◄◄ روش های نوین مطالعه ►►
*به نام خالق زیبایی ها*
*روش های نوین و صحیح مطالعه*
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
با سلام اول از جنابMohammad مدیر انجمن موضوعات علمی تشکر میکنم که اجازه ایجاد چنین تاپیکی به بنده دادند.
قبل از ایجاد پست لطفا قوانین تاپیک رو مطالعه فرمایید:
1- اگر سوالی در مورد روش های مطالعه دارید لطفا سوالاتتون رو واضح بپرسید!
2- در مورد دیگر موضوعاتی که به موضوع این تاپیک مربوط نمیشه لطفا بحث نکنید!
3- از ایجاد چندین باره سوال خود بپرهیزید!
4- جا نماند از ارسال اسپم خودداری کنید!
( اگر قوانین جدیدی وجود داشته باشه و یا جا مونده باشه بعدا اضافه خواهد شد )
امیدوارم با رعایت قوانین انجمن و تاپیک در بهتر شدن تاپیک کمک کنید ، با تشکر،مهران:11:
================================================== =============
*روش های نوین و صحیح مطالعه*
مقدمه :
امروزه بیشتر کسانی که با کتاب سروکار دارند شیوه درست مطالعه را نمیدانند و این امر موجب می شود که خواننده نتواند کتاب مورد نظر را به خوبی در یابد! روش های نوین مطالعه برای این نوع افراد بسیار مفید و لازم خواهد بود! و با رعایت عوامل آن به راه های درستی خواهید رسید! برای اینکه میزان یادگیری افزایش یابد پیش از هرچیز باید مطالعه ای فعال و پویا داشت .برای داشتن مطالعه ای صحیح،باید نکات مهم مطلب هنگام خواندن نوشته شوند تا به هنگام مرور مطالب، مجبور به خواندن کل مطالب نباشید و در مدت زمانی کوتاه ازروی یادداشتهای نوشته شده مطالب را مرور کنید .مطالعه بدون یادداشت برداری یک علت مهم فراموشی مطالب می باشد.
این روش ها عبارتند از :
۱-خواندن بدون نت برداری :روش نادرستی برای مطالعه است . زیرا در هنگام مطالعه بایستی از تمام حواس خود برای درک صحیح مطالب استفاده نمود. باید با چشمان خود مطالب را بخواند، باید در مواقعی مطالب را با صدای بلند ادا کنید و نکات مهم آن را یادداشت کنید تا هم با مطالب مورد مطالعه درگیر شوید و حضوری فعال در یادگیری داشته باشید و هم در مواقع مورد نیاز ، به خصوص قبل از امتحان ، بتوانید از روی نوشته ها مرور کنید . با این کار می توانید راحت و سریع مطالب مهم را مجددا” به خاطر بسپارید .
۲- خط کشیدن زیر نکات مهم : این روش نسبت به روش قبلی بهتر است اما روش کاملی برای مطالعه نمی باشد زیرا افراد بجای آنکه بروی یادگیری و درک مطالب تمرکز داشته باشند، ذهنشان معطوف به خط کشیدن زیر نکات مهم می شود . روش صحیح خط کشیدن زیر نکات مهم این است که در ابتدا مطالب را بخوانند و مفهوم را کاملا” درک کنند و سپس زیر نکات مهم را خط بکشند نه آنکه در کتاب بدنبال نکات مهم بگردند تا زیر آن را خط بکشند .
۳- حاشیه نویسی : این روش به سبت دو روش قبلی بهتر می باشد اما روشی کامل برای درک عمیق مطالب و خواندن کتب درسی نیست .
۴- خلاصه نویسی : در این روش شما مطالب را میخوانید و آنچه را که از آن درک کرده اید را به طور خلاصه یادداشت می کنید . این روش برای مطالعه مناسب است زیرا ابتدا مطالب را درک می کنید و بعد آنها را یادداشت می کنید.
۵- کلید برداری : روشی مناسب و خوب برای یادگیری مطالب مهم است . در این روش شما پس از خواندن و درک مطالب ، نکات مهم را به شکل کلمات کلیدی یادداشت می کنید و کلمه کلیدی یعنی :کوتاهترین، راحتترین ،بهترین وپرمعنی ترین کلمه ای است که با دیدن آن، مفهوم جمله را به خاطر می آورید.
۶- خلاقیت و طرح شبکه ای مغز: بهترین روش یادگیری به ویژه برای یادگیری مطالب درسی می باش .در این روش شما مطالب را میخوانید پس از درک امل آنها نکات مهم را به زبان خودتان و شکل کلمات کلیدی یادداشت می کنید و سپس کلمات کلیدی را بروی طرح شبکه ای مغز می نویسد ( در واقع نوشته های خود را به بهترین شکل ممکن سازماندهی می کنید و نکات اصلی و فرعی را مشخص می کنید)تا در دفعات بعد به جای دوباره خوانی کتاب ، فقط به طرح شبکه ای مراجعه می کنید وبا دیدن کلمات کلیدی نوشته شده بروی طرح شبکه ای مغز ، آنها را به راحتی مرور کنید . این روش بازده مطالعه را افزایش میدهد.
چند توصیه مهم در فراگیری و مطالعه
۱- حداکثر زمانی که افراد می توانند فکر خود را بروی موضوعی متمرکز کنند ۳۰ دقیقه می باشد ، پس از آن باید در حدود ۱۰ الی ۱۵ دقیقه استراحت نمود سپس دوباره شروع به مطالعه کرد.
۲- قبل از مطالعه از خوردن غذاهای چرب و سنگین خودداری کنید. و تا چند ساعت بعد از خوردن غذا مطالعه را شروع کنیدزیرا بعد از خوردن غذای سنگین خون رسانی به مغز کاهش می یابد زیرا بیشتر جریان خون متوجه دستگاه گوارش می شود تا به هضم و جذب غذا کمک کند و بنابرای از قدرت تفکر و تمرکز کاسته می شود .قبل از مطالعه از مصرف الکل و دارو پرهیز کنید. غذاهای آردی مانند نان و مواد قندی قدرت ادراک و تمرکز را کم می کنند .نوشابه های گازدار نیز همینگونه می باشند
روش صحیح مطالعه ،دارای چهار مزیت عمده می باشد:
۱- کاهش مدت زمان مطالعه
۲- افزایش میزان یادگیری
۳- نگهداری مطالب در حافظه در طولانی مدت
۴- سهولت در بخاطر سپاری اطلاعات
================================================== =============
یادگیری و یادآوری به موقع حاصل مطالعه بیش از اندازه نیست. بلکه صحیح خوانی فرد را در یادگیری و یادآوری یاری میکند. مطالعه بیشتر و موثر با به کار گرفتن شیوههای مطالعه حاصل میشود. (هر چه بیشتر مطالعه شود روشهای بهتری در مطالعه به دست میآید و به کتابها و منابع زیادتری دسترسی پیدا میشود.عادت به مطالعه صحیح یک امر اکتسابی است یعنی همانطور که یک انسان خواندن و نوشتن را یاد میگیرد میتواند راه صحیح مطالعه کردن را هم یاد بگیرد. متناسب با هدفی که فرد از مطالعه دارد و حتی به تناسب محتوا و نوع مطلب روشهای مختلفی در مطالعه کردن وجود دار د. این روشها عبارتند از:
روشهای سریع خوانی یا عبارت خوانی :
روشی را گویند که به چشم عادت میدهد تا به جای توقف بر روی یکایک کلمات تمرکز بر روی گروه کلمات انجام گیرد. در این صورت میدان دید وسیعتر میگردد و چشم حرکت سریعتری خواهد داشت، در نتیجه با نگاه کردن به سطور متوجه مجموعههای بزرگتری از کلمات و عبارات که حاوی معانی بیشتری هستند میشویم. با تمرین این روش هر دانش آموز معانی و مفاهیم مطالب خواندنی را با حرکت کند چشم از کلمهای به کلمه دیگر هدر نمیدهد. به طور مثال از کتابهای ساده شروع تا به کتابهای عمیق و حجیم برسد.
1- روش اجمالی:
هدف از این روش دست یافتن به نکات و مطالب مهم کتاب در یک زمان کوتاه و با سرعت زیاد است تا بتوان یک آشنایی کلی نسبت به نوشته به دست آورد. در این روش از جزئیات صرف نظر میگردد، به عناوین، جداول و نمودارها توجه میشود و به کلماتی که با حروف درشت یا کج نوشته شده دقت بیشتری میگردد.
در مطالعه اجمالی در پی آن است که بداند:
1- چرا این کتاب نوشته شده است؟
2- مؤلف را از لحاظ سابقه، تجربه و سبک نوشتن بشناسد.
3- اهمیت مطالب و نکات مهم را دریابد.
4- دشواری و سادگی مطالب چگونه است؟
5- وقت لازم جهت مطالعه را حدس بزند.
2- روش دقیق خوانی:
هدف از به کار گرفتن این روش، درک کامل مطالب خوانده شده و نگهداری آنها به طریق منظم و منطقی در حافظه است که یادآوری و بازشناسی مطالب برای استفاده های بعدی میسر باشد. دقیق خوانی را به روشی گفته میشود که مطالعه کننده در هنگام مطالعه به حاشیه نویسی و علامت گذاری بپردازد. نکات مهم با دایره یا با خط کشیدن مشخص میشود و در مواردی هم خلاصه نویسی انجام میگیرد.
آیا به نظر شما برای یادگرفتن درسی باید چندین بار آن را خواند؟
آیا تا به حال از دانش آموز خود شنیدهاید که شکایت کنند و بگویند چند بار یک مطلب را میخوانند ولی یاد نمیگیرند یا زمان امتحان با اینکه آن مطلب را چند بار خواندهاند، توانایی پاسخگویی کامل به پرسش را ندارند یا این که پرسش برایشان آشنا است ولی پاسخ آن را به خاطر نمیآورند. دانش آموزانی هستند که با خواندن زیاد، در یادگیری مطالب ضعف دارند و در مقابلشان هم دانش آموزانی دیده میشوند که با یکی، دو بار خواندن تسلط کامل بر روی درس را پیدا میکنند.
برای یادگیری نیاز به تکرار بیش از حد مطالب نیست بلکه باید شیوه صحیح مطالعه کردن را فراگرفت.
با فرا گرفتن شیوه صحیح مطالعه کردن است که میتوان زمان مطالعه راکاهش داد و میزان یادگیری را بالا برد. در این صورت مدت نگهداری مطالب درحافظه طولانیتر میشود. این نکتهای است که کلیه دانش آموزان به خصوص کنکوریها باید به آن توجه داشته باشند. دانش آموزانی که برای کنکور آماده میشوند باید زمان مطالعه خود را به حداقل برسانند. نحوه مطالعه کردن در دانش آموزان متفاوت است و روشهای گوناگونی وجود دارد، روشهایی که درگذشته بوده و روشهای نوین که کاربرد آن تأثیر بسیار زیادی در یادگیری دارد ما در اینجا این شیوه ها ر ا به اختصار بیان می کنیم:
یک روش نوشتن نکات مهم درس در هنگام مطالعه است. یادداشت برداری از مطالب یکی از عواملی است که میتواند در یادگیری موثرباشد و مدت زمان یادگیری را کاهش دهد در این صورت هنگام مطالعهی مجدد فقط نکات مهم یادداشت شده مطالعه میشود و نیاز به خواندن مجدد کل کتاب نخواهد بود.
در روش دیگر افراد هنگام خواندن دروس، زیر نکات مهم را خط میکشند و برای این کار از انواع ماژیکها استفاده میکنند تا در هنگام مرور، آن مطلب جلب توجه کند البته این روش زمانی موثراست که ابتدا مطلب خوانده و مفهوم آن کاملا درک شود سپس زیر نکات مهم خط کشیده شود زیرا در غیر این صورت افراد در هنگام خواندن مطالب تمرکز نداشته و توجهشان به خطهایی که زیرمطلب کشیده اند جلب میشود.
روش دیگری که میتوان از آن یاد کرد روش حاشیه نویسی است که باید مطالب را خواند و نکات مهم را در حاشیه کتاب نوشت تا در دفعات مراجعه بتوان آنها را مرور کرد.البته این روش برای خواندن مطالبی که اهمیت چندانی ندارند و خواندن آنها باعث اتلاف وقت میشود، مناسب است.
روش دیگر که جزو بهترین شیوه های مطالعه است روش کلید برداری یا کلمه کلیدی است، در این روش یک مفهوم خوانده میشود و سپس بعد از درک آن یک کلمه کوتاه و پرمعنا که تداعی کننده آن مطلب است انتخاب، سپس جایگزین آن میگردد. استفاده از کلمه کلیدی نسبت به روشهای دیگر مناسبتر و کاملتر است. کلمه کلیدی کلمهای است که با دیدن آن معنی و مفهوم جمله در ذهن تداعی میشود. حتما هم نباید کلمات کلیدی عین جمله باشند بلکه میتوان کلمهای را برای آن انتخاب کرد که جدای مطالب باشد ولی بتوان به گونهای به آن ربط داد. به طور مثال برا ی به خاطر سپردن کتابهای نظامی گنجوی که شامل (مخزن الاسرار، لیلی و مجنون، خسرو و شیرین، هفت پیکر و اسکندرنامه) است، کلمه کلیدی برای آن کلمه ملخها رامیتوان انتخاب کرد.
روش دیگری که از مؤثرترین روشها به شمار می‌رود، به کارگیری طرح شبکه ذهنی یا ایجاد یک طرحواره ذهنی است. بهترین شیوه برای به خاطر سپردن، درک و فهمیدن مطالب، سازماندهی و دسته بندی آنهاست. بنابراین در هنگام مطالعه یک مبحث در ابتدا باید موضوع مشخص شود بعد نکات اصلی و سپس نکات فرعی شناسایی گردد. اگر اطلاعات را به صورت شبکهای درآوریم و آن را سازماندهی کنیم، در به یادآوری اطلاعات سرعت عمل بیشتری خواهیم داشت. به جای اینکه کلمات کلیدی را پشت سر هم بیاوریم میتوانیم آنها را از طریق طرح شبکهی ذهنی خود گسترش دهیم و همچنین به صورت شبکهای ترسیم نماییم. مطالب باید خوانده شود و پس از درک کامل آن مشخص شود که چند نکته اصلی در آن وجود دارد. نکات اصلی شامل سر فصلهای مهم درس و موضوع اصلی درس میباشد. سپس آنها را به صورت شبکه مشخص میکنیم.
مانند :
- طرح کلی --------> نکات اصلی -------->نکات فرعی
می توان از شکلهای مختلف و رنگهای متنوع استفاده کرد. البته بایستی اشکال سه مرحله متفاوت باشند. هر قدر اشکال به کار رفته برای کلمات کلیدی متنوعترباشد به خاطرسپاری و یادآوری مطالب راحتترخواهد بود. برای ارتباط این اشکال و خانهها از میتوان از فلشها و اشکال متنوع استفاده کرد. به این ترتیب مفاهیم خانهها به هم ربط داده میشوند.
================================================== =============
*روشهای نوین مطالعه برای دانش آموزان عزیز*
1- مشخص کردن موضوع و طرح کلی و چارچوب درس
۲- ميز و صندلي مناسب از لوازم اساسي مطالعه است : بهترين وضعيت براي درس خواندن نشستن پشت ميز مطالعه مي باشد و بدترين وضعيت حالت درازکش است ، چرا که در اين وضعيت سريع حالت خواب آلودگي و چرت زدن به فرد دست داده و بازده مطالعه کاهش مي يابد . در طرز نشستن روي صندلي بايد مراقب بود که خم کردن سر و تن عادت نشود . ارتفاع ميز بايد چنان باشد که بتوانيد به راحتي و بدون قوز کردن ، پشت آن بنشينيد و در ضمن کف پاهايتان روي زمين باشد وسعت سطح ميز بايد به اندازه کافي باشد تا بتوان کليه وسايل و کتابهاي مربوط به يک موضوع را در روي آن گستراند . آنچه را که براي مطالعه لازم نيست از روي ميز دور کنيد اگر قرار است با شخص ديگري در يک اطاق مطالعه کنيد ، ميزها را طوري قرار دهيد که به هنگام مطالعه پشتتان به يکديگر باشد . و هنگام بحث باهم مقابل هم بنشينيد .
فضاي اطراف و ديوارها بايد به گونه اي باشد که شما را به مطالعه تشويق کند نه اينکه باعث حواس پرتي و برهم خوردن تمرکز شما شود. عکسها و نوشته هاي روي ديوارها مي تواند بدقت انتخاب شود تا به اين هدف برسيم .
اگر فکر مي کنيد با صداي راديو ويا ضبط مطالعه را بهتر مي فهميد و از خواب آلودگي شما جلوگيري به عمل مي آورد بدانيد که اين فقط تلقيني بي مورد و يک عادت نادرست است . توجه داشته باشيد که اگر به بهترين حالتها عادت کنيد موفقيت شما بيشتر خواهد شد .
3- حتي الامکان ساعت معيني از روز را براي مطالعه يک درس بخصوص تعيين کنيد: عادت انديشيدن يک موضوع در هر روز و در ساعت معين سبب آمادگي ذهني در آن ساعت مي شود ، و آمادگي ذهني باعث تمرکز حواس مي گردد.
4- سعي کنيد در محيطي کاملاً آرام به مطالعه مشغول شويد : بايد تا حد امکان از تداخل در امر يادگيري بکاهيد وقتي راديو و يا تلوزيون روشن باشد نمي توانيد با موفقيت مطالعه کنيد . اگر برنامه اي است که حتماً بايد ببينيد يا بشنويد سعي کنيد در آن زمان درس نخوانيد چرا که دريک زمان واحد نمي توان به بيش از يک موضوع توجه کرد .
5- بلافاصله بعد از صرف غذاي سنگين از مطالعة جدي اجتناب کنيد: صرف غذا بخصوص غذاهاي سنگين و پرحجم موجب فعاليت بيشتر دستگاه گوارش بدن شده و به همين دليل حجم خون بيشتر به اين قسمت از بدن گسيل خواهد شد و چون ميزان حجم خون نيز در بدن محدود است ، به همين دليل است که پس از خوردن غذا احتياج به استراحت و خواب را در خود احساس ميکنيد . براين اساس مغز انسان نيز در اين مواقع نسبت به اوقات ديگر خون کمتري دريافت مي کند و آمادگي کمتري به کار فکري خواهد داشت.
۶- به محض حضور در مکان مطالعه ،فقط به کار مطالعه بپردازيد:براي شروع به کار وسواس به خرج ندهيد فوراً شروع کنيد هر فکر مزاحمي که به مغزتان رسيد با قاطعيت آن را دور کرده و اجازه ندهيد تا پايان ساعت مطالعه باز گردد . به خود بقبولانيد که آدم با اراده اي هستيد ، اول مطالعه و بعد .........
7- وقت را بايد غنيمت شمرد:حداکثر استفاده را از وقت کنيد براي اين منظور بايد هر شاگردي به نظم و ترتيب عادت کند و براي مطالعه به طور روزانه يا هفتگي برنامه مرتبي داشته باشد يکي از عاقلانه ترين و در عين حال مشکل ترين قوانين مطالعه ، طراحي برنامة منظم و بکارگرفتن آن است . مشکل بودن اين کار از اين نظر است که علاوه بر وسوسه ها و مزاحمت هاي گوناگون اغلب وقفه ها و فاصله هاي ناخواسته نيز ايجاد مي گردد با وجود اين ، اگر واقعاً علاقه به خوب تحصيل کردن و مطالعه درست داريد
با برنامه ريزي مطالعه کنيد .
8- ضمن مطالعه «يادداشت» برداريد.: و براي يادداشت برداشتن طرحي داشته باشيد . انديشه ها و مفاهيم را براساس اهميت آنها مرتب کنيد مفاهيم اصلي را ابتدا بياوريد و سپس جزئيات مربوط به آن را جلوي آن يادداشت کنيد . مختصر و مفيد ، يعني تنها نکات اصلي را بنويسيد .
9- به اندازه کافي وقت صرف مطالعه کنيد : قاعده کلي اين است که در قبال هر يک ساعت درس کلاسي دو ساعت مطالعه و حل تمرين لازم است . مثلاً اگر درسي مستلزم سه ساعت حضور در کلاس است بايد لااقل هفته اي شش ساعت نيز صرف مطالعة آن درس شود .
۱۰- سعي کنيد يک پيش آگاهي در مورد دروس داشته باشيد: خلاصه وار به صورت کلي و اجمالي يک روخواني از مبحث جديد را داشته باشيد و به فصلهايي که قرار است تدريس شود يک نظر اجمالي داشته و اطلاعات جزئي را بدست آوريد . اين راه باعث مي شود مطلبي که در کلاس درس بيان مي گردد در ذهن شما معني و مفهوم بيشتري يابد .
11- پيشنهاد مي شود براي مطالعه دروس حفظي از روش «بررسي و زمينه يابي» استفاده کنيد که شامل مراحل زير است :
بررسي : به عنوانهاي يک فصل براي دستيابي به نکات اصلي نگاه کنيد و اگر خلاصه نهايي وجود دارد آن را بخوانيد .
سؤال : نخستين عنوانها را به صورت سؤال در آوريد سعي کنيد درسي را که مطالعه مي کنيد با ديد چگونگي «طرح سؤال» از آن مطالعه کنيد .
خواندن : براي جواب دادن به سؤال مطالب لازم را مطالعه کنيد .
از برخواني : به مطالب نگاه کنيد و به سؤال پاسخ دهيد بهتر است عبارات کليدي را ياد داشت کنيد .
12- مطالب حفظي را پيش خود تکرار کنيد : اين تکرار و از برخواني نشان مي دهد که در کجا احتياج بيشتري به مطالعه هست د رهنگام از بر گفتن واژه هاي کتاب طوطي وار تکرار نکنيد ، ابتدا مطالب را بفهميد زيرا اگر مطالب را فهميده باشيد به راحتي مي توانيد با جملات خود مقصود را بيان کنيد . اگر ديديد هنگام شرح دادن مطالب نمي توانيد از عبارات کتاب يا مثال هايي که معلم زده است خارج شويد معلوم مي شود که آن موضوع را خوب نفهميده ايد و بايد وقت بيشتري صرف مطالعه آن کنيد .
13- عادت کنيد هر مطلبي را با حضور ذهن و تمرکز فرا گيريد: تمرکز به قدري مهم است که بدون تقويت آن مطالعه شما کاملاً بيهوده و بي نتيجه خواهد بود بنابراين آن را سر سري نگريد و سعي کنيد حتماً آن را در خود ايجاد کنيد و قوت بخشيد . اما اين که در زمان مطالعه مدام در اين فکر باشيد که تمرکز خود را از دست ندهيد بيشتر سبب سردرگم شدن خواهد شد . وجود يک وضعيت جسمي و رواني مناسب نيز براي اين امر بسيار ضروري است . روشن است اگر شما خواب آلوده باشيدو يا از لحاظ رواني در وضعيت نامناسب بسر بريد قادر نخواهيد بود که در هنگام مطالعه تمرکز داشته باشيد .
14- در هنگام مطالعه زير کلمات کليدي و مهم خط بکشيد : و جملات مهم را با علامت (P) در حاشيه صفحه در کنار مطلب ، مشخص کنيد خط کشي و علامت گذاري تمامي مطلب مورد مطالعه به آن اهميت يکساني مي بخشد ، و نه تنها باعث يادگيري بيشتر نمي شود بلکه تمرکز حواس را نيز به هم مي زند .
