Printable View
سلام.
از همه علاقه مندان دعوت ميكنم در اين تاپيك كليه مسائل مربوط به آلودگي هاي زيست محيطي به ويژه آلودگي هاي خاك و آب را مطرح كنند. به تمام سئوالات شما راجع به اين موضوع جواب داده ميشود.
اگر از آلودگي هاي محل سكونت خود در هر شهري اطلاعاتي داريد ميتوانيد در اين جا مطرح كنيد.عكسهاي زيباي زيست محيطي نيز در اختيارتان قرار ميگيرد.
سلام دوست عزیز
در این انجمن مطرح و پیگیری بفرمایید: [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
منتقل شد ...
موفق باشید
سلام. مطالبي راجع به شيمي آلودگي دارم كه براتون ميفرستم. آلودگي خاك در منطقه ما زياده.حتما سوالاتم ر:20:و ازتون ميپرسم.
سايت هايي كه مربوط به علوم خاك هست:
پايگاههاي اطلاعاتي
بيست سال تحقيقات علوم خاك CABI SOILCDدر پايگاهکد:http://www.cabipublishing.org/cdrom/spectrum/soilCD/Index.asp
دسترسي به پايگاه اطلاعاتي توصيف خصوصيات خاك آمريكاکد:http://www.statlab.iastate.edu/soils/osd
دسترسي به پايگاه اطلاعاتي خاك كانادا از طريق وبکد:http://sis.agr.ca/cansis/nsdb/meta/query.html
راهنماهاي علوم خاك
راهنماي موضوعي منابع اطلاعاتي علوم خاكکد:www.stormloader.com/geocoop/soils.htm
انجمن علوم خاك انگلستان راهنماي جامع براي محققان علوم خاك در وبکد:http://www.soils.org.uk
مرکز بين‌المللي اطلاع‌رساني و خدمات ارجاعي علوم خاكکد:http://www.isric.nl
راهنماي موضوعي سايتهاي علوم خاك انگلستانکد:www.reading.ac.uk/soil/soilhome.html
انجمن‌هاي علوم خاك
دسترسي به سايت وب انجمن بين‌المللي علوم خاكکد:www.cirad.fr/isss/aisse.htlm
دسترسي به سايت انجمن بين‌المللي صنعت كود در شبكه جهاني وبکد:www.fertilizer.org/ifa
سايت انجمن علوم خاك آمريكا سايتي هسته‌اي براي پژوهشگرانکد:http://www.soils.org
سايت انجمن علوم خاك كانادا منبعي برجسته براي محققانکد:http://www.csss.ca
مجلات علوم خاك
دسترسي به چكيده‌مقالات مجله انجمن علوم خاك آمريكاکد:http://soil.scijournals.org
دسترسي به چكيده مقالات مجله علوم خاك كاناداکد:http://www.nrc.ca/air-journals/cjss.htlm
دسترسي به چكيده مقالات مجله تحقيقات خاك استرالياکد:http://www.publish.csiro.au/journal/ajsr
دانشگاههاي علوم خاك
راهنماي سايت دانشكده‌هاي علوم خاك در شبكه جهاني وبکد:http://www.statla.iastate.edu/soils/nssc/univers.htm
سايت وب دانشگاه Adelaid سايتي برجسته در حوزه علوم خاكکد:http://www.waite.adelaide.edu.au/soil-water
معرفي خدمات و امكانات سايت گروه علوم خاك دانشگاهGeorgiaکد:www.cropsoil.ug.edu/main.html
واژه‌نامه علوم خاك
واژه نامه تخصصي علوم خاك انجمن علوم خاك آمريكاکد:http://www.soils.org/sssagloss
من خودم كه رشته ام اينه تا حالا يه جا همه اين سايت هارو نگشتم. ممنونم از همكاريتووون. همش به دردم ميخوره. مرسي
سرخس Pteris vittata مي تواند آرسينيك خاك را جذب كند
5 سال تحقيق چيني ها در مورد كاربرد گياهاني كه مي توانند مواد سمي خاك از جمله ارسينيك را جذب كنند به پايان رسيد.
