چيزهايي كه بايد در مورد ايدز بدانيد(2)
ويروس HIV و انواع آن
(Human Immunodeficiency Virus)
HIVبه معني ويروس نقص ايمني انسان است. اولين بار در سال 1981 در آمريكا پنوموني ناشي از پنوموسيستيس كاريني(Pneumocystis carinii pneumonia) در پنج مرد همجنس باز كه قبلا سالم بودند مشاهده شد تا اين كه در سال 1983 HIV از يك بيمار لنفادنوپاتي جدا شد و در سال 1984 ثابت شد كه اين ويروس عامل مسبب AIDS مي باشد.
ويروس HIV از خانواده ي رترو ويروس ها و از زير خانواده ي لنتي ويروس ها مي باشد. ويروس هاي نقص ايمني انسان HIV-1 و HIV-2 نام دارند كه ويروس هاي سيتوپاتيك مي باشند.
در ميكروسكوپ الكتروني اين ويروس به شكل دوازده وجهي، با خارهاي سطحي متعدد، داراي دو پوشش پروتئيني و اصلي وراي غشايي ديده مي شود.
ويريون* از سطح سلول هاي آلوده جوانه مي زند و به محيط بيرون آزاد مي شود. به همين علت است كه ويروس HIV به طور مداوم پوشش خود را عوض مي كند و به هنگام جوانه زدن از غشاي سلول ميزبان انواع متفاوتي پروتئين و گليكو پروتئين جدا مي كند كه تركيب آن منحصر به فرد مي باشد.
(* به يك ذره ي ويروسي كه توان آلوده كردن سلول را دارد ويريون مي گويند.)
در شكل شماتيك از ويروس به طور واضح لايه ها و هسته ي ويروس و دو قطعه ي RNA كه به صورت جدا از هم در مركز ويروس مستقر هستند، مشاهده مي شود.
اين ويروس ها حاوي آنزيم ريورس ترانس كريپتاز معكوس هستند و به كمك همين آنزيم است كه پس از ورود به داخل سلول مي توانند از روي RNA، ژنوم دو رشته اي DNA را سنتز كنند. پس از اين مرحله DNA ي سنتز شده به هسته ي سلول ميزبان رفته و توسط آنزيم هاي خود در DNA ي سلول ميزبان رخنه مي كنند و سيستم همانند سازي كننده ي ميزبان را وادار به همانند سازي از ژنوم خود كرده و در مراحل بعدي اجزاي ويروس HIV به سرعت سنتز مي شود و با پديده ي جوانه زدن از سلول ميزبان سبب آسيب هاي جدي به غشاي سلول ميزبان شده و در نهايت سلول ليز مي شود. از آن جايي كه سلول هاي ميزبان، ويروس گلبول هاي سفيد مي باشد سبب كاهش شديد اين سلول ها شده و در اثر برخورد يك بيماري عفوني بدن نمي تواند از خود دفاع كند؛ به اين ترتيب كه در اثر يك سرماخوردگي ساده احتمال مرگ وجود دارد.
تفاوت بين HIV-1 و HIV-2 چيست؟
نوع غالب در جهان HIV-1 مي باشد و هنگامي كه به طور كلي و بدون مشخص كردن نوع، درباره ي HIV بحث مي شود منظور HIV-1 مي باشد. هر دو نوع HIV-1 و HIV-2 از طريق تماس جنسي، خون و محصولات خوني و از مادر به كودك منتقل مي شوند و سبب ايدز با علائم باليني غير قابل افتراق از يكديگر مي شوند اما HIV-2 مشكل تر از HIV-1 منتقل مي شود و فاصله ي زماني بين آلوده شدن با HIV-2 تا ايجاد بيماري طولاني تر است.
HIV-1 چند زير گونه(subtype) دارد؟
HIV-1 ويروس بسيار متغيري است و به راحتي جهش مي يابد بدين جهت راسته هاي متفاوتي از HIV-1 وجود دارد. اين راسته ها مي تواند بر اساس گروه ها و زير گونه ها، طبقه بندي شوند. 2 گروه وجود دارد: گروه M و گروه O
در سپتامبر 1998 گروهي از محققان فرانسوي اعلام كردند كه راسته ي جديدي از HIV در زني از كامرون در غرب آفريقا، يافته اند.
اين راسته به هيچ كدام از دو گروه O و M تعلق نداشت و پس از بررسي ها در تمامي كامرون? تنها در سه نفر ديگر آلودگي به اين راسته از ويروس HIV يافت شد.
در حال حاضر در گروه M حداقل 10 زير گونه ژنتيكي مشخص از HIV-1 شناخته شده است كه زير گونه هاي A تا J هستند. به علاوه گروه O شامل دسته ي مشخصي از ويروس هاي كاملا ناهمگون(heterogenous) هستند.