15- صفحات درس را جلوي چشم خود تجسم کنيد: اين واقعيت به خوبي ثابت شده است که اگر صفحه يا صفحاتي از کتاب يا جزوه اي را چندين با بخوانيم نه تنها با موضوع آشنا مي شويم ، بلکه کلمات چاپ شده درکتاب را هم مي بينيم به عبارتي در جلوي چشم مجسم مي کنيم اين عادت را در خود پرورش دهيد خصوصاً در مورد منحني ها ، اشکال ، تصاوير و يا هر نوع شکلي که به عنوان کمک در درک و فهم بهتر مطلب از آنها استفاده شده است بنابراين سعي کنيد با ذهني هوشيار، دليل هاي مربوط به موضوع را بفهميد و صفحات درسي مربوط به آن را نيز در جلوي چشم خود تجسم کنيد .
16- تحقيقات نشان مي دهد حافظه ما 10% از چيزي که مي خوانيم 20% از چيزي که مي شنويم 30% از چيزي که مي بينيم 50% از چيزي که مي بينيم و مي شنويم 80% از چيزي که مي گوئيم 90% از چيزي که همزمان مي گوئيم و انجام مي دهيم ، ثبت مي کند . به همين خاطر است که وقتي تمريني را خود انجام مي دهيم ( حل مي کنيم) و يا آزمايش را عملاً انجام مي دهيم بهتر به ذهنمان سپرده مي شود و دير تر فراموش مي کنيم . اين امر در دروسي مانند رياضي و فيزيک اهميت ويژه اي مي يابد . براي اين منظور لازم است در اين درس هاپس از مطالعه و تکرار مطالب خواندني اوليه به مرور مثالهاي حل شده معلم بپردازيم بعد خودمان آنها را حل کنيم و به حل مسائل مشابه که داراي جواب است بپردازيم و درستي جواب خود را بررسي کنيم پس از اطمينان يافتن در مورد کسب مهارت لازم د رآن مبحث به حل تست در زمان کوتاه بپردازيم .
۱۷- اگر در يادگيري مطالب درسي با مشکل روبرو هستيم بايدبه دنبال علت آن بگرديم: و بعد از شناسايي آن در جهت رفع آن اقدام لازم را انجام دهيم علت هاي عمده ضعف در يادگيري را مي توان در موارد زير خلاصه کرد :
نداشتن هدف در يادگيري : نداشتن هدف مشخص و روشن و قابل دسترسي ، علاقه و ميل به يادگيري را در شخص از بين مي برد
فقدان انگيزه کافي: فرآيند يادگيري به انگيزه ميل و رغبت کافي براي مطالعه دروس نيازمند است فقدان انگيزه کافي به هر دليل يک مانع جدي براي يادگيري مي باشد .
عدم توجه و دقت کافي : بسياري از کارشناسان تعليم و تربيت ، بي توجهي و بي دقتي را مهمترين علت ياد نگرفتن مي دانند و به طور کلي هرچه بيشتر به چيزي توجه کنيم بهتر آن را درک مي کنيم . بي توجهي يادگيرنده گاهي مربوط به عوامل دروني ( اضطراب ، خستگي ، گرسنگي ، درد، نگراني ، افسردگي ، تخيلات و .... است) و در بعضي مواقع هم مربوط به عوامل بروني (رويدادهاي محيط مطالعه در هنگام مطالعه در خانه و مدرسه ، صداي تلوزيون و ......) مي باشد .
نداشتن معلومات پايه براي يادگيري : اين امر بخصوص در مرور دروس رياضي ، فيزيک ، شيمي، و علوم حائز اهميت است . دانش آموزي که معلومات اوليه و پيش نياز را نمي داند ، بالتبع نمي تواند مطالب پيچيده تر که بر اساس آن معلومات پايه و اوليه است درک کند .
وجود مشکلات عاطفي و هيجاني :دانش آموزي که اعتماد به نفس ندارد و مي ترسد که مورد تمسخر همسالانش قرار گيرد و آرامش و شرايط مناسب عاطفي را براي يادگرفتن ندارد ، ترس از شکست ، نداشتن اعتماد به نفس ، ترس از تمسخر يا مورد تنبيه قرار گرفتن و اضطراب شديد از جمله مهمترين عوامل مؤثر در عقب ماندگي تحصيلي دانش آموزان است.
18- در هنگام مطالعه و پس از آن به کار خود و نتيجه آن اميدوار باشيد : سعي کنيد روحيه خود را در بالاترين حدممکن و هميشه شارژ نگهداريد . از پيشرفت مطالعه خود لذت ببريد و انرژي مثبت ايجاد شده را در خود تقويت کنيد . به کمبودها و کاستي ها حساس باشيد و سعي کنيد آنها را در اسرع وقت از بين ببريد.
================================================== =============
بروز رسانی قبلی : 90/4/22
آخرین بروز رسانی : 90/4/26
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
منابع :
سایت علمی رشد
ویکی پدیا
تبیان
پیوند-معلم ( کتاب )
با تشکر ، مهران:11:
روشهای نوین مطالعه - بخش اول
*روشهای نوین مطالعه بخش اول*
مقدمه
آیا می دانید زمان تحصیلات کلاسیک شما تا زمانی که موفق به اخذ دیپلم می شوید چیزی در حدود 22000 ساعت است اما در این مدت مدید ، حتی 1 ساعت هم آموزش "درست درس خواندن" را نمی بینید ؟
مگر نه این است که برای کار با هر وسیله ای که با آن سر و کار دارید باید آموزش ببینید ، بنابر این حرفه دانش آموزی و دانش پژوهی نیز از این قاعده مستثنی نیست ؟سعی بر این خواهد بود که یک راهکار عملی پیش روی شما قرار دهیمتا بتوانید با بکارگیری این دستور العمل ها از زندگی خود شاهکاری بسازید و روز به روز موفقیت خویش را استحکام بیشتری ببخشید . اگر در انتظار موفقیت هستید به شما می گویم که در خواب و خیال به سر می برید ، باید به سوی موفقیت مانند عقاب پرواز کردنه اینکه منتظر باشیم موفقیت روزی به سراغ ما بیاید .
موفقیت به پیش رفتن است نه به نقطه پایان رسیدن .
از ابتدا متذکر شوم چهره ای که از افراد موفق در جامعه ترسیم می شود همواره با نوعی افسانه توام است و به همین سبس دیگران فکر می کنند اینها "نوابغ" روزگار هستند و رسیدن به جایگاه ایشان برای همگان میسر نیست ولی به جرات می توان گفت :
موفقیت مختص افراد خاصی نیست و شما هم می توانید موفق باشید
حتما می پرسید چگونه ؟ چرا ؟ اول باید تکلیفم را با شما روشن کنم ، شما می خواهید موفق باشید یا نه ؟ جواب خواهید داد این چه سوالی است دیگر ، معلوم است که می خواهم موفق شوم ولی من می گویم اگر تاکنون به اندازه کافی موفق نبوده اید شاید یک دلیلش این باشد که به مقدار کافی از خود نخواستید که موفق باشید.
این جواب من ساده انگارانه تلقی نشود ، زیرا در زندگی جویای هر چیز که باشید به آن می رسید "اگر بخواهید ، می شود" کافی است بر خواستن خود اصرار بورزید و تمام تلاش خود را مطعوف رسیدن به این موفقیت کنید ، یادتان باشد که فرهاد به خاطر شیرین کوهی را شکافت .
علم طراحی و مهندسی ذهن ، NLP "برنامه ریزی عصبی-کلامی" ثابت کرده است که همه انسانها به طور معمول دارای یک سیستم عصبی می باشند و تفاوت افراد و در نحوه برنامه ریزی این سیستم است .
آنهایی که در زندگی سوالهای "خوب" از خودشان می پرسند همیشه به نتایج خوب دست پیدا می کنند و در لحظه تصمیم گیری است که سرنوشت انسان ها رقم می خورد . اینک شما سر یک دوراهی قرار گرفته اید ، تصمیمی که اکنون خواهید گرفت شاید یکی از سه تصمیم مهم زندگیتان باشد . به من بگویید آیا می خواهید انقلابی در زندگی خود ایجاد کنید و شاهد یک معجزه در زندگی خود باشید ؟
آشنایی با ضمیر ناخود آگاه
زیگموند فروید ، روانشناس اتریشی ثابت کرد اعمال و افعال ما متاثر از شعور باطنی یا همان ضمیر نا خود آگاه است و این شعور باطنی است که عقل و شعور ظاهری را رهبری می کند ، تحقیقات فروید همچنین موید این مطلب بود که افکار ، نیات و خواسته های عقل و شعور ظاهر ، شعور باطنی را تحت تاثیر قرار داده و سپس این تاپیرات توسط شعور باطن و با تداعی ذهنی بیرون ریز شده ، عقل و شعور ضاهر را متاثر می شود .
مراتب عقل و شعور آدمی
1)شعور یا ضمیر خود آگاه : در هنگام بیداری فعال است ، اعمال ارادی را کنترل می کند
2)شعور یا ضمیر ناخود آگاه : همیشه فعال است ، کاملترین بایگانی روی زمین است
3)ابر آگاهی یا ضمیر فوق آگاه : مستقل از روند های معمول اندیشه عمل می کند
به این نکته باید توجه داشت که 90% آگاهی ما به عهده ضمیر ناخود آگاه است و بسیاری از تجارب و احساسات ما به صورت درونی ایجاد می شوند . مثلا احساسات دو نفر در مقابل یک چیز تفاوت می کند. مانند حرف زدن در یک جمع ، یک نفر از اینکه در میان جمع صحبت کند به هیجان آمده و شور و حرارت میابد اما دیگری از حرف زدن در جمع خودداری می کند .
سه نکته مهم در خود تلقینی
1
) ریلکس شدن
2) تمرکز فکر
3) قدرت تخیل و تجسم
باید یک تصمیم ارادی "مانند قبول شدن در کنکور" را با تصور و تجسم در ذهن خود مرور کنید ، قبولی در کنکور یک هدف کلی محسوب می شود ، سعی کنید هدف خود را جزیی تر تصور کنیدمثلا شخصی که دوست دارد در آینده یک مهندس کامپیوتر شود باید خود را یک مهندس کامپیوتر تصور کند و این تصور و تجسم هر چه واضحتر و متحرک تر باشد اثرش روی ضمیر ناخود آگاه بیشتر خواهد بود و ضمیر ناخود آگاه حتی زمانی که ما خواب هستیم روی این هدف تجزیه و تحلیل می کند و فرارسیدم به این هدف مهم را به عقل و شعور ظاهر صادر می کند و سیستم عصبی ما روش رسیدن به هدف را برایمان سهل تر و آسان تر و سریع تر می سازد .
تذکر :
1) تعداد دفعات تکرار بسیار مهم است . 2 بار در شبانه روز قبل و بعد از خواب بهترین زمان برای این کار است
2) در یک تمرین نباید چند موضوع مختلف را به ضمیر ناخود آگاه خود القا کنید
3) هیچ امری بدون کوشش و زحمت به نتیجه نمی رسد پس تا می توانید تمرین کنید و یادتان باشد کار نیکو کردن از پر کردن است . خود را به خصایص خوب مثل درس خواندن ، شاد بودن و ... عادت دهید و همیشه سعی کنید که بهترین باشید .
مراحل رسیدن به موفقیت نهایی
1) یک تصمیم واقعی زمانی است که از هر کار دیگری دست بکشید و فقط به آن چیزی بپردازید که قصد انجامش را دارید ، اکثر انسان ها نمی دانند که چه نیروی عظیمی در اختیار دارند و می توانند با متمرکز ساختن آن روی انجام آن هدف به موفقیت های عظیمی دست پیدا کنند . همیشه یادتان باشد «وقتی ، باید در کار باشد راهش پیدا می شود» هرگز نگویید : شاید موفق شدم ، شاید شروع به درس خواندن کردم ، از خود انتظار بالا داشته باشید ، بگویید من باید موفق شوم ، من در کنکور امسال رتبه 100 می آورم . آن وقت اگر به این امر ایمان پیدا کردید ، معجزه زندگی شما رخ داده است .
2) شور و هیجان را در زندگیتان فراگیر سازید و از زندگی یکنواخت بپرهیزید . NLP می گوید ترس چیزی است که شما آن را ایجاد می کنید ، ترس از شکست به معنی نرسیدن به پیروزی است . به خاطر داشته باشید چیزی به نام شکست وجود ندارد بلکه تنها نتایج موجودند که باید جبران شوند . ترس از موفقیت نیر باعث شکست می شود . تعجب نکنید ، بسیاری از افرادی که من می شناسم از موفقیت می ترسند!
3) الگو سازی کنید . موفقیت همیشه از خودش سرنخ هایی باقی می گذارد پس می توان رفتار سایر انسان های موفق را الگو قرار داد و به آنچه آنها رسیده اند ، دسترسی پیدا کرد . با افراد موفق معاشرت کنید زیرا به احتمال زیاد شما نظیر همان کسی خواهید شد که وقتتان را با او می گذرانید . با افراد بدبخت و بیچاره کمتر معاشرت کنید :
ز آنکه هر بدبخت و خرمن سوخته--------------------می نخواهد شمع کس افروخته
هرکه را باشد مزاج و طبع سست--------------------می نخواهد هیچ کس را تندرست
4) از خود سوال کنید . نمی توانم اهمیت سوال های خوب را برایتان وصف کنم ، آنها سرنوشت شما را رقم می زنند . اگر از زندگی خود ناراضی هستید ، علتش آنست که از خود سوالهایی پرسیده اید که شما را ناراضی ساخته است . سوال های منفی نپرسید ، سوال های مثبت و نیرو بخش بپرسید ، محال لست شکست بخورید . تمام پیشرفت های انسان از یک سوال خوب آغاز می شود
اگر در زمینه ای (مثلا موفقیت در کنکور) قصد پیشرفت دارید ، مطمئنا سوال هایی در آن زمینه وجود دارد که پاسخ آنها برایتان کارساز خواهد بود .
5) به دیگران محبت کنید
«دو قلب ارزش زیستن دارد ، قلبی که دوست بدارد و قلبی که دوستش بدارند»(بتهوون)
«اگر می خواهی خوشبخت باشی ، به خوشبختی دیگران همت کن ، زیرا آن شادی که ما به دیگران می دهیم به دل ما برمی گردد»(بتهوون)
«خوشبخت کسی است که شادی دیگران را به قدر شادی خود حس کند»(گوته)
وجودتان را منبع نور سازید و نیرویی باشید در راستای خیر . آنوقت خواهید دید که زندگی چقر شیرین و گوارا است . خود من وقتی برق شادی و امید را در چشمان زیبای سما می بینم خداوند یکتا را به پاس این خدمت شاکرم .
6) اندیشیدن و رفتار مثبت . «نیمه پر لیوان را ببینید» حسرت روز گذشته را نخورید و آینده را باید با رفتار درست امروز رقم بزنید . اگر ایمان داشته باشید ، می توانید کاری را انجام دهید و بر عکس اگر ایمان نداشته باشید نمی توانید آن را انجام دهید . در هر دو صورت درست فکر کرده اید و به همان نتایج خواهید رسید . طرز زندگی شما بستگی به فکر شما درباره ی امور دارد و این نیروی ذهنی ماست که ما را خوشبخت ، بدبخت ، فقیر و یا غنی می کند . باور کنید ما از کل توانایی هایمان استفاده نمی کنیم و به گفته ویلیام جیمس «وقتی آنچه را که هستیم با آنچه به راستی باید باشیم مقایسه می کنیم ، باید تصدیق کنیم که تنها نیمه بیداریم و فقط از یک قسمت ناچیزی از قوای ذهنی خودمان بهره مند می گردیم» .
شاید بتوانید هر کسی را گول بزنید اما خودتان را نمی توانید ، به جای تصدیق گفته های من(که اصلا احتیاجی به آن ندارم) به آن عمل کنید ، به جای اینکه به مشکلات با دیده منفی نگاه کنید ، مشکلات زندگی را مدبرانه حل کنید .(ce.mohsen : به جای لعنت فرستادن بر تاریکی ، یک شمع روشن کن ) ما معمولا هنگامی که با مشکلی مواجه می شویم از دیگران متنفر می شویم و به دنبال فردی می گردیم که مشکل خود را به گردن او بیندازیم . یادتان نرود هر گاه از دیگران متنفر باشید ، خودتان را نیز منفور خواهید ساخت ، تنفر از دیگران نیروی ذهنی شما را پراکنده می سازد و قوای ذهنی شما تحلیل می رود .
به گفته بنجامین دسرائیلی : «زندگی بیش از کوتاه است که به دشمنی بگذرد»
7) فن درست اندیشیدن. اندیشیدن دشوارترین کار زندگی است ، شاید به همین دلیل است که عده کمی چنانکه باید می اندیشند و به گفته جرج برنارد شو : «نادرند کسینی که سالی بیش از یک یا دو بار درست بیندیشند»
درست اندیشیدن مانند هر هنر دیگری با تمرین و صرف وقت حاصل می شود . یکی از راه های پرورش دادن قوه تفکر ، نوشتن در حین فکر کردن است و مساله ای را در ذهن طرح و راه حل را پیشگویی کنید و سپس هر چه را که به آن فکر می کنید ، بنویسید .
ضمنا به خاطر داشته باشید باید سری به جهان اندیشه هایتان بزنید و در صورت لزوم در برخی از انها تجدید نظر کنید ، زیاد در مورد آنچه نمی دانید نگران نباشید ، بلکه بیشتر نگران دانشی باشید که می پندارید صحیح است ولی در عوض درست نیست . در پرورش نیروی تفکر خواندن کتابهایی در زمینه های یاد شده بسیار حائز اهمیت است .
یک نکته را که بیشتر جنبه شخصی دارد به شما توصیه می کنم . من هیچ گاه خود را به انجام کار محدود متقاعد نمی کنم و همواره به مسایل با دید باز توجه می کنم . همین امر آنقدر در نحوه تفکر من تاثیر داشته است که نمی توانم نتایج آن را برایتان وصف کنم . با دیدِ یافتن راه حل ، به سراغ مسایل بروید و هر بار با معلومات بیشتر به یافتن راه حل مسئله همت کنید . مفهوم دانش را درک کنید و بدانید که امکان کسب علم و معلومات حد و حصری ندارد .
8)مدیریت زمان و لزوم برنامه ریزی تحصیلی . یکی از اصول مهم رسیدن به موفقیت نهایی مساله مدیریت زمان و برنامه ریزی تحصیلی است . اگر شما از آن دسته افرادی هستید که به دنبال فرصت مناسب می گردید تا با یک برنامه ریزی اصولی برای رسیدن به هدف طرح ریزی کنید ، به شما بگویم این فرصت مناسب که شما به دنبال آن هستید هیچ گاه پیش نخواهد آمد .فرصت مناسب همین الان است . همین الان شروع کنید . آیا می خواهید جز آن دسته افرادی باشید که یک هفته مانده به کنکور داد کمبود وقت را سر می دهند و با این جملات مسوولیت را از گردن خود می نهند .اگر کمی وقت داشتم تمام تست های ادبیات را زده بودم ، اگر فقط دو روز وقت بیشتری داشتم می توانستم شیمی ام را تمام کنم ، حتی وقت سر خاراندن هم ندارم و ..... . اگر منصف باشیم ، می بینیم وقت به اندازه کافی در اختیار همه قرار داده شده است و هیچکس از لحاظ وقت تعیین شده بر دیگری برتری ندارد ، 60 دقیقه برای همه 60 دقیقه است . (توجه کنید هدف ما فقط کنکور نیست ولی به عنوان یک مثال از انتحان تا انتهای این جزوه کنکور را به کار می بریم )
پس همین الان برای مساله مهم کنکور (که مطمئنا روزی خواهد آمد و شاهد برگزاری آن خواهید بود) برنامه ریزی کنید . قبل از اینکه شیوه برنامه ریزی را برای شما شرح دهد به این سوال ها پاسخ می دهم که ویژگی های یک برنامه ریزی خوب چیست ؟ چرا بعضی وقت ها برنامه ریزی می کنیم ، ولی بدان عمل نمی کنیم ؟ چگونه خود را ملزم به اجرای برنامه کنیم که قبلا طرح ریزی شده است ؟
ویژگی های یک برنامه تحصیلی موفق
1) برنامه ریزی تحصیلی باید توسط خود شخص طرح شود و یا کسی که مشاور تحصیلی آن محسوب شود . زیرا هر شخصی خود بهتر نقاط ضعف و قوت خویش را می داند . می داند مثلا در درس ریاضی ضعف بیشتری دارد تا درس شیمی و یا تعداد جلسات هر درس رو طول هفته باید چگونه باشد که فرد بتواند به سایر امور خویش هم بپردازد .
2) سنگ بزرگ برداشتن نشانه نزدن است ، آری! یکی از دلایل بسیار مهمی که اشخاص به برنامه ریزی های خود عمل نمی کنند ، سختگیری بیش از حد در مورد زمان است . پس ویژگی دومی که باید یک برنامه ریزی خوب داشته باشد ، باید انعطاف پذیر باشد و ساعاتی در روز به عنوان وقت آزاد در نظر گرفته شود . شما ممکن است در طول روز برای 15 ساعت برنامه ریزی کنید ولی عملا 3 ساعت بیشتر بهره وری نداشته باشید . یادتان باشد از شما تعداد ساعاتی که درس خوانده اید سوال نمی شود . زیاد به خود سخت نگیرید در ایام تابستان روزی 5-6 ساعت درس خواندن کافی است . چون شما احیانا با کسانی برخورد خواهید کرد که به شما می گویند باید همیشه سرتان روی کتاب باشد (بخصوص پدر و مادر) به آنها تفهیم کنید که شما با حداقل زمان بیشترین بهره وری را دارید
3) چقدر درس بخوانیم ؟ سوال خیلی خوبیست که جوابهای متعددی برای آن ارائه می شود .
بعضی ها اعتقاد دارن یک درس بخصوص را باید آنقدر خواند که دیگر از خواندن آن خسته شد . ولی به نظر متخصصین فن مطالعه بعد از هر نیم ساعت و یا حداکثر 45 دقیقه باید 10 دقیقه استراحت کرد . چرا ؟ زیرا با تحقیقات انجام گرفته از سوی «انجمن بین المللی مطاله آمریکا» مشخص شده دامنه فراگیری دروس در انسان بین 45-20 دقیقه بر حسب درجه سختی دروس می باشد یعنی شما وقتی درسی را می خوانید 45-20 دقیقه ذهن شما کاملا فعال است و مطالب را به خوبی فرا می گیرد و بعد از آن ذهن خسته شده و مطالب به خوبی جذب نمی شود . پس یادتان باشد یک درس بخصوص مثلا فیزیک را برای 2 ساعت بدین صورت مطالعه کنید : 45 دقیقه درس بخوانید ، سپس 15 دقیقه استراحت و بعد 45 دقیقه دوم درس . بدین شیوه شما خواهید توانست بدون خستگی و احساس سرخوردگی تمام درسهایتان را به موقع تمام کنید ، چند نکته که ذکر آنها خالی از فایده نیست برای بهره وری بیشتر بیان می کنیم :
***الف) بلافاصله بعد از صرف غذا ، درس نخوانید
***ب)به اندازه کافی بخوابید (حداقل 10 ساعت در شبانه روز بخصوص ایام تابستان) یادتان باشد اخیرا ثابت شده کسانی که بیشتر می خوابند قدرت تجزیه و تحلیل بیشتری نسبت به سایر افراد دارند و کودکانی که بیشتر می خوابند دارای ضریب هوشی بالاتری می باشند
***ج)هر 45 دقیقه حتما 10 دقیقه استراحت کنید.
4) اصل عدم تشابه دروس در برنامه ریزی شما رعایت شده باشد ، بدین معنی که دو درس مشابه نزدیک به هم چه از نظر محتوی و چه از نظر سختی پشت سر هم مطالعه نشود . به برنامه مطالعاتی دو شخص مفروض که ما آنها A و B نامیده ایم توجه کنید :
شخص -----------10-8 صبح ----------- 12-10 ----------- 6-4 بعد از ظهر ----------- 10-8 شب
A :-----------جبر و احتمال-----------حسابان----------- ادبیات---------------------- مرور
B :----------- جبر و احتمال -----------ادبیات----------- حسابان---------------------- مرور
که به طبع مورد B مطلوبست .