بعد از غربال گري 5000 گونه گياهان وحشي توسط 60 تيم قوي 160 گونه شناسائي شد كه قادرند ارسينيك ومواد فلزي سنگين را از خاك جذب كنند.آكادمي علوم چين (CAS) در اا نوامبر 2005 گزارش داد كه وزارت علوم وتكنولوژي چين اين تحقيق را تاييد كرده و براساس نظر اين آكادمي آلودگي خاك به فلزات سنگين بيشتر از 20 درصد مزارع را از بين برده وباعث از بين رفتن دهها ميليون تن از دانه هاي گياهي شده.
آنها اميدوارند بوسيله اين گياهان بتوانند زمينها را از آلودگي نجات دهند.به گفته لي مي رئيس انستيتو علوم جغرافيا وتحقيقات منابع طبيعي گياهان زيادي قادرند آلودگي خاك را جذب كنند که استفاده از آنها تنها هزينه اي معادل يك دهم هزينه استفاده از مواد شيميائي براي بر طرف كردن آلودگي خاك رادارد.
* جلبک ها براي رفع آلودگي هاي نفتي به کمک انسان مي آيند
دو گروه از دانشمندان مصر نير گزارش دادند كه نوعي جلبك بنام Microcoleus Steenstrupii قادر است لكه هاي نفتي را دردريا پاكسازي كند اين جلبك مي تواند كادميوم وكبالت خاك را تا 75 الي 81 درصد كاهش دهد اين جلبك بومي مصر است .ميزان بالاي اين فلزات در خاك باعث تاخير جوانه زدن دانه ها ي لوبيا وگندم مي شود ولي بوسيله اين گياهان سازگار با محيط زيست eco-friendly مي توان آلودگي محيط زيست را كاهش داد.
در مقاله گاميلا حسين زيست شناسي كه در بخش تحقيقات آلودگي آب مركز تحقيقات ملي در قاهره كار ميكند . چگونگي رشد تعدادي از گونه هاي ميكروسكوپي جلبك ها بر روي لكه هاي نفت خام در رود نيل را توضيح ميدهد. اين گياهان نفت را تجزيه كرده به دي اكسيد كربن ، آب و دو ماده شيميائي آلوده كننده مانند الكانها ونوعي هيدروكربن چند حلقوي. به گفته وي با اصلاح ژنتيكي اين جلبك ها مي توان قدرتشان را برپايه شكستن زنجيره مواد سمي شيميائي نفت افزايش داد.لزوم بررسي آن وقتي مهم جلوه ميكند كه يادآوري كنيم در سال 1991 در جنگ خليج فارس تقريبا" 8 ميليون بشكه نفت به دريا ريخته شد.
منبع :
Jia Hepeng
17 November 2005
WAGDY Sawahel
Scidev, NET
فلزات سنگين، خاك را براي هميشه آلوده مي‌كنند
26/11/83
مقاومت و پايايي عناصر سنگين در خاك نسبت به ساير آلاينده‌ها بسيار طولاني بوده و آلودگي خاك توسط فلزات سنگين تقريبا دايمي است.
محمد علي مشكوه رئيس مجتمع آموزش جهاد كشاورزي ملاصدرا يزد در مقاله‌اي تحت عنوان «تاثير عناصر آلاينده بر خاك»، منابع آلاينده خاك، راه‌هاي ورود اين آلاينده‌ها و تاثير دراز مدت آنها بر خاك را بررسي كرده است.
در اين مقاله آمده است: وقتي تعادل ميان اجزا و عناصر تشكيل دهنده خاك به دليل افراط يا دخالت انساني بر هم بخورد، بايد منتظر بروز اختلالات بسياري بود. افزودن بيش از حد كودهاي شيميايي به خاك به منظور افزايش محصول ممكن است سبب بروز اشكال در وظيفه تصفيه‌كنندگي خاك شود. هم چنين آب زهكشي داراي تركيبات كود شيميايي زياد نيز مي‌تواند مانند آبياري بيش از حد با آب داراي كيفيت نامناسب سبب شور شدن خاك در جاي ديگر شود.
