◄◄ دهـــــان و دنـــــدان ►►
ترجمه: سودابه قيصري
بزاق دهان، يك نوشيدني سالم براي سلامت دندان و دهان است. سه پيمانه مايعي كه توسط غده هاي بزاقي، هرروزه توليد مي شود، حاوي مواد آنتي باكتريالي است كه از دندان ها در مقابل پوسيدگي مراقبت مي كند. مانند همه مايعات بدن، بزاق نيز به خون نزديك بوده و با آن نسبت خانوادگي دارد، بنابراين حاوي كلسيم و فسفر است كه دندان ها آن را جذب مي كنند. بزاق، همچنين به عنوان ليزكننده دهان عمل كرده و از چسبيدن غذا به دندان ها و لثه جلوگيري مي كند.فقدان جدي بزاق- كه نام پزشكي آن گزروستومي است ممكن است به چند دليل روي دهد. ممكن است عوارض جانبي يك دارو باشد يا ممكن است بيماري هاي خودايمن مانند سل جلدي، عامل اين مسئله باشند. بيماران مبتلا به سرطان گردن و سر نيز پس از راديوتراپي، با خشكي دهان مواجه خواهند شد. درمان نيز بستگي به عامل خشكي دهان و شدت آن دارد. امروزه پزشكان و دندانپزشكان، اين نظريه را كه سن بالا به تنهايي مي تواند عامل مهمي در خشكي دهان باشد، قبول ندارند.در اينجا به چند مورد براي كنارآمدن با خشكي دهان اشاره مي شود:
۱ - آدامس بدون قند بجويد: جويدن آدامس باعث تحريك غده هاي بزاقي در توليد بزاق مي شود. آدامس بايد بدون قند باشد زيرا قند و شيريني، باعث فساد دندان مي شوند.
۲ - غذاهاي حاوي فيبر مصرف كنيد: اينجا دليل ديگري براي خوردن حداقل يك سيب در روز مشخص مي شود. ميوه ها و سبزيجات فيبردار مثل سيب، هويج و كرفس كه زير دندان ها خرد مي شوند، نسبتاً پاك كننده هستند و به دليل همين خاصيت، باكتري ها و جرم را از دندان ها پاك مي كنند.
۳ - تا مي توانيد آب بنوشيد:آب، بسياري از فوايد سالم بزاق را ندارد اما نوشيدن مرتب آن، دهان شما را مرطوب نگه مي دارد. برعكس آب آشاميدني شهر كه از طريق شير آب در اختيار شما قرار دارد، بيشتر بطري هاي آب، فاقد فلورايد هستند، بنابراين اگر از آب بطري استفاده مي كنيد، حتماً بايد از خمير دندان حاوي فلورايد استفاده كنيد؛ چه دچار خشكي دهان باشيد، چه نباشيد.
۴ - از نخ دندان و دهان شويه استفاده كنيد:در صورتي كه دهان شما خشك است، نخ كشيدن و مسواك كردن، اهميت بيشتري پيدا مي كند زيرا بزاق دهان كه از دندان ها مراقبت مي كند، در اينجا وجود ندارد و بايد مراقبت بيشتري از دندان بشود.
۵ - از دارو براي تحريك غده هاي بزاقي استفاده كنيد:البته استفاده از داروها براي موارد بسيار جدي تر خشكي دهان توصيه مي شود.
منيع : همشهری
فلوراید و نحوه استفاده از آن
فلوراید در کاهش تخریب دندانی مؤثر است : در آب نوشیدنی معمولی عموماً وجود دارد . جایگزینی فلوراید نمی تواند جای بهداشت و عادات خوب بهداشتی دهان و دندان را بگیرد . برخی کودکان ممکن است هم فرم خوراکی و هم نوعی موضعی را با تجویز دندانپزشک نیاز داشته باشند . فلوراید یکی از مواد معدنی موجود در طبیعت است که خواص ضدپوسیدگی آن به صورت افزایش مقاومت نسج دندان به پوسیدگی و کاهش پتانسیل پوسیدگی زائي پلاک دندان بروز می کند . به طور کلی ۲ روش استفاده از فلوراید وجود دارد :
* روش سیستمیک :
فلوراید آب آشامیدنی بهترین روش پیشگیری از پوسیدگی است که میزان مصرف متعادل آن برای کاهش پوسیدگی ۷/۰ تا ۲/۱ PPM است . در نواحی گرم مقدار مصرف روزانه آب نوشیدنی بالاتر بوده و طبعاً فلوراید آن باید پائين تر باشد و برعکس . مقادیر بالاتر فلوراید آب ، دندانها را بدشکل می سازد و آب اینگونه مناطق باید با روش خاصی فلوراید آن کم شود( Defluoridization ) افراد در مناطقی که فلوراید آب آنها کمتر از میزان متعادل است . باید مکمل فلوراید دریافت دارند .
مکمل فلوراید : به شکل قرص و قطره می باشد و فقط برای کودکانی که غلظت فلوراید آب آشامیدنی آنها کمتر از حد مجاز می باشد . با توجه به سن کودک ، تحت نظر دندانپزشک تجویز می گردد .
* روش موضعی :
فلوراید تراپی توسط دندانپزشک
دندانپزشک ، محلول ، ژل یا وارنیش ( پوشش محافظ عموماً رنگی ) غلیظ شده فلوراید بر اساس ریسک و شدت پوسیدگی به کار می برد .
فلوراید تراپی حرفه ای در افراد فاقد پوسیدگی و یا دارای پوسیدگی خفیف ، هر ۶ ماه یکبار انجام شده و در پوسیدگی متوسط و شدید ، فواصل مصرف آن کمتر می باشد . پس از فلوراید تراپی به مدت ۳۰ دقیقه به کودک اجازه خوردن و نوشیدن نباید داده شود .
فلوراید مصرفی توسط خود بیمار :
خمیردندانهای حاوی فلوراید - دهان شویه های فلوراید
خمیردندانهای حاوی فلوراید ، بی شک شایعترین و وسیع ترین روش استفاده از فلوراید موضعی ، خمیردندان می باشد . توصیه می شود در کودکان بالای ۳ سال از اینگونه خمیردندانها استفاده شود . این خمیردندانها در کودکان زیر ۶ سال باید با نظارت والدین و با احتیاط مصرف شود ( به اندازه یک نخود )
دهانشویه فلوراید : مصرف این دهانشویه ها در کودکان زیر ۶ سال ، بعلت عدم توانایی در کنترل رفلکس بلع توصیه نمی شوند ، مگر اینکه استفاده سیستمیک فلوراید مورد نظر باشد .
استفاده از میزان بالای فلوراید به شکل سیستمیک ، مشابه هر داروی دیگر عوارضی را در پی خواهد داشت ، به ویژه در کودکان ، مصرف سیستمیک فلوراید باید با احتیاط باشد . علائم مسمومیت حاد با فلوراید ، تهوع ، استفراغ و درد شکم می باشد .
مسمومیت مزمن ( فلوروزیس دندانی ) : عبارت است از جذب مقادیر اضافی فلوراید در طی یک دوره طولانی زمان تکامل دندانها و عامل اصلی آن مصرف آب آشامیدنی حاوی مقادیر بالای فلوراید در نوزادان و کودکان طی ۶ سال اول زندگی است .
در خفیف ترین شکل : فلوروزیس خال یا لکه های کوچک سفید مات روی مینای دندان است که با شدید شدن قهوه ای شده و فرورفتگی ایجاد می شود
همه چيز درباره دندانهاي عقل
دندانهاي عقل از حدود 18 سالگي به بعد در دهان شروع به رويش مي‌كنند
دكتر فرين ميزانيان
شايد انسان‌هاي چندين نسل قبل از ما بيش از 32 تا دندان داشتند،اما با تغيير شرايط محيطي و دگرگون شدن رژيم‌هاي غذايي و كوچك شدن فك‌ها،امروزه حتي جا براي 32 تا دندان هم در دهان باقي نمانده است. با تغيير اين شرايط، دندانهايي به‌نام دندانهاي عقل، مظلوم و فراموش شده و گاهي بي‌جا و مكان مانده‌اند. دندانهاي عقل از سنين حدود 18سالگي به بعد در دهان شروع به رويش پيدا مي‌كنند. تعداد دندانهاي عقل 4 عدد است و در هر طرف فك‌هاي بالا و پائين در انتهايي‌ترين نقطه از دهان يكي از آنها بايد رويش پيدا كنند. اما نكته جالب اين است كه در بعضي افراد ممكن است يك،دو و يا هيچ‌كدام از دندانهاي عقل وجود نداشته باشند. به عبارتي اگر حدود بيست‌وچهار، پنج سالتان شد و هنوز دندان عقلي در دهانتان نداشتيد بايد به دندانپزشك مراجعه كنيد تا با گرفتن يك راديوگرافي، تكليف را معين كند: آيا دندان عقلي وجود ندارد و يا اينكه دندانهاي عقل به‌دليل عدم وجود فضاي كافي، در دهان رويش نيافته و به صورت <نهفته> باقي مانده‌اند. دندانهاي عقل نهفته ممكن است به‌صورت بالقوه، منبعي براي ايجاد كيست‌هاي فكي و يا تومورها باشند، بنابراين گروهي از دندانپزشكان توصيه مي‌كنند كه اين دندانها حتما به كمك جراحي، از فك خارج شوند و گروه ديگري نيز معتقدند كه ميتوان به شرط پيگيري‌هاي مرتب و انجام راديوگرافي‌هاي كنترل، هر 6 ماه يكبار،اين دندانها را تا زماني كه علامتي ندارند،در دهان نگهداشت. دندانهاي عقلي كه فضا براي رويش در دهان پيدا مي‌كنند ممكن است به‌طور كامل و در جاي صحيح خود رويش يابند اما اگر فضاي كافي براي رويش كامل اين دندانها وجود نداشته باشد ممكن است به‌صورت نيمه نهفته رويش پيدا كنند و نيز ممكن است اين دندانها به‌صورت افقي و يا مورب نيز در دهان ظاهر شوند.
