وقتی وزیر سابق ارتباطات سرعت اینترنت برای کاربران خانگی را 128 کیلوبیت اعلام کرد و وزیر فعلی بر آن صحه گذاشت دیگر نباید از رتبه 10تا به آخر مانده ایران در میان کشورهای دیگر از نظر سرعت اینترنت تعجب کرد.
بالاتر بودن رتبه کشورهایی مانند عراق و افغانستان نیز از منظر سرعت اینترنت تعجبآور نیست. آنچه در این میان حیرتآور است همین ماجرای دست روی دست گذاشتن و تداوم سیاستهایی است که چشمانداز اول از آخر شدن را برای ما رقم میزند.
همسایهها جلوتر از ما
پایگاه اینترنتی Speedtest.net، یکی از معتبرترین مراکز بررسی و سنجش سرعت اینترنت است و در آن میتوان علاوه بر مشاهده سرعت واقعی اتصال به اینترنت، آمار تفصیلی سرعت ارسال (Upload) و دریافت (Download) اکثر کشورهای جهان را رصد کرد. بر اساس دادههای موجود در این سایت، سرعت دانلود اینترنت در اروپا 8.88، آمریکا 7.7، آسیا 6.48، استرالیا 6.04، آمریکای جنوبی 2.96 و آفریقا1.69مگابيت بر ثانيه است.
با اینکه ایران در سومین قاره از نظر مطلوبیت سرعت دانلود قرار دارد اما در میان کشورهای دنیا رتبهای پایینتر از دیگر کشورهای آسیایی احراز کرد. کره شمالی پیشتاز عرصه عقبماندگي، رتبه آخر را در میان 181 کشور از نظر سرعت دانلود به خود اختصاص داده و در این میان رتبه ایران 173 است. کشورهای آسیایی دیگری مانند یمن، هند، عراق و.. وضعیت بهتری از این نظر دارند.
از نظر سرعت آپلود نیز رتبه ایران در میان دیگر کشورها تنها سه درجه بهبود داشته به طوری که رتبه 170 را در میان 181 کشور از آن خود کرده است. این در حالی است که کشورهای همسایه و هم قارهای ایران مانند عمان، عراق، افغانستان و ... وضعیتی به مراتب بهتر از ایران دارند.
رتبه افغانستان از نظر سرعت آپلود 45، پاکستان 124، اندونزی 136، عراق 154، تاجیکستان158، فیلیپین 25، قزاقستان 26 و گرجستان 29 مگابيت در ثانيه است.
بر اساس اطــلاعات مــوجود در سایت speedtest.net ا 10 ISP بـرتر به جز دانشگاهها که در شهر تهران خدمات ارايه میدهند، عبارتند از: IPM، ایرانسل، شبدیز تله کام نتورک، افروز اطلاعرسان، اندیشه سبز خزر، مبین نت، افرانت، آسمان فراز سپاهان، ایزایران،TST و آریا سپهر اطلاعرسان. سرعت IPM ا41/3مگابيت بر ثانيه و آریا سپهر اطلاعرسان 77/0مگابيت بر ثانيه تخمین زده شده است. براساس آمار این سایت و با احتساب دانشگاهها و شرکتها، مراکزی مانند دانشگاه تهران، نفت ملی ایران، مرکز تحقیقات ایران و سروش رسانه نیز از نظر ارايه بیشترین سرعت اینترنت در میان 10 ISP برتر اینترنت جایگاه دارند(این آمار در حال تغییر است و در مقطع نوشتن گزارش استخراج شده است).
سایت مرکز مدیریت توسعه اینترنت (متما) نیز امکانی را برای سنجش سرعت اینترنت قرار داده است. پیش از این در این سایت کاربران میتوانستند اطلاعاتی مانند ضریب نفوذ اینترنت بر اساس استانها، تعداد کاربران، تفکیک آنها بر اساس جنسیت و... را به دست آورند که از چندی پیش این اطلاعات از سایت برداشته شد.
