پرونده‌ای برای ویکی‌پدیا
سخن مشهوری در فارسی وجود دارد که می‌گوید ، همه چیز را همگان دانند. در عصر اطلاعات و وب 2 ، [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] عرضه عمومی دانسته‌های همگان است.
ویکی‌پدیا در واقع پروژه ساخت یک دانشنامه چند زبانی آنلاین با محتوای آزاد است. نویسندگان ویکی‌پدیا به صورت داوطلبانه در نوشتن این دانشنامه مشارکت می‌کنند. هر کاربر اینترنت می‌تواند به صورت فعال در ایجاد و ویرایش مطالب شرکت کند.
واژه ویکی‌پدیا دو جزء دارد ، ویکی که نوعی مشارکت را می‌رساند و پدیا که برگرفته از لغت encyclopedia است.
جیمی ولز بنیانگذار ویکی پدیا آن را اینگونه توصیف می‌کند: «ویکی پدیا کوششی برای آفرینش و پخش دانشنامه‌ای با بالاترین کیفیت ممکن برای همه مردم روی زمین و به زبان مادریشان است».
این دانشنامه روی وب‌سایت wikipedia.org قرار دارد و از نرم‌افزاری به نام «ویکی» که به زبان جزیره هاوایی به معنی «تند» است ، استفاده می‌کند. ولز بر این باور است که ویکی‌پدیا باید به کیفیت دانشنامه بریتانیکا یا بهتر برسد و چاپ هم بشود.
تاریخچه : در 16 ژانویه 2001 سایت انگلیسی ویکی‌پدیا شروع به کار کرد. در آن زمان ویکی‌پدیا تنها مکمل سایت Nupedia به حساب می‌آمد ، سایت Nupedia دانشنامه‌ای بود که متخصصان هر حرفه آن را می‌نوشتند. اعضای برجستهٔ آن عبارت بودند از جیمی ولز، رئیس شرکت و تصمیم‌گیرندهٔ نهایی و لری سانگر رئیس بخش ویرایش و نوشتار نوپدیا و بعدها ویکی‌پدیا.
جیمی ولز در سال 1966 به دنیا آمد. در دوران کودکی و نوجوانی در یک فروشگاه خواربارفروشی کار می‌کرد. مادر و مادربزرگش یک مدرسه خصوصی بسیار کوچک را اداره می‌کردند. وی تحصیلات پیش‌دانشگاهی خود را در مدرسه‌ای در آلاباما طی کرد ، سپس تحصیلات دانشگاهی خود را در دانشگاه آلاباما در رشته اقتصاد به پایان رساند ولی هنوز درجه Phd را دریافت نکرده است ، چون تز خود را تا به امروز ارائه نکرده است. مجله‌ی تایم در گزارش سال ۲۰۰۶ خود، جیمی ولز را یکی از 100 فرد تأثیرگذار قرن ، انتخاب کرد.
میزبان‌های اینترنتی اصلی ویکی‌پدیا در شهر تامپای فلوریدا هستند ، ویکی‌پدیا میزبان‌های اضافی دیگری هم در شهرهای آمستردام و سئول دارد.
پروژه ویکی‌پدیا در حال حاضر زیر نظر بنیاد ویکی‌مدیا است. بنیاد ویکی‌مدیا یک مؤسسه غیرانتفاعی است که به وسیله «جیمی ولز» ایجاد شده است.
ویکی‌پدیا توسط برنامه‌های کدباز اجرا می‌شود. مدیاویکی نسخه سوم این برنامه است.
ویکی‌پدیا از ابتدا وضعیت خود را با شمارش مقاله‌هایش سنجیده است. در دو سال ابتدایی پیدایش خود روزانه در حدود ۱۰۰ مقاله یا کمتر به آن اضافه می‌شد. ویکی‌پدیای انگلیسی در تاریخ ۲۲ ژانویه ۲۰۰۳ به 100 هزار مقاله رسید. در سال ۲۰۰۴ مقاله‌های ویکی‌پدیا به نرخ رشد تقریبی هزار تا سه هزار مقاله در روز رسیدند. در ۲۵ فوریه ۲۰۰۴ ویکی‌پدیا در تمامی زبان‌های خود به میزان 500 هزار مقاله دست یافت. در تاریخ ۲۰ سپتامبر ۲۰۰۴ ، مقاله‌های ویکی‌پدیا در ۱۰۵ زبان به یک میلیون رسید.
ویکی‌پدیا تا ابتدای سال ۱۳۸۶ تقریباً دارای ۶،۸۰۰،۰۰۰ مقاله بوده که بیش از ۱،۷۰۷،۱۲۸ عدد از آنها به زبان انگلیسی، بیش از ۵۶۲،۵۳۲ عدد به زبان آلمانی، بیش از ۴۶۷،۰۴۴ عدد به زبان فرانسوی و بیش از ۳۶۲،۴۶۰ به زبان لهستانی تعلق دارند. تعداد کل کاربران ثبت‌نام شده نیز تقریباً معادل ۶،۵۶۱،۸۶۲ نفر است که از میان ۳،۵۳۷ نفر مدیر هستند. ۱۰ ویکی‌پدیایی که بیش از صدهزار مقاله دارند به ترتیب عبارتند از: انگلیسی، آلمانی، فرانسوی، لهستانی، ژاپنی، هلندی، ایتالیایی، پرتغالی، سوئدی، اسپانیایی.