آيا دندان عقل بايد كشيده شود؟
مانند بسياري از تئوري‌هاي ديگر پزشكي،اين سوال هم جواب قاطعي ندارد و چندين اما و اگر سر راه آن است. دندان عقلي كه در يك فك بزرگ و جادار، رويش كاملي پيدا كرده است و به خوبي و با توجه و دقت خاص مسواك مي‌خورد و از آن مراقبت ميشود، نه تنها نبايد از دهان خارج شود، بلكه سرمايه دنداني خوبي خواهد بود. دندانهاي عقل نيمه نهفته و يا با رويش‌هاي نابه‌جا و افقي، كانديداهاي مناسبي براي نگهداري نيستند و بايد از دهان خارج شوند. يكي از عوارضي كه به خصوص در مورد دندانهاي نيمه نهفته شايع است، عارضه‌اي به‌نام <پري‌كرونيت> است.
در اين عارضه،خرده‌هاي مواد غذايي و همچنين باكتري‌هاي دهاني در لثه ناحيه رويش دندان عقل، ايجاد عفونت مي‌كنند و التهاب و درد شديدي را باعث ميشوند. دندانهاي عقلي كه بنا به تشخيص دندانپزشك،نيازي به كشيده شدن ندارند و ميتوانند در دهان نگهداري شوند، بايد به خوبي مسواك بخورند. در اغلب مواقع مسواك‌هاي معمول به ناحيه انتهايي نمي‌رسد و بايد مسواك كوچك‌تري براي نظافت دندانهاي عقل به‌طور خاص تهيه شود. براي اين‌كار مي‌توانيد از يك مسواك بچه استفاده كنيد و يا موهاي يك مسواك معمولي را كوتاه كرده و يك مسواك مخصوص براي دندان عقلتان بسازيد.
دندان عقل چگونه از دهان خارج ميشود؟
اگر مقدار كافي از تاج دندان در منطقه دهان ظاهر شده باشد و وضعيت مناسبي داشته باشد، كشيدن آن اغلب آسان است و نيازي به جراحي ندارد. اما در شرايط پيچيده‌تر، براي خارج كردن دندان عقل نياز به جراحي است كه بهتر است اين كار توسط شخص متخصص و با وجود امكانات كافي انجام شود.
براي جراحي دندان عقل برشي بر روي لثه انجام شده و در صورت نياز مقداري از استخوان فك برداشته ميشود. دندان ممكن است به صورت يك تكه خارج شود و يا براي سهولت خروج از فك به قطعات كوچك‌تري تقسيم شده هر قطعه جداگانه خارج شود. در نهايت لثه ناحيه جراحي به كمك بخيه، بسته خواهد شد. به هر حال نكته مهم اين است كه براي جراحي و يا كشيدن دندان عقل، ناحيه مورد نظر كاملا بي‌حس ميشود و شما اصولا دردي احساس نخواهيد كرد. احساسي كه شايد ناخوشايند به‌نظر برسد تنها نوعي احساس فشار است كه ممكن است شما را ناراحت كند.
عوارض ناشي از كشيدن دندان عقل
حفره خشك: اگر لخته خون در حفره ناشي از كشيدن دندان تشكيل نشود و يا پس از تشكيل از بين برود، در ناحيه كشيده شدن دندان يك حفره خالي دردناك و همراه با بوي بد ايجاد ميشود. براي درمان اين عارضه كه اغلب 3 تا 4 روز بعد از خارج شدن دندان اتفاق مي‌افتد، به دندان‌پزشكتان مراجعه كنيد. علت اين عارضه مشخص نيست اما گفته ميشود كشيدن سيگار پس از جراحي دهان ممكن است در ايجاد اين عارضه موثر باشد.
پارستزي: از عوارض نادر جراحي دندانهاي عقل پائين پارستزي است. اين عارضه به معناي ايجاد بيحسي موقتي در ناحيه زبان، لب پائين و يا فك پائين است كه ممكن است از چند روز تا چند ماه طول بكشد. به ندرت اتفاق مي‌افتد كه اين بيحسي به‌صورت دائمي باقي بماند
بعد از جراحي
شما ممكن است بعد از جراحي دندان عقلتان،اين وقايع را تجربه كنيد:
تورم از عوارض شايع پس از جراحي است. براي بهبود آن در 24 ساعت اول بعد از جراحي از كمپرس سرد استفاده كنيد. اين كمپرس را 20 دقيقه بر روي موضع قرار داده و 20 دقيقه برداريد. پس از 24 ساعت دهان‌شويه آب نمك گرم 1( قاشق چايخوري نمك در يك ليوان آب گرم) مفيد است.
ممكن است در باز كردن كامل دهانتان مشكل داشته باشيد. اين عارضه پس از 7 تا 10روز برطرف ميشود.
درد يك عارضه شايع پس از جراحي است.
چگونه مي‌توانيد به خودتان كمك كنيد
از مسكن‌ها مانند آسپرين، ايبوبروفن و يا استامينوفن استفاده كنيد.
استراحت كنيد.
شب بعد از جراحي از يك بالش اضافي جهت بالا نگهداشتن سر و كاهش خونريزي استفاده كنيد.
از تف كردن آب دهانتان خودداري كنيد تا لخته تشكيل شده كنده نشود.
سيگار نكشيد. استفاده از مشروبات الكلي نيز مضر است.
رژيم غذايي پس از جراحي دندان عقل بايد شامل غذاهاي نرم، سرد و پر انرژي باشد.
از خوردن مايعات با ني پرهيز كنيد، زيرا ممكن است باعث كنده شدن لخته شود.
مسواك زدن را به 24 ساعت پس از جراحي موكول كنيد.
اگر براي شما آنتي‌بيوتيك تجويز شده، آنرا به‌طور كامل مصرف كنيد.
اگر درد بسيار شديد داشتيد و يا خونريزي‌تان قطع نشد به دندانپزشك مراجعه كنيد
از بين بردن بوي بد دهان با درمانهاي دندانپزشکي
از بين بردن بوي بد دهان با درمانهاي دندانپزشکي
بوي بد دهان را مي توان بوسيله راههاي ساده بهداشتي از ميان برد . براي از بين بردن بوي بد دهان بايد وضعيت پزشکي و دندان پزشکي شخص مورد مطالعه قرار گيرد .
اگر طعم دهان شما بدبو مي باشد اولين قدم مراجعه به دندان پزشک مي باشد با مراجعه به دندان پزشک و معاينه کامل وضعيت پوسيدگي هاي دنداني و بيماري لثه ( پريودنتال )در دهانشان مشخص مي شود .اگر اين مشکلات وجود نداشت بايد با يک پزشک حتماً مشورت شود تا وضعيت عفونت داخل بدن و عملکرد کبد و کليه ها مورد بررسي قرار گيرد . بنابراين اگر چه ناراحتي هاي گوارشي ، کليوي ، تنفسي ، خوني ، هورموني ، سوء تغذيه مي تواند باعث بدبويي دهان شود ليکن مهمترين عامل بوي بد دهان رعايت نکردن بهداشت دهان و ابتلا به بيماريهاي لثه و پوسيدگي دندان است .
همچنين تجمع مواد غذايي و ميکروبها در لابه لاي پرزهاي زبان مي تواند بوي بد در دهان ايجاد کند. بوي بد دهان به چند گروه تقسيم بندي مي شود :
بوي بد دهان ناشي از عوامل بيماري زا : عفونتهاي لثه ، ژنژيويت ، بخصوص درژنژيويت مزمن اگر همراه خونريزي باشد و موجب بوي زننده مي شود ، پوسيدگي دندانها ، تنفس دهاني
بوي بد دهان ناشي از بيماريهاي عمومي بدن : دستگاه تنفس ، آبسه ريوي ، نارسايي کليه ، نارسايي کبد و ...
بوي بد دهان ناشي از عوامل غيربيماري زا : سيگار کشيدن ، بوي بد دهان در هنگام صبح ( بعلت توقف حرکات گونه و زبان ) مسواک زدن قبل از خواب بسيار مهم است .
پروتزهاي دنداني ، دوران قاعدگي ، حاملگي ، علت بوي بد دهان مي تواند باشد و همچنين بوي بد دهان ناشي از استفاده از داروها چون چريان بزاق کم مي شود بوي بد دهان بيشتر مي شود .