روش 3 هفته ای «طرح جامع برنامه ریزی تحصیلی»
همین جا این اطمینان را به شما بدهم هرگاه از این شیوه برنامه ریزی استفاده کنید نه تنها از درس و کتاب خسته نخواهید شد ، بلکه اشتیاق شما دو چندان خواهد شد . اینک سعی می کنم این شیوه را به بیان خیلی ساده برای شما بازگو کنم .
هفته اول برنامه ریزی تحصیلی : در این هفته شما برنامه ریزی نمی کنید ، بلکه وقتی درس مورد نظر خود را مطالعه کردید ساعتی که این درس را مطالعه کردید یادداشت می کنید ، بدین ترتیب شما خواهید توانست ساعات مطالعاتی خود را در طول روز مشخص سازید .
هفته دوم برنامه ریزی تحصیلی : در این هفته شما باید فقط برای یک روز برنامه ریزی کنید . یعنی در هر روز برای فردای آن روز برنامه ریزی نمایید و اگر نتوانستید به آن عمل کنید ، علت عمل نکردن خود را بنویسید .
هفته سوم برنامه ریزی تحصیلی : از این هفته به باید از اول هفته برای کل هفته با توجه به موارد فوق برنامه ریزی کنید .
یک نمودار پیشرفت تحصیلی برای خود تهیه کنید ، بدین صورت که مشخص باشد در طول یک هفته یا درس بخصوص مثلا حسابان را چند ساعت مطالعه کرده اید و با توجه به پیشرفت یا عقب ماندگی در دروس مختلف برنامه ریزی هفته های بعدی را تغییر دهید .
حتما شما نیز با من همداستان خواهید شد اگر بگویم ابتدا باید دروس پایه ای «مثل ریاضیات» خود را تقویت کنید ، البته این گفته من مورد تایید کسانی است که داوطلب رشته های ریاضی و فنی و علوم تجربی باشند . بعد از تهیه نمودار پیشرفت درسی روزانه و هفتگی برای خود می توانید نمودار پیشرفت ماهانه تهیه کنید .
قبل از آنکه وارد بحث اصلی مان شویم ، یک توصیه مهم به شما دانش آموز مستعد لازم به ذکر است و آن اینکه شاید از گوشه و کنار به شما بگویند وارد شدن به دانشگاه چندان مهم نیست ، آینده دانشگاه رفتن چیزی جز بیکاری نیست و ... و این جملات ممکن است انگیزه شما را به مطالعه و یادگیری شدیدا کاهش دهد . ولی من اعتقاد دارم آینده باز است ، یعنی از قبل تعیین شده نیست . امکاناتی که در آینده نهفته اند بی شمارند . وقتی می گویم «این وظیفه ماست که نسبت به آینده خوشبین باشیم» این امر نه تنها ناظر به باز بودن آینده است بلکه در برگیرنده چیزی است که همه ما از رهگذر هر آنچه انجام می دهیم ، بدان ارزانی داریم . پس وظیفه ماست که فال بد نزنیم بلکه در عوض برای ایجاد یک دنیای بهتر تلاش کنیم . به امید اینکه ایرانی آباد ، آزاد و مستقل داشته باشیم و روزی برسد که شاهد تولید علم در کشورمان باشیم .
پایان بخش اول
روشهای نوین مطالعه - بخش دوم
*روشهای نوین مطالعه - بخش دوم*
آشنایی با کارکرد مغز :
نگارنده این سطور نه می توانداز جنبه زیست شناسانه و نه از دید روان شناسانه کارکرد مغز را توصیف کند ، زیرا در هر دو مورد خود را صاحب دانش و معلومات نمی داند بلکه جسته و گریخته توانسته است یک شناخت کاملا سطحی از این موضوع به عمل آورد . نیک می دانیم هر عمل ارادی ما به مغز رابطه مستقیم و یا غیر مستقیم دارد ، اگر از مغز به عنوان ابر کامپیوتر زنده جهان یاد شود ، این بدان معنا نخواهد بود که کارکرد مغز مانند یک کامپیوتر ، محدود است . بلکه موید این نکته است که هیچ کامپیوتری قابل رقابت با حتی یک نرون از 100 میلیارد نرون عصبی مغز ما نیست . اگر بدانیم بهترین دانشمندان فقط از 8 تا 10 درصد توانایی های مغز خود استفاده کرده اند ، این نکته بهتر بر ما روشن خواهد شد . از همه جملاتی که در مورد توانایی مغز انسان بیان شده فقط به گفته یک دانشمند اکتفا می کنیم ، دانشمندی که (اکنون اسمش در خاطرم نیست) این چنین مغز و توانایی آن را توصیف کرده است :
«اگر بخواهیم توانایی مغر انسان را با یک عدد نشان دهید ، باید یک شخص که به طور متوسط 70 سال عمر می کند در هر ثانیه از بدو تولد تا زمان مرگ جلوی عدد یک ، یک صفر قرار دهد . حتی با تمرین و تمرکز هم می توان به تاثیرات فیزیکی مغز بر محیط پیرامون نیز دست یافت .»
از لحاظ نحوه کارکرد ، روانشناسان مغر را به دو نیمکره چپ و راست تقسیم کرده اند . وظایف این دو نیم کره به شرح زیر است :
1
) نیمکره سمت چپ : بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد و وظیفه تجزیه و تحلیل مسائل ، استنتاج و استنباط امور عقلی ، کارهای فکری ، ریاضی و آنچه مربوط به مسایل یادگیری است را بر عهدا دارد .
2) نیمکره سمت راست : بیشتر با تصور و تجسم سر و کار دارد و به امور عاطفی و احساسی مربوط می شود و قوه تخیل قوی ناشی از بکارگیری موثر این نیمکره است
نکته ای که اینجا لازم به ذکر است بکارگیری نیمکره سمت راست در آموزش و یادگیری است . نگارنده خود همواره از این موهبت خداوندی استفاده کرده و تاثیر آن را به خوبی مشاهده نموده است . اگر می خواهید نحوه بکارگیری آن را فرا بگیرید خوب دقت کنید و سپس عمل کنید .
اگر می خواهید مطلبی را به خاطر بسپارید حتما باید یک طرح شبکه ای از آن مطلب فراهم کنید سپس به پشت دراز بکشید و طرح شبکه ای را خوب در ذهن مرور و تجسم کنید .سپس رابطه هر کلمه کلیدی را با کلمات کلیدی قبلی و بعدی خوب به خاطر بسپارید .
اگر بتوانید از این نکته به خوبی بهره بگیرید آن وقت است که هیچ مطلبی را فراموش نخواهید کرد . از وقت استراحت بین دروس تان به این شکل استفاده کنید و مطالب را در ضمیر ناخود آگاه خود حک کنید .
حافظه و نقش آن در یادگیری :
فرایند یادگیری عموما و مطالعه کتب درسی خصوصا با حافظه انسان رابطه مستقیم دارد .
انواع حافظه و ویژگی های آن :
الف)حافظه حسی : همچنان که از نامش پیداست رابطه با حواس پنجگانه ما دارد ، اطلاعات در این حافظه کاملا سازمان نیافته ، بخاطرسپاری اطلاعات بسیار محدود (بین 2 تا 4 شی) مدت زمان نگهداری اطلاعات خیلی کم (بین 1 تا 3 ثانیه) می باشد .
ب)حافظه کوتاه مدت : مانند پلی است که حافظه حسی و بلند مدت را به هم مربوط می کند ، اگر اطلاعاتی که به حافظه حسی سپرده می شود ، مورد توجه قرار گیرد به حافظه کوتاه مدت شما منتقل می شود ، این حافظه اطلاعات جدید را با اطلاعات قبلی که در حافظه بلند مدت است مقایسه نموده ، اطلاعات جدید را معنی دار می کند به همین خاطر از این حافظه با نام حافظه فعال نیز یاد می شود . اطلاعات در حافظه کوتاه مدت نیز انسجام لازم را ندارند و مدت نگهداری اطلاعات نیز محدود است (بین 10 تا 30 ثانیه)
پ)حافظه بلند مدت : کار اصلی فرآیند یادگیری به عهده حافظه بلند مدت شماست ، اگر اطلاعاتی که در حافظه کوتاه مدت قرار دارند در زمان های مناسب (زمانهای مرور) و با روش های مناسب (روش های PQ6R , PQ5R , MRPQ5RTR) به خاطر سپرده شوند دیگر تا آخر عمر فراموش نمی شوند . حتی اگر اطلاعات آن اطلاعات بسیار انتزاعی و دور از ذهن باشند (مانند فرمولهای ریاضی)
حافظه بلند مدت شما درست مانند یک کتابخانه بزرگ است و همانطور که هر کتاب در کتابخانه باید در جای بخصوص قرار داده شود و با برچسب منحصر به فرد مشخص شود ، اطلاعات در حافظه بلند مدت نیز باید دسته بندی شده و با کلمات کلیدی برچسب گذاری شود . تکرار کردن طوطی وار نه تنها به فرآیند یادگیری کمکی نمی کند بلکه موجب خسته شدن ذهن و در نهایت کند ذهنی شخص می شود (به یاد می آورم کسانی بارها شکایت کرده اند که هر چه می خوانند احساس می کنند کمتر یاد می گیرند)خوب دقت کنید ببینید چه می گویم ، اطلاعات در حافظه بلند مدت به صورت معنایی به خاطر سپرده می شوند ، نه به صورت کلامی . یعنی معنی استنباط شده از متن به حافظه بلند مدت سپرده می شود و در زمان بازیابی اطلاعات ، این معنی کلمه کلیدی که شما به خاطر سپرده اید در ذهن تداعی می شود . این است که می گویم «بفهمید ، ولی از بر نکنید» . اگر درس را بفهمید و مطلب خوانده شده را به خوبی درک کنید آن وقت لذت درس خواندن و فراگیری علم را خواهید چشید . و درک خواهید کرد چقدر فراگیری علومی که متاسفانه از آنها به سختی یاد می شود ، شیرین و ساده است . کاش فرصت آن را داشتم که به شما تفهیم کنم دروسی که مع الاسف برخی از معلمین از آن برای شما غولی ساخنه اند ، آنقدر هم مشکل و بغرنج نیستند . اگر دروس را به جای از بر خواندن ، درک کنید کار کردن با مسایل و تست ها آنقدر راحت است که نمی توانم وصف آن را در اینجا برای شما بیان کنم . فقط باید عمل کنید تا نتیجه آن را ببینید .
در اینجا پیشنهادی به دانش آموزان عزیز می کنم . اگر در دروسی مانند ریاضی دارای پایه ای ضعیف هستید ، هر چه زودتر در پی رفع این مشکل بر آیید . اگر امکان بکار گیری دبیر خصوصی را دارید از این کار دریغ نورزید . می توانید برای این منظور از دانشجویان ممتاز دانشگاه تراز اول کشور به خوبی استفاده کنید .
فرآیند یادگیری و مطالعه :
یادگیری و مطالعه دربرگیرنده 3 مرحله اساسی زیر است :
1) مرحله ثبت :در این مرحله باید مطالب به نحو مطلوب (روش MRPQ5RTR) به ذهن سپرده شوند ، هرگونه اشکال در این مرحله عواقب بدی برای شما به دنبال خواهد داشت .
2) مرحله ضبط و نگهداری : در حقیقت وابستگی کامل به مرحله قبل دارد ، اگر فراگرفته ها و آموخته ها در زمان های مشخص مرور و مورد بحث قرار گیرند ، این کار باعث انسجام مطالب در حافظه بلند مدت خواهند شد .
3) مرحله بازیابی اطلاعات : اگر اطلاعات را به صورت کلیدی و با تداعی به ذهن سپرده باشید و در ذهن برای آنها جای مخصوصی در نظر گرفته باشید ، یادآوری آن بسیار ساده خواهد بود و این امر بخصوص در کنکور از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد .
تکنیک های تقویت حافظه :
اگر می خواهید دارای یک حافظه قوی باشید به نکاتی که در زیر آمده است توجه کنید:
1)آموخته ها و فراگرفته های خویش را دسته بندی کنید ، مثلا اگر درس شیمی می خوانید می توانید عناصر را بر حسب خاصیت های فلزی – غیر فلزی ، اسیدی – بازی ، نوع پیوند بین آنها و ... سازمان بندی کنید یا در درس ادبیات فارسی می توانید تاریخ ادبیات را بر حسب قرن ، سبک نگارش و ... دسته بندی کنید یا در درس ریاضی ، مثلا فصل انتگرال ، می توانید این کار را به خوبی انجام دهید .
2)درک مطالب که قبلا توضیح داده شد .
3)مرور های مناسب که در ادامه بحث به طور مفصل درباره آن به گفتگو می پردازیم .
4)تصویر سازی و تداعی ذهنی : می توایند فرمولهایی که گاهی در دروس ریاضی ، فیزیک و یا شیمی با آن مواجه می شوید را با ساختن تصاویر غیر منطقی و مضحک و متحرک به خاطر بسپارید . مثلا فرمول تار مرتعشی در فیزیک به صورت F=KV/(2L) چنین تصور میشود : فرهاد (F) با کاوه(KV) دوئل(2L) کرد .
در دروس ریاضی و .. در بسیاری از اوقات رسم یک شکل کمک زیادی به درک مطلب می کند ، که در جای دیگر در مورد آن بحث خواهیم کرد .
5)استفاده از روش تقطیع : از سنگینی بار حافظه می کاهد . این روش به خصوص در دروسی مانند ادبیات فارسی ، شیمی و یا زیست شناسی که باید اطلاعات عینا به ترتیبی مشخص ، حفظ شوند به خوبی کارگر خواهد بود .
آثار نظامی گنجوی «ملخ ها» : مخزن الاسرار ، لیلی و مجنون ، خسرو و شیرین ، هفت پیکر ، اسکندر نامه
آثار ناصر خسرو «گز خروس» : گشایش ، زادالمسافرین ، خردنامه ، رهایش ، وجه دین ، سفرنامه
فلزاتی که خاصیت آمفوتری دارند «سارق» : سرب ، آلومینیوم ، روی ، قلع
رنگ ها در رنگین کمان (به ترتیب) «قنز سانیب» : قرمز،نارنجی،زرد،سبزفآبی،ن یلی و بنفش
6)شماره گذاری طرح شبکه ای : ارتباط بین کلمات کلیدی در طرح شبکه ای از اهمیت ویژه ای برخوردار است .سعی کنید دقیقا درک کنید چه ارتباطی بین نکات اصلی و نکات فرعی در طرح شبکه ای شما وجود دارد و سطوح مختلف یادگیری را در طرح شبکه ای کاملا مشخص کنید . در هر مروری که انجام می دهید سعی کنید ، بدون نگاه به شبکه ، فقط با نظر انداختن به تز اصلی بقیه شبکه را یادآوری کنید .
فراموشی و علل فراموشی :
فراموشی عبارت است از عدم توانایی در به یادآوری اطلاعاتی که قبلا به خاطر سپرده شده اند ، نارسایی در هر یک از مراحل فرآیند مطالعه (ثبت ، ضبط و بازیابی) باعث فراموشی می شود . فراموشی گرچه در بعضی مواقع یک حسن به شمار می رود ولی در فرآیند یادگیری یک معضل اساسی به شمار می آید . به شما اطمینان می دهم اگر روش های ارائه شده در این جزوه را مو به مو اجرا کنید هرگز با پدیده فراموشی مواجه نخواهید شد . یادتان باشد خواستن توانستن است ، البته به شرط آنکه به مرحله اجرا درآید .
علل دیگر فراموشی که به ضربه های روحی و جسمی به مغز و ذهن مربوط می شود و یا بر اثر کهولت سن و از بین رفتن سلولهای خاکستری روی می دهد ، در حوزه بحث ما نمی گنجد و علاقه مندان می توانند به کتب نگارش یافته در این زمینه مراجعه کنند . اینک در مرحله ای قرار داریم که باید فرمولهای موفقیت نهایی را در اختیار شما قرار دهیم .
روش علمی یادگیری یازده گانه "MRPQ5RTR"
1)انگیزش (M-motivation)
آنچه برنده ها را از بازنده ها متمایز می کند همان میزان انگیزه و علاقه آنها به انجام کار است.اگر فرآیند مطالعه را فرآیندی پویا و فعال سازید نه تنها علاقه شما به درس خواند بالا می رود ، بلکه سطح یادگیری شما نیز روند صعودی خواهد داشت و نتایجی که به دست خواهد آورد هر روزبهتر از روز گذشته خواهد بود . پس به کتب با دید انفعالی و شکست خورده نگاه نکنید ، در عوض سعی کنید از مطالعه ، کاری لذت بخش و مفرح بسازید و خود را بسان غواصی تصور کنید که در هر لحظه امکان یافتن گوهری نایاب برایش میسر است . موامل مهم انگیزش عبارتد از :
الف – تعیین و تبیین هدف و توجه دایمی به آن . اگر بدانید زحمتی که امروز می کشید فردایی درخشان برای شما رقم خواهد زد، هیچ مشکلی نمی تواند شما را از صحنه به در کند ، هدف خود را از درس خواندن به وضوح روشن کنید .
رشته تحصیلی آینده تان را از همین امروز تعیین کنید ، اگر هدفتان فقط رفتن به دانشگاه در هر رشته و یا هر دانشگاهی باشد که به وسیله آن بخواهید برای خود در بین آشنایان وجهه اجتماعی ایجاد کنید زحمت این کار را به خود ندهید که به شما می گویم با سراب مواجه خواهید شد و قبولی در دانشگاه هیچ گره ای از مشکلات شما باز نخواهد کرد . نگارنده هر روز با دانشجویانی برخورد می کند که هیچ علاقه ای به رشته انتخابی خود و یا دانشگاهی که در آن تحصیل می کنند ، ندارند و این مسالع باعث سرخوردگی آنها از درس و علم شده و متاسفانه پایان خوشی برایشان نیست . لذا در مورد رشته ای که می خواهید ادامه دهید انگیزه های درونی را در نظر بگیرید ، مشورت با افراد موفق در هر رشته کمک شایانی به شما خواهد کرد .
ب – شناخت نسبت به موضوع مورد یادگیری ، جوانب و کاربرد های هر درس . شما ممکن است مثلا از درس شیمی خوشتان نیاید ولی اگر به کاربرد های این درس در صنعت و غیره توجه کنید و یا فقط به این نکته توجه کنید که برای قبولی در دانشگاه باید این درس را خوب یاد بگیرید انگیزه لازم را به دست خواهید آورد . اگر شما نسبت به درس ریاضی احساس تنفر دارید ، کافیست بدانید هر رشته ای که شما در آینده برای خود انتخاب می کنید ، از رشته های فنی مهندسی گرفته تا رشته های بهداشت محیط ، حسابداری ، مدیریت ، امور مالی و بانکداری همه به نحوی با این علم پایه و اساسی سروکار دارند .بخصوص درس ریاضی به عنوان مادر علوم که میانگین این درس در آزمون 1379 و در بهترین استان (یعنی تهران) فقط 5/68 درصد بوده است و این بیانگر ضعف دانش ریاضی در سطح کشور ما است و این چنین است که از قافله علم و دانش کشور های پیشرفته روز به روز عقب تر می مانیم .
ج – داشتن تفکر مثبت . رشته و یا هدفی که برای خود در آینده در نظر گرفته اید را به دید مثبت بنگرید . مطالعه نحوه زندگی دانشمندان در هر رشته به شما کمک خواهد کرد تا به آن رشته بخصوص علاقه بیشتری پیدا کنید . اگر می خواهید در دانشگاه رشته فیزیک را ادامه دهید خواندن زندگی نامه انیشتین ، دیراک و ... به خوبی شما را با این رشته ، جوانب و کاربرد های آن آشنا می کند و یا اگر مایلید رشته مهندسی کامیوتر ، علوم کامپیوتر و یا ریاضیات کاربردی که نزدیکی به هم دارند را برای ادامه تحصیل انتخاب کنید ، مطالعه کتاب «ریاضیدانان نامی» نوشته اریک تمپل بل ، ترجمه حسن صفاری از انتشارات امیر کبیر ، به شما پیشنهاد می شود .
د – خودانگیزی . اگر کسی شما را به سبب یک کار مفید تشویق نمی کند ، دلیل نمی شود که خودتان نیز به حق خویش جفا کنید . بعد از یک مطالعه مفید و مثمر ثمر بهتر است ابتدا به حالت ریلکس قرار بگیرید (چند نفس عمیق) و این جملات را در ضمیر ناخود آگاه خویش حک کنید : «من دانش آموز تیزهوش و زرنگی هستم ، این گونه که من درس می خوانم و به خوبی فرا می گیرم حتما جز شاگردان برتر کنکور هستم . از اینکه اینقدر خوب درس ها را می فهمم خوشحالم و به خودم می بالم و از این حس که به من دست داده بسیار شادم»
اگر تاثیر کلام شخص دیگری مانند معلم ، والدین و یا دوستان ، شما را به انگیزه و امید وا می دارد از آنها بخواهید که شما را تشویق کنند ! در بعضی از مواقع که حس و حال درس خواندن را ندارید ، حالتی را در ذهن خود مجسم کنید که به خوبی درس می خوانید و همه آنچه که می خوانید به خوبی متوجه می شوید و خود را شرطی سازید ، مثلا به اینکه تا پشت میز مطالعه قرار گرفتید فورا درس خواندن را شروع کنید .
پایان بخش دوم
روشهای نوین مطالعه - بخش سوم
*روشهای نوین مطالعه - بخش سوم*
روش علمی یادگیری یازده گانه "MRPQ5RTR"
1)انگیزش (M-motivation)
آنچه برنده ها را از بازنده ها متمایز می کند همان میزان انگیزه و علاقه آنها به انجام کار است.اگر فرآیند مطالعه را فرآیندی پویا و فعال سازید نه تنها علاقه شما به درس خواند بالا می رود ، بلکه سطح یادگیری شما نیز روند صعودی خواهد داشت و نتایجی که به دست خواهد آورد هر روزبهتر از روز گذشته خواهد بود . پس به کتب با دید انفعالی و شکست خورده نگاه نکنید ، در عوض سعی کنید از مطالعه ، کاری لذت بخش و مفرح بسازید و خود را بسان غواصی تصور کنید که در هر لحظه امکان یافتن گوهری نایاب برایش میسر است . عوامل مهم انگیزش عبارتد از :
الف – تعیین و تبیین هدف و توجه دایمی به آن . اگر بدانید زحمتی که امروز می کشید فردایی درخشان برای شما رقم خواهد زد، هیچ مشکلی نمی تواند شما را از صحنه به در کند ، هدف خود را از درس خواندن به وضوح روشن کنید .
رشته تحصیلی آینده تان را از همین امروز تعیین کنید ، اگر هدفتان فقط رفتن به دانشگاه و یا هر دانشگاهی باشد که به وسیله آن بخواهید برای خود در بین آشنایان وجهه اجتماعی ایجاد کنید زحمت این کار را به خود ندهید که به شما می گویم با سراب مواجه خواهید شد و قبولی در دانشگاه هیچ گره ای از مشکلات شما باز نخواهد کرد . نگارنده هر روز با دانشجویانی برخورد می کند که هیچ علاقه ای به رشته انتخابی خود و یا دانشگاهی که در آن تحصیل می کنند ، ندارند و این مسالع باعث سرخوردگی آنها از درس و علم شده و متاسفانه پایان خوشی برایشان نیست . لذا در مورد رشته ای که می خواهید ادامه دهید انگیزه های درونی را در نظر بگیرید ، مشورت با افراد موفق در هر رشته کمک شایانی به شما خواهد کرد .