اين مقاله مي‌افزايد: عناصر كمياب و سنگين از جمله آلاينده‌هايي هستند كه با اضافه شدن به خاك از طرق مختلف به ويژه تخليه فاضلابها، روي سطوح كمپلكس جذب كننده خاك قرار گرفته و باعث آلودگي شيميايي خاك گردد كه سپس وارد زنجيره غذايي انسان و دام مي‌شوند و مخاطرات بهداشتي ناگواري را در محيط زيست به بار مي‌آورند.
مشكوه منابع اصلي اين آلاينده‌ها را شامل مواد مادري اين عناصر كه در اثر هوازدگي، آزاد ميكند و وارد خاك مي‌شوند و همچنين منابع خارجي دانسته است كه از راه‌هاي مختلفي وارد خاك مي‌شوند.
بارش عناصر سنگين و راديو اكتيو از جو به زمين شامل احتراق سوخت‌هاي فسيلي، اگزوز اتومبيل‌ها، ذوب فلزات، صنايع شيميايي، سوزاندن زباله‌ها و ضايعات، راديو ايزوتوپ‌هاي حاصل از سوانح رآكتوري و آتش سوزي‌هاي بزرگ، تنها يكي از راه‌هاي آلودگي شيميايي خاك است.
مواد شيميايي مصرف شده در كشاورزي، تخليه فاضلابها، اماكن متروكه صنعتي مانند كارخانه‌هاي گاز، صنايع الكتريكي، دباغي‌ها يا صنايع چرم‌سازي و حتي فعاليتهاي ورزشي و تفريحي مثل تيراندازي از موارد بسيار موثر در آلودگي خاك هستند.
اين مقاله مي‌افزايد: از ميان تمام آلاينده‌هاي شيميايي، به نظر مي‌رسد عناصر كمياب و فلزات سنگين، اثرات اكولوژيكي، بيولوژيكي و يا بهداشتي خاصي روي محيط زيست موجودات زنده ساكن روز كره زمين داشته باشد.
امروزه از ميان منابع آلاينده، معادن فعال، مصرف سوخت‌هاي فسيلي و كودها و سموم كشاورزي از جمله مهمترين عوامل آلودگي بيوسفر به اين عناصر محسوب مي‌شوند.
زمين پاكوضعيت سلامت هر فرد، جامعه يا هرملت با تأثير متقابل و تلفيق اثر دو محيط تعيين ميشود، يكي محيطزيست داخلي خود آنان و ديگري محيط اطراف وي، محيط اطراف انسان شامل: آب، خاك، هوا و ديگر موجودات زنده كره خاكي مي‌باشند. پيشرفت تكنولوژي آلاينده و تناسب نداشتن آن با محيط زيست و تغيير تمدن بشري طي دوران مختلف، ناديده گرفتن روابط صحيح ميان نيازهاي بشري و محيط زيست، زندگي موجودات در كره زمين را روز به روز با مسايل پيچيده‌تري مواجه ساخته است، به طوري كه انسان با فعاليتهاي كشاورزي، صنعتي و بهره‌برداري از منابع و امكاناتي كه براي ادامه زندگي در اين محيط انجام ميدهد، ضمن ايجاد تغييرات مفيد و مناسب، سبب آلودگي آن نيز ميشود.
محيط زندگي انسان و پاكيزه نگهداشتن آن از جمله مهمترين و مؤثرترين عواملي است كه در زندگي فردي و اجتماعي، جسم و روان انسان را تحت تأثير قرار ميدهد. آلودگي محيط زيست حدومرزي نمي‌شناسد و اگر در نقطه‌اي بوجود آيد به ساير نقاط نيز گسترش خواهد يافت.
• حفاظت از محيط زيست از ديدگاه قرآن كريم :
در قرآن كريم از نابود كردن و تخريب محيط زيست به عنوان اعتداء (تجاوز) نام برده شده است و بر اين اساس كساني كه رفتار ناشايست نسبت به محيط زيست داشته باشند، از رحمت و محبت خداوند محروم خواهند بود. (سوره شريفه مائده آيه 86)
• حفاظت از محيط زيست در انديشه ايرانيان باستان :
ايرانيان باستان آلوده نمودن آب، خاك، هوا، آتش و گياهان را از گناهان بزرگ مي‌شمردند. آنان خداوند بزرگ را به خاطر آموزش در حفظ محيط زيست سپاس مي‌گفتند.