افراديکه در رژيم غذايشان از فرآورده هاي گوشتي استفاده کنند . دهانشان بوهاي مختلفي نسبت به رژيم غذايي گياخواران دارد . غذاهايي که پروتئين زياد و مواد قندي کمي دارند بعلت ايجاد مواد سولفوردار باعث بد بو شدن دهان مي شود .
* استفاده از دهان شويه ها :
ميان دندانها را با مسواک نمي توان تميز نمود بنابراين حتماً از نخ دندان استفاده کنيد تا خرده هاي مواد غذايي که بين دندانها مي ماند و باعث بوي بد دهان مي شود به اين وسيله از ميان برود . دهان شويه ها اطراف و زير لثه هايتان را تميز مي نمايد .
اگر شما فکر ميکنيد که دهانتان بد بو است . به اين مسئله توجه نمائيد که محققين گفته اند که نسبت بيشتر افرادي که فکر مي کنند بعلت بوي بد دهان از نظر اجتماعي رانده شده هستند . اصلاً دهانشان بدبو و نسبت فقط از لحاظ رواني زياد به اين مسئله فکر مي کنند .
چند روش ساده براي افراديکه دچار ناراحتي بوي بد دهان هستند :
۱) تميز کردن زبان
يکي از علتهاي بوي بد دهان باقي ماندن خرده هاي مواد غذايي و باکتريها در داخل دهان است . مسواک زدن و نخ دندان کشيدن بسيار مهم است . اما فراموش نکنيد حتماً روي زبانتان را تميز نمائيد . تجمع مواد غذايي و ميکروبها در لابه لاي پرزهاي زبان مي تواند بوي بددهان ايجاد کند . در حالت سلامت لايه هاي سطحي زبان به طور مداوم از طريق اصطکاک زبان با غذا ، کام و دندانها جلو فک بالا ، کنده مي شود و با سلولهاي جديد جايگزين مي شود . جريان آب دهان نيز سطح زبان را تميز مي کند . هنگاميکه حرکات زبان به علت بيماري يا حالات دردناک دهان محدود مي شود لايه هاي سطحي کنده شده روي زبان باقي مي ماند و همراه با بقاياي مواد غذايي و ميکروبها باعث بوي بد دهان مي شود بنابراين حتمآً بعد از غذا روي سطح زبان را هم مسواک بزنيد . در ضمن دهان شويه هم در درمان مي تواند مؤثر باشد .
۲ ) جويدن آدامس
وقتي دهان خشک باشد و بزاق در جريان نباشد . بوي دهان هم ايجاد مي شود . جويدن آدامس جريان بزاق را بيشتر مي کند و خود بزاق در برطرف کرن بوي دهان مؤثر است .
وقتي صبح زود دهان شما بدبو است تا درجه زيادي مربوط به جريان براق و محصولات آن مربوط مي شود .
چون در موقع خواب جريان بزاق کم است و در نتيجه دهان بدبو است . در اين رابطه جويدن آدامس بسيار مؤثر است . البته از آدامسهاي بدون قند استفاده نمائيد . مانند آدامسهاي با طعم نعناء .
البته تمام اين مواد بصورت موقت است .
درحاليکه شما چيزي که براق را زياد ميکند . آدامس مي باشد . يک نوع آدامسي که با Xylitol شيرين شده است . Xylitol يک جايگزين قندي است که نه تنها بزاق را افزايش مي دهد همچنين به جلوگيري از تشکيل باکتريها در داخل دهان کمک مي نمايد .
هرگز از آدامسهاي قندي استفاده نکنيد زيرا براي دندانها بسيار مضر است . از آدامسهاي با طعم دارچين هم مي توانيد استفاده نمايند .
۳) آب زياد بنوشيد
نوشيدن آب براي سلامتي مفيد است و کمک مي کند مدت زمان کمتري باکتري ها و داخل دهان باقي بمانند و در جلوگيري از بوي بد دهان مؤثر است . جهت کاهش بوي دهان از سيگار کشيدن ، نوشيدن نوشابه هاي بودار خوردن غذاهاي با ادويه هاي زياد ، غذاهاي گوشتي زياد ، ..... در مواد چربي بسيار مؤثر است . رژيم غذايي فيبردار و سبزيجات اهميت زيادي دارد .
در خاتمه يادآور مي شويم بهترين راه برطرف نمودن بوي بد دهان ، مراجعه به دندان پزشک جهت ترميم دندانهاي پوسيده ، جرم گيري و ساير مراحل درمان بيماريهاي لثه است و در مرحله بعد يادگيري روش صحيح مسواک کردن دندانها و زبان و استفاده از نخ دندان است که در اين موارد دندان پزشک شما را ياري خواهد نمود .
التهاب لثه ها ( ژنژيويت )
التهاب لثه ها ( ژنژيويت )
ژنژيويت يکي از بيماريهاي بافت اطراف دندان ( Periodontal ) است . اين دسته از بيماريها زماني که التهاب و عفونت بافت اطراف دندان را تخريب مي کنند بوجود مي آيند . از علائم شايع اين بيماري تورم ، حساس بودن ، قرمزي و نرمي لثه ها در اطراف دندانها است . از ديگر علائم آن خونريزي لثه ها با تحريک کم يا به صورت خودبخودي ، بد بو شدن دهان و نفس ( Halitosis ) ، ندرتاً تب و در مواردي بدون درد مي باشد .
از علل اصلي آن وجود پلاک روي دندانها ( حاوي ذرات غذائي ، ميکروب ها و مخاط ) است .
تغذيه نامناسب ، خصوصاً کمبود ويتامين ها که باعث بيماريهائي مثل اسکوربوت يا پلاگر مي شوند . بيماريهاي خوني مثل سرطان خون ، واکنش هاي نامطلوب داروئي مثل واکنش به داروهائي مثل فني توئين و باربيتال و در معرض سرب و بيسموت قرار گرفتن از ديگر علل آن است.
آسيب يا تروما به لثه ها به هر علتي ، مثل مسواک زدن شديد يا آب کشيدن شديد مي تواند باعث ژنژيويت شود . ديابت کنترل نشده ، تغذيه نامناسب ، عفونت ها ، حاملگي و بهداشت نامناسب دهان و دندان از عوامل افزاينده خطر ژنژيويت هستند .
بسياري از افراد نيز در دوران بلوغ يا اوائل بزرگسالي به علت تغييرات هورموني دچار ژنژيويت مي شوند ، که ممکن است دائمي شده يا دچار عودهاي مکرر شود . اين بستگي به وضعيت سلامت و بهداشت دندانها و لثه شما دارد .
درمان :
هدف اصلي کاهش التهاب لثه هاست . دندانها به صورت دقيق توسط دندانپزشک يا عوامل دخيل در بهداشت دهان ودندان پاک و تميز مي شود . دندانهاي خود را خوب مسواک بزنيد . روزانه با مسواک نرم پلاک هاي چسبيده را از دندان بزدائيد . احتمال آسيب با مسواک نرم کمتر است .
روزانه حداقل يک بار از نخ دندانهاي موم دار يا بدون موم استفاده کنيد . از خميردندان فلوئوردار استفاده کنيد و مراجعات منظم به دندانپزشک داشته باشيد . در موارد خاص دندانپزشک با روشهاي جراحي بافت ملتهب لثه را خارج مي کند .
آنتي بيوتيک در موارد عفوني و دهان شويه فلوئوردار نيز از موارد درماني هستند .
در صورتي که کمبود ويتامين عامل آن باشد بايد جبران شود . رژيم غذائي خاصي توصيه نمي شود .
از مصرف شيريني و نوشيدنيهاي شيرين خودداري کنيد . شکر باعث توليد اسيد در دهان و تخريب ميناي دندان مي شود .
دندانهائي را که رديف نيستند با مراجعه به پزشک ترميم کنيد و ابزار و وسايل ارتودنسي يا دندانپزشکي را برداريد . البته اين با مشورت دندانپزشک بايد صورت پذيرد .
پيش آگهي ( Prognosis )
برداشتن پلاک از لثه ملتهب ممکن است راحت نباشد ، خونريزي و حساسيت لثه ها در عرض ۱ تا ۲ هفته بعد از شستشوي حرفه اي و مراقبت بهداشتي دقيق بايد کاهش يابد . آب نمک گرم يا شستشوي با آنتي باکتريال ها تورم آن را کم مي کند . از عوارض آن مي توان عود ژنژيويت ، پريودونتيت ، عفونت يا آبسه لثه ها يا استخوانهاي فک باشد . ژنژيويت حاد و زخم دهنده از عوارض بسيار نادر آن است .
ايدز ، دندانپزشکي و احتياطات همه جانبه
ايدز ، دندانپزشکي و احتياطات همه جانبه
دندانپزشکان براي محافظت از خود ، همکاران و بيمارانشان در مقابل عفونت HIV مسئولند و بايد مطمئن باشند که سرويس پزشکي آنها بيماران را مبتلا به عفونت نميکند .
از آنجايي که گرفتن تاريخچه ومعاينات نشانگر ابتلا به عفونت HIV نمي باشد بايستي همواره در تماس با خون و ديگر مايعات بدن توجه لازم را به عمل آورد .
