شهاب سنگ‌هاى قديمى تركيبى از آب يخ و قلوه سنگ بودند

[sajadhoosein]

جزیره سارک، جزیره تاریک اروپا


جزیره سارک، بدلیل کیفیت آسمان شب خود، توسط انجمن آسمان تاریک (IDA) به عنوان اولین جزیره دنیا با آسمان تاریک و آخرین گزینه از گروه مکانهای انتخابی از نظر دارا بودن آسمان تاریک در سراسر کره خاکی در نظر گرفته است.

سارک هیچ چراغی در معابرش ندارد هیچ جاده اسفالته و خودرویی در آن یافت نمی‌شود و از این رو اثرات آلودگی نوری مانند شهر‌ها در آن ایجاد مزاحمت ایجاد نمی‌کند. این بدان معناست که آسمان شب آن بسیار تاریک است و راه کاهکشان از افق تا افق آن گسترانیده شده، گذر شهابوار‌ها در آسمان مشهود است و ستارگان بیشماری قابل رویت هستند.


این خبر بعنوان موفقیتی بزرگ برای منجمان محصوب می‌شود. پروفسور راجر دیویس، رییس انجمن نجومی سلطنتی می‌گوید: «این دستاورد بزرگی برای سارک است. مردم در اقصی نقاط دنیا با اطلاعاتی که ما از کیهانمان بدست می‌آوریم بطور فزاینده‌ای مجذوب نجوم می‌شوند و ایجاد اولین جزیره با آسمان تاریک در میان جزایر کوچک انگلستان نیز جذابیت را دو چندان می‌کند. امیدواریم که این جزیره راه را برای اینکه افراد بیشتری آسمان واقعا تاریک را تجربه کنند، باز کند.»


این عنوان در پی فرایندی طولانی به جزیره سارک تعلق گرفت، فرایندی که شامل ارزیابی تاریکی آسمان وبررسی نورهای خارجی در سارک بود. آنچنان که یک طرح مدیریت نوری توسط جیم پترسون از موسسه مهندسی نور مطرح شد و بسیاری از ساکنان و مشاغل بومی، سیستم روشنایی خود را تغییر دادند تا با آسمان تاریک سازگار‌تر باشند و این اطمینان حاصل شود که نور کمتری به آسمان رسیده و نور ستارگان مشهود‌تر باشد.
نوار راه کاهکشان در آسمان جزیره سارک



فرمانداری سارک، چیف پلیس، از ابتدا هم حامی این طرح بوده است. پل ویلیامز، ریاست انجمن کشاورزی که ناظر محیط زیست می‌باشد در این باره می‌گوید: «تبدیل سارک به تاریک‌ترین جزیره دنیا، موهبت بزرگی برای محیط زیست ماست که جذابیت آن را افزون می‌کند. سارک یک جزیره خارق العاده است و این موضوع منحصر بفرد بودن و زیبایی این جزیره را به افراد بیشتری نشان می‌دهد.»


انتخاب سارک بعنوان اولین جزیره تاریک دنیا، بدان معناست که این جزیره به گروهی از مکان‌های بین المللی که بدلیل آسمان تاریکشان انتخاب می‌شوند، می‌پیوندد که این گروه شامل پارک جنگلی گالووی با آسمان تاریک است که بعنوان اولین پارک بین المللی اروپا با آسمان تاریک در نوامبر ۲۰۰۹ معرفی شد.


استیو اونز مدیر توسعه آسمان تاریک که درخواست پیوستن به مکان‌های تاریک را به نمایندگی از جزیره سارک به IDA داده بود با تایید مزایای این طرح برای جامعه سارک، می‌گوید: «این فرصتی ایده آل برای آوردن منجمان به جزیره در طی سال‌های آتی است و من بر این باورم که سارک در آستانه شکوفایی در توریسم نجومی است و این فرصتی بی‌نظیر است که مناطقی مانند سارک و پارک جنگلی گالووی به مردم این امکان را می‌دهند که از شهرهای خود به این مکان‌ها آمده و آسمانی تاریک را تجربه کنند.

مترجم: رضا طامهری

[Mehran-King]

کشف یک دوره گرمای کیهانی در جهان


نخستین دستگاه جدید نصب شده بر روی تلسکوپ فضایی هابل کشف کرد که کیهان در بیش از 11 میلیارد سال قبل دچار یک "گرمای جهانی" بوده است.