ب – شناخت نسبت به موضوع مورد یادگیری ، جوانب و کاربرد های هر درس . شما ممکن است مثلا از درس برنامه سازی خوشتان نیاید ولی اگر به کاربرد های این درس در مهندسی کامپیوتر توجه کنید و یا فقط به این نکته توجه کنید که برای قبولی در دانشگاه باید این درس را خوب یاد بگیرید انگیزه لازم را به دست خواهید آورد . اگر شما نسبت به درس ریاضی احساس تنفر دارید ، کافیست بدانید هر رشته ای که شما در می خواهید ادامه دهید ، از رشته های فنی مهندسی گرفته تا رشته های بهداشت محیط ، حسابداری ، مدیریت ، امور مالی و بانکداری همه به نحوی با این علم پایه و اساسی سروکار دارند .بخصوص درس ریاضی به عنوان مادر علوم که میانگین این درس در آزمون 1379 و در بهترین استان (یعنی تهران) فقط 5/68 درصد بوده است و این بیانگر ضعف دانش ریاضی در سطح کشور ما است و این چنین است که از قافله علم و دانش کشور های پیشرفته روز به روز عقب تر می مانیم .
ج – داشتن تفکر مثبت . رشته و یا هدفی که برای خود در آینده در نظر گرفته اید را به دید مثبت بنگرید . مطالعه نحوه زندگی دانشمندان در هر رشته به شما کمک خواهد کرد تا به آن رشته بخصوص علاقه بیشتری پیدا کنید . اگر می خواهید در دانشگاه رشته فیزیک را ادامه دهید خواندن زندگی نامه انیشتین ، دیراک و ... به خوبی شما را با این رشته ، جوانب و کاربرد های آن آشنا می کند و یا اگر مایلید رشته مهندسی کامیوتر ، علوم کامپیوتر و یا ریاضیات کاربردی که نزدیکی به هم دارند را برای ادامه تحصیل انتخاب کنید ، مطالعه کتاب «ریاضیدانان نامی» نوشته اریک تمپل بل ، ترجمه حسن صفاری از انتشارات امیر کبیر ، به شما پیشنهاد می شود .
د – خودانگیزی . اگر کسی شما را به سبب یک کار مفید تشویق نمی کند ، دلیل نمی شود که خودتان نیز به حق خویش جفا کنید . بعد از یک مطالعه مفید و مثمر ثمر بهتر است ابتدا به حالت ریلکس قرار بگیرید (چند نفس عمیق) و این جملات را در ضمیر ناخود آگاه خویش حک کنید : «من دانش آموز تیزهوش و زرنگی هستم ، این گونه که من درس می خوانم و به خوبی فرا می گیرم حتما جز شاگردان برتر کنکور هستم . از اینکه اینقدر خوب درس ها را می فهمم خوشحالم و به خودم می بالم و از این حس که به من دست داده بسیار شادم»
اگر تاثیر کلام شخص دیگری مانند معلم ، والدین و یا دوستان ، شما را به انگیزه و امید وا می دارد از آنها بخواهید که شما را تشویق کنند ! در بعضی از مواقع که حس و حال درس خواندن را ندارید ، حالتی را در ذهن خود مجسم کنید که به خوبی درس می خوانید و همه آنچه که می خوانید به خوبی متوجه می شوید و خود را شرطی سازید ، مثلا به اینکه تا پشت میز مطالعه قرار گرفتید فورا درس خواندن را شروع کنید .
2) آمادگی (R-readiness)
برای مطالعه کردن ، مانند هر کار دیگری یک سری مقدمات لازم است . یک رکن اصلی مطالعه ، داشتن آرامش روحی و ذهنی و تمرکز حواس است ، سعی کنید مسایل خرد و کلان زندگی که به نحوی به فرآیند درس خواندن شما لطمه وارد می کنند را مدبرانه و با مشورت افراد دلسوز و صدالبته آگاه حل کنید . مشکلات خود را با والدین و معلمین در میان گذارید و دستورات آنها را به کار گیرید . اعتقاد به مبدا آفرینش و شرکت در جلسات ادعیه به آرامش روحی انسان کمک بسزایی می کند . خواندن کتب عرفانی نظیر مثنوی مولانا و آثار عطار و نظامی و ابوالسعیدابوالخیر در ساعات فراغت به شما پیشنهاد می شود . بسیار جفاست که اندیشه ناپخته مرا تا بدین جا تحمل کرده باشید ولی کلامی از عارف نامی ابوالسعیدابوالخیر را به گوش جان نشنیده باشید :
در دیده به جای خواب ، آبست مرا -------------------- زیرا که به دیدنت شتابست مرا
گویند بخواب تا به خوابش بینی -------------------- ای بیخبران! چه وقت خواب است مرا
و یا در جای دیگر می گوید :
از واقعه ای تو را خبر خواهم کرد -------------------- و آن را به دو حرف ، مختصر خواهم کرد
با عش تو در خاک نهان خواهم شد -------------------- با مهر تو سر ز خاک بر خواهم کرد
3) پیش مطالعه (P-previw)
کتابی را که برای مطالعه انتخاب می کنید ، حتی الامکان باید نویسنده اش را بشناسید ، که آیا نویسنده در حوزه فعالیتش تبحر کافی دارد ؟ سبک نگارش کتابش به چه صورت است ؟ آیا شما آن را می پسندید یا خیر ؟ حجم مطالب کتاب ، درجه سختی و آسانی مطالب ، پیش نیاز مطالعه کتاب معمولا توسط مولف در مقدمه کتاب آورده می شود که با خواندن مقدمه ، فهرست و یک بررسی اجمالی ، شما با کتاب مانوس می شوید . حتی جلد یک کتاب و نوع حروفچینی ، جدول بندی یک کتاب در خواندن فرد تاثیر دارد .مطالعه مراجع و منابع یک کتاب که معمولا در آخر کتاب آورده می شود ، به شما کمک می کند که اگر در جایی از کتاب با اشکال مواجه شدید به کتب یادشده مراجعه و مشکل خود را برطرف کنید .
4) سوال گذاری (Q-question)
یک اندیشه خلاق از پی سوالات خلاق بروز می کند . قبل از نیوتن ، افراد زیادی شاهد افتادن سیب از درخت بودند ، ولی این نیوتن بود که از خود سوال کرد چرا سیب به طرف زمین افتاد و برعکس به طرف بالا نرفت ؟ اگر ادعا کنیم تمام پیشرفت های بشر از یک سری سوالات خوب شکل گرفته است به گزافه سخن نگفته ایم . قبل از اینکه یک فصل خاص کتاب را بخوانید ، یک سری سوالات در ذهن خود مطرح کنید و یا به سوالات پایان فصل توجه کنید و خود را طوری در ادامه درس غوطه ور کنید که در پایان فصل بتوانید به همه سوالات مطرح شده جواب دهید . سوال گذاری قبل از خواندن ، تمرکز حواس را افزایش می دهد و مانع حواس پرتی می شود . قبل از اینکه درس و یا مطلب خاصی را بخوانید ، به سوالات مطرح شده آن قسمت در کنکور های سال های اخیر نگاه کنید . برای کمک به شما اکنون اغلب ناشران و مولفین اقدام به چاپ کتب ، تحت عنوان «تست های طبقه بندی شده» نموده اند که این کار را برای شما آسان تر می کند .
5) خواندن اصلی (R-read)
در این مرحله کتابی را که برای مطالعه انتخاب کرده اید برداشته قبل از خواندن دقیق ، مراحل چهار گانه بالا را بکار گیرید . فصل و یا تعداد صفحاتی را که می خواهید امروز مطالعه کنید را مشخص کنید ، زمان مطالعه را یادداشت کنید و مشخص کنید چند ساعت می خواهید درس مورد نظر را بخوانید . زیرا مغز دوست دارد انتهای هر کاری را بداند و هر چه سریعتر آن را تمام کند . با یک سرعت مناسب (با توجه به درس) خواندن البته توام با یادداشت برداری را شروع کنید .
در این مرحله باید نکات کلی تا ریزترین نکات را از کتاب استخراج و بر روی طرح شبکه ای آن فصل یادداشت کنید . همه مثال ها ، قضایا ، نکات فرعی ، استثنا ها ، پاورقی ها و ... باید مورد بازبینی قرار گیرند و از چشم تیزبین شما دور نمانند . یادتان باشد طی این مرحله و مرحله یادداشت برداری شما باید از کتاب خداحافظی کنید و بعد از آن با طرح های شبکه ای که به سلیقه خودتان آنها را طرح ریزی نموده اید سروکار خواهید داشت .
6) یادداشت برداری (R-record)
انواع مطالعه را به اجمال بررسی می کنیم و از این میان به شرح بهترین روش که برای خواندن دروس جهت آمادگی کنکور تاثیر حیرت انگیزی دارد خواهیم پرداخت :
1) خواندن بدون یادداشت برداری . بدترین روش مطالعه محسوب می شود ، باعث حواس پرتی ، خستگی ، انفعال در برابر کتاب ، تنفر از درس –بخصوص دروس فکری- می شود . فردی که این گونه مطالعه می کند ، زحمت بیخودی می کشد . چون آنچه را می خواند (حتی اگر 10 بار نیز کل کتاب را بخواند) در به یادآوردن آن و فهم مطالب دچار مشکل خواهد شد . اما برای خواندن مطالبی که ارزش چندانی ندارند خوب است .
2) خط کشی زیر نکات مهم . برخی می گویند نیازی نیست که مطالب کتاب را دوباره نویسی کنیم ، حروف چاپی کتاب بسیار زیبا تر از دست خط ماست و با خط کشی زیر نکات مهم در حقیقت در وقت خود صرفه جویی می کنیم . اما این تصور نادرست است ، وقتی شما کتابی را می خوانید و زیر مطالب مهم آن خط می کشید ذهن شما به جای فراگیری و فهم مطالب به خط کشیدن معطوف می شود ، فقط همین . یعنی شما مطالب مهم را در کتاب فقط مشخص می کنید و این یعنی مطالب را یاد نمی گیرید .خط کشی زیر مطالب مهم به مطالب وزن و آهنگ یکسانی را می بخشد و همانطور که قبلا یادآور شدیم نحوه بخاطر سپاری اطلاعات در حافظه بلند مدت به صورت معنایی است نه کلامی . با این کار شما مجبورید عین جمله کتاب را به خاطر بسپارید در صورتی که در یادداشت برداری ، آنچه شما از متن یادداشت کرده اید و در نتیجه استنباط خودتان از متن کتاب است را در طرح شبکه ای یادداشت نموده اید و با دیدن یک کلمه کلیدی معنی یک متن . یا یک جمله و یا پاراگراف کتاب در ذهنتان تداعی می شود . دیگر اینکه خط کشی باعث بی نظمی در مطالعه می شود و در هر بار مرور کردن ، شما باید به کتاب مراجعه کنید که این در دراز مدت به نفع شما نخواهد بود. حالا قانع شدید ؟ امیدوارم جوابتان مثبت باشد .
3) خلاصه نویسی و حاشیه نویسی در خود کتاب . گرچه نسبت به روش های فوق بهتر است ولی برای خواندن دروس جهت موفقیت در کنکور روش مناسبی نیست .
4) اجرای طرح شبکه ای مغز . در نظر نگارنده بهترین شیوه فراگیری جهت آمادگی آزمون دانشگاهها و موسسات آموزش عالی طرح شبکه ای مغز می باشد که با استقبال فراوان دانش آموزان مواجه شده است و نتایج حیرت انگیز استفاده از آن را هر روز مشاهده می کنند و قبل از اینکه با ساختار یک طرح شبکه ای آشنا شویم می باید به تعریف چند اصطلاح بپردازیم :
کلمه کلیدی : کوتاهترین و بهترین و پرمعنی ترین کلمه ای است که با دیدن آن مفهوم یک جمله در ذهن تداعی می شود . توجه می کنیم کلمه کلیدی ممکن است یک کلمه نباشد ، بلکه یک شکل نادقیق ولی ساده از یک فرآیند باشد که با یک نگاه ، معنی و مفهوم کل پاراگراف و یا بخش در ذهن نقش ببندد .
سطوح یادگیری : بستگی به نوع مطالب و مباحث مورد یادگیری ، سطوح مختلف از تز اصلی نکات اصلی – نکات فرعی – نکات جزیی تشکیل شده است .
همانطور که گفتیم بهترین روش برای یادگیری مطالب درسی استفاده از طرح شبکه ای مغز می باشد . شما بعد از درک مطلب ، آنرا به زبان خودتان روی طرح شبکه ای به صورت کلمات کلیدی ، با توجه به سطوح مختلف یادگیری یادداشت کرده و ارتباط بین کلمات کلیدی را نیز در هر طرح کاملا تداعی می کنید .
با دیدن کلمات کلیدی ، ذهن فعال می شود و معنی و مفهوم متن در ذهن مرور می شود . ابتکار ، خلاقیت و تمرین در انتخاب کلمه کلیدی و ایجاد طرح های شبکه ای نقش بسزایی دارد ، چه بسا شما دارای ایده ای خلاق و زیبا باشید و بتوانید طرح های شبکه ای مغز جالب و شگفت انگیزی را طراحی کنید . آنرا امتحان کنید .
7) تعریف ، بازگویی ، خودتدریسی (R-recitiation)
بلافاصله بعد از مطاله و تکمیل طرح شبکه ای از روی طرح شبکه ای ، خود را جای معلم قرار داده و مطالب را به خود پس دهید . سوالاتی را از خود بپرسید ، به سوالات به صورت کتبی و یا شفاهی جواب دهید . نقاط ضعف خود را یادداشت کنید و در اولین فرصت در جهت رفع آن بکوشید .
کلیه ابزار های یادگیری (دیدن ، شنیدن ، گفتن و نوشتن) را بکار ببرید . قانونهای علمی را به زبان خودتان ترجمه کنید . پس از پایان هر فصل و یا هر کتاب روی سوالهای آن مطلب خوب کار کنید . تست های کنکور را از نظر دور نگه ندارید ، همین مطالب است که موفقیت شما را تضمین می کنند.
تعریف و بازگویی مطالب از روی طرح شبکه ای باعث انسجام مطالب ، تثبیت و تعمیق آموخته ها در حافظه بلند مدت شده ، دامنه فراموشی را شدیدا کاهش می دهد و باعث حضور ذهن و به یادآوری سریع مطالب می شود .
8) دوره کردن (R-review)
اگر شما در یک جنگل گم شوید و در یک لحضه به مکانی برسید که دو جاده از آن منشعب شده ، یک جاده با توجه به جای کفش های عابران و یا چرخ کالسکه و گاری ها مشخص است که رهگذران زیادی از آن عبور کرده اند ، ولی از دیگری عابران کمتری گذشته اند به طوری که جای کفش های عابران رو به محو شدن می رود . شما به کدام جاده اعتماد بیشتری می کنید ؟ اینجاست که اهمیت دوره کردن مطالب برای ما روشن می شود ، پس از پایان هر فصل کتاب ، باید کلیه طرح های شبکه ای آن را با حوصله و به سرعت مرور کنیم تا این مطالب در حافظه بلند مدت ما حک شود و دیگر اطلاعات جای فراری برایشان باقی نمانده باشد .
9) فکر کردن ، تعمق و پژوهش (R-reading)
حلقه مفقوده آموزش در کشور ما ، تعمق و پژوهش و یا به عبارتی تحقیق است . تحقیقات بنیادی در کشور ما یا صورت نمی گیرد و یا اگر صورت بگیرد شکل انسجام یافته ای ندارد و تاکنون راه به جایی نبرده است . آیا می دانید اعتقاد پروفسور آرتور گیتز بر این است که 20% زمان را به مطالعه و 80% آن را به تفکر و تعمق در مورد آموخته ها اختصاص دهید . در مرحله تفکر و تعمق که معمولا بعد از پایان یک فصل کتاب صورت می گیرد باید طرح شبکه ای مربوط به آن فصل را پیش روی خود قرار داده در مورد چرایی و چگونگی مطالب نوشته شده بر روی آنها اندیشید . آموخته ها را در صورت لزوم بسط داده و یک نتیجه گیری کلی از آن فصل کتاب ارائه کرد . در این مرحله شما از حد مطالب کتاب فراتر رفته (بخصوص دروس ریاضی و فیزیک) و مطالب روی طرح شبکه ای را با دید منتقدانه مورد بازبینی قرار می دهید ، حالت های مختلف یک فرمول را در نظر می گیرید ، ارتباط بین داده ها و کمیت ها را در فرمول ها کشف می کنید و جان کلام آنکه در این مرحله شما باید یک کاشف به تمام معنا باشید . از خود سوال کنید اگر فلان فرض را از صورت مساله برداریم آیا حکم باز هم صحیح خواهد بود ؟ و آیا فقط همین عناصر دارای این خاصیت بخصوص هستند ؟ استثناها کجاست ؟ سبک نگارش کدام شعرا مثل هم است ؟ فرق ایهام و کنایه چیست ؟ و ...
10) آزمون (T-test)
امتحان چیزی جر ارزیابی آموخته های شما نیست . قبل از اینکه از شما امتحان بگیرند ، سعی کنید بارها و بارها از خودتان امتحان بگیرید و نتایج هر امتحان را در دفترچه ای یادداشت کنید .
به نقاط ضعف و قوت خود خوب توجه کنید . اگر در فهم قسمتی از مطالب کتاب دچار مشکل اساسی هستید ، سریعا به رفع این نقص اقدام کنید . از معلم ، دوست و یا والدین خود بخواهید از شما امتحان بگیرند. تا می توانید (بخصوص در دروس ریاضی و فیزیک) مساله و تست کار کنید . اگر شما با روش ارائه شده در اینجا به مطالعه دروس خود بپردازید یقینا در امتحان نیز سرافراز خواهید بود .
اعتماد به نفس داشته باشید و به قصد انتقام گیری از خود امتحان نگیرید ، بلکه جهت تثبیت بهتر آموخته ها از خود امتحان بگیرید . اگر در ابتدا از نتایج امتحان های خود ناراضی بودید ، زیاد نگران نباشید که به زودی نتیجه کاملا دگرگون خواهد شد .
یادتان باشد تا مطلبی را خوب فرانگرفته اید ، به سراغ مسایل و تست های مربوط به آن نروید زیرا این عمل باعث سرخوردگی و احیانا ایجاد استرس و اظطراب در شما خواهد شد .
در جریان حل تست و یا مساله در صورتی که در نگاه اول موفق به حل آن نشدید ، سریعا به پاسخ آن مراجعه نکنید . بلکه ابتدا سعی خود را بکار بگیرید و پیرامون آن مساله و یا تست کمی مطالعه کنید و دوباره جهت حل مساله اقدام کنید . بزرگترین معلم ریاضی جهان –جرج پولیا- می گوید «اگر به حل مساله ای موفق نشدید حتما مساله ساده تری نیز وجود دارد که آن را هم بلد نیستید ، پس به حل آن اقدام کنید» . در فرآیند حل مساله و تست سعی کنید ابتدا از مسایل کوچک محاسباتی شروع کنید و کم کم خود را برای حل مسایل و تست های دشوارتر آماده کنید . معمولا در هر مساله ای که حل می کنید نکته ای برای آموختن وجود دارد . سعی کنید نکات بدیع و جالبی که در فرآیند حل آن بدست می آید را بر روی طرح شبکه ای و یا در جای مخصوص به خودش بنویسید . ابتدا با تست های طبقه بندی شده شروع کنید . فرض کنید شما فصل حد و پیوستگی در ریاضیات را تمام کرده اید ، ابتدا کل طرح های شبکه ای مربوط به حد و پیوستگی را دوره کرده ، جهت انجام بهتر مطالب به حل تست های طبقه بندی شده بپردازید . در دروس ریاضی و فیزیک بعد از پایان هر فصل می توانید به حل تست های آن فصل بپردازید ولی در مورد دروس دیگر باید حداقل بعد از 2 هفته که مطالب فصل خوانده شد ، به حل تست های مربوط بپردازید . بعد از پرداختن به تست های طبقه بندی شده ، به حل تست هایی بپردازید که به سبک کنکور طراحی شده اند . در این مسیر بهترین کار ، در حقیقت اقدام موثر باید جهت حل تست های سنوات گذشته صورت گیرد و بهتر است از آخرین سال برگزاری آزمون شروع کنید و به عقب برگردید . از مجموعه تستهایی استفاده کنید که دارای پاسخ کلیدی و تشریحی هستند . پس از حل هر مجموعه تست ابتدا به پاسخ های کلیدی مراجعه کنید ، در صورتی که تستی را اشتباه جواب داده اید بدون مراجعه به حل تشریحی سعی کنید دوباره آن تست را حل کنید و تنها در صورتی که در این مرحله موفق به یافتن پاسخ درست نشدید به حل تشریحی آن مراجعه کنید . در هر حال پس از پایان حل هر مجموعه تستی که برگزیده اید ، حتما جواب تشریحی تست ها را نیز به دقت بخوانید و چنانچه به راه حل جالبی برخوردید ، تست و حل آن را در پشت صفحه طرح شبکه ای مربوطه یادداشت کنید . چون مساله زمان در کنکور از اهمیت ویژه ای برخوردار است سعی کنید برای حل هر تست راه حلی کوتاه ولی دقیق و درست تاکید می کنم -دقیق- پیدا کنید . هیچ گاه دقت را فدای سرعت نکنید . اگر شما بدون دقت به حل تست ها بپردازید ، نخواهید توانست نتیجه لازم را کسب کنید ، حتی اگر به سرعت تست های یک درس را حل کنید . در ابتدای کار مساله زمان را در حل تست ها منظور نکنید و با آسودگی خاطر به حل و تشریح تست ها بپردازید –حتی بهتر است راه حل تشریحی را کاملا خوانا در دفترچه پاسخنامه تست ها بنویسید- کم کم برای حل تست ها وقت معینی در نظر بگیرید و با نزدیک شدن به کنکور وقت را نیز فشرده تر سازید . بارها و بارها می توانید از خود به شیوه کنکور سراسری امتحان بگیرید و بدین وسیله از اضطراب حالت کنکور خود بکاهید . در این راه شرکت در کنکور های آزمایشی که از طرف سازمان سنجش و یا دیگر موسسات آموزشی برگزار می شود به شما کمک ارزنده ای خواهد نمود . به کنکور مانند یک غول و یا سد که باید نابود و شکسته شود نگاه نکنید ، بلکه با آن مانوس شوید و از آن به عنوان محرکی جهت بهتر درس خواندن استفاده کنید . هر شب ، بخصوص نزدیک کنکور به خود تلقین کنید که با مهارت کامل به حل تست ها می پردازید و این حالت را خوب در خود تقویت کنید . با سیستم تداعی ذهنی خود را سر جلسه امتحان کنکور سراسری تصور کنید که دفترچه سوالات آزمون را به شما داده اند و شما با آگاهی کامل و بدون هیچ نوع استرسی به حل تست ها می پردازید و از این حالت احساس شعف وصف ناپذیری به شما دست می دهد .