بنابراين دندانپزشکان بايستي همواره موارد زير را مد نظر داشته باشند :
الف ) حفاظت شخصي
۱ – استفاده از دستکش جراحي ، ماسک ، عينک و لباس محافظ و به حداقل رساندن خروج بزاق از دهان بيمار
۲ - پوشيدن دستکش مناسب حين خروج خون و ديگر مايعات دهاني و در محل وسايل آلوده به خون
۳ – هنگامي که دستکش حين کار سوراخ شد بلافاصله بايستي خارج شده ، دست ها با دقت شسته شوند و دستکش تعويض گردد . وسايل آلوده بايستي از ناحيه استريل خارج گردند .
۴ – اجازه دهيد خونريزي ناشي از نوک سوزن تداوم يابد و سپس محل را با آب و صابون بشوييد .
۵ - وسايل هر بيمار بايد استريل گردد . وسايلي که قابل استريل کردن نيستند بايستي زير آب با فشار زياد گرفته شوند و سطح آنها تميز گردد و با يک دزانفکتان مناسب سوآب شوند .
۶ – خون و بزاق قبل از تهيه راديوگرافي و قبل از پاليش بايستي از محيط دهان تميز شوند .
۷ – سردستگاه راديوگرافي و دسته دستگاه لايت کيور بايستي با کاغذ غيرقابل نفوذ پوشيده شود . کاور بايستي براي هر بيمار تعويض گردد .
۸ - محافظت در برابر صدمات تصادفات ناشي ازوسايل تيز مانند سوزن و بيستوري بايد صورت گيرد . روي چنين سرسوزني مجدداً پوشش نگذاريد ويا آن را مجدداً استفاده نکنيد و بلافاصله آن را از سر سرنگ خارج سازيد .
پس از استفاده اين وسايل بايستي در يک پوشش غيرقابل نفود قرار گرفته و حتي المقدور از حوالي منطقه کار دور شوند و عيناً مانند وسايل آلوده تميز شوند .
۹ – حوله و پارچه بلافاصله پس از استفاده در کيسه غيرقابل نفود قرار داده شود . اين وسايل نبايستي مجدداً در همان روز مورد استفاده قرار گيرند .
۱۰ – حوله ها و پارچه ها بايستي با يک دزانفکتان و آب ۷۱ درجه سانتي گراد براي مدت ۲۵ دقيقه شسته شوند . چنانچه درجه حرارت پايين تري استفاده گردد بايستي از شوينده هاي مناسب حرارت پايين استفاده شود .
۱۱ - محل آلوده به خون و يا ديگر مايعات بدن بايستي در يک محلول دزانفکتان مناسب غوطه ور شود ( ترجيحاً هيپوکلريت سديم نيم تا يک درصد) مخلوط دزانفکتان و خون بايستي شسته و مجدداً با دزانفکتان ضدعفوني گردد .
۱۲ – دندانپزشک با پوست صدمه ديده نبايد براي بيمار کار مستقيم دندانپزشکي انجام دهد . چنانچه مجبور به انجام کار شديد محل زخم را با يک پوشش مناسب بپوشانيد . دست ها را با آب و صابون ، بلافاصله پس از تماس با خون يا مايعات دهان بشوئيد .
ب ) دفع مواد زايد :
۱ – کليه سوزن ها و ديگر وسايل تيز يکبار مصرف را پس از استفاده در يک ظرف مقاوم در بسته ( مثل قوطي شيرخشک ) جمع آوري کنيد و روي آن جمله وسايل آلوده خطرناک را قيد نموده سپس دور بريزيد .
۲ – در حد امکان بايد از تماس دست با آمالگام يا جيوه خودداري شود .
۳ - در مدخل فاضلاب ساکشن – دستشويي وکراشوار صافي پلاستيکي گذاشته شود تا خرده هاي آمالگام جمع آوري گردد .
هر چند انتقال HIV از طريق بزاق به اثبات نرسيده است اما به منظور به حداقل رساندن موارد فوري احياء دهان به دهان ،راه هاي هوايي ، کيسه هاي احياء تنفسي و يا وسايل تنفس ديگر بايد در محل هايي که احتمال عفونت وجود دارد در دسترس باشد .
مراقبين بهداشتي که ضايعات بازو يا درماتيت ترشحي دارند بايد از هر گونه مراقبت مستقيم با بيمار و دست زدن به وسايل مراقبت بيمار تا رفع اين وضعيت معاف باشند .
تظاهرات دهاني ايدز :
سندرم اکتسابی نقص ايمنی(AIDS)در سال 1981و ويروسHIV به عنوان انبولوژي اْن سندرم در سال 1984 شناخته شد.
ويروس HIV تمايل زيادی به سلولهای ايمنی دارد . اين ويروس به سلولهای T-helper که در سطح خون مولکول CD4 را دارند حمله می کند .
چند هفته تا چند ماه پس از تماس اوليه با ويروس HIV در بعضي افراد علائمي از عفونت حاد ظاهر مي شود . در بعضي از افراد زخم هاي دهاني و در بعضي از بيماران ضايعات پوستي اريتماتوز ظاهر مي شوند . اين فاز حاد دو هفته طول مي کشد . سه تا هشت هفته بعد از اين فاز حاد تغييرات سرمي در بيماران ظاهر مي شود .
حفره دهان مکان شايعي جهت بروز علائم سندرم ايدز مي باشد . شايعترين اين ضايعات کانديدياز دهاني ، لکوپلاکياي مودار ،بيماري هاي پريودنتال غيرمعمول ، سارکوم کاپوزي و لنفوم غيرهوچکين مي باشد .
شناخت و درمان به موقع ضايعات دهاني ايدز يکي از وظايف مهم دندانپزشک مي باشد .
دندانپزشک بايد به فرد آلوده به HIV کمک نمايد تا حفره دهان خود را در طول دوره اين بيماري سالم نگه دارد . معاينه کامل حفره دهان لازم مي باشد . عفونت حاد دنداني و پريودنتالي بايد درمان شوند .
اهداف اوليه درمان حفظ يک محيط سالم (حفره دهان ) به منظور راحتي و فانکشن بيمار ميباشد. آموزش چهره به چهره روش هاي بهداشت دهان و دندان و ويزيت هاي دوره اي الزامي است .
چه زماني دندانپزشک به ايدز مشکوک شود ؟
1– چنانچه بيمار جواني از عفونت کانديدايي رنج مي برد و مبتلا به يکي از سمپتوم هاي (نظير
Angular cheilities ) مي باشد .
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
2 – چنانچه لکوپلاکي مويي در نواحي کناره زبان مشاهده شود .
3- هنگامي که بيمار جوان پريودونتيت پيشرفته سريع داشته باشد
4- زخم هاي پوستي مخاطي مزمن ايديوپاتيک يا ناشي از هرپس سيمپلکس .
5-سندرم کاپوسي که نخست در فضاي باکال به شکل ضايعه هموراژيک تظاهر يابد
بافت نگهدارنده دندان چيست ؟
دندانها در حفره هاي استخواني مخصوص قرار گرفته اند که به استخوان آلوئل معروفند که آنها نيز از استخوانهاي فکين منشعب شده اند . اليافي بنام ليگامانهاي پريودنتال دندان را به استخوان آلوئل متصل مي کند . يک سر اين الياف به سمان دندان ( يا لايه پوشش سطح ريشه دندان ) و سر ديگر ان به استخوان آلوئل اتصال دارد . لثه روي استخوان را ميپوشاند و در حالت عادي به استخوان و سمان دندان مي چسبد .
به مجموعه اين واحد ساختماني متشکل از لثه - استخوان آلوئل الياف ارتباط دهنده و بالاخره سمان دندان بافت نگهدارنده دندان مي گويند .
وظيفه بافت نگهدارنده دندان نگهداري و استقرار دندان در حفره استخواني است . اين بافت مستقل از دندان عمل مي کند . بطوريکه ممکن است دنداني کاملاً سالم باشد اما در اثر بيماري بافتهاي نگهدارنده لق شود و ديگر قابل استفاده نباشد ، پس سلامتي بافتهاي نگهدارنده دندان به اندازه خود دندان مهم است ، بنابراين دندان خوب و سالم بدون بافت نگهدارنده سالم ارزش ندارد .
چگونه به وجود بيماري لثه پي ببريم ؟
رنگ لثه سالم صورتي روشن و جنس آن نسبتاً سخت است . به آساني خونريزي نمي کند و بجز ۱ تا ۳ ميلي متر آن که در طوق دندان و آزاد و غير چسبنده ميباشد بقيه به دندان و استخوان زيرين چسبيده است .
در مراحل اوليه فقط لثه ها مريض مي شوند و علائم التهاب را از خود نشان مي دهند . بمروز زمان بيماري به انساج عميق تر نيز سرايت مي کند و در نتيجه يک يا چند علامت ازعلائم زير به ظهور مي رسند :
۱ - تغيير رنگ لثه از صورتي به قرمز
۲ - خونريزي از لثه و بوي بد دهان
۳ - تحليل رفتن لثه و ايجاد فاصله بين لثه و دندان که به پاکت پريودنتال معروف است .
۴ - لق شدن دندانها و ترشح چرک و پيدايش آبسه هاي چرکي و حرکت دندانها از جاي خود .
از آنجا که بيماريهاي لثه ( بجز در مرحله پيدايش آبسه ) غالباً بدون درد ميباشد ، باعث مي شود که بيمار درصدد معالجه برنيايد و درنتيجه مجبور ميشود دندان سالم خود را در اثر بيماري لثه از دست بدهد .