هم‌اکنون ویکی‌پدیای فارسی در رده‌ی ۴۰ قرار دارد. همچنین ویکی‌پدیای ترکی، عبری و عربی نیز به ترتیب در رده‌های ۱۹، ۲۳ و ۳۵ قرار گرفته‌اند. در نتیجه ویکی‌پدیای فارسی از میان زبان‌هایی که عموماً در خاورمیانه استفاده می‌شوند در رده‌ی چهارم قرار می‌گیرد.
اهمیت و جوایز : ویکی‌پدیا در ماه مه ۲۰۰۴ دو جایزه مهم را از آن خود کرد. اولی جایزه Golden Nica برای Digital Communities بود که توسط Prix Ars Electronica اعطا شد. این جایزه به همراه ۱۰٬۰۰۰ یورو و دعوت از ویکی‌پدیا به جشنوارهٔ سال بعد PAE Cyberarts اتریش بود. دومی جایزه Judges' Webby برای بخش «انجمن» بود. همچنین ویکی‌پدیا نامزد جایزه «بهترین کوشش» از سوی Webby شد.
در سپتامبر ۲۰۰۴ ویکی‌پدیای ژاپنی موفق به دریافت جایزه ساخت وب (Web Creation) از سوی انجمن تبلیغ‌کنندگان ژاپن شد. این جایزه معمولاً به افرادی اعطا می‌شود که سهم بزرگی در پیشبرد وب به زبان ژاپنی دارند و این بار جایزه به شرکت کنندگان دائم ویکی‌پدیای ژاپنی داده شد.
در سال ۲۰۰۶ گزارش تحقیقی مولتی‌اسکوپ نشان داد که ویکی‌پدیای هلندی با امتیاز ۸/۱ پس از گوگل و جی‌میل محبوبترین سایت اینترنتی به زبان هلندی بوده است.
همچنین در همین سال ویکی‌پدیای روسی برنده‌ی جایزه‌ای در بخش «دانش و آموزش» شد. این جایزه از طرف دولت اعطا می‌شود.
طبق آمار سایت الکسا ، ویکی‌پدیا هم‌اکنون یازدهمین سایت محبوب در سطح دنیاست.
نمودار ترافیک ویکی‌پدیا در 5 سال گذشته
ویکی‌پدیا و چالش‌ها : ممکن بودن اصلاح ویکی‌پدیا به وسیله همگان در ضمن افزودن بر غنای این سایت ، آن را در معرض خراب‌کاری‌هایی هم قرار داده است ، که گاه درستی و اعتبار مطالب این دانشنامه را زیر سؤال می‌برند. با این وجود تحقیقی که اخیرا انجام شده است ، میزان تأثیر این خراب‌کاری‌ها را قابل اغماض برآورد کرده است و صحت مطالب ویکی‌پدیا را به اندازه دانشنامه‌هایی معتبری همچون بریتانیکا برآورد کرده است.
در نوامبر گذشته جان سایگنتهالر( John Siegenthaler )، سیاستمدار آمریکایی، با ارسال مطلبی به روزنامه USA today، ویکی پدیا را به خاطر اشتباهات و مطالب غیر واقعی که در بیوگرافی وی در ویکی‌پدیا نوشته شده بود ، مورد انتقاد قرار داد.
منتقدان بر این باورند که مشکل اصلی ویکی‌پدیا عدم وجود قدرت کنترل‌کننده در ویکی‌پدیا است. در کتب منتشرشده، ناشر باید تضمین کند که اطلاعات کتابش درست است زیرا امرار معاش او بستگی به آن دارد ولی چنین تعهدی در ویکی‌پدیا وجود ندارد.
در مقابل دوست‌داران ویکی‌پدیا نظرات دیگری دارند. سانگر یکی از بنیان‌گذاران ویکی‌پدیا با اشاره به قانون لینوس در مورد توسعه سیستم‌های کدباز می‌گوید:« با داشتن چشم‌های زیاد، خطاهای کمتری رخ خواهند داد.» اما باز هم منتقدان در مقام پاسخ می‌گویند که زیاد بودن ویرایش‌گران ، مکانیسمی حقیقت یاب نیست بلکه بیشتر شبیه مکانیسم رای‌گیری است، در نتیجه ممکن است مطلبی که اشتباه به «نظر» نرسد صحیح تلقی شود.
یکی دیگر از انتقادهایی که به ویکی‌پدیا وارد می‌شود این است که مدخل‌های مورد علاقه عموم در آن گسترش قابل توجهی پیدا می‌کنند و در کنار آن توجه کمی به موضوعات با اهمیتی می‌شود که علاقمندان کمتری دارند.