علیاصغر انصاری، معاون توسعه و مدیریت شرکت فناوری و اطلاعات ایران در این خصوص گفت: «اطلاعاتی که در سایت وجود داشت بر اساس اطلاعات سال 87 که با همکاری مرکز آمار تهیه شده در سایت قرار گرفته بود که از صحت کاملی برخوردار نبود. در حال حاضر در پروژهای که با دانشگاه شریف داشتیم فرمول جدید محاسبه ضریب نفوذ اینترنت به دست آمده که قرار است اطلاعات جدید به دست آمده بر اساس این فرمول استخراج و بر سایت گذاشته شود.»
او در پاسخ به این سوال که آیا بخش سنجش سرعت اینترنت فعال است؟ گفت: «این بخش فعال است و کار میکند.»
او درخصوص اینکه آیا اطلاعات آن با سایت speedtest تعارضی دارد، گفت: «در سایت متما نیز از speedtest و نرمافزاری که یکی از دانشگاههای داخلی تهیه کرده، استفاده شده است.»
در سایتmatma.ir 10 ISP برتر در زمینه سرعت در تیرماه ذکر شدهاند. نداگستر صبا، پارس آنلاین، ندا رایانه، شاتل، داتک، فن آوا، افرانت، سرمایهگذاری اوراکل، آریا سپهر و رسپینا این 10 ISP برتر در زمینه سرعت اینترنت هستند.اینطور به نظر میرسد که 10 شرکت برتر اعلام شده در سایت متما تنها از میان شرکتهای PAP اعلام شدهاند. از سوی دیگر آمار آن مربوط به تیرماه است و در مقایسه با سایت speedtest متما بهروز نیست. از سوی دیگر سرعت اینترنتی که در متما سنجیده میشود مربوط به کاربر است و شامل آمار کل کشور نمیشود.
چرا اینترنت کند است؟
براساس آخرین گزارشهای رسمی اتحادیه بینالمللی مخابرات(ITU) ایران با ضریب نفوذ اینترنت 34 درصد بعد از فلسطین اشغالی، امارات، قطر، لبنان و ترکیه در مقام ششم منطقه قرار دارد و بر اساس شاخص اینترنت پرسرعت، جایگاه 15 را در منطقه به خود اختصاص داده است. طبق معیار سنجش ITU در این رتبهبندی، اینترنت پرسرعت به پهنای باند بالای 512 کیلوبیت بر ثانیه اطلاق میشود. این در حالی است کاربران خانگی در ایران با محدودیت 128 کیلوبیت بر ثانیه مواجه هستند. آنچه در این رتبهبندی منظور شده پورتهای مورد استفاده سازمانها و شرکتهای بزرگ است.
این به آن معنا است که معیار سرعت اینترنت در سطح جهانی در حال حاضر بر اساس حداقل 512 کیلوبیت و به طور میانگین بر اساس گیگابیت سنجیده میشود. این در حالی است که در ایران همچنان سرعت اینترنت را در مقیاس 56 کیلوبیت یا حداکثر 128 کیلوبیت سنجیده میشود. ایران در واقع جزو معدود کشورهایی قرار دارد که همچنان سرعت اینترنت خود را با معیار کیلوبیت میسنجند.
پایین بودن سرعت اینترنت در ایران ریشه در مسائلی همچون سیاستگذاریهای کلان مبنی بر محدودیت سرعت اینترنت برای کاربران خانگی، بالا بودن قیمت اینترنت، انحصار شرکت زیرساخت و... دارد.
حسن شانهساززاده مدیرعامل شرکت شاتل، سه دلیل عمده را برای کندي سرعت اینترنت در ایران در مقایسه با کشورهای دیگر عنوان میکند. او معتقد است: «نخستین دلیل پایین بودن سرعت اینترنت این است که پهنای باند باید به مراکز مخابراتی منتقل میشود. متاسفانه شرکت مخابرات ظرفیت محدودی دارد و به شرکتهای PAP نیز اجازه ورود به این حوزه نمیدهد. مثلا شرکتهایی هستند که تمایل به نصب وایرلس دارند اما مخابرات برای حفظ انحصار این اجازه را نمیدهد. از سوی دیگر اگر ما بخواهیم بین دو مرکز ظرفیت مثلا 50 مگابیتی ایجاد کنیم، پس از پیگیریهای فراوان مخابرات ظرفیت 12 مگابیت را برای ما ایجاد میکند.»