هرودوت وگزنفنون درباره اعتقادات ايرانيان در حفاظت از محيط زيست نوشته‌اند: «ايرانيان هيچ چيزآلوده و كثيفي را در آب نمي‌ريزند و در پاك نگاه داشتن خاك و زمين مراقبت مي‌كنند. آنها اعتقاد دارند كه خداوند، اين جهان شادي آفرين را، با همه زيبايي‌ها، براي بهره‌برداري و استفاده آنها آفريده و آنان مي‌بايست مانند فردي «امين»، در حفظ آن بكوشند. و جلوگيري از آلوده كردن آن جزيي از آداب و رسوم و اعتقاد آنها بوده است. "آناهيتا" و "آبان"، فرشتگان پاسدار آب، "آذر" و"نيريوسنگ" فرشته هاي پاسدار آتش، "زامياد" فرشته پاسدار زمين و خاك و "ويو" فرشته پاسدار باد و هوا بوده است.
• آب
آب آشاميدني بهداشتي و سالم، يكي از عوامل اصلي در حفظ سلامت و پيشرفت اقتصاد جوامع مي‌باشد. بسياري از مشكلات بهداشتي كشورهاي در حال توسعه به علت فقدان آب آشاميدني سالم بوده و بدون تأمين آن، جايي براي سلامت جامعه وجود ندارد.
• هوا
هوا مخلوطي از گازهاي مختلف است كه قسمت اعظم آن را گازهاي نيتروژن و اكسيژن تشكيل ميدهد. هوا مايه زندگي است و نياز به آن بيش از نياز به آب و غذا است. هوايي كه اين همه براي زندگي آدمي ضروري است و تأثيرش در تندرستي انسان غيرقابل انكار است متأسفانه در اثر عوامل طبيعي (طوفان، املاح موجود در جو، منابع گياهي و حيواني و...) و فعاليتهاي آدمي (وسايط نقليه، صنايع خانگي و صنعتي و...) در معرض آلودگيها قرار گرفته است.
• خاك
پس از آب و هوا، خاك سومين جزء عمده محيط زيست است. آلودگي خاك معمولاً در نتيجه عادات غيربهداشتي، فعاليتهاي مختلف كشاورزي و روشهاي نادرست دفع مواد زائد، جامد، مايع و نزولات جوي مي‌باشد.
• زباله و مواد زائد
رشد سريع جمعيت، گسترش صنايع و شهرنشيني، باعث افزايش زباله‌هاي توليدي شده و موضوع جمع‌آوري، دفع و يا استفاده از زباله‌هاي شهري را به صورت مسئله‌اي پيچيده در آورده است. زباله‌ها نه فقط باعث بيماري، بوي بد و زشتي مناظر مي‌گردند، بلكه با آلوده كردن خاك، آب و هوا، خسارات زيادي را به بار مي‌آورند.
در حال حاضر به دليل توليد بيش از حد زباله، جمع آوري غلط و بازيافت ناقص زباله‌هاي خانگي، صنعتي، بيمارستاني، پسابهاي صنعتي، فاضلاب شهري و نخاله هاي ساختماني و انباشت زباله در حاشيه شهرها با آلودگي شديد خاك و منابع آب روبرو هستيم.با توجه به خاصيت جذب عناصر، بخصوص عناصر سنگين خاك، فلزات سنگين همچون سرب، كادنيوم، سلنيوم و... كه در كلوئيدهاي خاك ذخيره مي‌شوند، بسيار خطرناك هستند و با ورود به چرخه غذايي زيانهاي جبران ناپذيري را به جاي مي‌گذارند.از سوي ديگرآلاينده هاي شهري كه باعث آلودگي هوا مي‌شوند، پس از بارندگي جذب خاك مي‌شوند و منابع آبهاي زيرزميني و خاك را آلوده مي كنند.