تفاوت هاي بين زير گونه هاي گروه M ممكن است همانند تفاوت چشمگير بين گروه M از گروه O باشد.
زير گونه هاي مختلف در كجا يافت شدند؟
زير گونه هاي HIV به صورت ناهمگون در سراسر جهان پخش شده اند؛ به عنوان مثال زير گونه B اغلب در آمريكا، ژاپن، استراليا، كارائيب و اروپا يافت مي شود و زير گونه ي D و A در صحراي جنوبي آفريقا و زير گونه ي C در آفريقاي جنوبي و هند و زير گونه ي E در جمهوري مركزي آفريقا، تايلند و ديگر كشورهاي جنوب شرقي آسيا، بيشتر است.
زير گونه ي F (برزيل و روماني)، H و G (روسيه و آفريقاي مركزي) I (قبرس) و گروه O (كامرون) شيوع بسيار كمي دارند.
اغلب زير گونه ها در آفريقا يافت مي شوند اگر چه زير گونه ي B شيوع كمتري دارد.
تفاوت عمده ي بين اين زير گونه ها چيست؟
تفاوت عمده در تركيب ژنتيكي آن ها است. تفاوت هاي بيولوژيكي مشاهده شده در محيط هاي آزمايشگاهي حياتي(in vivo) و محيط هاي آزمايشگاهي مصنوعي(in vitro) بيانگر اين مساله است.
همچنين پيشنهاد شده كه برخي گونه ها با فرم خاصي از راه انتقال در ارتباط هستند به عنوان مثال زير گونه ي B با تماس هاي همجنس بازها و معتادان تزريقي خصوصا از راه خون و زير گونه C و E از طريق انتقال دگر جنسي(heterosexual) (از راه مخاطي). زير گونه ي E راحت تر از زير گونه ي B گسترش مي يابد.
آزمايش متداول تشخيصي HIV يا (HIV antibody test) كه جهت غربالگري (screening) و اهداف تشخيصي به كار مي رود تمامي زير گونه هاي HIV را آشكار مي كند.
واضح است كه در آينده زير گونه هاي ژنتيكي جديدي از HIV كشف خواهند شد و آن زير گونه هاي جديد با جهش هاي ژني(mutation) به نمو(develop) ادامه مي دهند.
علائم بيماري ايدز
با كاهش قدرت سيستم دفاعي٬ به مرور زمان بدن آماده ابتلا به بيماري هايي مي شود كه به طور معمول در مردم عادي ديده نمي شوند.
اين بيماري ها به صورت بيماري هاي ريوي ، اسهال هاي شديد و مزمن ، تب هاي طولاني ، كاهش وزن ، اختلالات شخصيتي ، بيماري هاي مغزي و پوستي خود را نشان مي دهند كه در نهايت منجر به مرگ فرد مبتلا خواهند شد.
علائم آلودگي با ويروس HIV (ايدز) بسيار پيچيده است و داراي چندين مرحله است كه الزاما همه آنها در افراد آلوده مشاهده نمي شوند.
اين مراحل عبارتند از:
1- مرحله عفونت اوليه HIV (مرحله اول)
اين مرحله چند هفته طول ميكشد و معمولا شبيه سرماخوردگي است كه بلافاصله بعد از عفونت رخ ميهد. علائمي نظير تب، گلودرد، بزرگي غدد لنفاوي، درد مفاصل و عضلات ، سردرد، ضعف و بي حالي، بي اشتهايي ، تهوع و استفراغ، كاهش وزن، اسهال و گاهي دانه هاي جلدي و يا تظاهرات عصبي دارد.
در 20 درصد موارد، علائم به گونهاي است كه فرد به پزشك مراجعه ميكند، ولي بيماري او معمولا تشخيص داده نميشود و حتي اگر تست HIV آنتي بادي در اين موقع انجام شود ممكن است هنوز مثبت نباشد.
طي اين مرحله مقدار زيادي HIV در خون محيطي فرد وجود دارد و سيستم ايمني با توليد پادتن ها (آنتي بادي ها)، و لنفوسيت هاي سلول كش (لنفوسيت هاي سيتوتوكسيك) شروع به پاسخ در برابر ويروس ايدز ميكند.
2- مرحله بدون علامت باليني (مرحله دوم)
اين مرحله به طور متوسط ده سال طول ميكشد و همان طور كه از نام اين مرحله پيداست، بدون علامت است، هر چند ممكن است غدد متورم لنفاوي هم وجود داشته باشند (لنفادنوپاتي). سطح HIV در خون محيطي به سطح بسيار پاييني كاهش مييابد، ولي بيماري همچنان مسري است و آنتي بادي HIV در خون قابل ارزيابي است.
تحقيقات اخير نشان داده است كه HIV طي اين مرحله غير فعال نيست و در غدد لنفاوي بسيار فعال است.