پلاک ميکروبي
علت اصلي و شروع کننده بيماريهاي لثه و بافتهاي نگهدارنده دندان پلاک ميکروبي يا يک مجموعه بيرنگ ، چسبنده و غيرقابل رؤيت است که از تجمع ميکروبهاي موجود در حفره دهان بوجود ميايد . ميکروبها بر روي لايه هاي چسبنده اي که از براق دهان ترشح مي شود جمع مي شوند و پلاک را مي سازند که بر روي سطوح مختلف دندانها مانند طوق دندان فواصل بين دنداني و شيارهاي سطح جونده دندانها تشکيل مي گردند ، چنانچه حداقل ۲ بار در ۲۴ ساعت اين مجموعه چسبنده ميکروبي را از سطوح مختلف دندان خارج کنيم فرصت فعل انفعالات بيماري زا که منجر به تخريب نسوج ميشوند به آن داده نخواهد شد . در صورت تميز نکردن اين پلاکهاي ميکروبي ، همراه با مواد معدني موجود در بزاق به رسوبات سنگي سختي تبديل مي شوند که ديگر تميز کردن آن با مسواک امکان پذير نيست و به آن جرم دندان مي گويند . در اين حال با جرم گيري دقيق ميتوان دندانها را تميز و از آسيب بيشتر به لثه ها جلوگيري کرد . عوامل ديگري مانند وراثت ، کاهش مقاومت بدن و کاهش سيستم دفاعي دهان و لثه ، دوران بارداري و بعضي از بيماريها مانند بيماري قند ، کمبود ويتامين ها و سوء تغذيه مي توانند به اثرات بيماري زائي پلاک ميکروبي کمک کنند .
فشارهاي عصبي ، ضربات ناهماهنگ دندانها به يکديگر و پاره اي عادات دهاني نظير دندان قروچه و غيره مي توانند از عوامل تشديد کننده بيماريهاي لثه باشند .
بايد متذکر شد هر عاملي که موجبات تجمع بيشتر پلاک ميکروبي را بر روي دندانها فراهم سازد مانند نوع مواد غذائي و پرکردگيهاي ناصحيح دنداني ، نقش مؤثري در بيماريهاي انساج نگهدارنده دندان بعهده خواهد داشت .
پیامهای بهداشتی دهان ودندان
مادران باردار با تغذیه غنی از پروتئين و ویتامین D می توانند کودکانی با دندانهای سالم داشته باشند .
مادران باردار با رعایت بهداشت دهان ودندان می توانند از ایجاد بیماریهای لثه در دوران بارداری جلوگیری کنند .
دندان شش سالگی کلید سلامتی دندانهای دائمی است .
بچه های عزیز : قبل از استفاده از دهانشویه فلوراید حتماً مسواک بزنید .
استفاده صحیح از دهانشویه فلوراید حتماً از ایجاد و پیشرفت پوسیدگی های دندانی به مقدار زیادی جلوگیری خواهد کرد .
رویش دندانهای شیری معمولاً از سن ۶ ماهگی شروع شده و تا دو و نیم سالگی با رویش بیستمین دندان شیری کامل می شود .
اولین مراجعه به دندانپزشک بایستی از زمان رویش دندان تا ۱۲ ماهگی صورت گیرد .
پس از یک سالگی باید هر ۶ ماه یکبار به دندانپزشک مراجعه کنیم .
معمولاً در دوره سنی ۶ تا ۱۲ سالگی هم دندانهای شیری و هم دندانهای دائمی در دهان دیده می شوند .
مراقبت از دهان و دندان کودک باید از بدو تولد شروع گردد .
اولین دندان دائمی که در پشت دندانهای شیری رویش می یابند « اولین دندان آسیای بزرگ یا دندان شماره ۶ است که در سن ۶ تا ۷ سالگی می روید . »
دندانهای عقل معمولاً در سن ۱۸ تا ۲۳ سالگی رویش می یابند که تعداد آنها ۴ عدد است و همان دندانهای آسیای بزرگ سوم می باشند .
با رعایت کامل بهداشت دهان ودندان و مراقبت از دندانها می توان دندانهای دائمی را تا آخر عمر نگهداشت .
زود از دست دادن دندانهای شیری سبب می شود که فضای لازم برای رویش دندانهای زیرین کم گردد و در نتیجه دندانهای دائمی در محل اصلی خود رویش پیدا نکنند .
از شایعترین بیماریهای دهان و دندان پوسیدگی دندان و بیماریهای لثه ای هستند که مهمترین عامل ایجاد کننده آنها « پلاک میکروبی » می باشد .
پلاک میکروبی : لایه بی رنگ ، نرم و چسبنده به دندان ، شامل باکتریها و مواد زائد آن که بطور مداوم روی دندانها ایجاد می شود . پلاک میکروبی به راحتی با آب شسته نمی شود ، بلکه فقط با مسواک زدن صحیح و استفاده از نخ دندان می توان آنرا از روی سطوح دندانی حذف کرد .
چهار عامل در ایجاد پوسیدگی دندان نقش دارند : میکروب ها - مصرف مواد قندی - مقاومت شخص و دندان و فاکتور زمان .
از خصوصیات لثه : لثه سالم سفت و صورتی کم رنگ بوده و خودبخود دچار خونریزی نمی شود .
جرم دندان : رسوبات سختی است که در اثر آهکی شدن پلاک میکروبی تشکیل می شود.
جرم دندانی را فقط می توان با جرمگیری و بروساژ کامل دندانها برطرف نمود .
اولین نشانه بیمای لثه : خونریزی لثه هنگام مسواک زدن می باشد .
مهمترین عامل از دست دادن دندان در بزرگسالان بیماری لثه و تحلیل استخوان دور دندان است .
از نشانه های بیماری پیشرفته لثه : تورم و خونریزی لثه - خروج چرک از بین لثه و دندان - لقی دندان - بوی بد دهان می باشد .
در اثر باقی ماندن پلاک میکروبی در کنار لثه و ترشح مواد سمی از آن بیماری لثه بوجود می آید .
استفاده از خمیردندانهای حاوی فلوراید ۱۵ تا ۳۰ درصد میزان پوسیدگی دندان را کاهش می دهند .
برای مسواک زدن و تمیزنمودن دندانها از نمک خشک ، جوش شیرین و سایر پودرها استفاده نکنید ، چرا که این مواد موجب سائیدگی مینای دندان و خراشیدگی لثه می شوند .
معمولاً هر ۳ تا ۴ ماه یکبار ، هنگامی که موهای مسواک دچار تغییر شکل شده اند ، باید عوض شوند .
حداقل دو بار در شبانه روز ، صبح قبل یا بعد از صبحانه و شب قبل از خواب باید دندانها را مسواک نمود.
سطوح بین دندانی را باید با استفاده از نخ دندان پاک کرد .
از نشانه های پوسیدگی دندان : حساسیت به غذاها و آشامیدنی های سرد و گرم - شیرینی - تغییر رنگ دندان - ایجاد حفره در دندان می باشند .
خوردن نان و پنیر در پایان هر وعده غذایی ، یونهای لازم برای آهکی شدن مجدد مینا را در اختیار دندان قرار می دهد .
شیرینی میوه به مدت ۵ دقیقه ، شیرینی تافی ، شکلات و آبنبات ۲۰ دقیقه و شیرینی آدامس ۴۰ دقیقه در محیط دهان باقی می ماند .
اگر پوسیدگی دندان درمان نشود ، پوسیدگی پیشرفت نموده و سبب درد مداوم و در نهایت می تواند منجر به آبسه دندانی گردد .
دندانهای شیری را باید حتی المقدور تا زمان افتادن طبیعی شان در دهان نگهداشت و اگر دچار پوسیدگی شدند ، بایستی آنها را ترمیم نمود .
در صورت عدم رعایت بهداشت دهان و دندان ممکن است دندان پرشده مجدداً دچار پوسیدگی گردد .
آیا می دانید با رعایت بهداشت روزانه و استفاده از فرآورده های فلوراید می توان از پوسیدگی دندان و بیماری لثه جلوگیری نمود .
مهمترین عامل از دست دادن دندانها در کودکان و نوجوانان پوسیدگی دندان است .
از روشهای پیشگیری از پوسیدگی دندان ، می توان به : استفاده از مسواک - خمیردندان و نخ دندان و درکنار آن کاهش دفعات مصرف مواد قندی ، استفاده از ترکیبات حاوی فلوراید و مراجعه منظم به دندانپزشک اشاره نمود
تدابير لازم در مورد دندانهاي ضربه ديده در کودکان
تدابير لازم در مورد دندانهاي ضربه ديده در کودکان
اگر در سنين هفت تا يازده سالگي در اثر تصادف ، افتادن از پله يا دوچرخه ، هنگام بازي يا دعوا و کشمکش يا به هر دليل ديگر دندان دايمي کودک شما از محل خود کنده شود و از دهان خارج گردد ، بايد به نکات زير توجه کنيد :
۱ - آرامش خود را حفظ کنيد و به هيچ وجه دندان را دور نيندازيد .