چگونه خود را برای شرکت در کنکور سراسری آماده کنیم ؟ این سوال شاید مهمترین سوالی باشد که شما باید هم اکنون از خود بپرسید . به شما این تضمین را می دهم اگر به شیوه ای که برایتان بیان کردم همه دروس را خوب بخوانید شما بهترین و ورزیده ترین داوطلب کنکور خواهید بود و بهترین دانشگاه ها در آینده ای نزدیک پذیرای شما خواهند بود .
همه درس هایی که در آزمون از آنها سوال طرح می شود را به خوبی مطالعه کنید . ابتدا به مطالعه عمیق کتب درسی بپردازید و طرح های شبکه ای مربوط را در زمان های مرور ، دوره کنید . تمرین ها و مسایل کتاب های درسی خود را تک تک حل و تشریح کنید و تا وقت اجازه می دهد این کار را تکرار کنید . سپس به کتب کمک درسی معتبر که از طرف مولفین و ناشرین برگزیده در بازار موجود است مراجعه کنید . گول تبلیغات کاذب بعضی موسسات بی نام و نشان را نخورید . از هر کتابی به عنوان کمک درسی و یا جهت مطالعه کنکور استفادخ نکنید ، سعی کنید با معلم و یا آشننایان خود در این رابطه مشورت کنید .
چگونه تست کار کنیم ؟ ساعات بخصوصی در طول روز را به حل سوالات اختصاص دهید . در هر مجموعه تستی که در اختیار شماست معمولا سه نوع سوال از نظر درجه سختی وجود دارند . چون مساله زمان در کنکور از اهمیت خاصی برخوردار است و از طرفی همه سوالات در یک درس (مثلا شیمی) از امتیاز یکسانی برخوردار است ، ابتدا به حل تست هایی که جواب آنها را می دانید بپردازید . ممکن است در بررسی تست ها ، به تستی برخورد کنید که گرچه جواب آن را می دانید اما راه حل آن طولانی و وقت گیر است و یا ممکن است جواب آن در آن لحظه به یادتان نیاید ، در دفترچه سوالات کنار شماره این تست یک علامت مثبت (+) قرار دهید .اگر با تستی مواجه شدید که جواب آن را به کلی نمی دانید و یا با دید اول مشکل به نظر می آید آن را با علامت منفی (-)مشخص کنید . بدین ترتیب پس از پایان حل تست های مربوط به همان درس ، مدت زمان اضافه مربوط به آن را به حل تست های (+) اختصاص دهید و چنانچه باز هم از وقت تعیین شده برای همان درس ، دقایقی باقی مانده است ، آن زمان را به حل تست های (-) اختصاص دهید و یادتان باشد هیچ گاه زمان اختصاص یافته به یک درس را به درس دیگری اختصاص ندهید .
اگر در کلاس های آمادگی کنکور که توسط موسسات آموزشی برگزار می شود ، شرکت می کنید هیچ گاه بدون مطالعه به کلاس نروید . همواره سعی کنید از معلم کلاس یک درس جلوتر باشید . در اینگونه موارد بهتر است از معلم خود در هر جلسه ، مبحث مورد تدریس جلسه آینده همان درس را بپرسید . در کلاس درس و تست یک تماشاگر صرف نباشید . بلکه در کلاس ها شرکت فعال داشته باشید ، در کلاس های ریاضی و فیزیک همیشه یک قلم و کاغذ به همراه داشته باشید . به نکات تاکیدی معلم خوب گوش کنید و در صورت لزوم یادداشت برداری کنید . مغز خود را فقط به نوشتن معطوف نکنید و نیز تحت تاثیر جو کلاس که همه هر آنچه معلم میگوید را می نویسند قرار نگیرید . اگر قبلا درس مورد نظر را مطالعه کرده باشید به راحتی به نکات بدیع و تازه پی خواهید برد . اگر نکته ای را نفهمیده اید حتما از معلم خود سوال کنید . از سوال کردن خجالت نکشید . وقتی معلم درس را توضیح می دهد از همه حواستان برای درک مطالب استفاده کنید . بعد از هر کلاس طرح شبکه ای درس مورد نظر را در منزل تهیه کنید .
11) مرور (R-review)
بعد از خواندن مطلبی و فراگیری کامل آن مطلب ، فراموشی با سرعت زیادی آغاز می شود به گونه ای که بعد از 24 ساعت ، تقریبا 80% مطالب فراگرفته شده فراموش می شوند . پس باید به نحوی جلوی این فراموشی ناخواسته را بگیریم ، آیا این امر ممکن است ؟ جواب قطعا مثبت است . مطالب در ابتدای آموزش و فراگیری به همان سرعتی که آموخته می شوند ، از ذهن فرار می کنند. پس اولین مرور آموخته ها باید بلافاصله بعد از تکمیل طرح شبکه ای همان درس صورت گیرد (یعنی در مرحله تفکر و تعمق) با این کار شما درصد قابل توجهی از فراموشی را از بین برده اید . این مطالب تا فردای آن روز نو و تازه خواهند بود ولی بعد از 24 ساعت پدیده فراموشی شروع می شود که شما با یک مرور از روی طرح های شبکه ای که روز قبل تهیه کرده اید ، جلوی این پدیده را سد خواهید کرد . آیا بعد از 24 ساعت دیگر باید این طرح ها مرور شوند و باز هم بعد از آن، بعد از 24 ساعت دیگر این مطالب را تکرار کنیم و همین طور ادامه دهیم ؟ جواب قطعا منفی است چرا که در این صورت مطالعه ، کاری کسل کننده خواهد بود . اگر شما مرور دوم را انجام دهید (یعنی مرور بعد از 24 ساعت) تا یک هفته آموخته ها به همان تازگی روز مطالعه در ذهن شما خواهند بود و بعد از آن فراموشی کم کم شروع می شود –البته توجه داریم که این فراموشی یه سرعت فراموشی مطالب پس از خواندن نیست- پس شما نیاز دارید بعد از یک هفته (نسبت به آخرین مرحله مرور) دوباره آموخته ها را دوره کنید ، جالب است بدانید که با این کار شما آموخته ها را در حافظه بلند مدت خویش تا یک ماه ثبت نموده اید ، مرور بعدی از یک ماه آموخته ها را تا دو ماه در ذهن شما تثبیت می کند . اگر بعد از دو ماه (نسبت به آخرین مرحله مرور) آموخته ها را دوره کنید تا 4 ماه و بعد تا 8 ماه و بعد تا 16 ماه و .... به همان تازگی روز نخست مطالعه خواهند بود .
یعنی شما سر جلسه کنکور به سوالاتی جواب خواهید داد که همان موقع خوانده اید! چه چیزی بهتر از این می تواند برای کسی رخ دهد ؟ ارزش این گونه درس خواندن آن وقت است که بر شما آشکار خواهد شد ، در حالی که سایر داوطلبان در میان جزوات و کتب خود را گم کرده انند ، شما با دوره کردن طرح های شبکه ای آن درس برتری خود را نسبت به آنها اثبات خواهید کرد .
پایان بخش سوم
منبع :
همیشه آنلاین
کد:
http://www.hamisheonline.com
چگونه توانائی مطالعه را در خود تقویت کنیم؟
مطالعه یک فرآیند شرطی و اکتسابی جهت افزایش معلومات است. یعنی مرحله به مرحله پیش می‌رود و دارای بخش‌های مختلفی مانند: مهارت‌های قبل از مطالعه، ایجاد آمادگی، پیش مطالعه و … است. برای این که ما در مطالعه شرطی بشویم باید شرایطی را در نظر بگیریم، از جمله مکان مطالعه، زمان مطالعه و روش یا تکنیک مطالعه که در این مقاله به شرح هر یک به اختصار میپردازیم.
مکان مطالعه:
بهتر است برای مطالعه ثمربخش جای ثابتی را انتخاب کنیم مثلا پشت میز بنشینیم و مطالعه کنیم. در مورد نور مکان مطالعه بهتر است از دو ترکیب نوری هم طیف زرد و هم طیف سفید استفاده کنیم تا چشم ها خسته نشوند. دمای اتاق مطالعه باید در حدود ۲۵ درجه سانتیگراد باشد چون احساس گرمای زیاد باعث حواس پرتی و خواب آلودگی می شود. هر چقدر فضای دورتان هنگام مطالعه محدودتر باشد میزان حواس پرتی تان نیز کمتر خواهد بود. بهترین جا برای درس خواندن منزل است ولی اگر به هر دلیل نمی توانید در خانه مطالعه کنید، از فرهنگسراها یا کتابخانه ها استفاده کنید.
زمان مطالعه:
هیچ قانونی برای زمان مطالعه نداریم هر وقت که راحت بودید چه صبح زود و چه شب تا دیروقت می توانید مطالعه کنید و درس بخوانید. ولی سه زمان در یادگیری مهم است که بهتر است در این زمان ها مطالعه کنید:
الف) اول صبح:
چون تازه از خواب بیدار شدید و ذهنتان آماده است که مطالب را به راحتی در خود نگه می دارد پس برنامه های روزانه خود را طوری تنظیم نمایید که حتما اول صبح نیم ساعت یا یک ساعت درس بخوانید.
ب) آخر شب:
به دلیل این که بعد از درس می خوابید و منع بعدی ندارید پس مطالب فرصت پیدا می کنند تا از نیمکره راست که جایگاه حافظه کوتاه مدت است، وارد نیمکره چپ که جایگاه حافظه بلندمدت است، شوند برای همین یادگیری افزایش پیدا می کند.
ج) دو ساعت قبل از غروب آفتاب:
به دلیل این که کاهش اشعه کیهانی و نوع رابطه خورشید با زمین اختلا ل حواس در این زمان کم می شود، پس سعی کنید از این زمان استفاده کنید. البته این سه زمان برای درس خواندن مناسب هستند ولی نباید زمان های دیگر را از دست بدهید.
روش مطالعه:
رعایت مراحل زیر شاگرد را به صورت فعال در جریان یادگیری درگیر می سازد و زمینه هایی را برای تمرین اطلا عات تازه ای که شاگرد فراگرفته است فراهم می آورند.
۱) مرحله اول – مرور کردن:
برای یافتن اطلا عات جدید اولین گام مرور کلی است این کار به شما کمک می کند که اطلا عات هر فصل را با تجارب قبلی خود پیوند زنید و دانش مربوط را در ذهن خویش فعال سازید.
۲) مرحله دوم – سوال کردن:
سوال به شما کمک می کند که به صورت فعال با مواد خواندنی درگیر شوید و همین طور در پیش بینی کردن سوالات امتحانی نیز به شما کمک می کند.
۳) مرحله سوم- خواندن:
مطالب را بخوانید و در ضمن مطالعه سعی کنید سوالاتی که در مرحله دوم طراحی کرده اید پاسخ دهید و آنچه را می خوانید، با دانسته های قبلی خود ربط دهید.
۴) مرحله چهارم – از برخوانی:
به محض آنکه مطالعه یک قسمت را تمام کردید، تلاش کنید سوالاتی که درباره آن قسمت طراحی کرده اید پاسخ دهید. این تمرین به شما کمک می کند که از طریق ربط دادن مطالب جدید با اطلاعات قبلی به متن مزبور معنا ببخشید.
۵) مرحله پنجم – بازخوانی:
بازخوانی موجب صرفه جویی دروقت شما می شود، زیرا ضروری نیست که تمام مطالبی را که قبلا مطالعه کرده اید دوباره بخوانید. با این پنج مرحله نه تنها می توانید مطالعه خویش را تقویت کنید بلکه می توانید آن را به دیگران نیز آموزش دهید.
مطلب آخر
در انتها نکات مهم و کلیدی که می توانند کمک کنند تا یک مطلب خوب را به مدت طولانی حفظ کنید و خود را بدان سازگار سازید را بیان می کنیم:
برای گرفتن تصمیم جدید نباید تصمیم بزرگی را در ابتدا اتخاذ کرد. بلکه باید از تصمیم های کوچک شروع کرد. یعنی دانش آموزی که عادت ندارد درس بخواند نباید با یک برنامه ۱۰ ساعته شروع کند بلکه باید با یک برنامه دو ساعته شروع کند. برای آنکه بتواند این روند را ادامه دهد.
در موقع ایجاد عادت جدید، راندمان بین ۲۱ تا ۴۰ روز کاهش پیدا می کند. یعنی فردی که می خواهد رفتار جدیدی را آغاز کند باید بداند که در مرحله اول نه تنها اتفاق مثبت خاص نمی افتد بلکه اتفاقات منفی نیز پیش می آید یعنی راندمان کم می شود مثل اینکه فرد مریض می شود. یعنی اگر فرد می خواهد عادتی را در خود ایجاد کند باید ریاضت بکشد و خوشبختانه از آن جایی که نام انسان از دو ریشه انس و نسیان گرفته شده است، سریع یک وضعیت را «نسیان» (فراموش) می کند و به وضعیت جدید «انس» می گیرد منتظر نقطه آغاز برای شروع تحول جدید نباشید. نگویید از اول هفته شروع می کنم یا از اول ماه درس می خوانم. هر وقت خواستید تغییری در خود ایجاد کنید، آن زمان مناسب است و می تواند آغاز حرکت باشد.
منبع: روزنامه مردم سالاری
مطالعه موفق با تمرکز (زمان و حالات مناسب مطالعه متمرکز)
نقش زمان
پیش از این توضیح دادیم که آرامش، خواب و استراحت کافی به خصوص در شب، چقدر در پرورش تواناییهای ذهنی و تمرکز حواس و حافظه شما مؤثر است.
در هیچ شرایطی، نیمه شب مطالعه نکنید. با این توجیهات که: “من به مطالعه شبانه عادت دارم”، “سکوت منزل شب هنگام بیشتر است” و . . . خود را متقاعد نکنید که شب مطالعه کنید. چرا که شارژ عصبی و مغناطیسی بدن، شب هنگام انجام می گیرد و شما با بی خوابی در شب، خود را از این شارژ عصبی مغز محروم می کنید. بنابراین: هرچقدر هم که به مطالعه نیمه شب عادت دارید، از این پس دیگر نیمه های شب مطالعه نکنید. خودتان را عادت دهید که روز یا اول شب مطالعه کنید.
ضمن آن که توجه داشته باشید در هنگام خواب یا استراحت عمیق شب آن که را که در طول روز خوانده اید، پردازش ذهنی می شود و در مغز، عمل جایگزینی صورت می گیرد.
شما به هیچ وجه در هنگام خواب، وقت تلف نمی کنید بلکه ذهن شما ناخودآگاه به تثبیت آموخته های روز می پردازد.
همین طور مطالعه بلافاصله بعد از غذا خوردن، خود باعث عدم تمرکز می شود. مغز شما برای فعالیتهای ذهنی بیش از همه به اکسیژن نیاز دارد و این اکسیژن را از خون می گیرد و جریان خون شما پس از غذا خوردن تا حدود یک ساعت و نیم بیشتر متوجه اندامهای گوارشی است تا مغز. به همین علت است که شما پس از غذا خوردن بیشتر تمایل دارید که استراحت کنید تا این که فعالیتهای فکری انجام دهید. دست کم تا یک ساعت بعد از صرف غذا از مطالعه کردن اجتناب کنید.
مسأله مهم دیگر در زمان مطالعه، مطالعه مرتب در زمانهای خاص است. ضمن آن که شما از فرصتهای خود برای مطالعه بیشترین استفاده را می کنید، خودتان را به مطالعه در ساعتهای خاص هم شرطی کنید.
مثلاً صبحها به محض بیدار شدن، بعدازظهرها در ساعتی مشخص و یا ساعات اولیه شب. زمان خاصی را برای مطالعه در نظر بگیرید. ذهن شما می تواند پس از مطالعه مدام در یک ساعت خاص از شبانه روز بعد از مدتی خود به خود در آن ساعت ویژه، جذب و فراگیری پیدا کند.
پس توصیه زمانی ما به شما:
۱. در فاصله زمانی ساعت ۱۱:۳۰ شب تا ۵ صبح مطلقاً مطالعه نکنید و حتماً در این ساعات بخوابید.
۲. تا دست کم یک ساعت پس از صرف غذا مطالعه نکنید.
۳. خود را به مطالعه در زمانهای خاص و مناسب شرطی کنید.
نقش حالتها در تمرکز حواس
برای هر رفتاری از لحاظ ذهنی و جسمی باید حالتهای خاص داشته باشید که با رفتارتان هماهنگ باشد. روان شناسی حالتها و رفتارها این موضوع را به تفصیل شرح می دهد.
اگر می خواهید بجنگید، ابتدا باید حالت جنگیدن را به خود بگیرید. اگر می خواهید شاد باشید، ابتدا باید حالت شاد بودن را به خود بگیرید. اگر می خواهید انسانی مصمم و با اعتماد به نفس باشید، باید حالتهای اعتماد به نفس را در خود ایجاد کنید. حالتها و رفتارها از همدیگر به وجود می آیند. یعنی همان طور که وقتی شما شاد باشید ناخودآگاه حالتهای شاد بودن در شما پدیدار می شود، اگر هم حالتهای شادی را در خود ایجاد کنید یعنی به خودتان بگویید، ناخودآگاه احساس شادمانی به شما دست خواهد داد. برای مطالعه نیز شما باید حالت جذب و یادگیری داشته باشید. با حالت خمیده و خواب آلوده انتظار تمرکز و دقت فراوان از خود نداشته باشید. در وضعیتهایی که برای مطالعه کردن مناسب نیست تمرکز حواس پیدا کردن دشوار و انتظار آن کاملاً غیر معقول است.
هنگام هیجانهای عصبی، ترس، خشم، اضطراب و کینه و ناراحتی نمی توان انتظار داشت که تمرکز بالایی داشته باشیم. چون در این حالتها ذهن ما پیشاپیش متوجه و متمرکز برآن مسأله است که این هیجانها را در ما ایجاد کرده است. همین طور در حالت شور و شوق و اشتیاق فراوان هم نمی توانید تمرکز حواس داشته باشید و علت همان است. بچه هایی که زنگ تفریح در حیاط مدرسه به بازیهای مهیج می پردازند و با همان شور و هیجان به کلاس درس می آیند، گاهی تا نیم ساعت بعد از حضور در کلاس به حالت مناسب خود برای فراگیری دست نمی یابند و در این مدت توجه و تمرکزشان هنوز به هیجان حیاط مدرسه معطوف است.
در حالت خستگی و بی خوابی هم نمی توانید تمرکز حواس داشته باشید. این حالتها همه با حالت تمرکز حواس برای مطالعه، منافات دارند. بنابراین شما باید ابتدا مسایل خود را تا حدی حل کنید، استراحت کنید، آرام شوید و پس از ایجاد حالت یادگیری، مطالعه را شروع کنید.
انتظار بیجا از خود نداشته باشید. مسلم است که با حالتهای منفی مانند خستگی، گرسنگی، بی خوابی و هیجان فراوان نمی توانید تمرکزی عالی داشته باشید و این عدم تمرکز کاملاً طبیعی است.
بعضیها پس از یک ورزش سنگین، با همان خستگی و بدن عرق کرده، شروع می کنند به کتاب خواندن و مطالعه و انتظار دارند که با این هیجان تمرکز حواس هم داشته باشند و چون چنین چیزی امکان پذیر نیست، می گویند: حافظه ام ضعیف است. حواسم پرت است و . . .
باز هم تأکید می کنیم ابتدا وضعیت جسمی و روحی خود را متعادل کنید و سپس شروع به مطالعه کنید.
اولویت بالاتر، مانع تمرکز
گفتیم عوامل حواس پرتی خود را که در هنگام مطالعه به ذهنتان خطور می کنند در جایی یادداشت کنید که بلافاصله پس از مطالعه به آنها بپردازید. اما گاهی اوقات یک موضوع مهم، ضروری و بسیار “دراولویت” به ذهنتان خطور می کند که حتی با نوشتن آن وسواس ذهنی کاهش پیدا نمی کند. در چنین مواردی، ما توصیه می کنیم به جای آن که کاهش پیدا نمی کند. در چنین مواردی، ما توصیه می کنیم به جای آن که تقلا کنید که با همان وضعیت بد درس بخوانید، به انجام همان کار با اولویت بالا بپردازید. چون مطالعه با آن وضعیت بد، هم اضطراب شما را به دنبال دارد و هم بازده فکری شما را کاهش می دهد.
اضطراب
یکی از عمده ترین مسائلی که باعث اضطراب می شود، انباشته کردن دروس در شب امتحان است. مسلماً وقتی شما در طول سال تحصیلی مطالعه نمی کنید و همه را برای شب امتحان انبار می کنید، با یک ضرب الاجل و فشار عصبی و اضطرابی مواجه می شوید که بیش از هر عامل دیگری، میزان تمرکز فکری و یادگیری شما را کاهش می دهد.
متخصصان مطالعه و یادگیری به شدت اعتقاد دارند که مهمترین عامل تخریب حافظه و عدم دستیابی به یک تمرکز عالی، اضطراب است. برنامه ریزی درسی، مطالعه در طول سال تحصیلی و استفاده بهتر از زمان و البته آسودگی شب امتحان از تمام اضطرابهای کاذب جلوگیری می کند.
تصویر ذهنی مثبت
اضطراب، بسیاری از اوقات هم از تصور نگران کننده شخص درباره خودش نشأت می گیرد. یعنی با این که شما درس خود را می خوانید و اهل مطالعه هستید، مدام تصور نگران کننده ای از خودتان در ذهن دارید که بازده فعالیت ذهنی شما را کاهش می دهد و به حافظه و تمرکز شما لطمه وارد می کند.
بهترین و آسان ترین شیوه برای مقابله با این اضطراب کاذب انجام تمرینات تلقین تجسمی است که بی جهت ساده گرفته می شود. صبحها پس از بیدار شدن، ظهرها پس از یک آرامش چند دقیقه ای و قبل از صرف ناهار و به ویژه شبها قبل از خواب به آسودگی دراز بکشید، بدن را شل کنید. چند نفس عمیق بکشید و با صدای بلند یا در ذهن خود چندین بار این جملات را تکرار کنید:
“من با تمرینات عالی ام، تمرکزم روز به روز بیشتر می شود”
“من سرشار از قدرت تمرکز فوق العاده ای برخور دارم”
“من سرشار از آرامشم و در این آرامش، تمرکز جاری است”
“حافظه ام بسیار عالی است و روزبروز بهتر می شود”
“در کلیه امتحاناتم موفق هستم و هم اکنون نمرات عالی ام را می بینم”
در لحظاتی که این جملات را می گویید و چند بار تکرار می کنید، خود را در ذهن خود ببینید. خود را در جلسه امتحان ببینید که در نهایت آرامش نشسته اید. برگه امتحان در دست شماست. همه جوابها را می دانید و به همه سؤالات با آرامش کامل و شادی فراوان جواب می دهید.
این تصویر را شبها خصوصاً قبل از خواب، به وضوح در ذهن خود ببینید و از آن به شوق آیید. بعد از مدتی که تلقین و بیان عبارتهای تأکیدی بالا را صبح و ظهر و شب انجام دادید و به خصوص تصویر ذهنی مثبت خود را هر شب مجسم کردید، هم اعتماد به نفس و روحیه تان عالی می شود و هم میزان تمرکز، حافظه و یادگیری تان بهبود می یابد.
یک هشدار مهم
تمام تمرینهای گفته شده تا الآن فقط در صورتی پاسخ مثبت می دهند و از آنها نتیجه مطلوب حاصل می شود که به هیچ عنوان منفی حرف نزنید. وقتی شما درباره خودتان با عبارات منفی حرف می زنید، همه چیز را خراب می کنید. هرگز نگویید حافظه ام خراب است. اصلاً هیچ چیز نمی فهمم. تمرکزم افتضاح است و..