با وجود همه این انتقادات ویکی‌پدیا بسیار محبوب است ، هنگام جستجوی بسیاری از کلیدواژه‌ها در گوگل ، ویکی‌پدیا جزو چند نتیجه اول جستجو قرار می‌گیرد. مرورگرهایی مانند فایرفاکس و اپرا ، ویکی‌پدیا را جزو سایت‌های پیش‌فرض جستجوی اینترنتی قرار داده‌اند.
بسیاری از مقالات این سایت چکیده‌ای از ده‌ها مقاله معتبر سایت‌های معتبر هستند ، بنابراین کاربری که این مقاله را مرور می‌کند ، صرفه‌جویی قابل‌توجهی در وقت و هزینه می‌کند.
موتور جستجوی ویکی پدیا : چندی پیش جیمی ولز در گفتگو با خبرگزاری رویترز گفت که شرکت ویکی‌پدیا قصد دارد در سال 2007 میلادی موتور جستجوی آزمایشی خود را که به گفته‌اش توانایی رقابت با گوگل را دارد بر روی این سایت قرار دهد و اضافه کرد که این موتور تنها برای جستجو در اینترنت به کار نمی رود و خدمات تبلیغاتی کامل را به کاربران ارائه خواهد داد . به نظر می‌رسد این کار درآمدزایی خوبی هم برای ویکی‌پدیا ایجاد کند.
در حال حاضر ویکی‌پدیا هر از گاهی برای تأمین هزینه‌های جاری خود با مشکلاتی روبرو می‌شود.
ویکی‌پدیا و ابزارهای اینترنتی :
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] به کمک موتور جستجوی آمازون A9 می توانید به صورت همزمان در ویکی پدیا و گوگل جستجو کنید . قبل از جستجو مطمئن شوید که گزینه wikipedia را در بالای سایت تیک زده‌اید.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] سایت ویکی‌سیک ادعا می‌کند که نسبت به موتور جستجوی داخلی فعلی ویکی‌پدیا ، جستجوی بهتری در ویکی‌پدیا می‌کند. این سایت افزونه‌ای (اکستنشن) برای مرورگر فایرفاکس ایجاد کرده است که بعد از نصب آن ، نتایج جستجو در ویکی‌پدیا بهتر و سر راست‌تر می‌شوند.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] این سایت ترکیبی است از ویکی‌پدیا و گوگل‌مپ ، هر کاربر می‌تواند مقاله‌ای را که مربوط به یک منطقعه جغرافیایی خاص است در این سرویس روی نقشه زمین علامت بزند. برای مثال مقاله‌ای از ویکی‌پدیا که مربوط به ایران است ، در روی ایران مشاهده می‌شود و یا مقاله‌ای که به یک جنگ تاریخی خاص مربوط می‌شود ، در ناحیه‌ای که جنگ اتفاق افتاده است ، علامت زده می‌شود.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] بعد از نصب این افزونه فایرفاکس نوشتن و ویرایش مقاله‌های ویکی‌پدیا بسیار آسان‌تر می‌شود.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] بعد از نصب این افزونه ، هنگامی که در گوگل جستجو می‌کنید ، در کنار نتایج حاصل از جستجوی گوگل ، می‌توانید مقاله مربوط به جستجو را در ویکی‌پدیا ، ببینید.
Wapedia : جستجو مشاهده مقالات ویکی‌پدیا را به وسیله موبایل ممکن می‌سازد. داشتن یک دانشنامه در موبایل چیزی رؤیایی محسوب می‌شود. Wapedia در حقیقت نسخه قابل مرور ویکی‌پدیا را در مورگرهای گوشی‌های موبایل ارائه می‌کند.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] وقتی با clusty در ویکی‌پدیا جستجو می‌کنید ، تعدادی از کلیدواژه‌های مشابه و مرتبط را می‌توانید در کادری ببینید. مثلا وقتی ایران را در clusty جستجو می‌کنید ، کلیدواژه‌های انقلاب ایران و جنگ ایران و عراق و عراق و دیگر کلیدواژه‌های مشابه هم به مشا مشاهده می‌شوند.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] مثل یک فرهنگنامه کاغذی وقتی به کمک این مورتور جستجو در ویکی‌پدیا جستجو می‌کنید ، کلمات قبل و بعد کلیدواژه جستجوشده را بر حسب ترتیب حروف افبا ، می‌بینید.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] این موتور جستجو نه تنها در ویکی‌پدیا جستجو می‌کند بلکه به طور همزمان در 1158 ویکی دیگر هم جستجوی همزمان انجام می‌دهد و نتایج جستجو را در کنار هم قرار می دهد.
Lexipedia 1.1 : نرم افزاری برای موبایل که حاوی چکیده بسیاری از مقالات ویکی‌پدیا است. این نرم‌افزار را می‌توانید در سایت download.com پیدا کنید. این نرم افزار 215 مگابایت حجم دارد.
ماهنامه خبر [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