وسايط نقليه موتوري از يك سو با توليد مونوكسيد كربن هوا را آلوده مي‌كنند و از سوي ديگر روغن، براده‌هاي لاستيك و لنت‌هاي ترمز آنها كه حاوي آزبست است، منابع خاك و محيط زيست را نابود مي‌كنند. بنابراين آلودگي خاك را بايد جدي گرفت، زيرا به طور غيرمستقيم باعث بروز بيماريهاي مختلف در انسان مي شود.
با اشاره به اين كه پساب كارخانه ها و فاضلابهاي خانگي بيشترين معضل را براي منابع آبهاي سطحي به وجود آورده است: در اكثر شهرها شاهديم كه پسابهاي كارخانجات به رودخانه ها ريخته مي شود كه اين مسأله علاوه بر آلودگي آبهاي سطحي به آلوده شدن منابع زيرزميني نيز منجر مي گردد.
فضولات شهري نيز منابع آب را تهديد مي‌كنند و بايد راهكارهاي مناسبي همچون كاناليزه كردن فاضلابها كه در دنيا تجربه شده است، از ورود اين پسابها به منابع آب جلوگيري كرد...
زباله‌هاي شهري، بيمارستاني و نحوه نامناسب دفع آن، سبب شده كه منابع خاك و آب بشدت آلوده شود، اين در حالي است كه همه كشورهاي پيشرفته زباله‌ها را طلاي كثيف مي‌نامند و با بازيافت و توليد كمپوست به زباله‌ها ارزش افزوده مي‌دهند.دفع فاضلابهاي خانگي در چاه نيز ، بشدت باعث آلودگي منابع آب زيرزميني ميشود. همچنين بيشتر آبهاي كشور در بخش كشاورزي مصرف ميشود، لذا پسابهايي كه در بخش كشاورزي مصرف ميشود، يكي از عوامل مهم آلوده كردن چرخه غذايي شمرده ميشود
• آينده محيط زيست
با اشاره به اين كه محيط زيست ما از آب، هوا، خاك، انرژي و زندگي بيولوژيكي تشكيل شده، امروزه با توجه به افزايش آلودگيهاي محيط زيست، آلودگيها به سرعت به سيستمهاي مختلف زيستي موجودات زنده رخنه كرده و در نتيجه بقا و زيست انسان را با خطر جدي مواجه ساخته است.
استفاده از سوخت هاي فسيلي نظير نفت، گاز و زغال سنگ عامل اصلي آلودگي محيط هستند و هر اندازه جهان صنعتي‌تر ميشود، از آنجا كه نياز به اين سوخت‌ها افزايش مي‌يابد، آلودگيهاي محيط زيست نيز بيشتر مي‌شوند. در 20 سال گذشته ميزان انتشار گاز دي‌اكسيدكربن (CO2) كه عامل اصلي آلودگي هوا و به وجود آمدن اثر گلخانه‌اي و گرم شدن غير عادي جو است، دو برابر شده است و اگر اقدام لازم براي جلوگيري از آلودگي ها از طريق بهينه سازي مصرف انرژي انجام نگيرد، انتشار اين گاز تا 20 سال آينده لااقل 50 درصد بيشتر خواهد شد.
با اشاره به گسترش كويرها، از ميان رفتن جنگلها، آلودگي آب و هوا، تخريب لايه ازن، انقراض گونه هاي حياتي و تغييراتي آب و هوا: تمامي مشكلات محيطي، آينده تاريكي را براي بشر ترسيم ميكند. بديهي است كه به موازات پيشرفت علم و تكنولوژي و ايجاد آلودگيهاي محيطي، بشر هم براي دخالت و تغيير در محيط زندگي و ايجاد شرايط مطلوب تواناتر شده و مي‌تواند براي رفع مشكلاتي كه به دست خود به وجود آورده، راه حلهاي مناسبي پيدا كند. آب وخاك موهبت الهي است در حفظ آن كوشا باشيم.