باز هم تأکید می کنیم که با عبارات منفی به خود تلقین منفی نکردن اهمیت بسیار بیشتری از تلقین مثبت دارد، یعنی اگر از یک طرف تلقینات مثبت را به خود القا کنید و از طرف دیگر در طول روز این حرفهای منفی را درباره خودتان بزنید، عملاً تلقینات مثبت خود را بی نتیجه و بی اثر ساخته اید. پس به هیچ عنوان حرف منفی نزنید و تمرینات تلقین مثبت را هم انجام دهید تا از تمرکز عالی برخوردار گردید.
منبع: شبکه آموزش
چگونه بهتر تمرکز کنیم؟ + تمریناتی جهت تقویت تمرکز
بسیاری از دانش آموزان از عدم تمرکز در هنگام مطالعه شکایت دارند. آنها فکر میکنند قدرت تمرکز یک استعداد ذاتی است که برخی انسانها فاقد آن هستند؛ اما حقیقت این است که با انجام تعدادی تمرین ساده میتوان قدرت تمرکز را چند برابر کرد. در این مقاله قصد داریم شما را با تعدادی از این تمرین‌ها آشنا کنیم.
برای یادگیری تمرکز در ابتدا باید مکان آرامی را بیابید که در آن کسی مزاحم شما نشود؛ سپس بر روی زمین و یا یک صندلی راحتی بنشینید. نفس عمیقی بکشید و بدن خود را به حالت آزاد و رها نگهدارید. سعی کنید تمام عضلات خود را آزاد و شل کنید. اکنون میتوانید به انجام تمرین‌ها بپردازید. قبل از انجام تمرینات به نکات زیر توجه کنید:
- با اولین تمرین شروع کنید و هر روز آن را تکرار کنید تا اینکه به انجام آن مسلط شوید و قادر باشید برای مدت ۵ دقیقه به چیز دیگری غیر از آن فکر نکنید.
- با خودتان رو راست باشید و هنگامی که مطمئن شدید تمرین اول را با تمرکز کامل و به درستی انجام داده اید، به انجام تمرین بعدی بپردازید.
- زمانبندی خاصی برای انجام این تمرین‌ها پیشنهاد نمی شود، چون اگر به شما گفته شود که باید در مدت یک هفته تمرینی را تکمیل کنید و به آن مسلط شوید و شما از عهده این کار بر نیایید، ممکن است ناامید شوید و یا گاهی ممکن است برای به پایان رساندن تمرین در زمان تعیین شده، آن را بطور کامل و صحیح انجام ندهید. بخاطر بسپارید که گاه روزها، هفته‌ها و حتی ماهها تمرین مستمر لازم است تا به این مهارت‌ها مسلط شوید.
- هنگام انجام تمرین‌ها به چیز دیگری فکر نکنید. دقت کنید که به رویا فرو نروید و خواب آلوده نباشید و هنگامیکه احساس میکنید فکرتان به مسائل دیگر مشغول شده، تمرین را متوقف کنید.
- وقتی که در انجام این تمرین‌ها مهارت پیدا کردید، میتوانید مدت آن را بیشتر کنید و یا دو بار در روز به انجام آن بپردازید، اما در ابتدا سعی نکنید که بیش از اندازه تمرین کنید. ممکن است فکر کنید که تمرین‌ها بسیار ساده و آسان هستند و بخواهید تمام آنها را در یک زمان انجام دهید. اما توصیه ما به شما این است که به تدریج پیش بروید و ذهن خود را خسته نکنید تا به نتیجه بهتری دست یابید.
- به خاطر داشته باشید که افراد مختلف دارای قدرت تمرکز متفاوتی هستند. برخی افراد دارای قدرت تمرکز بالاتر و برخی ( دارای قدرت تمرکز ) پایین تری می‌‌باشند. مهم نیست که شما قدرت تمرکز کمی دارید، مهم این است که میتوانید آن را تقویت کنید و برای این کار نیاز به استعداد خاصی ندارید. تقویت این مهارت تنها بستگی به میزان ممارست شما در انجام این تمرینات دارد. کافی است روزی ۱۰ دقیقه برای این کار وقت صرف کنید. در پایان، بعد از گذشت زمانی شما قادر خواهید بود که در زمان‌ها و مکانها و شرایط گوناگون بر کارها و مطالعات خود تمرکز داشته باشید. می‌‌دانید این به چه معنی است؟
توانایی تمرکز کردن، فکر کردن و عمل کردن تحت هر شرایطی با کمال آرامش و خونسردی، واقعا موفقیت بزرگی است.
توصیه آخر اینکه، روی هر تمرین آنقدر کار کنید تا مطمئن شوید که آن را به درستی انجام داده اید و کاملا بر آن مسلط گشته اید.
اکنون به سراغ تمرین‌ها می‌‌رویم. ممکن است برخی از آنها آشنا یا ساده به نظر برسد، اما انجام آنها باعث میشود که قدرت تمرکز شما بیشتر شود:
تمرین شماره ۱:
کتابی را انتخاب کنید، یک صفحه از آن را در نظر گرفته و تعداد کلمات موجود در هر پاراگراف را بشمارید. یک بار دیگر این کار را تکرار کنید تا مطمئن شوید که شمارش را درست انجام داده اید. در ابتدای کار با یک پاراگراف شروع کنید و هنگامیکه این تمرین برای شما آسان تر شد، تمام کلمات یک صفحه را بشمارید. شمارش را به طور ذهنی و با حرکات چشم هایتان انجام دهید.
تمرین شماره ۲:
در ذهن خود از یک تا صد را بر عکس بشمارید.
تمرین شماره ۳:
در ذهن خود از شماره صد، سه تا سه تا بشمرید و کم کنید. ( ۱۰۰- ۹۷ – ۹۴ – … )
تمرین شماره ۴:
یک کلمه و یا یک طرح ساده را انتخاب کنید و آن را به مدت ۵ دقیقه در ذهن خود تکرار کنید. هنگامیکه توانستید بهتر و آسان تر تمرکز کنید. سعی کنید این کار را برای مدت ۱۰ دقیقه انجام دهید و بدون آنکه تمرکز حواس خود را از دست بدهید.
تمرین شماره ۵:
یک میوه مثلا یک سیب را بردارید و از همه طرف به آن نگاه کنید. تمام حواس خود را بر روی آن متمرکز کنید و به چیز دیگری غیر از آن سیب فکر نکنید. وقتی به سیب نگاه میکنید به چگونگی رشد آن و یا ارزش غذایی آن و یا حتی مغازه ای که آن را خریده اید فکر نکنید، بلکه فقط و فقط به خود سیب فکر کنید. به آن نگاه کنید، آن را ببویید و لمس کنید.
تمرین شماره ۶:
همانند تمرین قبل عمل کنید با این تفاوت که این بار چشمانتان بسته باشد. در ابتدا تمرین شماره ۵ را به مدت ۵ دقیقه تکرار کنید و سپس به انجام این تمرین بپردازید. چشمان خود را ببندید و سعی کنید طعم، رنگ و بوی میوه را احساس و تصور کنید و هر چه میتوانید این تصویر را در ذهن خود شفاف تر کنید. اگر نتوانستید این کار را انجام دهید، چشمان خود را باز کنید، میوه را نگاه کنید و سپس تمرین را تکرار کنید.
تمرین شماره ۷:
یک شی ساده ( قاشق، چنگال و یا لیوان ) را بردارید و بر روی آن تمرکز کنید. از همه طرف به آن نگاه کنید بدون آنکه کلمه ای در ذهن داشته باشید. سعی کنید فقط به آن شی نگاه کنید بدون آنکه بر اسامی و یا کلمات مربوط به آن فکر کنید.
تمرین شماره ۸:
پس از آنکه در انجام تمرین قبل مهارت پیدا کردید، میتوانید این تمرین را انجام دهید. شکل هندسی کوچکی ( مثلث، مربع و یا دایره ) را بر روی کاغذ رسم کنید و آن را به رنگ دلخواه درآورید. سپس بر روی آن تمرکز کنید. فقط به آن شکل فکر کنید و افکار نامربوط دیگر را از خود برانید.
سعی کنید در طی تمرین به کلمات فکر نکنید.
تمرین شماره ۹:
مانند تمرین قبل عمل کنید با این تفاوت که این بار چشمانتان بسته باشد. اگر نتوانستید شکل را بطور کامل مجسم کنید، چشمانتان را باز کرده، چند دقیقه به شکل نگاه کنید سپس چشمان خود را ببندید و تمرین را ادامه دهید.
تمرین شماره ۱۱:
سعی کنید حداقل برای مدت ۵ دقیقه به هیچ چیز فکر نکنید. دقت کنید وقتی که تمرین های قبلی را با موفقیت به پایان رساندید، آنگاه نوبت به این تمرین خواهد رسید. در آن هنگام شما برای انجام این تمرین آمادگی خواهید داشت و قادر خواهید بود برای مدتی معین به هیچ چیز فکر نکنید. به زودی این کار برای شما آسان و آسان تر خواهد شد.
منبع:
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
تبیان
مطالعه موفق با تمرکز (تمرکز حواس در کلاس)
یکی از شایع ترین مشکلها، عدم تمرکز حواس در کلاسهای درس، جلسات سخنرانی، سمینارها و کنفرانس هاست.
بیشتر افراد با آن که با اشتیاق فراوان و تمرکز خوب سر جلسه حاضر می شوند و به سخنران یا مدرس گوش می سپارند، پس از چند دقیقه حواسشان پرت می شود و وقتی به خود می آیند، می بینند که دقایقی چند گذشته و در این مدت کاملاً در جای دیگری بوده اند. شاید در یک جلسه دو ساعته، شما چهل دقیقه با تمرکز عالی به جذب مشغول باشید و هشتاد دقیقه دیگر را به طور پراکنده مشغول افکار ذهنی خودتان باشید. اگر شما بتوانید در همان کلاس، تمامی مطالب را بگیرید، خود باعث می شود که حجم عمده ای از فعالیت مطالعه شما در منزل کاسته شود. شاید تا به حال با افرادی برخورد کرده باشید که فقط در کلاس حضور می یابند و بسیار کم در منزل مطالعه می کنند. معمولاً شما در این حالت به خود و اطرافیان خود می گویید: نمی دانم چرا با این که من ساعتها در منزل درس می خوانم یک دهم آن را هم نمی خواند، همیشه نمره های من از او کمتر است. شما باید توجه داشته باشید که مدت زمان مطالعه شما مطلقاً مهم نیست بلکه زمان مطالعه مفید و متمرکز شماست که مهم است. بسیاری از اوقات شما ساعتها کتاب به دست دارید و مشغول مطالعه اید اما زمان مطالعه متمرکز و مفید شما از یک ساعت بیشتر تجاوز نمی کند. علاوه بر این، درصد مهم و عمده ای از یادگیری در کلاس درس صورت می گیرد. شاید خودتان تجربه کرده باشید که آموختن درسی که زمان تدریس آن، شما در کلاس حاضر نبوده اید، چقدر دشوار است. اما حضور در کلاس از نظر فیزیکی چندان مهم نیست بلکه شما باید حضور مؤثر و متمرکزی در کلاس داشته باشید. ما هم اکنون می خواهیم تکنیکهایی را ارائه دهیم که شما با عمل کردن به آنها و فقط با عمل کردن به آنها بتوانید دانش آموز و دانشجویی فعال و درگیر باشید.
تکنیکهای حضور فعال در کلاس
۱.همراهی با مدرس:
بسیار مهم است که خودتان را با سرعت، نحوه و شیوه تدریس معلم یا استاد خود هماهنگ سازید و با او حرکت کنید. هم شتاب بیش از مدرس داشتن ذهن را آشفته و مغشوش می کند و هم سرعت کند شما و عقب ماندن از او. هماهنگ نبودن با سرعت و روش و بیان مدرس، شما را از جذب مطالب بعدی محروم می کند. آنچه که در همراهی با مدرس مهم است، در وهله اول، خوب شنیدن است. اغلب شما با آنکه صدای معلم را به وضوح نمی شنوید یا گفتار سخنران را متوجه نمی شوید از این که از او بخواهید درباره آن مطلب را رساتر و واضح تر بیان کند، واهمه دارید. گاهی صدای سخنران به انتهای کلاس نمی رود، گاهی تند و گذرا صحبت می کند گاهی صحبتش نامفهوم است و برخی اوقات نیز به مطلبی در گذشته استناد می کند که شما از آن هیچ اطلاعی ندارید. یادتان باشد شما برای این به کلاس یا جلسه سخنرانی آمده اید که مطلبی را فرا بگیرید و معلم هم دقیقاً همین را می خواهد. بنابراین اگر کوچکترین ابهام یا عدم وضوحی را در مطلب یا صدای معلم احساس کردید، باید شهامت از او بخواهید که مطلب را دوباره بگوید.
سؤال کردن از معلم گناه نیست و نباید احساس گناهی را هم به دنبال داشته باشد. به ویژه دانش آموزان دوره ابتدایی خیلی از سؤال کردن بیم دارند. بسیاری از وقتها پیش می آید که مثلاً معلم تکلیفی را به بچه ها می گوید که برای فردا انجام دهند و دانش آموز درست متوجه این تکلیف نمی شود، با وجود این چون می ترسد که سؤال کند، چیزی نمی گوید و چه بسا که فردا به خاطر انجام ندادن آن تکلیف مؤاخذه و تنبیه شود.
دوباره تأکید می کنیم که اگر نکته ای را متوجه نشدید یا نشنیدید، حتماً بپرسید چه بسا که آن نکته کلیدی بوده، تمام درس آن روز وابسته به همان نکته باشد.
۲. شنونده ای فعال باشید:
شما بارها به این عبارت تأکیدی برخورد کرده اید: شنونده ای فعال باشید، اما مفهوم این عبارت چیست؟ یعنی باید چگونه باشیم؟ شنونده فعال چه خصوصیات و ویژگیهایی دارد؟
بهترین و مؤثرترین راه برای این که شما یک شنونده فعال باشید این است که یادداشت بردارید. چه، نیاز به یادداشت برداری را سر کلاس احساس می کنید چه نمی کنید، حتماً از صحبت مدرس یا سخنران، یادداشت بردارید. اما منظور ما از یادداشت برداری در اینجا با آنچه که در روش مطالعه متمرکز گفتیم فرق می کند که اکنون به شرح آن می پردازیم.
یادداشت برداری داخل کلاس
قلم و کاغذ به دست می گیرید و در کلاس حاضر می شوید. یادتان هست که گفتیم شب قبل از کلاس یک مطالعه اجمالی و یک بررسی ابتدایی از درس، انجام دهید؟ این کار را برای کسب اطلاعات اولیه و هشیاری ذهنی در کلاس انجام داده اید. اگر شما بدون هیچ مطالعه ای سر کلاس شیمی حاضر شوید، وقتی معلم می گوید امروز درس ما هیبریداسیون است و شما هم نه از قبل درباره هیبریداسیون چیزی می دانید نه نگاهی اجمالی به کتاب انداخته اید، تا چند لحظه خود را در کلاس بیگانه احساس می کنید. خود را کاملاً گیج می بینید و این حالت، خود باعث می شود که نسبت به این درس بی علاقه شوید و به سرعت تمرکز حواستان را از دست بدهید و ذهنتان را به سیر در جاهای دیگر مشغول سازید.
درست بر عکس، اگر شما با مطالعه اولیه سر کلاس حاضر شوید، احساس خیلی خوبی در کلاس خواهید داشت، ذهنتان مشتاق است، می خواهید هرچه سریعتر از راز هیبریداسیون سر در بیاورید و در نتیجه تمرکز حواسی عالی پیدا می کنید. اهمیت مطالعه اولیه را پیش از این هم توضیح داده بودیم. حالا که شما با این آمادگی ذهنی و کنجکاوی و علاقمندی، دارید به صحبتهای معلم گوش می کنید، هر نکته ای را که فرا می گیرید یادداشت کنید.
هم اکنون شما می گویید فلان معلم یا استاد به ما اصلاً اجازه یادداشت برداری نمی دهد. به شما می گوییم که او کاملاً کار درستی می کند. چرا که شما معمولاً به شیوه سنتی خود، “جمله” های معلم را یادداشت می کنید و نوشتن یک جمله از صحبتهای معلم عملاً شما را از گوش دادن و درک جمله بعدی باز می دارد. شما به هیچ عنوان نباید جمله ای یادداشت کنید بلکه باید به صورت اشاره ای و مختصر از واژه های کلیدی استفاده کنید که چون جرقه ای تمام موضوع را به یاد شما می آورد.
این گونه می توانید همزمان با تدریس استاد، یادداشت کنید و پشت سر هم یادداشت بردارید در حالی که نه وقت شما گرفته می شود نه از درک مطلب بعدی باز می مانید و نه مدرس را ناراضی می کنید.
به جای همه اینها چند کار مهم انجام دهید:
اول این که بارذهنی خود را در کلاس لحظه به لحظه تخلیه می کنید و نکته ای را که فرا می گیرید یادداشت می کنید و ذهن خود را همچنان باز و گسترده و خالی نگاه می دارید. یعنی شکل حضور شما در پایان کلاس با شروع کلاس چندان تفاوتی نمی کند.
دوم این که چون خودتان را ملزم می دانید هرچه را که فرا می گیرید به سرعت بر روی کاغذ بیاورید، ذهن شما در یک حالت آماده باش قرار می گیرد و شما از تمرکز حواسی عالی برخودار می شوید و کاملاً از خود مراقبت می کنید که چیزی را جا نیندازید. فقط کافی است که یک بار این عمل یادداشت برداری را به شیوه درستی که گفتیم تجربه کنید تا ببینید که چقدر برایتان لذت بخش است. حتی کم کم به شکل یک بازی مهیج برایتان در می آید. این شیوه یادداشت برداری به صورت کمی حرفه ای تر و ماهرانه تر در خبرنگاران دیده می شود که در مصاحبه های خود از گفته های سخنران یادداشت برداری می کنند و سپس خود از گفته های سخنران یادداشت برداری می کنند و سپس از روی آن، متن را تصحیح می کنند و اما سومین فایده یادداشت برداری این است که باعث می شود شما سر کلاس خواب آلوده نشوید و چرت نزنید به ویژه در اوقاتی که معلم یا سخنران بسیار آرام و ملایم و حتی کمی خسته کننده درس می دهد و شیوه تدریس او برای شما درگیری ذهنی لازم را ایجاد نمی کند. شما با یادداشت برداری، حضور خودتان را در کلاس مهیج تر و مؤثرتر می کنید.
بسیار بعید است که کسی به این شیوه در کلاس یادداشت برداری کند و خوابش بگیرد. شما وقتی سر کلاس خوابتان می گیرد که ذهنتان ساکت و ساکن شود. معلم در شما درگیری ذهنی ایجاد می کند و خود به خود به این کار مشغول می شوید. به ویژه وقتی سخنران از نوع سخنرانان آرام و ساکن است، شما باید یادداشت برداری را جدی تر بگیرید. نگویید: من این مطلب را بلدم و نیازی به یادداشت کردن ندارم. نگویید: من همه این مطالب را هم اکنون به حافظه ام می سپارم و نیازی نیست که یادداشت کنم و . . .
شما می دانید که یکی از مهمترین اهداف یادداشت برداری در کلاس، همین زنده و هشیار بودنتان سر کلاس است. یک مانع بزرگ مطالعه اجمالی قبل از کلاس و کسب اطلاعات پیش از حضور در کلاس می تواند یک اشکال بسیار بزرگ تولید کند و آن: رقابت با استاد است. به عبارت بهتر: به مبارزه طلبیدن استاد. به این شکل شما ذهن خود را مدام متوجه دانسته های خود می کنید و منتظرید تا در اولین فرصت آنها را بیان کنید و یا این که عمداً سؤالی می کنید که فقط نشان دهید مطلب را پیشاپیش می دانید. یادتان باشد که هدف از کسب اطلاعات اولیه فقط ایجاد یک نوع کنجکاوی و علاقمندی و تمرکز حواس است برای گوش دادن و یاد گرفتن بیشتر نه برای صحبت کردن و خودنمایی بیشتر. برای این که ذهنتان خالی باشد اطلاعات خود را قبل از کلاس بر روی کاغذ بیاورید و بالای آن هم بنویسید: هدف من این است که با گوش دادن به درس امروز، این اطلاعات ناقص خود را کامل تر کنم. وقتی این را می نویسید در خود میل بیشتری را برای فراگیری ایجاد می کنید و با خود تعهد می کنید که سخن نگویید. قرار است ما در کلاس، یک شنونده فعالی باشیم به یک سخنران مبارز.
به هیچ عنوان در لحظه حضورتان در کلاس، اطلاعات قبلی خود را با اطلاعات معلم مقایسه نکنید. این مقایسه، ذهن شما را به خود مشغول می کند و دقایقی حواس شما را پرت می کند. مقایسه اطلاعات خودتان با اطلاعاتی که سر کلاس از معلم می گیرید، فقط باید در چند دقیقه پایان کلاس و یا حتی بعد از آن صورت گیرد. اگر سر کلاس این مقایسه را انجام دهید اگر احساس کنید این دو با هم تفاوت دارند، تمرکز حواس خود را از دست می دهید و حواستان پرت می شود. در حالت اول، شادی و شعف و هیجان ذهنی، عامل حواس پرتی شماست و در حالت دوم، احساس متفاوت بودن دانسته های قبلی شما از اطلاعات معلم، ذهن شما را بر انگیخته می کند که سؤالی کنید و حتی شاید تمایل داشته باشید که به نوعی دانسته های خودتان را توجیه کنید که این موجبات حواس پرتی شما را فراهم می کند.
از چه چیزهایی یادداشت برداریم؟
یادداشت برداری در کلاس، سه شاخه دارد.
- شاخه اول، یادداشت برداری از نکات مهمی است که معلم می گوید که در مورد آن توضیح دادیم.
- شاخه دوم، یادداشت برداری از سؤالاتی است که به ذهنتان می رسد. البته اگر روند کلاس آرام و طرح سؤال در طول کلاس مجاز باشد، ما توصیه می کنیم سؤال خود را فوراً بپرسید. اما اگر معلم بگوید به سؤالات شما در آخر کلاس پاسخ می دهم، مطلقاً سؤال خود را رها نکنید. حتماً آن را مختصراً در گوشه ای بنویسید که آخر کلاس بپرسید. اگر بگویید: بعداً آن را می پرسم و یادداشت نکنید، تا پایان کلاس ذهن شما را مشغول می کند و این مانع فراگیری اطلاعات بعدی با تمرکز عالی می شود. به ویژه اگر سؤالتان برای شما جالب و جذاب باشد مدام در طول کلاس به پردازش سؤالتان مشغول می شوید و منتظرید که کلاس به پایان برسد و سؤال جالب خود را مطرح کنید. خیلی از اوقات، حتی این انتظار، ما را به جایی می رساند که دیگر دریافت پاسخ برایمان اهمیت چندانی ندارد بلکه فقط می خواهیم از طرح این سؤال جالب در حضور دیگران با صدای بلند لذت ببریم. به ویژه اگر بدانیم آفرین و تحسین معلم را هم به دنبال خواهد داشت. بنابراین حتماً سؤال خود را یادداشت کنید. بار ذهن خود را سبک کنید و به گوش دادن و یادداشت برداری از گفته ها ادامه دهید.
- شاخه سوم، یادداشت برداری از عوامل حواس پرتی است. سر کلاس درس هم به احتمال فراوان، افکار زیادی در ذهن شما غوطه می خورند که ذهن شما را منحرف می کنند. در گوشه ای، از آنچه که حواس شما را پرت می کند، یادداشت برداری کنید. در بالای این یادداشت بنویسید آنچه که باید پس از کلاس به آن فکر کنم یا انجام دهم. اگر بخواهید این کار را هم به تأخیر بیاندازید، یا به حافظه بسپارید و یادداشت نکنید، باز میدان ذهنی خود را تا پایان کلاس، اشغال می کنید. یادمان هست که قلم و کاغذ مهمترین ابزار برای تمرکز حواس هستند.