۲ - از هر گونه دست کاري سطح دندان خودداري کنيد . دندان را از قسمت تاج آن بگيريد . زير شير دستشويي بشوييد و آن را سرجايش در دهان کودک قرار دهيد و سريع به دندانپزشک مراجعه کنيد .
۳ - در صورتي که به هر دليل امکان قرار دادن دندان در جاي خودش وجود ندارد بايد سريعاً آن را داخل يک ليوان شير يا سرم فيزيولوژي قرار دهيد و به دندانپزشک مراجعه کنيد . در صورتي که شير يا سرم در دسترس نيست آن را داخل يک ليوان آب بگذاريد .
۴- به هيچ وجه نبايد دندان را داخل دستمال کاغذي يا پارچه قرار دهيد ، چون محيط دندان بايد مرطوب باشد . در صورت استفاده از دستمال حتماً بايد آن را خيس کنيد .
۵ - بايد توجه داشته باشيد که مهمترين عامل موفقيت در جوش خوردن دوباره دندان داخل استخوان فک آن است که هرچه سريعتر در جاي خودش قرار گيرد . با گذشت هر دقيقه ، ميزان موفقيت کاهش مي يابد . بنابراين بايد هر چه زودتر به دندانپزشک مراجعه کنيد .
ممکن است در مواردي دندان کودک شما از دهانش خارج نشده باشد ولي قسمتي از تاج آن شکسته باشد . در اين موارد بهتر است قسمت شکسته تاج دندان را دور نيندازيد و آن را همراه کودک نزد دندانپزشک ببريد . دندانپزشک ممکن است هنگام ترميم تاج دندان از « تکه شکسته » هم استفاده کند .
مراقبتهاي دنداني در دوران حاملگي
مراقبتهاي دنداني در دوران حاملگي
ملاحظات کلي
بعضي خانمها معتقدند که با هر حاملگي و با تولد هر بچه تعدادي از دندانهايشان پوسيده و از بين رفته است . زيرا جنين کلسيم خود را از دندانهاي مادر تأمين مي کند ! اين عقيده اعتبار علمي ندارد و تحقيقات نشان داده است که حاملگي بطور مستقيم در ايجاد پوسيدگي دندانهاي مادر نقش ندارد
پوسيدگي و از دست دادن دندانها در دوران حاملگي به دليل رعايت نکردن اصول بهداشت دهان اتفاق مي .افتد
خانمهاي باردار بايد توجه داشته باشند که در دوران حاملگي بايد بيشتر بهداشت دهان را رعايت کنند . زيرا در اين دوران شرايطي بوجود مي آيد که احتمال پوسيدگي و بيماري لثه افزايش مي يابد . بعضي از اين شرايط عبارتست از
حساسيت و تورم لثه *
به دليل تغييرات هورموني دوران بارداري لثه حساس مي شود و ممکن است يک تورم و برجستگي در قسمتي از بافت لثه از ماه سوم حاملگي به بعد ايجاد شود و روي بعضي از دندانها را بپوشاند که به آن تومور حاملگي مي گويند . حساسيت لثه و تومور حاملگي ممکن است باعث شود خانم حامله بخوبي از مسواک يا نخ دندان استفاده نکند . در نتيجه پلاک ميکروبي که عامل پوسيدگي است مدت زيادي روي سطح دندانها باقي مي ماند
بيماري صبحگاهي *
در سه ماهه اول بارداري ممکن است صبحها نوعي حالت کسالت ، تهوع و استفراغ وجود داشته باشد که به آن « بيماري صبحگاهي » مي گويند . اين حالت در اثر استشمام بوي بعضي مواد يا غذاها تشديد مي شود . استفراغ مکرر باعث مي شود سطح دندان بطور متناوب در معرض اسيد معده قرار گيرد
مصرف مواد شيرين يا ترش به مقدار زياد *
خانم حامله ممکن است نوعي عادت غيرطبيعي داشته باشد که عامه مردم به آن « ويار » مي گويند . بدين ترتيب که از مواد ترش يا شيرين بطور مکرر و زياد استفاده کند . اين مواد مي تواند باعث پوسيدگي دندانها شود
کاهش ظرفيت معده *
در دوران بارداري ، بخصوص در ماههاي آخر ظرفيت معده کاهش مي يابد . خانم حامله مقادير کمتر ولي در دفعات بيشتري غذا مي خورد وکمتر هم مسواک مي زند . بنابراين امکان تشکيل پلاک ميکروبي که عامل پوسيدگي است افزايش مي يابد
چگونه مي توانيم از پوسيدگي دندان و بيماري لثه در دوران بارداري جلوگيري کنيم ؟
بهتر است در همان ماههاي اول بارداري جهت معاينه دندانها به دندانپزشک مراجعه کنيد تا دندانپزشک روشهاي بهداشتي لازم جهت پيشگيري از پوسيدگي و بيماري لثه را به شما آموزش دهد
بعد از هر بار مصرف مواد غذايي ، بخصوص مواد قندي دندانهايتان را مسواک کنيد -
بعد از هر بار استفراغ دندانها را مسواک کنيد و يا حداقل دهان را بطور کامل با آب بشوييد -
زمان مناسب جهت درمان دندانپزشکي خانم باردار
بطور کلي دوران حاملگي را که تقريباً نه ماه است به سه دوره سه ماهه تقسيم مي کنند که به نامهاي سه ماهه اول ، دوم و سوم موسوم است . زمانهاي مناسب مراجعه به دندانپزشک شامل دو بار در سه ماهه اول ، حداقل يکبار در سه ماهه دوم و يکبار در سه ماهه سوم است
در طول اين دوره تغييرات مختلفي در بدن مادر و جنين ايجاد مي شود
سه ماهه اول : بافتهاي مختلف بدن جنين در اين دوره تشکيل مي شود و جنين به مواد و تحريکات مختلف بسيار حساس است و احتمال سقط جنين زياد است
همچنين در اين دوره مادر از کسالتهايي چون تهوع و استفراغ صبحگاهي ، بي ميلي به غذا و تغييرات قلبي عروقي رنج مي برد . بنابراين بهتر است درمانهاي دندانپزشکي طولاني مدت در اين دوره انجام نشود
در ملاقات اول ، دندانهاي مادر معاينه و راديوگرافي هاي دنداني که قبل از بارداري گرفته شده اند بررسي مي شود و دندانهايي که قبل از زايمان ممکن است براي مادر مشکل ايجاد کند معين مي شود و جهت ترميم آنها در سه ماهه دوم حاملگي به بيمار نوبت داده مي شود . همچنين چگونگي مسواک زدن صحيح و استفاده از نخ دندان به خانم حامله آموزش داده مي شود . ملاقات دوم سه ماهه اول جهت ارزيابي رعايت بهداشت دهان توسط خانم حامله است . تغييرات بافتهاي لثه در اثر هورمونها بررسي مي شود و دستورات بهداشتي لازم داده مي شود
سه ماهه دوم : اين دوره بهترين زمان جهت انجام درمانهاي دندانپزشکي است چون بافتهاي مختلف بدن جنين تشکيل شده اند و در حال رشد و تکال هستند . هم چنين حالت کسالت و تهوع ابتداي حاملگي تا حدودي برطرف شده است . خانم حامله معمولاً راحت تر از سه ماهه اول مي تواند در وضعيت مناسب روي صندلي دندانپزشکي قرار گيرد . در اين دوره مي توان تمام درمانهاي دنداني لازم را انجام داد
استفاده از بي حس کننده موضعي مانعي ندارد . همچنين در صورت لزوم دندانپزشک ممکن است بعد از درمان ، آنتي بيوتيک يا مسکن تجويز کند که استفاده از آنها بلامانع است
بايد توجه داشت که درمان دندانهايي که قبل از زايمان براي خانم حامله مشکلي ايجاد نمي کنند ، بايد به بعد از زايمان موکول شود
سه ماهه سوم : در اين دوره رشد و تکامل جنين ادامه دارد و سرعت آن بيشتر از شش ماهه اول حاملگي است . خانم حامله به دليل افزايش وزن جنين نمي تواند مدت زيادي در حالت خوابيده به پشت روي صندلي دندانپزشکي قرار گيرد
بنابراين بهتر است فقط درمانهاي کوتاه مدت و اورژانسي در اين دوره انجام شود . همچنين در ملاقات دندانپزشکي اين دوره نکات لازم در مورد چگونگي رويش دندانهاي نوزاد ، مراقبتهاي منزل و زمان مراجعه جهت معاينه دندانپزشکي نوزاد توصيه خواهد شد
خانمهاي حامله بايد توجه داشته باشند که درمانهاي اورژانس دندانپزشکي در هر دوره و زماني از حاملگي مي تواند انجام شود . بنابراين به هيچ وجه نبايد براي تسکين درد دندان خود به مدت طولاني از مسکن ها استفاده کنند ، بلکه بايد سريعاً به دندانپزشک مراجعه نمايند . همچنين بايد توجه داشته باشند که مصرف خودسرانه هر دارويي ممکن است براي مادر و جنين خطرناک باشد . بنابراين لازم است هيچ دارويي را بدون اجازه پزشک يا دندانپزشک استفاده نکنند
در موارديکه پزشک يا دندانپزشک معالج با اطلاع از حاملگي بيمار دارويي را تجويز مي کنند مصرف آن دارو بلامانع و حتي ضروري است و اجتناب از مصرف آن ممکن است براي بيمار و جنين زيان داشته باشد
کاربرد فيشور سيلنت پيشگيري از پوسيدگي در کودکان
کاربرد فيشور سيلنت پيشگيري از پوسيدگي در کودکان
در برخي سطوح دنداني بويژه سطوح جونده ، شيارها و فرورفتگيهايي وجود دارد . در اولين دندان آسياي دائمي اين شيارها عميقتر هستند . به علت آنکه موهاي مسواک آنقدر ظريف نيستند و نمي توانند عمق شيارها را تميز کنند ، مواد غذايي و ميکروبها بخوبي از روي دندان پاک نمي شوند . با تجمع مواد غذايي و فعاليت ميکروبها در اين نواحي ، ميناي دندان ضعيف شده ، پوسيدگي آغاز مي گردد .