در بهار سال 2009 دستگاه جدیدی به نام "طیف نگار منشای کیهانی" بر روی تلسکوپ فضایی هابل نصب شد.

اکنون گروهی از ستاره شناسان دانشگاه کلورادو با کمک این دستگاه جدید عصری بین 7/11 تا 3/11 میلیارد سال قبل را شناسایی کردند که در طول آن فرایند گسترده یونی شدگی هلیم حاضر در فضا رخ داده و منجر به گرم شدن گاز بین کهکشانی شده است.

گرمای این گاز موجب شده که نسل جدیدی از ستارگان در بعضی از کهکشانهای کوچک شکل گیرند اما جرم کم این کهکشانها قادر نبود این گاز را در خود نگه دارد و بنابراین این کهکشانها دوباره این گاز را در فضای بین کهکشانی رها کردند.

این اخترشناسان موفق شدند خطوط جذب طیفی هلیم را در نور ماوراء بنفش ساطع شده از یک اخترنما کشف کنند.
در این اخترنما دسته پرتوهای نور با قطع کردن توده های گاز نامرئی، ردیابی ترکیبات این گاز بین کهکشانی را که مربوط به جهان نخستین است امکانپذیر کردند.

جهان بیش از 13 میلیارد سال قبل از اولین موج گرما عبور کرد. در آن زمان انرژی حاصل از اولین ستارگان عظیم، هیدروژن سرد بین ستاره ای را یونیزه کردند. این هیدروژن سرد از بیگ بنگ و در طول دوره "یونی شدگی دوباره" ایجاد شده بود. بلافاصله پس از این رویداد، اتمهای هیدروژن در یک حالت یونیزه قرار گرفتند.

براساس گزارش اسپیس دیلی، اکنون دستگاه جدید نصب شده بر روی تلسکوپ هابل کشف کرد که در بیش از 11 میلیارد سال قبل نیز یک فرایند مشابه رخ داد که در آن به جای اتمهای هیدروژن سرد، اتمهای هلیم یونیزه شده اند.

به گفته این دانشمندان، کهکشانها بایکدیگر برخورد کرده و سیاه چاله های متعدد بسیار عظیمی را در مرکز کهکشانهایی ایجاد کردند که این کهکشانها بخشی از انرژی گرانشی خود را به پرتوهای ماوراء بنفش تبدیل کرده بودند.

این پرتوهای ماوراء بنفش، هلیم بین کهکشانی را بین 10 هزار تا بیش از 22 هزار درجه سانتیگراد گرم کردند.

---------- Post added at 01:18 PM ---------- Previous post was at 01:18 PM ----------

كشف 14 جرم آسماني فرا نپتوني


در فراسوي مدار سياره نپتون قلمرو اجرام آسماني با عنوان «سيارك‌ها» آغاز مي‌شود.

اين منطقه دور كه در مرزهاي منظومه شمسي واقع شده است خاستگاه سنگ‌هاي يخي غيرقابل شمارش در اشكال و ابعاد مختلف است كه با عنوان «اجرام انتقال نپتوني» (‏tno‏) شناخته مي‌شوند.

يكي از بزرگ‌ترين اجرام ‏tno‏ پلوتون است كه زماني نهمين سياره منظومه شمسي بود اما امروز در گروه سياره‌هاي كوتوله طبقه‌بندي مي‌شود. اين منطقه مرزي همچنين مملو از ستاره‌هاي دنباله‌دار است كه معروف‌ترين آنها ستاره دنباله‌دار «هالي» است.

بخش اعظم اين اجرام كه تاكنون حدود هزار نمونه از آنها‌شناسايي شده بسيار كوچك و بسيار دور از خورشيد هستند و بنابراين رصد آنها بسيار دشوار است. به همين علت ستاره‌شناسان از تكنيك ويژه براي روشن كردن تاريكي مرزهاي منظومه شمسي استفاده مي‌كنند. اكنون اين ستاره‌شناسان با استفاده از اين متد كه برپايه اطلاعات بايگاني شده توسط تلسكوپ فضايي‌هابل قرار دارد موفق شدند 14 جرم ‏tno‏ جديد را كشف كنند.‏