باز هم در فایده یادداشت برداری
به عنوان آخرین فایده ی یادداشت برداری، باید بگوییم که این عمل، شما را همیشه در حالت سوگیری قرار می دهد. در کتاب “زمینه روان شناسی” نوشته “اتکینسون – هیلگارد” گفته می شود: “همیشه با تغییرات محرک است که تحریک پذیر جهت می گیرد.” برای روشن شدن این مطلب مثالی می زنیم: فرض کنید شما در خانه تنها هستید و صدای پایی را از پشت بام منزل خود می شنوید (صدای پا، محرک است و شما، تحریک پذیر). وقتی صدای پا بلندتر می شود یا به هر شکلی تغییر می کند، شما گوشتان را تیزتر می کنید (به زبان روان شناسی “سوگیری” می کنید). اما اگر صدای پا یکنواخت باشد یا تغییرات محسوس نداشته باشد به زودی برای شما عادی می شود و شما دیگر بر آن تمرکز نمی کنید. در کلاس درس، معلم محرک است و شما تحریک پذیر. تغییرات معلم به صورت حرکات دست، چهره و لحن و طنین صدا باعث می شود که شما مدام سوگیری کنید و تمرکز شما بر او باشد.
بسیاری از معلمان که به این نکته واقف هستند، در تدریس خود از این تغییرات، زیاد استفاده می کنند و توجه شما را کاملاً به خود جلب می کنند. در این موارد دیگر نیازی نیست که شما خودتان را تغییر دهید. اما معلمانی هم هستند که صدایی یکنواخت دارند و موقع تدریس، بی تحرکند. در کلاس ِ چنین معلمانی است که شما باید تحریک پذیری، در خود ایجاد کنید تا تمرکز حواستان پایدار باقی بماند. در مثالی که برای سوگیری زدیم، وقتی صدای پا از پشت بام به گوش می رسید، یکنواخت می شد، شما می توانید با تغییر مکان خود و بالا رفتن از پله ها و نزدیک شدن به صدا، در خود سوگیری و تمرکز حواس ایجاد کنید.
یادداشت برداری داخل کلاس نیز در شما چنین حالت آماده باش و تحرکی را ایجاد می کند. جهت گیری برای شنیدن بهتر و درک بیشتر و بهتر. بنابراین، یادداشت برداری را جدی بگیرید.
اهمیت جلو نشستن
همیشه به خاطر داشته باشید که واقعاً رابطه ای بین کسانی که جلو می نشینید و کسانی که درسشان خوب است وجود دارد. توجه کنید، کسانی که صندلیها و نیمکتهای جلویی را اشغال می کنند، در میدان دید خود، فقط معلم و تخته را خواهند داشت. اما کسانی که در ردیف دوم می نشینند، علاوه بر معلم و تخته، افراد ردیف اول را هم می بینند و همین طور تا ردیف آخر که دیگر همه ردیفهای جلویی در میدان دید قرار می گیرند. به عبارت دیگر، عوامل حواس پرتی در جلوی کلاس حداقل و در انتهای کلاس حداکثر است. از آن انتها، همه چیز مشخص است. چشم افرادی که در این انتها می نشینید، کوچکترین حرکات افراد جلویی را می بیند و این دیدن یعنی حواس پرتی. ما می گوییم: حتی الامکان در ردیفهای جلویی بنشینید. ممکن است بگویید این طور هم نمی شود که همه در ردیف اول بنشینند. ما هم حرف شما را قبول داریم اما مخاطبان ما آن کسانی هستند که همیشه تا وارد کلاس یا جلسات سخنرانی می شوند، با وجود آن که ردیفهای جلویی خالی است، خودشان می روند و در ردیفهای آخر می نشینند. می خواهیم به این افراد بگوییم که با این عمل خود پیشاپیش زمینه بسیار مساعد حواس پرتی را برای خود به وجود آورده اند. اگر بخواهید در آن آخر بنشینید که هیچ چیز از دید شما مخفی نماند، در واقع حواس پرتی را به تمرکز حواس ترجیح داده اید و خود را برای آن آماده کرده اید.
توصیه می کنیم که حتی الامکان، ردیفهای جلو را برای نشستن انتخاب کنید. باز هم تأکید می کنیم که واقعاً رابطه ای بین کسانی که جلو می نشینید و پیشرفت تحصیلی، وجود دارد. این ارتباط، کاملاً منطقی است و این طور نیست که عوامل حواس پرتی خود را کمتر سازید. دقت و تمرکز حواس خود را افزایش دهید و به پیشرفت تحصیلی خود کمک مؤثر کنید.
نقش فرمان ذهنی
“آنتونی رانینز”، نویسنده کتابهای جالب و پر فروش “به سوی کامیابی” در یکی از سمینارهای خود مثالی زیبا می آورد که خوب است قبل از طرح نقش فرمان ذهنی، برای روشن شدن مطالب، اشاره ای داشته باشیم به این مثال: پدری به فرزندش می گوید: “برو اآشپزخانه، نمکدان را بیاور.”، بچه بی درنگ می گوید: “نیست.” یا “نمی توانم پیدا کنم.” و . . . پدر می گوید:
“تو برو، پیدا می کنی.” بچه پاسخ می دهد: “می دانم که پیدا نمی کنم ولی می روم.”
بچه به آشپزخانه می رود و تمام آشپزخانه را می گردد اما نمکدان را پیدا نمی کند. پدرش را صدا می زند و می گوید که نمکدان اینجا نیست. پدر به آشپزخانه می آید و خیلی زود می گوید: “نمکدان که اینجاست! جلوی چشمت بود، چطور آن را ندیدی؟” بچه متعجب و متحیر می ماند که چرا با تمام جستجوی خود، نمکدان را که جلوی چشمش بود، پیدا نکرده است.
در این داستان که شاید در خاطره شما هم به نوعی مستند باشد، واقعیت چیست؟ چرا بچه نمکدان را پیدا نمی کند؟
واقعیت این است که این بچه قبل از آن که به دنبال نمکدان برود بارها به خود گفت: نیست، نمی توانم پیدایش کنم. یعنی به ذهنش فرمان داد: نمکدان را پیدا نکن! مغز بچه این فرمان را دریافت کرد. حالا بچه به آشپزخانه می رود و به جستجو می پردازد اما با آن که نمکدان در میدان دیدش قرار دارد، آن را نمی بیند یعنی مغز، برنامه قبلی دارد که آن را شناسایی و پیدا نکند و به همین خاطر، به اصطلاح آن را پس می زند. مغز بچه مانند یک ماشین فقط فرمانی را که بچه به او داده بود، اجرا می کند.
نقش فرمانهای ذهنی در تمام موفقیتهای زندگی و از جمله موفقیتهای تحصیلی بسیار مهم است.قبل از این که به کلاس بروید، برای خود هدف تعیین کنید. به ذهن خود بگویید که چرا به کلاس می روید، آیا فقط برای این که برایتان غیبت ثبت نشود می روید؟ آیا برای خندیدن می روید؟ آیا برای چرت زدن می روید؟ و یا این که قصد دارید چیزی را بفهمید و یاد بگیرید؟ اگر این طور است دقیقاً برای خود مشخص کنید که می خواهید چه چیز را یاد بگیرید و در جستجوی چه هستید؟
همین برنامه ذهنی که قبل از کلاس به خود می دهید، تمام فعالیتهای شما را در کلاس پیرو خود می سازید. بنابراین کلاس را جدی بگیرید و قبل از حضور در آن به ذهن خود برنامه ای جدی بدهید. دقیقاً مشخص کنید که می خواهید چه چیزی از این کلاس یاد بگیرید. این موضوع به موفقیت شما بسیار کمک خواهد کرد. یادتان هست که در تعیین هدف، گفتیم هدف باید جزیی، روشن و دقیق باشد. پس به ذهن خود بگویید که چه مطلبی را می خواهید بیاموزید. درخواستی مشخص از ذهن خود داشته باشید. مثلاً به خود بگویید: امروز می خواهم بفهمم واقعاً چرا و چطور رعد و برق ایجاد می شود؟ امروز می خواهم بدانم چطور می توان از یک عدد اعشاری، جذرگرفت؟ و . . . هدف خود را از حضور در کلاس با صدای بلند یا در ذهن خود، برای خود کاملاً مشخص سازید.
فرمانهای ذهنی منفی و مخرب به ذهن خود ندهید. مثلاً همان فرمان “امروز به کلاس می روم که بخندم.” یا “بروم ببینم چه می شود.” یا ” بروم که غیبت نخورم.” و . . . وقتی این فرمانها را به ذهن خود می دهید، در واقع به آن، این برنامه را داده اید که: هیچ چیز یاد نگیر. وقتی هدف خود را از حضور در کلاس، خندیدن معرفی می کنید، تمام فکر شما به رویداد طنزآمیزی که در کلاس پیش می آید، متمرکز می شود و یا سرگردان به هر موضوعی واکنش نشان می دهید و توجه می کنید و قادر نیستید بر درس که مسلماً هدف اصلی حضور شما در کلاس است، تمرکز پیدا کنید. یک عده هم هستند که وقتی به سمینار یا سخنرانی یا همین کلاس درس می روند به خود فرمان ذهنی ایراد گرفتن از استاد یا سخنران را می دهند. “ببینیم چقدر ایراد دارد”، ” چند اشتباه می کند.” و . . . افرادی که در یک جلسه سخنرانی یا کلاس درس حضور دارند، شرایط نسبتاً یکسانی دارند اما چرا برداشت آنها از کلاس متفاوت است؟ علت، آن است که فرمانهای ذهنی ابتدایی حضورشان در کلاس با هم فرق داشته است. یکی از کلاس بیرون می آید و می گوید: چه نکته جالبی را یاد گرفتم. یکی می گوید: هیچ فهمیدید که فلان جا اشتباه کرد؟ یکی می گوید: چه حرف خنده داری در فلان لحظه کلاس گفت! و یکی هم می گوید: چه کلاس خسته کننده ای بود. من که فقط چرت زدم و هیچ چیز یاد نگرفتم. نفر آخر کسی است که یا به خود فرمان چرت زدن داده یا این که اصلاً هیچ فرمانی قبل از کلاس به ذهن خود نداده است که حالت دوم معمولتر و شایعتر است.
با توجه به همه این نکات که گفتیم، شما از این پس: ابتدا در منزل مطالعه ای اجمالی بر مطالبی که می خواهند تدریس کنند، خواهید داشت. سپس قبل از ورود به کلاس، فرمان ذهنی دقیقی را به مغز خود می دهید و ذهن خود را از حضور در کلاس هدفدار می کنید. بعد از ورود به کلاس، حتی الامکان در ردیفهای جلو می نشینید و مانند یک شنونده فعال به درس گوش می دهید و یادداشت برداری می کنید. اگر هم سؤالی داشتید یا در طول کلاس می پرسید و یا آن را ثبت می کنید و در آخر کلاس از معلم سؤال می کنید. به این ترتیب شما حضور متمرکز و فعال و مثمر ثمری در کلاس خواهید داشت و درصد مهمی از یادگیری مطلب را همان سر کلاس به دست خواهید آورد.
منبع: شبکه آموزش
نکاتی پیرامون مطالعه امتحان
۱- جایی مطالعه کنید که قادر به تمرکز باشید.
۲- برگه‌های خلاصه نویسی تهیه کنید.
۳- خودتان را با دیگران مقایسه نکنید.
۴- خودتان با تغذیه مناسب و خواب کافی مراقبت کرده و از مصرف مواد کافئین دار که موجب افزایش اضطراب میشود خودداری کنید.
۵- یک روز قبل از امتحان آزمونی را که حتی الامکان شبیه آزمون واقعی است انجام دهید.
۶- زمانی را برای احساس آمادگی و نیز حضور به موقع در جلسه امتحان قرار داده و از هم کلاسیهای مضطرب که درباره امتحان صحبت می کنند دوری کنید.
۷- ابتدا به آسانترین سوال پاسخ دهید.
۸- وقت و انرژی خودرا با نگران شدن و فکر کردن به عواقب امتحان و کنجکاوی درباره اینکه دیگران چه می کنند هدر ندهید.
۹- یک ساعت قبل از امتحان مطالعه درس را بطور کامل تعطیل کنید و به هیچ وجه قبل از شروع امتحان از یکدیگر چیزی نپرسید چرا که ممکن است سوالی را بلد نباشید و دچار اضطراب شوید و مطالب دیگر را نیز فراموش کنید.
۱۰- شب امتجان غذاهای سبک و پر کالری مصرف کنید چرا که فعالیتهای ذهنی نیازمند مصرف کالری فراوان است و خوب بخوابید تا بتوانید پر انرژی در جلسه امتحان حاضر شوید.
۱۱- وقتی می بینید اضطراب مانع تمرکز حواستان می شود وشدت آن به اندازه ای است که مفهوم یک جمله را هم درک نمی کنید خودتان را بیازمایید. کتاب را ببندید و جمله را تکرار کنید . دوباره کتاب را باز کنید و مطلب را با صدای بلند بخوانید سپس کتاب را ببندید این بار خواهید توانست مطلب فرا گرفته را به خاطر آورید و تمرین و جدیت شما نیرویی عظیم تر از نیروی اضطراب است.
۱۲- اگر حین مطالعه نگرانید و حواستان پرت می شود چند دقیقه استراحت به خود بدهید. پس از زنگ استراحت مجددا”به مطالعه بپردازید و فقط مطالعه کنید. این ترفند شما را از حواس پرتی و خیال بافی در حین مطالعه نجات خواهد داد.
۱۳- توجه داشته باشید که یکی از عوامل موثر و جدی دراضطراب امتحان انباشته شدن درس ها برای شب امتحان است ضمنا” فراموش نکنید شب امتحان زمان یاد گیری درس نیست بلکه زمان مرور درس است.
۱۴- اضطراب نوعی احساس فریب انگیز است که به شما القا می کند که از پس کاری که قرار است انجام دهید بر نمی آیید. پس درشرایط اضطراب دست از تلاش و کوشش برندارید و به مطالعه درس امتحانی مشغول شوید اجازه ندهید اضطراب زمام شما را در دست بگیرد.
۱۵- آرامش روحی و روانی تاثیر زیادی در موفقیت شما دارد .سعی کنید محیط آرام و دور از تشنج و درگیری برای خود و خانواده و دوستان خود داشته باشید.
۱۶- روی صندلی محل امتحان نشسته و چند نفس عمیق بکشید.
۱۷- انرژی خود را قبل از جلسه امتحان با بحث های بی مورد در باره سئوالات امتحانی از بین نبرید.
۱۸- در تحویل برگه امتحانی به مراقبان عجله نکنید و یک بار پاسخهایتان را مرور کنید.
چگونه باید برای کنکور درس بخوانیم؟
دبیرستانی ها بخوانند:
۱- “خود را به درس خواندن عادت دهید”. در سالهای آینده که دانش آموز پیش دانشگاهی خواهید بود و تلاش جدی تری برای قبولی در کنکور خواهید نمود ممکن است مجبور شوید بیش از ۶۰ ساعت در هفته درس بخوانید. خیلی از داوطلبانی که در سالهای دبیرستان به مطالعه در ساعات زیاد عادت نکرده اند در این زمان دچار مشکل می شوند. خستگی، بی انگیزگی و پائین آمدن کارایی مطالعه و افت میزان یادگیری می تواند از تبعات این عادت نکردن باشد، لذا توصیه ما این است که مهم ترین وظیفه یک دانش آموز دبیرستانی عادت کردن به ساعات طولانی مطالعه است. این عادت مانند تمامی تغییرات هستی تدریجی صورت می گیرد.
برای اینکه این کار را بهتر انجام دهید به مقاله جدول برنامه ریزی خود کنترل اسکینری مراجعه کنید.
۲- ” برای مطالعه خود هدف گذاری کنید”. افزایش ساعات مطالعه بدون در نظر داشتن به یک قله خسته کننده خواهد بود. لذا خوب است که با خودتان عهد کنید که تا پایان سال جاری معدلتان را یک نمره افزایش دهید و یا اینکه یک درس ضعیف را به سطح متوسط برسانید. توجه داشته باشید که هدف گذاری شما نه زیاد آرمانی و دور از دسترس باشد و نه زیاد ساده و پیش پا افتاده باشد.
۳- “دروس دبیرستان را تا پایان آخرین تابستان خوب یاد بگیرید”. تا پایان شهریور سال قبل از پیش دانشگاهی فرصت دارید که در دروس دبیرستان (سال های اول، دوم و سوم) هیچ نکته ای نباشد که بلد نباشید. البته بلد بودن با توانایی تست زدن متفاوت است. منظور از بلد بودن این است که هیچ مطلبی برای شما غریب نباشد و یا اینکه هیچ فرمول، نکته، قاعده و دستوری وجود نداشته باشد که شما کاربردش را ندانید.
۴- “اولویت با دروس نامرتبط پیش دانشگاهی است.” برای سهولت کار درس های پایه را به دو گروه مرتبط با پیش دانشگاهی تقسیم می کنیم. بنابراین توصیه می کنیم دروس مرتبط درس هایی هستند که به نوعی در کتاب های پیش دانشگاهی تکرار شده و یا تکمیل می گردند و دروس نامرتبط درس هایی هستند که در پیش دانشگاهی وجود ندارند. (جدول T)
گروه آزمایشی ریاضی
دروس مرتبط: حسابان – جبر و احتمال – شیمی۳ – فیزیک (الکتریسیته، ترمودینامیک، سیمانتیک) – زبان
دروس نامرتبط: هندسه – شیمی ۲ – شیمی ۱ – ریاضی ۱ – ریاضی ۲ – آمار – فیزیک (نور، فشار، کار و انرژی) عربی – ادبیات – معارف
گروه آزمایشی تجربی
دروس مرتبط: شیمی – زیست شناسی – زبان
دروس نامرتبط: ریاضی ۱ – ریاضی ۲ – ریاضی ۳ – فیزیک – عربی – ادبیات – معارف
گروه آزمایشی علوم انسانی
دروس مرتبط: عربی – ریاضی ۱ – ریاضی ۲ – ادبیات – زبان
دروس نامرتبط: آرایه های ادبی – فلسفه و منطق – جامعه شناسی – تاریخ – جغرافیا – روان شناسی – تاریخ ادبیات – معارف – اقتصاد
واضح است که دروس مرتبط با پیش دانشگاهی را سال آینده خواهید خواند و این خط همواره شما را تهدید می کند که سنگینی درس های پیش دانشگاهی فرصتی برای مطالعه دروس نا مرتبط برای شما باقی نگذارد. تا پایان شهریور قبل از پیش دانشگاهی برنامه ریزی کنید و این درس ها را حتماً یک بار بخوانید.
۵- “برای ریاضی و زبان خود فکری بکنید”. درس ریاضی برای دانش آموزان رشته های تجربی و علوم انسانی و دروس زبان برای تمام گروه ها است که نمی توان در یک سال آن را متحول کرد. بنابراین اگر در این درس ها ضعفی دارید اکنون وقت آن است تا قبل از ورود به دوره پیش دانشگاهی فکری به حال این درس ها بکنید.
۶- “تشریحی بخوانید”. مطالعه شما در حال حاضر تنها جنبه یادگیری و ادراک دارد و مسأله تسلط و تست زدن اصلاً مطرح نیست لذا خودتان را با تست سرگرم نکنید چرا که نه تنها فایده ای برای شما ندارد بلکه آن تست ها را نیز برای سال آینده خود غیر قابل استفاده می نمائید. تنها مجازید که در آن آزمون های آزمایشی – آن هم مخصوص سال سومی ها – شرکت کرده و تست بزنید.
منبع: تبیان
تکنیک های افزایش دقت (کاهش بی دقتی) در تحصیل و آزمون ها
یادمان باشد که برای موفقیت در تحصیل، داشتن اطلاعات علمی کافی نیست. استفاده از مهارت‌هائی که بتواند میزان بهره‌وری ما از این اطلاعات را افزایش دهد نیز امری بسیار مهم است.
بی‌دقتی یکی از رایج‌ترین مسائل دانش‌آموزها و داوطلب‌های کنکور است. بارها اتفاق افتاده است که دانش‌آموزها به‌دلیل بی‌دقتی (با وجود داشتن اطلاعات بالا) در امتحان‌ها، نمره از دست داده‌اند. به‌طور قطع، برای شما هم اتفاق افتاده است که بعد از امتحان، دچار افسوس شوید که با وجودی که پاسخها را می‌دانستید، به‌دلیل ”بی‌دقتی“ نتوانستید به سؤال‌ها پاسخ صحیح دهید. البته بی‌دقتی انواع متفاوتی دارد: ندیدن قسمت‌هائی از صورت سؤال، اشتباه‌های محاسبات و … برخی از انواع بی‌دقتی است.
یادمان باشد که برای موفقیت در تحصیل، داشتن اطلاعات علمی کافی نیست. استفاده از مهارت‌هائی که بتواند میزان بهره‌وری ما از این اطلاعات را افزایش دهد نیز امری بسیار مهم است. در این مبحث از دورهٔ آموزش CMT می‌خواهیم در مورد دقت و روشهای افزایش آن و کاهش بی‌دقتی گفت‌وگو نمائیم. اما از آنجائی که تعریف ”دقت“ در شناخت راه‌های افزایش آن بسیار مؤثر است، ابدا می‌خواهیم ”دقت“ را تعریف کنیم:
دقت به معنی توجه غیرارادی از طریق حواس پنجگانه است. برای اینکه بتوانید معنی و مفهوم دقت را بهتر لمس کنید به اطراف خود نگاه کنید. سعی کنید تمام اجسام و وسایلی را که به‌طور نمونه به رنگ آبی هستند، به خاطر بسپارید.
اکنون چشم‌های خود را ببندید و سعی کنید اجسام و وسایلی را که به رنگ دیگری (به طور نمونه سفید) هستند، یادآوری کنید! این کار، بسیار دشوار خواهد بود. توانائی حفظ ”توجه ارادی“ به موضوعی بدون اینکه موضوع‌های دیگر توجه ما را از بین ببرد، به معنی ”تمرکز“ است. اما دقت به معنی ”توجه غیرارادی“ است.
در مثالی که زده شد، رنگی که آگاهانه به خاطر سپرده می‌شد(رنگ آبی)، نمادی از مطلب‌های مهم و یا قسمت‌هائی از سؤال است که ما می‌دانیم باید به آن توجه کنیم و رنگ دیگر (رنگ سفید)، نماد مطلب‌ها و قسمت‌هائی است که ما فکر میکنیم مهم نیستند و به همین دلیل به آن بی‌توجهی میکنیم.
اگر در هنگام حل سؤال یا مطالعه، اهمیت مطلبی را بدانیم؛ به طور قطع به آن توجه خواهیم کرد و بی‌دقتی زمانی رخ میدهد که ما از کنار مطلبی می‌گذریم (به صورت ناآگاهانه). پس برای تقویت دقت باید ”توجه غیرارادی“ خود را تقویت نمائیم.
ندیدن، شنیدن و … همگی از نشانه‌های بی‌دقتی هستند. به‌طور نمونه اگر ما قسمتی از گفته‌های معلم را نشنویم او میگوید: ”دقت کن!“
باز هم تأکید میکنم: ”دقت“ یعنی دیدن، شنیدن، لمس کردن و .. همهٔ آن چیزهائی که با حس ما درارتباط هستند نه فقط آن چیزهائی که ما فکر میکنیم مهم هستند. یعنی به طور نمونه اگر در حال خواندن مطلبی هستیم، دقت یعنی دیدن کامل همهٔ مطلب.