تهيه و تنظيم: ميترا شادمان – كارشناس بهداشت محيط
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
واژه هاي كليدي
بهداشت محيط، مديريت، زباله
بيان مسئله
توجه به محيط زيست و حفظ سلامتي انسان و كليه موجودات كره زمين يكي از اصول اساسي در بقاي زندگي و استفاده از مواهب خدادادي است كه به وفور در اختيار ما قرار دارد. كنترل آلودگيهاي محيط ازجمله مواد زايد جامد، بخش مهمي از اين وظيفه را تشكيل ميدهد كه با توجه به اصول و موازين بهداشتي اقتصادي جايگاه ويژه اي را در علوم و فنون جديد به خود اختصاص داده است. بدين لحاظ در اين مجموعه سعي خواهد شد تا در حد امكان مواردي همچون اهميت مسئله، شناخت و طبقه بندي مواد، سيستمهاي جمع آوري و حمل و نقل و روشهاي دفع مواد به وضوح مورد توجه قرارگرفته و در اختتام، مبادرت به ارائه راه كارهاي اساسي در جهت بهبودمقدمه
شرايط و بهينه سازي تكنولوژي موجود در مديريت مواد زايد جامد كشور نمايد كه در صورت اعمال، بازتاب آن تاثير اساسي در حفظ بهداشت و سلامت محيط زيست جامعه ما خواهد داشت.
در كشور ما ايران با محاسبه 800 گرم زباله سرانه، هر روزه بالغ بر 50000 تُن مواد زايد جامد توليد ميشود كه در مقايسه با ساير كشورهاي جهان با 292 كيلوگرم زباله هر نفر در سال در حد متعادلي قرار گرفته است، لكن ازدياد جمعيت و توسعه صنعت به گونه اي كه در برنامه سوم جمهوري اسلامي ايران مطرح است موجبات ازدياد مواد زايد جامد و بالطبع تغييرات فيزيكي ـ شيميايي آنها را بوجود مي‌آورد به طوريكه برنامه هاي جمع آوري و دفع زباله موجود جوابگوي نيازهاي اين بخش از كار نخواهد بود. امر جمع آوري، دفع، بازيافت و اصولا مديريت مواد زايد جامد در ايران با توجه به نوع و كيفيت زباله هاي ايران تفاوت فاحشي با ساير كشورهاي جهان دارد، لذا بكارگيري هر گونه تكنولوژي بدون شناخت مواد و سازگاري عوامل محلي كار ارزنده اي نيست. وجود 70 درصد مواد آلي قابل كمپوست و بيش از 40 درصد رطوبت در زباله هاي خانگي از يك سو و تفاوت فاحش آب و هوا و شرايط زيست در مناطق مختلف كشور با سبك و فرهنگ منحصر به خود از سوي ديگر خود دليلي بر عدم استفاده بي رويه از تكنولوژي‌هاي وابسته به خارج است، تجربه سال‌ها ركود در عمل آوردن كمپوست و پرداخت هزينه هاي گزاف جمع آوري و دفع زباله كه تنها براي شهرهاي مختلف كشور روزانه حدود 20% بودجه شهرداري‌ها را تشكيل ميدهد نشانگر اهميت اين مسئله در برنامه هاي محيط زيست كشور است.1 ـ خطرات ناشي از دفع زباله به طريق غير بهداشتي
توجه به امر بهداشت و سلامت جامعه و رعايت جنبه هاي پيش‌گيري قبل از درمان بدون توجه به سيستمهاي جمع آوري و دفع مواد زايد كه مسبب اصلي آلودگي در شهرها و روستاهاي كشور است، امكان پذير نيست. اشاعه بيماري كيست هيداتيك، بروز گهگاه وبا، انواع بيماريهاي پوستي همچون ليشمانيوز و سلسله بيماريهاي سرطان‌زا و سكته هاي نابهنگام در جوامع كنوني كه معمولا به مواد فساد پذير و پس مانده هاي شيميايي محيط زيست نسبت داده ميشود ماحصل تداخل صدها نوع مواد سمي و عفونت‌زا با زباله هاي شهري و انتشار آنها در آب، خاك و هواي زندگي روزمره ماست. عليهذا به منزله بهبود مديريت مواد زايد جامد و اجراي اهداف بهداشتي اقتصادي كشور گفتار حاضر به صورت فشرده، كلياتي از موارد آلودگي و طبقه بندي مواد زايد جامد را با توجه خاص به سيستمهاي جمع آوري، دفع و بازيافت مواد، مورد بحث قرار ميدهد كه اميدوار است مورد توجه علاقمندان بويژه دانشجويان عزيز و مسئولين محترم بهداشت محيط كشور قرار گيرد.