‏«سزار فانتس» از دانشگاه آريزوناي شمالي در اين خصوص توضيح داد: «اجرام انتقال نپتوني به منزله آجرهاي باقي مانده از تشكيل منظومه شمسي بسيار مورد توجه هستند. اين اجرام سنگي بسيار دور از خورشيد حركت مي‌كنند و همانند نوارهاي باريك نور در تصاوير ديده مي‌شوند.»‏

براساس گزارش وورد ساينس، اين تيم پژوهشي نرم‌افزاري را توسعه دادند كه صدها تصوير گرفته شده توسط‌ هابل را براي جستجوي اين نوارها تجزيه مي‌كند سپس كانديداهاي احتمالي براي تائيد يا رد كشف به صورت مرئي مورد آزمايش قرار گرفتند. بيشتر اين اجرام در منطقه‌اي با عنوان «نوار كويپر» نزديك به دايره البروج واقع شده‌اند.

دايره البروج خطي از آسمان است كه نقشه منظومه شمسي را نشان مي‌دهد. به همين دليل اين تيم تا فاصله 5درجه از دايره البروج را براي افزايش احتمال موفقيت جستجو كردند.

با اين روش 14 جرم را‌ شناسايي كردند كه شامل يك سيستم دوتايي (دو ‏tno‏ كه يكي در اطراف ديگري مي‌چرخد) و 12 جرم ‏tno‏ منفرد ديگر مي‌شوند. نور تمامي اين اجرام 100 برابر ضعيف‌تر از نور جرمي است كه با چشم مسلح ديده مي‌شود.

ستاره‌شناسان محاسبه كردند كه اين اجرام واقع در مرزهاي منظومه شمسي به طور متوسط بين 40 تا 100 كيلومتر قطر دارند. به گفته اين دانشمندان، كوچك‌ترين اين اجرام، باقيمانده‌هاي برخوردهايي هستند كه در 5/4 ميليارد سال گذشته رخ داده‌اند.‏

[sajadhoosein]

اقیانوسی گازدار بروی انسلادوس

انسلادوس قمر دور افتاده زحل ظاهراً چیزی بیش از یک دنیای سرد و مرده است. پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهد انسلادوس برخی از مهم‌ترین ملزومات حیات را در خود دارد.
سالهاست که محققان بر سر این موضوع اختلاف نظر دارند که آیا انسلادوس، قمر کوچکی که در آنسوی حلقه‌های زحل شناور می‌باشد، خانه‌ای برای یک اقیانوس عظیم زیر زمینی است یا نه. آیا این اقیانوس خیس است یا نه. حال شواهد جدیدی نشان می‌دهد. که نه تنها احتمال وجود اقیانوس بروی انسلادوس وجود دارد بلکه این اقیانوس به احتمال زیاد مانند نوشابه‌ای گازدار است و می‌تواند محیط خوبی برای زندگی باکتریایی باشد.


این داستان از سال ۲۰۰۵ یعنی زمانی که فضاپیمای کاسینی ناسا از نزدیکی قمر انسلادوس گذر کرد، شروع شد. دنیس متسون از JPL ناسا در این باره می‌گوید: «ژئوفیزیکدان‌ها انتظار داشتند که این دنیای کوچک توده‌ای از یخ بوده و سرد و مرده و فاقد جذابیت باشد. به همین خاطر است که ما اکنون شگفت زده شده‌ایم»
کاسینی دریافت که این قمر کوچک ستون‌هایی از بخار آب، ذرات یخ و ترکیبات ارگانیکی است که از شیارهای پوسته منجمد آن (که با نام راه راه پلنگی شناخته می‌شود) بیرون می‌آید. می‌ماس، که قمر مجاور انسلادوس بوده و تقریبا با آن هم اندازه است در حد انتظار محققان قمری مرده است ولی انسلادوس فعالیتی بر خلاف پیش بینی‌ها داشته است.



بسیاری از محققان فواره‌های یخی را اثباتی بر وجود منابع زیر زمینی آب می‌دانستند. بسته‌های نزدیک به سطح، متشکل از آب مایع با دمایی نزدیک ۳۲ درجه فار‌‌نهایت می‌توانند فوران‌هایی از جنس آب را توضیح دهند. ولی این تئوری نواقصی نیز داشت. یکی از این مسائل این بود که نمک کجاست؟
در پروازهای کم ارتفاع اولیه، تجهیزات کاسینی، کربن، هیدروژن، اکسیژن، نیتروژن و هیدروکربن‌های مختلف را در این فواره‌ها، آشکار ساختند ولی هیچکدام از عناصر نمکی که باید در آب اقیانوس‌ها وجود داشته باشد، مشخص نشد.