3- مرحله علامت دار؛ پيش روي از HIV تا AIDS (مرحله سوم)
با آسيب بيشتر سيستم ايمني، بيماري به سمت بدتر شدن پيش ميرود تا اين كه تشخيص ايدز مطرح شود.
به طور كلي مي توان گفت كه علايم اصلي و فرعي مرحله نهايي آلودگي با HIV يعني "ايدز" موارد زير هستند كه در صورت مشاهده هر كدام از آن ها بايد با پزشك مشورت كنيد.
علائم اصلي ايدز:
• كاهش وزن بيشتر از 10 درصد
• اسهال مزمن بيشتر از يك ماه
• تب هاي متناوب يا دائمي بيش از يك ماه
علائم فرعي ايدز:
• سرفه پايدار به مدت بيش از يك ماه
• عفونت پوستي منتشر همراه با خارش
• تبخال هاي عود كننده
• برفك دهاني
• عفونت تبخالي مزمن پيش رونده
• بزرگ شدن عمومي غدد لنفي
درمان ايدز پس از ابتلا
اولين اقدام پزشك براي درمان اين بيماران، روان درماني است. بايد بيمار اطمينان خاطر پيدا كند كه بيماري او رو به بهبودي است.
بيمار مي بايست از مراحل درمان تا حدودي اطلاع داشته باشد، تمامي مسائل مربوط به پيشگيري به اين بيماران آموخته شود و تمامي عوامل خطر براي آنها گفته شود.
تعيين زمان شروع دارو:
- درمان زود هنگام (Early therapy)
- درمان دير هنگام (Late therapy)
پس از شروع درمان، معمولا بعد از دو تا چهار هفته آثار درمان كاملا آشكار مي شود.
مساله بسيار مهمي كه در حال حاضر به عنوان يكي از معضلات درمان مطرح مي باشد، هزينه درمان است. قيمت داروها بسيار گران است.
روش درمان در حال حاضر در ايران به اين صورت است كه پس از شناسايي بيماران، درمان با روش late therapy و با استفاده از سه دارو انجام مي گيرد.
اصول كلي
با انجام آزمايش خون و آزمون پادتن ضد ويروس ايدز (ممكن است حتي تا شش ماه پس از آلودگي مثبت نشود) ميتوان بيماري را تشخيص داد.
در بيماراني كه آلودگي به ويروس ايدز تشخيص داده ميشود، بايد وجود ساير بيماريهاي آميزشي و ساير عفونتها مثل سل نيز مورد بررسي قرار گيرد.
در صورت بروز عوارض، ممكن است نياز به بستري شدن بيمار باشد.
توجه داشته باشيد كه تشخيص زودهنگام كمك كننده است. اگر در معرض خطر هستيد، هر چه سريع تر به پزشك مراجعه كنيد، حتي اگر احساس ميكنيد كه در سلامت كامل به سر ميبريد.
اگر ميخواهيد حامله شويد، يا اين كه حامله هستيد، انجام آزمون ويروس ايدز ممكن است كمك كننده باشد. در صورت مثبت بودن آزمون ويروس ايدز به هنگام حاملگي، با درمانهاي مخصوص ميتوان احتمال عفونت در نوزاد را به حداقل رساند.
از تماس با افرادي كه دچار عفونت هستند، پرهيز كنيد.
داروها
براي مقابله با عفونتها يا پيشگيري از آن ها ممكن است آنتيبيوتيك تجويز شود.
داروهاي ضد ويروسي (ديدانوزين، استاوودين، زالسي تابين، زيدوودين) و نيز داروهاي مهاركننده پروتئاز، در درمان عفونت با ويروس ايدز مورد استفاده قرار ميگيرند و ممكن است پيشرفت بيماري را به تأخير اندازند.
تجويز آنها بايد توسط پزشكان با تجربه انجام پذيرد. بعضي از اين داروها (مثل زيدوودين) ميتوانند انتقال عفونت به جنين مادران حامله را كاهش دهند.
فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماري
ميزان فعاليت به وضعيت سلامت هر فرد بستگي دارد. علايمي مثل خستگي يا وجود عفونت ميتوانند بعضي از فعاليت ها را در زمان ابتلا به اين بيماري محدود كنند.
استراحت مهم است، اما توصيه ميشود به طور منظم ورزش انجام گيرد.
رژيم غذايي
تغذيه بايد كافي و مناسب باشد. سوءجذب، تغيير سوخت و ساز بدن و كاهش وزن در بيماران مبتلا به ايدز شايع هستند.
از خوردن تخم مرغ خام، شير غيرپاستوريزه، يا ساير مواد غذايي بالقوه آلوده خودداري شود.
در حال حاضر 2 گونه از HIV وجود دارد؛ HIV-1 و HIV-2.
منبع:
http://www.iranianuk.com/article.php?id=57818