براي پيشگيري از پوسيدگيهاي سطوح جونده ، مواد مخصوصي به نام فيشورسيلنت وجود دارند که مي توان از آنها براي بستن عمق شيارها بطور مؤثر استافده کرد . بدين ترتيب از تجمع مواد غذايي و ميکروبها و ايجاد پوسيدگي جلوگيري خواهد .
سيلنت ها مي توانند سالهاي زيادي بر روي دندان باقي بمانند . گاهي اوقات به علت جويدن مواد غذايي سخت ، مانند آبنبات و يا مواد غذايي چسبنده ممکن است از جا کنده و شکسته شوند . به همين دليل گاهي نياز به اصلاح دارند و بهتر است هر شش ماه يکبار بررسي شوند . در حال حاضر استفاده از سيلنت روش مؤثري در پيشگيري از پوسيدگيهاي سطوح جونده دندان شناخته شده است . استفاده از فيشور سيلنت بعد از معاينه دندانها ، با تشخيص و صلاحديد دندانپزشک انجام مي شود .
توجه : در اين روش نياز به بي حسي و تراش دندان نيست .
دانستنيهاي عمومي مشکلات طبي سلامت معرفي كتب ونشريات مناسبت ها
فرم مشخصات و سئوالات طبي
سؤالات رسيده
سؤالات پاسخ داده شده
سئوالات متداول
اجزا و عملكردبدن
معيارهاي ارزيابي اماكن
آشنائي باشبكه بهداشتي ودرماني كشور
روشها وابزارتشخيصي
اطلاعات داروئي
پرسش و پاسخ بيمه
بيماريها
دانستنيها
نشانه ها
جمعيت
تغذيه
سلامت روان
سلامت مادر و كودك
سلامت ورزشكاران
سلامت كار
توانبخشي
سلامت دهان ودندان
عوارض مهلك بيماريهاي لثه‌اي
امروزه عفونت حفره دهان و بيماريهاي لثه‌اي را نه تنها به عنوان عامل از دست رفتن دندانها و كاهش كيفيت زندگي، بلكه نقش آن را در وضعيت سيستميك بيماران نيز لحاظ مي‌كنند.
فرضيه كانون عفونت در سال 1891 بر اين پايه ارايه شد كه عفونتهاي حفره دهان نقش زيادي در بروز و پيشرفت انواع بيماري سيستميكي دارند كه تا آن موقع ناشناخته بود. بر پايه اين فرضيه بسياري از دندانهاي بيماران كشيده شدند و تعداد افراد بي‌دندان به شكل غيرضروري افزايش يافت.
سال‌ها بعد در 1952 ميلادي خط بطلان بر اين فرضيه كشيده شد و اجراي آن متوقف گرديد، اما امروزه شكل علمي و بازسازي شده اين فرضيه مطرح شده است كه بر پايه اطلاعات علمي حاصل از تحقيقات مستند است.
آثار بيماريهاي لثه‌اي
احتمال آن كه عفونتهاي موضعي همچون بيماريهاي لثه‌اي روي وضعيت عمومي بيمار اثر گذراند هميشه مورد توجه بوده است. اين مسأله براي بسياري از دندانپزشكان بسيار مهم است، چرا كه بسياري از بيمارانشان مجبور به رعايت بيشتر بهداشت دهان و مراجعه‌هاي منظم‌تر خواهند شد.
اين موضوع براي برنامه‌هاي بهداشت عمومي كشور نيز حائز اهميت است، چرا كه در آن صورت درمان و كنترل بيماريهاي التهابي لثه براي كاهش شيوع بسياري از بيماريهاي كشنده و مزمن مطرح خواهد شد. رابطه بين بيماريهاي لثه‌اي و مشكلاتي همچون آترو اسكلروزيس، سكته قلبي، سكته مغزي، پنوموني، ديابت مليتوس و وقوع مشكلات مختلف در حاملگي مورد توجه فراوان قرار گرفته است.
اما آيا واقعاً با درمان مشكلات لثه‌اي ميتوان از خطر بيماريهاي سيستميك كاست؟ هدف از اين مقاله بررسي مطالعات صورت گرفته و ارايه جمع‌بندي جهت افزايش دانش عمومي است.
زايمان‌هاي غيرطبيعي
تولد نوزادان نارس و كم وزن علت مهم مرگ و مير در نوزادان است. اين نوع تولدها باعث افزايش خطر مرگ نوزادان در سال اول و ايجاد مشكلات فراوان در دوران كودكي و بزرگسالي ميشود.
اكثر مرگ و مير نوزادان در كودكاني رخ ميدهد كه قبل از هفته 32 بارداري متولد ميشوند. شيوع اين پديده در جوامع انساني مختلف، متنوع و از 15 - 6% كل تولدها را شامل مي‌گردد كه در سالهاي اخير در حال فزوني است. عواملي كه در اين ناهنجاري دخالت دارند شامل ضعف فرهنگي و اقتصادي، نژاد، زايمان‌هاي متعدد، سن مادر، وجود سابقه تولد نوزادان نارس و كم‌وزن، مصرف الكل و داروها و عفونتهاي مادرزادي است.
آلودگي واژن با عفونتهاي باكتريايي حاصل از رشد زياده از حد باكتري‌هاي هوازي و بي‌هوازي باعث كوتاه شدن مدت بارداري مي‌گردد. امكان دارد كه وجود هر نوع عفونت در هر نقطه‌اي از بدن ما در عامل اين مشكل باشد كه بيماري لثه‌اي يك نوع از اين عفونت‌ها است.
اولين گزارش در مورد امكان وجود يك رابطه معنادار بين بيماريهاي لثه‌اي و تولد نوزادان نارس در سال 1996 منتشر شد. در اين مطالعه وضعيت لثه‌اي مادر با زايمان زودهنگام و كودكان نارس با 31 مادر با زايمان‌هاي طبيعي مقايسه شد. نوزادان نارس به مواردي گفته ميشود كه كودك متولد شده داراي وزني كمتر از 2500 گرم باشد يا به شكل اجباري دوران بارداري در قبل از هفته 36 قطع شود.
نتايج اين مطالعه نشان داد كه خطر وقوع زايمان‌هاي غيرطبيعي در مادران داراي بيماريهاي شديد لثه‌اي 5/7 برابر مادران سالم است. از آن زمان تاكنون مطالعات متعددي بر وجود اين رابطه معنادار تاكيد كرده‌اند هر چند يك مورد نيز وجود دارد كه چنين مسأله‌اي را تاييد نكرده است.
وجود نتايج گوناگون از مطالعات مختلف نياز به انجام تحقيقات گسترده‌تر را مطرح مي‌سازد. در سالهاي اخير تحقيقاتي درباره اثر درمانهاي لثه‌اي روي وقوع زايمان‌هاي نارس انجام شده است، در يك مطالعه، خانم باردار را قبل از هفته 28 بارداري تحت درمانهاي لثه‌اي قرار دادند و آنها را با 200 مادر كه 200 درمان لثه را پس از پايان بارداري انجام داده بودند مقايسه كردند.
درمان شامل برداشت پلاك دنداني، جرم‌گيري و كاربرد دهان شويه به شكل يك بار در هر روز بود. نتايج حاكي از آن بود كه درمان قبل از هفته 28 بارداري باعث كاهش معناداري در بروز زايمان‌هاي زودرس در مادران مبتلا به بيماري لثه‌اي ميشود.
تولد نوزاد نارس با وزن پايين و 63/1 درصد از 163 مادر درمان شده رخ داد، در حالي كه اين درصد براي مادر گروه شاهد تا 11/10 گزارش شد.
ديابت
ديابت يك ناهنجاري متابوليكي است كه در آن روند استفاده از قند (گلوكز) دچار اشكال ميشود. ديابت در دو شكل كلي نوع يك و دو رخ ميدهد. در ديابت نوع يك كاهش يا فقدان توليد انسولين توسط سلولهاي بتا در پانكراس عامل بيماري است.
عملكرد انسولين تنظيم متابوليسم گلوكز از طريق اثر روي سلولهاي عضلاني و كبد است. كاهش توليد انسولين اغلب بخاطر تخريب سلولهاي بتا بر اثر بيماريهاي ويروسي يا خودايمني است.