شانهساززاده دومین مانع کندی اینترنت در ایران را نبود SLA میداند: «وقتی پس از پیگیریهای ما برای افزایش ظرفیت، موافقت میشود هیچ SLA ای وجود ندارد که بخواهد قطعیها را ضمانت کند.»
مدیرعامل شرکت شاتل در ادامه گفت: «اگر از مشکلات موجود در لایه انتقال هم بگذریم در لایه عرضه و فروش نيز موانعی وجود دارد. (i(Sharing به اشتراکگذاری یکی از آن موانع است؛ مخابرات عرض باند را به چندین شرکت میفروشد و این باعث کاهش سرعت اینترنت میشود.»
شانهساززاده معتقد است ISPها پهنای باند خوبی نمیگیرند که بخواهند آن را بفروشند.
عبدا... فاتح مدیرعامل شرکت پارسآنلاین معتقد است: «از زمانیکه کشور به فیبر نوری متصل شد فاصله هر کامپیوتر به کامپیوترهای دنیا 350 میلیثانیه شد. اینکه کاربران ایرانی در هنگام اتصال به اینترنت احساس کندی میکنند به خاطر حجم است. اگر دولت حجم اینترنتی را که وارد کشور میکند زیاد کند مشکل سرعت اینترنت برطرف میشود.»
او در ادامه گفت: «بیش از یک سال است که به شرکت زیرساخت پیشنهاد دادهایم تا پهنای باند وسیعی را از خارج از ایران به داخل برسانیم و در اختیار شرکت زیرساخت قرار دهیم ولی متاسفانه هیچ استقبالی نشد. در صورتی که این اتفاق بیافتد ما میتوانیم مانند شرکت اتصالات یا بسیاری دیگر از شرکتها اینترنت را با ظرفیت چندین برابر ظرفیت فعلی و قیمتی پایینتر تا نزدیک مرز بیاوریم. در حال حاضر درخواست خرید ظرفیت از زیرساخت را دادیم که گفتند ظرفیت نداریم!»
فاتح در پاسخ به اینکه آیا تحریمها بر این مساله اثر داشته است؟ گفت: «خوشبختانه فعلا اینگونه نبوده است و معمولا ارتباطات و تلهکام حتی در زمان جنگ شامل تحریمها نمیشود.»
شاید وقتی دیگر
در حالی که شرکتهای ISP محدودیت ظرفیت را عاملی بر پایین بودن سرعت اینترنت در ایران میدانند، پیش از این محمود خسروی مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت در گفتگو با عصر ارتباط گفته بود: «ظرفيت پهناي باند ما 137STM1 است. برنامه ما اين است که امسال حداقل 50STM1 به اين ظرفيت اضافه کنيم. به همين دليل طبق برنامه تدوين شده ما با اهداف برنامه فاصلهاي نداريم. در رابطه با اين ادعا که پهناي باند کم است يا مشتري نهايي از سرعت راضي نيست، به نظر من اين موارد هر يک بايد آسيبشناسي شود چون در اين خصوص موضوعات ديگري هم مطرح است.»
از سوی دیگر قائم مقام وزیر ارتباطات با محدودیت سرعت دسترسی مخالف است و آن را مغایر با توسعه کشور میداند. اخوان بهابادی معتقد است: «سرعت دسترسی 512 کیلوبیت منسوخ است.»
هرچند که دفاع قائممقام وزیر برای افزایش پهنای باند تنها منوط به افزایش پهنای باند داخلی اینترانت میشود نه دسترسی به شبکه جهانی اینترنت.
و این در حالی است که در برنامه پنجم توسعه دسترسی به اینترنت با سرعت 512 کیلوبیت در دستور کاری قرار گرفته است.
هنوز مشخص نیست در کشاکش سیاستگذاریهای سرعت و ظرفیت اینترنت در ایران چه کسی برنده خواهد بود. آیا در برنامه پنجم توسعه سیاستگذاری محدودیت سرعت اینترنت و نحوه خرید و انتقال پهنای باند تغییر خواهد کرد یا گمانهزنیهای چهار سال اخیر ادامه پیدا میکند و چشمانداز افزایش سرعت اینترنت همچنان سرابگونه باقی خواهد ماند.
asreertebat.com