طبق تحقیق‌های صورت گرفته، ۷۵ درصد از اطلاعات از طریق حس بینائی وارد حافظهٔ ما میشوند. این موضوع نشان از میزان اهمیت حس بینائی دارد.
ـ جدول درصد ورود اطلاعات از طریق حواس پنجگانه به حافظهٔ انسان در زیر آمده است:
حس/ درصد ورود اطلاعات
بینائی ۷۵ درصد
شنوائی/ ۱۳ درصد
بویائی/ ۶ درصد
چشائی – لامسه/ هرکدام ۳ درصد
البته این موضوع به‌منزلهٔ بی‌اهمیت بودن حس‌های دیگر نیست؛ ولی میتوانید کمک قابل توجهی در روشهای افزایش دقت داشته باشید.
▪ دو نکته مهم
۱) دقت ذاتی نیست.
دقت یک مهارت است نه یک دانش و هر مهارتی با تمرین قابل پرورش است. بنابراین یقین داشته باشید که خواهید توانست دقت خود را با انجام تمرینهای زیر افزایش دهید.
۲) دقت، اولین مرحله از مرحله‌های انتقال اطلاعات به حافظهٔ بلندمدت است.
در مبحثی حافظه، مرحله‌ها یانتقال مطلب به حافظهٔ بلندمدت به ترتیب زیر گفته شد:
اطلاعات/ حافظه حسی/ حواس پنجگاه/ دقت/ فراموشی/ حافظه کوتاه مدت/ مرور تداعی/ تصویر/ حافظه بلندمدت
همانطور که در شکل نیز می‌بینید، اولین شرط انتقال اطلاعات ”توجه یا دقت“ است. شاهد این مدعی مطلب‌های بسیار زیادی است که ما در طول روز می‌بینیم، می‌شنویم و …. ولی فقط آنهائی وارد حافظهٔ بلندمدت میشود که ما به آنها ”دقت“ میکنیم. پس ”دقت“ موضوع سبیار مهمی است. چرا که اگر به موضوعی ”دقت“ نکنیم، هرگز وارد مرحله‌های انتقال مطلب به حافظهٔ بلندمدت نخواهد شد. تکنیکهای افزایش ”دقت“ را در دو بخش ”راهبردهای رفتاری“ و ”راهبردهای ذهنی“ مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهیم:
الف) راهبردهای رفتاری
همانطور که گفته شد، ”دقت“ به معنی توانائی حفظ توجه از طریق حواس پنجگانه به‌صورت غیرارادی است. پس اگر حواس پنجگانه خود را تقویت کنیم، گام بزرگی در افزایش دقت برداشته‌ایم.
با توجه به اینکه بیشترین حجم ورودی اطلاعات از طریق حس بینائی (۷۵ درصد) رخ میدهد، تقویت حس بینائی، امری بیسیار مهم است، برای تقویت حس بینائی ۲ راهکار زیر پیشنهاد میگردد:
۱) شستن چشم‌ها در آب زلال
برای تقویت حس بینائی، هر روز چشم‌های خود را داخل یک کاسه آب سرد باز کنید و چند دقیقیه این کار را ادامه دهید. این کار، علاوه بر افزایش قدرت حس بینائی، به زلال و شفاف‌تر شدن چشم‌ها (زیبائی) کمک میکند.
۲) خوردن مواردی که دارای ویتامین A یا C هستند
مصرف روزانه‌ٔ یک لیوان آب‌هویج و یک عدد گوجه‌فرنگی در درازمدت، تأثیر بسیار زیادی در افزایش قدرت بینائی و در نتیجه افزایش دقت خواهد داشت. البته برای تقویت حس‌های دیگر نیز راه‌های گوناگونی وجود دارد که با توجه به میزان اهمیت آنها فقط اشارهٔ کوتاهی به آنها میکنیم۶
برای تقویت حس شنوائی (دقت در شنیدن)، سعی کنید زمانی که موسیقی گوش می‌دهید انواع سازها را تشخیص دهید و تعداد آنها را معین کنید و برای تقویت ”حس بویائی“، سعی کنید با چشم‌های بسته، میوه‌ها و غذاهای مختلف را با استفاده از حس بویائی خود تشخیص دهید. برای تقویت ”حس لامسه“ نیز سعی کنید با لمس انواع پارچه با نوک انگشت‌ها حس آنها را تشخیص دهید.
▪ تذکر مهم
تمامی تمرینهای ارائه شده، فقط در صورت داشتن تکرار، نتیجه‌بخش خواهد بود و باید در این مورد صبور باشید.
در تمرین مهم برای تقویت حس بینائی و شنوائی (دقت در دیدن و شنیدن)
با توجه به اهمیت استفادهٔ دانش‌آموزهای کنکوری از دو حس ”بینائی و شنوائی“ دو تمرین جدید جهت تقویت این دو حس ارائه میگردد:
۱) در این تمرین که هدف، تقویت حس بینائی است، باید زمانی که تلویزیون در حال پخش یک برنامهٔ گفتاری – تصویری (اخبار، سریال و …ـ است، صدای تلویزیون را قطع کرده و تلاش کنید تا با استفاده از لب‌خوانی کلمه‌ها را دریابید. البته این‌کار، بسیار دشوار است ولی یادتان باشد که این یک تمرین است و هدف تنها افزایش توانائی حفظ توجه است.
۳) در این تمرین که شباهت بسیار زیادی با تمرین قبل دارد، باید صدای رادیو را بسیار کم کنید تا جائی که صدای بسیار کمی شنیده شود، سپس سعی کنید (تأکید میکنم: سعی کنید) صدای گوینده را بشنوید؛ لازم به ذکر است که این تمرین نیز بسیار دشوار است. یعنی ممکن است از هر ۱۰ کلمه فقط یک کلمه بشنوید ولی هیچ اشکالی ندارد، هدف فقط تمرین است.
● انواع بی‌دقتی
دانش‌آموزها و داوطلب‌های کنکوری بیشتر در سه زمان (مطالعه، کلاس و آزمون) بی‌دقتی میکنند. در زیر به‌دلیل بی‌دقتی در این سه مورد و نیز راهبردهای ذهنی برای افزایش دقت میپردازیم، ولی قبل از آن می‌خواهیم ببینیم که چرا بی‌دقتی میکنیم. روانشناس‌ها و متخصص‌های مطالعه و یادگیری بر این باور هستند که بی‌دقتی در هنگام مطالعه و آزمون، به سه دلیل رخ میدهد:
۱) داشتن عجله
به‌طور حتم برای شما رخ داده است که می‌خواستید در مدت زمان کوتاهی، کاری را انجام دهید (به‌طور نمونه لحظه‌ای آخر که از منزل خارج میشویم، خیلی هم عجله داریم، یادمان می‌افتد که باید به کسی تلفن بزنیم) در این مواقع ما به‌طور معمول، بی‌دقتی میکنیم و به برخی از موارد مهم توجه نمی‌کنیم. این مورد در آزمون نیز رخ میدهد. داوطلب‌هائی که در حل سؤال‌ها یا خواندن سؤال عجله میکنند، از ضریب دقت بسیار پائینی برخوردار هستند.
۲) سرگردانی چشم بین خط‌ها و برگشت‌های غیرارادی چشم به عقب
به‌طور حتم در هنگام مطالعه و یا آزمون، برای شما اتفاق افتاده است که خط‌ها را گم کرده‌اید و حتی گاهی چشم‌های شما چند کلمه عقب‌تر را نگاه کرده است.
۳) کاهش غیرارادی توجه
تحقیق‌ها نشان میدهد بیشترین بی‌دقتی‌ها در جلسه‌ٔ آزمون مربوط به سؤال‌های ساده است. این موضوع اشاره به کاهش ناآگاهانهٔ توجه دارد. در جلسه آزمون، زمانی که ما با یک نسبت (سؤال) ساده مواجه میشویم. احساس خوشایند موفقیت و رضایت درونی سبب میشود تا تصور کنیم پاسخ دادن به این سؤال، بسیار ساده است. این فرآیند پیچیدهٔ ذهنی حتی گاهی سبب میشود تا ما سؤال بعدی را بخوانیم. در اصل، ضمیر ناخودآگاه ما با خود میگوید: ”این سؤال که ساده است؛ سؤال بعدی را هم می‌توانم جواب دهم“ بنابراین میزان توجه ما کاهش می‌یابد.
اکنون می‌خواهیم روشهای ذهنی افزایش دقت و کاهش بی‌دقتی را بررسی کنیم.
ب) راهبردهای ذهنی
۱) افزایش هوشیاری، هنگام روبروئی با سؤال‌های ساده
همانطور که کلمه شد، عمده‌ترین دلیل بی‌دقتی، کاهش غیرارادی توجه در هنگام حل سؤال‌های ساده است. مؤثرترین راه‌حل مقابله با این مورد، افزایش هوشیاری در هنگام روبه‌رو شدن با سؤال‌های ساده است. بسیار ساده است. کافی است هر وقت که سؤال ساده دیدید، حالت جسمانی‌تان تغییر کند، گوئی موضوع بسیار مهم و خطرناکی را دیده‌اید چرا که در این لحظه‌ها، احتمال بی‌دقتی، بسیار زیاد وجود دارد و شما در خطر آن قرار دارید.
۲) خواندن کامل همهٔ جزئیات
یکی دیگر از دلیل‌های بی‌دقتی در مطالعه و آزمون، توجه نکردن به جزئیات و هماهنگ نبودن سرعت چشم با ذهن است. برای رفع این مشکل باید از روش خطربر، استفاده کنید. در این روش مداد یا انگشت اشارهٔ خود را زیر خطاهائی که مطالعه میکنید، حرکت دهید و هماهنگ با آن، چشم‌های خود را حرکت دهید.
▪ دو نکتهٔ مهم
۱) اگر چشم‌های شما را حرکت انگشت خط‌بر هماهنگ نیست، تمرین زیر را انجام دهید:
کتاب درسی خود را وارونه بگیرید و از اولین کلمهٔ بالای صفحه، سمت راست شروع کنید و انگشت خطابر خود را از زیر خط‌ها حرکت دهید و سعی کنید چشم‌های خود را با آن هماهنگ کنید. هدف از این تمرین، فقط هماهنگ کردن چشم شما با انگشت خط‌بر است و نیاز به فهمیدن مطالب نیست.
۲) در آزمون‌ها و امتحان‌ها خواندن کامل صورت سؤال، موضوع بسیار مهمی است که ما به‌طور معمول به آن توجهی نمی‌کنیم.
در اینجا ذکر دو نکته لازم است:
۱) یادمان باشد که در هر امتحان، فرصت خواندن سؤال برای ما در نظر گرفته شده است. به‌طور معمول تصور ما بر این است که زمانیکه ۱۰ سؤال داریم و ۲۰ دقیقه وقت، یعنی برای پاسخگوئی به هر سؤال، ۲ دقیقه وقت داریم در حالی‌که برای خواندن و پاسخ دادن به هر سؤال، ۲ دقیقه وقت داریم.
۲) در امتحان‌ها سعی کنید زیر کلمه‌های مهم مانند (نیست، ندارد و…) در صورت سؤال، خط بکشید.
۳) فعال بودن
با افزایش سرعت مطالعه دقت بیشتر میشود تا زمانی که به ناحیهٔ مطالعه فعال برسیم و پس از آن با افزایش سرعت، ”دقت“ کاش می‌یابد. علت بی‌دقتی در هنگام حل سؤال‌های ساده، مطالعهٔ درس‌های عمومی، کلاس‌هائی که معلم، آرام صحبت میکند، به‌طور کامل به فعال نبودن ما مربوط میشود. برای افزایش دقت از طریق ”فعال بودن“، کافی است از تکنیک ”یادداشت‌برداری“ استفاده کنیم. یعنی در آزمون با یادداشت کردن محاسبه‌ها و در هنگام مطالعه، با یادداشت کردن کلمه‌ها و نکته‌های کلیدی.
۴) تنظیم وقت
همانطور که گفته شد، ”عجله“ یکی دیگر از عامل‌های بی‌دقتی است. برای حذف این مورد در امتحان‌ها با استفاده از ”تکنیکهای مدیریت زمان“ وقت خود را تنظیم کنید و در هر درس فقط به اندازهٔ همان درس وقت بگذارید.
در هنگام مطالعه نیز در هدفگذاری هر واحد مطالعه دقت کنید تا بر مبنای سرعت واقعی خود پیش‌بینی نمائید. چرا که اگر بیشتر معین کنید، به طور قطع عجله خواهید کرد و اگر کمتر معین کنید، با فعال نبودن مطالعه، باز هم بی‌دقتی خواهید کرد.
▪ یک توصیه ٔ مهم
به داوطلب‌های کنکوری توصیه میکنیم. هر شب ۳۰ دقیقه را به زدن تست زمان‌دار اختصاص دهند. این کار تأثیر بسیار زیادی در کنترل زمان و در نتیجه کاهش بی‌دقتی خواهد داشت. این کار را به‌طور حتم، هر روز به مدت ۳۰ دقیقه (۱۰ سؤال عمومی و ۱۰ سؤال اختصاصی) انجام دهید.
منبع:
محمدرضا پور دستمالچی
مشاور تحصیلی مدارس
مجله شادکامی و موفقیت
آمادگی و نحوه شرکت در آزمون های تستی
آماده شدن برای امتحانات عینی یا تستی
۱- نکات مهمی که قبلاً یادداشت کرده اید و زیر آنها خط کشیده اید مجدد مرور کنید.
۲- تمام تعاریف و اصطلاحاتی که با نگارش خاصی (خطوط کج یا پررنگ) نوشته شده بخوانید.
۳- با سئوالات مختلف تستی آشنا شوید و تمرین نمائید.
۴- میزان زمان صرف شده خود را برای هر آزمون یادداشت کنید و سعی کنید سرعت خود را بالا ببرید.
۵- نکات مهم زیرنویس شده یا زیر تصاویر و فرمولها را با دقت حفظ کنید.
۶- سعی کنید ابتدا مطلب را بطور کلی بخوانید تا اصل مطلب در ذهن شما سازماندهی می شود و سپس به جزئیات و نحوۀ ارتباط جزئیات با اصل مطلب بپردازید.
۷- مطالب را به صورت سلسله مراتبی بخوانید و گاهی رابطه عکس و مستقیم مطالب با هم را بیابید.
۸- سعی کنید از روش مکانها و کلمه کلید بخوبی بهره بگیرید و قبل از آزمون مرور ذهنی داشته باشید.
شیوه گذراندن آزمونهای عینی یا تستی
۱- سئوالات را بطور اجمالی بررسی کنید و براساس تعداد و زمان و اهمیت سئوالات پاسخ دهی را آغاز کنید.
۲- ابتدا به سئوالات ساده پاسخ دهید و سپس به سئوالات مشکل بپردازید ولی بخاطر داشته باشید که شماره سئوال را با شماره پاسخنامه تطبیق دهید.
۳- سعی کنید پاسخ حدسی ندهید ولی در صورت وسوسه شدن به این کار اولین حدس شما صحیح ترین است. مگر اینکه با مرور سئوال و دقت و توجه متوجه انتخاب اشتباه خود شده سپس پاسخ را تغییر دهید.
۴- از آنجا که زمان برای یک مجموعه سئوال می باشد، بر روی هر سئوال زمان زیادی صرف نکنید، سعی کنید ابتدا سئوالاتی که پاسخ آنها را می دانید و اطمینان دارید پاسخ دهید و سپس به سئوالاتی بپردازید که نیاز به فکر و تجزیه و تحلیل دارد.
۵- کلمات کلیدی سئوالات تستی بسیار مهم هستند، حتماً به آنها توجه کنید زیرا برخی از سئوالات منفی است. یعنی شما باید گزینه ای را انتخاب کنید جزء اصل سئوال نیست (کدامیک از موارد زیر نیست). کلمات هیچکدام، کدامیک، اغلب، همیشه، غالباً، گاهی، هرگز، کمترین، بیشترین، اولین، آخرین، صحیح تر، نمی باشد جزء کلمات کلیدی است.
۶- بعضی از سئوالات شامل دو بخش با چهار گزینه است که به ترتیب ارائه پاسخها و سپس انتخاب گزینه توجه کنید.
۷- در حین آزمون به نتیجه کار فکر نکنید فقط به این موضوع بیندیشید که دقیق ترین و صحیح ترین پاسخ را انتخاب کنید. زمانیکه ذهن شما به ارزشیابی می پردازد و فکر می کنید که فایده ندارد؛ درصدم پایین است. یا بسیار خوب زده ام شما را از تفکر صحیح دور می کند. پس نتیجه همان خواهد شد که شما انجام می دهید، عملکرد صحیح نتیجه مطلوب بهمراه می آورد البته به شرط دقت و توجه زیاد همراه با سرعت مطلوب.
۸- اگر وقت مرور تستها را داشتید بلافاصله پاسخ خود را عوض نکنید مجدد سئوال را بخوانید و در صورت اعتماد کامل پاسخ را تغییر دهید.
۹- در پایان کار شماره سئوالات را با شماره پاسخنامه چک کنید تا در صورت خطا قادر به تغییر باشید.
۱۰- در سر جلسه آزمون به اینکه چرا کم مطالعه کردم یا کاش این قسمت را خوانده بودم فکر نکنید آن زمان از دست رفته است به دانش خود مراجعه کنید و با دیدی روشن پاسخ دهید.
۱۱- در جلسه آزمون به اطراف خود توجه نکنید و به پاسخنامه دوستان خود نگاه نکنید زیرا این امر ممکن است شما را وسوسه کند که بصورت حدسی پاسخ دهید و ثابت شده که نتیجه این روش از بین رفتن سئوالات صحیح است و نتیجه آن نخواهد شد که شما می خواهید.
۱۲- در انتخاب سئوالات شما مختار هستید، می تواند در یک دفتر چه خاص یک بخش که تسلط بیشتری دارید انتخاب و به پاسخگویی آن بپردازید و سپس به بخش دیگری که سطح تسلط شما کمتر است بپردازید.
منبع:
جعبه لایتنر
نحوه خواندن هندسه 2 برای دانش آموزان سال سوم ریاضی
فصل اول - استدلال در هندسه
این فصل با انواع استدلال و راه حل مسائل آغاز میگردد که در درس جبرو احتمال نیز مطرح شده است و کل این بحث با حل نمونه مسایل امتحانی قابل بررسی است. حل تمارین کتاب توسط حل المسائل در این زمینه بسیار حایز اهمیت است. بعلاوه یکی از موضوعات جدی این فصل مکان هندسی میباشد که سعی کنید مفهوم آن را به طور دقیق درک کنید.
فصل دوم – مبحث دایره این فصل که مهمترین فصل کتاب هندسه میباشد به مسائل مختلف دایره و اثبات قضایا میپردازد. همچنین روش اثبات قضایا در حل مسائل این فصل بسیار کمک رسان است. تسلط بر مطالب این فصل به شما کمک میکند فصل 3 هندسه تحلیلی در پیشدانشگاهی را بهتر بیاموزید که سئوالات زیادی در کنکور سراسری از آن مطرح میشود. سعی کنید مسائل زیادی از آن حل کرده و حتماً نتایجی که از حل سئوالات میگیرید خلاصهنویسی کنید، مثلاً اگر ثابت کردید که مماس مشترکهای داخلی و خطالمرکزین دو دایره همراسند،باید در برگهی خلاصه این مطلب را یادداشت کنید.
فصل سوم – تبدیلهاانتقال، بازتاب، دوران و تجانس انواع تبدیلهایی است که شما در این فصل با آنها سرو کار دارید. سادهترین فصل کتاب همین فصل است، تنها قسمت مشکل این فصل ممکن است بخش اثبات با استفاده از ویژگیهای تبدیلها باشد که با حل تمرین کافی قادر به حل مسائل آن خواهید بود.
فصل چهارم – هندسه در فضا
این فصل حاوی مباحث بسیار زیادی در کتاب درسی است که بصورت کلی، خط و صفحه در فضا،وضعیت خطوط نسبت به هم، اوضاع خط و صفحه نسبت به یکدیگرو کاربرد آنها در حل مسایل توازی، عمود مشترک دو صفحهی عمود بر هم، صفحه عمود منصف یک پاره خط و . . . را مورد بررسی قرار می دهد. این فصل از فصول پر پیچ و خم هندسه 2 است که نیاز است دانش آموزان تجسم هندسی و سه بعدی قوی از این بحث در ذهن خود تشکیل دهند. بنابراین لازم است دانش آموزان در ابتدا قضایا و اثبات این قضایا را به درستی و به صورت کامل بررسی کرده و به گونهای بر مطالب مسلط گردند که بدون داشتن کتاب بتوانند تمامی قضایای این فصل را اثبات کنند. در ادامه به حل مسایل کتاب پرداخته و در نظر داشته باشند که برای حل یک مسئله شاید راهحلهای مختلفی وجود داشته باشد بنابراین خود را ملزم به رعایت و تبعیت از یک راه حل نکنند.
==============================================
مهم ترين روش هاي مطالعه درس هندسه:
- عموماً حل مسايل هندسه زمان زيادي ميخواهد بنا براين براي مطالعه اين درس حوصله کنيد.
- اگر قضايا را حفظ کنيد سريعاً مطالب از ذهن شما پاک خواهد شد، پس سعي کنيد همه ي قضايا را به طور کامل و دقيق اثبات کنيد.
- بهترين راه آن است که به طور کامل مطالب کتاب درسي را مطالعه کنيد و ياد بگيريد، سپس کتاب را ببنديد و صورت قضيه را مرور کنيد.
- شکل دقيق براي هر مسئله رسم کرده و تلاش کنيد آن را مرحله به مرحله اثبات کنيد مطمئن باشيد اثبات يک قضيه با کتاب بسته باعث فهم کامل مطالب و کشف نکات مبهم ميشود.
- رسم شکل هاي هندسي دقيق يکي از با اهميت ترين روشهاي حل مسئله است که باعث ايجاد ايده ي حل مسئله در ذهن شما ميشود. دقت کنيد که حل مسائل هندسه نياز به ممارست و استمرار دارد.
- فرايند حل مسئله در هندسه عموماً وقت گيرتر از ساير دروس است بنابراين امکان دارد بعد يادگيري قضايا نتوانيم مسائل را حل کنيد، پس نگران نباشيد.
- يکي ديگر از نکات بسيار مهم در درس هندسه داشتن مسائل حل شده و از ايده ي راه حل هاي آنها در حل مسائل بعدي استفاده کردن است.
- استفاده از کتاب آبي هندسه و مطالعه ي راه حلهاي متنوع
- مطالعه ي گروهي
- از صورت قضايا و مثال هاي کاربردي خلاصه تهيه کردن
- رسم شکل در خلاصه نويسي ها
- قضاياي مربوط به درس داده شده توسط معلم مجدداً در يک دفتر جداگانه پس از مطالعه دقيق توسط دانش آموز اثبات شود.
- حل مسائل کتاب و مثالهاي معلم تا قبل از شروع جلسه بعد و در صورت وجود اشکال ارجاع آن به دانش آموزان قوي يا معلم جهت رفع آن
- در پايان هفته مجدداً قضايا و مسائل توسط دانش آموزان مرور و حل شود.
- هر 15روز يک فصل توسط دانش آموز با نوشتن قضايا و تمرينات کتاب در دفتر تمرينات مرور شود.
زمان لازم براي مطالعه هندسه جهت انجام مراحل بالا بين 4-3 ساعت مي باشد.
منبع:سایت کانون.
محتوای مخفی: منـــــــابع و مآخــــــــذ