بيماران با ديابت نوع يك نيازمند تزريق روزانه انسولين براي تنظيم گلوكز خون هستند. در ديابت نوع دو پاسخ سلول هدف به انسولين دچار مشكل ميشود اگر چه توليد آن طبيعي يا حتي بيشتر از لزوم است.
اين ناهنجاري به خاطر تغيير ساختاري يا كاهش تعداد گيرنده‌هاي انسوليني رخ ميدهد. اين مشكل در 90 -85 درصد كل بيماران ديابتيك وجود دارد. بيماران مبتلا به ديابت هر سال در حال افزايش هستند كه با افزايش نسبت افراد چاق در جوامع مدرن توجيه مي‌گردد.
عوارض ديابت شامل بروز بيماريهاي قلبي، بيماريهاي عروقي مغز و عروق محيطي ميشود. مشكلاتي نيز در سطح عروق ريز رخ ميدهد كه باعث ايجاد ناهنجاري در ساختار چشم، كليه و سيستم عصبي خواهد شد.
ديابت روي متابوليسم سلولهاي بافت همبندي (فيبر و بلاست‌ها) و اصلي‌ترين ماده زمينه‌اي آن (كلاژن) نيز اثر مي‌گذارد و رشد سلول‌ها و تشكيل كلاژن را با اشكال مواجه مي‌سازد. افزايش گلوكز هيپركليسمي (باعث روند ترميم بافت ميشود كه در نتايج درمانهاي لثه‌اي نيز اثرگذار خواهد بود.)
سال‌ها ست كه اثبات شده افراد ديابتيك نسبت به افراد سالم دچار بيماريهاي لثه‌اي شديدتري ميشوند. در اين افراد بافت لثه از دندان جدا شده و پاكت‌هاي پريودنتال، تحليل استخوان، آبسه و تأخير در ترميم بافت رخ ميدهد.
مطالعات اخير رابطه‌اي را بين بيماريهاي لثه‌اي و آستانه تحمل گلوكز نشان داده‌اند. در بيماراني كه پلاكت‌هاي پريودنتال در آنها بيش از 2 ميلي‌متر باشد مشكل تحمل گلوكز و بروز ديابت به شكل مشهودي از افرادي كه پلاكهاي پريودنتال كم عمق و در حد كمتر از 3/1 ميلي‌متر دارند بيشتر است. مكانيسم بروز بيماري لثه‌اي شديدتر در افراد ديابتيك مشابه مكانيسم ساير مشكلات مزمن اين بيماري است.
در سالهاي اخير اين رابطه را به شكل يك ارتباط دو طرفه مطرح كرده‌اند؛ يعني بيماران با مشكلات پريودنتال شديدتر كنترل گلوكز ضعيف‌تري نسبت به ديابتيك‌هايي با لثه سالم خواهند داشت.
عفونتهاي مزمني همچون بيماريهاي لثه‌اي احتمالاً باعث تحريك واسطه‌هاي پيش‌التهابي و ساخته شدن محصولات نهايي بيشتر حاصل از اكسيداسيون گلوكز اضافي ميشوند. از اين‌رو احتمالاً درمان بيماريهاي لثه‌اي باعث كنترل راحت‌تر سطح گلوكز خون خواهد شد. يك مطالعه روي 113 بيمار مبتلا به بيماري لثه‌اي و ديابت نوع دو نشان داده است كه درمان بيماري لثه‌اي با جرم‌گيري و تجويز آنتي‌بيوتيك داكسي سايكلين باعث كاهش عوارض بيماران ميشود.
مطالعات متعددي وجود دارد كه نشان ميدهد بيماريهاي پريودنتال ميتواند باعث اثرات سيستميكي همچون آترواسكلروزيس، بيماريهاي ريوي مانند پنوموني و ناهنجاري‌هاي انسدادي مزمن شود.
در هر حال وارد كردن معاينات و درمانهاي لثه‌اي در برنامه‌هاي پيشگيرانه و بهداشتي عمومي لازم به نظر ميرسد و افراد جامعه نه تنها براي حفظ دندانهاي طبيعي خود بلكه جهت بهبود سلامت كلي بايد مراقبتهاي بهداشت دهان و دندان را جدي بگيرند. انجام مطالعات گسترده‌تر، آينده‌نگر و مداخله‌گر براي تعيين ميزان اين رابطه ضروري است.
اثرات چاي در برطرف کردن بوي بد دهان
اثرات چاي در برطرف کردن بوي بد دهان
يک فنجان چاي روح و روان را گرم کرده ، نفس شما را تازه کرده و حتي با عفونت ها مقابله مي کند . اخيراً در دو مطالعه اثرات مفيد چاي بر روي سلامتي نشان داده شده است .
در مطالعه اول عصاره چاي سبز با انواع متعدد و مختلف باکتريها از جمله انواعي که باعث گلودرد و فساد دندان مي شوند مخلوط شد و مشخص شد که چاي سبز رشد باکتريها را مهار مي کند .
در حقيقت همين مطالعه نشان داد که چاي سبز همچنين با از بين بردن باکتريها به خميردندان و دهان شويه کمک مي کند تا بر ضد ويروس ها عمل کنند . خميردندان يا دهان شويه به تنهائي اثر کمي در مقابله با ويروس ها دارد ولي با افزودن عصاره چاي سبز باکتريها تقريباً نابود مي شوند و سپس خميردندان قادر به مقابله با ويروس ها خواهد بود .
ماده مفيد و موثر موجود در چاي چيست؟
چاي داراي انواع پلي فنل است که آنتي اکسيدانهائي هستند که سلولهاي انسان را از صدمه محافظت مي کنند . فلاونيدها گروهي از پلي فنل ها هستند که بطور طبيعي در چاي وجود دارند . به نظر مي رسد سطوح بالاي اين پلي فنل ها در بدن مي تواند علاوه بر ويروسها با سرطانهاي لوزالمعده ، کولون ، مثانه ، پروستات و سينه نيز مقابله کند .
در مطالعه دوم ، يعني مطالعه در مورد بوي بد دهان عصاره هاي چاي سياه با سه گونه باکتري که عامل بوي بد دهان هستند در ظروف آزمايشگاهي براي ۴۸ ساعت ترکيب شد . نتايج حاصله با ظرف حاوي فقط باکتري مقايسه شد .
در تمام موارد پلي فنل هاي چاي رشد باکتريها را تا ۳۰ درصد کاهش داده و توليد ترکيباتي که باعث بوي بد دهان مي شوند را کم کردند .
اين مطالعه نشان داد که شستشوي دهان با چاي سياه مانع تشکيل پلاک شده و اسيدهائي را که باعث تخريب دندان مي شوند از بين مي برند .
علاوه بر مهار رشد عوامل بيماريزا در دهان ،چاي سياه و پلي فنل هاي آن با کاهش ترکيبات موجد بوي بد دهان به سلامت دهان کمک مي کنند
نحوه پيشگيري از بروز پوسيدگي دندان در سنين مدرسه ( ۱۲-۶ ساله )
نحوه پيشگيري از بروز پوسيدگي دندان در سنين مدرسه ( ۱۲-۶ ساله )
پوسيدگي دندان
در سن مدرسه پوسيدگي دندانها بسيار شايع بوده و مربيان در پيشگيري از بروز آن نقش بسيار مهمي دارند ، حفظ و مراقبت از دندانها ضامن تغذيه مناسب و رشد طبيعي کودک خواهد بود .
پوسيدگي دندانها فرايندي است که با سه عامل اصلي زير در ارتباط مي باشد :
الف - ضخامت مواد در تماس با دندانها
ب - مواد قندي دريافتي در رژيم غذايي
ج - باکتريهاي اختصاصي دهاني
با از بين رفتن ميناي دندان که در نتيجه فعاليت باکتريها در اثر تخمير مواد قندي رخ مي دهد به تدريج لکه هاي سفيد رنگي به وجود آمده که در نهايت به فقدان پيشرونده بافت دندان و ايجاد پوسيدگي در آن مي انجامد .
جهت پيشگيري از پوسيدگي و فساد دندان موارد زير پيشنهاد مي گردد :
۱ - شستشوي مرتب دهان پس از هر وعده غذا خوردن
۲ - استفاده از خميردندان مناسب
۳ - مسواک زدن به روش صحيح پس از هر وعده غذا
۴ - استفاده از غذاهاي دريايي
۵ - استفاده از آب لوله کشي بهداشتي
۶ - استفاده متناوب از آب هاي معدني سالم
۷ - خودداري از مصرف غذاهاي گرم و سرد بطور همزمان
۸ - اجتناب از نوشيدن مايعات سرد به دنبال مواد غذايي گرم
۹ - مراجعه به دندان پزشک هر ۶ ماه يکبار
استفاده از مواد غذائي مناسب
- به اولياء محترم توصيه مي شود که به کودک خود در هنگام رفتن به مدرسه يک عدد ميوه پوست نکنده بدهند .
- يک ليوان شير در غذاي کودک بگنجانند .
- قبل از رفتن به مدرسه به کودک صبحانه کامل بدهند .
- مواد غذايي از نظر بهداشتي با نظارت مسئولين استفاده شود .
- به کودکان بياموزيد قبل از صرف غذا دستهاي خود را با صابون و آب جاري بشويند .
- در مدرسه هر کودکي ليوان و قاشق مخصوص خود را همراه داشته باشد .