متسون می‌گوید «این نمک در فوران‌هایی که ما در آنجا بدنبالش بودیم نبود. ب جای آن نمک‌های سدیمی و پتاسیمی و کربن‌ها در ذرات یخی فواره‌ها وجود داشت و منبع این مواد باید یک اقیانوس باشد. ماده حل شده در یک اقیانوس مشابه محتویات این ذرات می‌باشد.»


آخرین مشاهدات کاسینی، کشف فریبنده دیگری را نشان داد: اندازه گیریهای دمایی، شیارهایی با حرارت ۱۲۰ درجه فار‌‌نهایت (۱۹۰ کلوین) را آشکار ساخت.


متسون عنوان می‌کند که: «حرارتی با این دمای بالا باید در اصل مربوط به آتشفشان باشد. حرارت باید در درون جریان یافته و چون برای ذوب برخی از یخهای زیر زمینی کافی است، فواره‌ای زیر زمینی را ایجاد می‌کند.»
این یافته، محققان را به این تفکر سوق می‌دهد که چگونه محتویات یک اقیانوس که توسط قشری از یخ به ضخامت ده‌ها مایل، پوشیده شده می‌تواند به سطح برسد.


متسون این سوال را مطرح می‌کند که: «آیا تا کنون برای شما پیش آمده که وقتی درب قوطی لیموناد را باز می‌کنید محتوی آن به سمت شما بپاشد؟». مدلی که وی و همکارانش ارائه می‌کنند، پیشنهاد می‌کند که گازهایی که در آب‌های عمقی در زیر سطح، حل شده‌اند حبابهایی را شکل می‌دهند. از آنجاییکه چگالی این آب حباب دار، کمتر از چگالی یخ است این مایع به سرعت از یخ عبور کرده و به سطح می‌رسد.
متسون توضیح می‌دهد که: «بیشتر این آب‌ها از پهلو به بیرون آمده و کلاهک نازکی از سطح یخ را گرم می‌کنند که این کلاهک ضخامتی در حدود ۹۰ متر دارد. اما برخی از این آب‌ها در چمبره‌های زیر سطحی جمع شده، فشار ایجاد می‌کنند و سپس از طریق سوراخهای کوچکی در زمین به بیرون پرتاب می‌شوند، درست مانند لیمونادی که از قوطی به بیرون فوران می‌کند. باقیمانده آب پس از سرد شدن به جایگاه اولیه خود باز می‌گردد تا باز اقیانوس را پر کرده و این فرآیند تماما از اول تکرار شود.»


راز دیگری باقی می‌ماند: لاری اسپوزیتو از دانشگاه کلرادو این سوال را مطرح می‌کند که حرارت این بدنه کوچک از کجا می‌آید؟ و ادامه می‌دهد: «ما تصور می‌کنیم که حرارت جزر و مد در اینجا دست دارد.»
در واقع جزر و مدهای قدرتمند زحل، باعث تغییر شکل اندکی در ظاهر انسلادوس هنگامی که به دور زحل می‌چرخد، می‌شود. حرکت‌های مارپیچی در درون این قمر، حرارت ایجاد می‌کند، مانند حرارتی که هنگام خم و راست کردن یک گیره کاغذ، حس می‌نمایید. در این مدل اصطکاک داخلی، فعالیت آتشفشان را تقویت می‌کند که این فعالیت یخ‌ها را گرم کرده و ذوب می‌نماید
.
اسپوزیتو می‌گوید «مسلم است که منشا این حرارت هر چه باشد، انسلادوس بسیاری از ملزومات حیات را دارا است. ما می‌دانیم که این قمر دارای اقیانوس مایع، مواد ارگانیک و منبعی از انرژی است و برای تکمیل این بحث، ما درباره ارگانیسم‌های روی زمین در محیط‌های مشابه، اطلاعاتی داریم.»


هنوز هیچکس یقینا نمی‌داند که چه چیز در زیر این یخ‌ها در حال وقوع است ولی به نظر می‌رسد که این قمر کوچک حرفی‌هایی برای گفتن دارد: فواره‌ها، یک اقیانوس زیر زمینی و امکان حیات.

نویسنده: رضا طامهری