اصول بهداشت و بهسازي محيط، در هر شهر ايجاب ميكند كه زباله ها در حداقل زمان از منازل و محيط زندگي انسان دور شده و در اسرع وقت دفع گردند. پيدايش اين ايده (دفع بهداشتي زباله در محيط زيست) در قرن نوزدهم ميلادي به مشابه يك دستورالعمل بهداشتي، شهروندان را به رعايت آن ملزوم مي‌ساخت.1 ـ 1 ـ مگس
اهميت دفع بهداشتي زباله ها موقعي بر همه روشن خواهد شد كه خطرات ناشي از آنها بخوبي شناخته شود. زباله ها نه فقط باعث توليد بيماري، تعفّن و زشتي مناظر مي‌گردند، بلكه مي‌توانند به وسيله آلوده كردن خاك، آب و هوا خسارات فراواني را ببار آورند. به همان اندازه كه تركيبات زباله مختلف است، خطرات ناشي از مواد تشكيل دهنده آنها نيز مي‌توانند متفاوت باشند. جمع آوري، حمل و نقل و آخرين مرحله دفع اين مواد بايستي به طريقي باشد كه خطرات ناشي از آنها در سلامتي انسان به حداقل ممكن كاهش يابد.
راجع به خطرات حاصل از زباله هاي شهري و صنعتي بايد گفت كه در كليه منابع علمي و كتب مربوطه همواره اشاره به ابتلاي انسان‌ها به بيماريهاي گوناگون شده است. در كتب علمي تعداد باكتري‌هاي مختلف موجود در خاكروبه خيابان‌ها از 2 تا 40 ميليون به صورت خاص و از 50000 تا 10 ميليون بطور عموم در هر گرم برآورده شده است. اين تعداد باكتري مي‌توانند به سادگي موجب بروز بيماريهاي گوناگوني گردند. مخصوصاً اينكه در اين مواد انواعي از باكتري‌هاي مولد وبا، تيفوس و كزاز بطور مسلّم و صريح تشخيص داده شده است. شايان ذكر است كه سابقا فضولات حيواني (پهن گاو و اسب) قسمت عمده اي از خاكروبه هاي خياباني را تشكيل مي‌داد. اين حالت هم اكنون نيز در پاره اي از روستاها و شهرهاي كوچك مشاهده ميشود.
خطرات ناشي از وجود مگس براي انسان و عموم حيوانات اهلي بر همه روشن است، مگس خانگي (Mussca domestica) مخصوصاً از نظر انتشار بسياري از باكتري‌هاي بيماريزا قابل اهميت مي‌باشد. اصولا بيش از 50-40 هزار نوع مگس در اين زمان شناسايي شده ولي نام گذاري همه آنها به اتمام نرسيده است. بر اساس مطالعات انجام شده در صحرا و آزمايشگاه انتشار بسياري از امراض همچون اسهال‌هاي آميبي و باسيلي، تراخم، حصبه و شبه حصبه، وبا، سِل، جذام، طاعون و سياه زخم به وسيله مگس امكان پذير است. اين حشره به وسيله پُرزهاي چسبنده و مژك‌هاي فراوان بدن خود با نشستن بر روي مدفوع انسان و حيوان و بسياري از كثافات و زباله ها ميكروب‌هاي مختلف را از طريق تماس مستقيم بدن انسان و يا اغذيه مورد نياز او به محيط زندگي وارد نموده و به طور مكانيكي باعث انتقال بيماري‌ها به موجود زنده ديگري مي‌گردد.1 ـ 2 ـ جوندگان
ساختن مستراح‌هاي بهداشتي در شهر و روستا و حفظ محيط زيست از پِهِن و ديگر فضولات فساد پذير انساني و حيواني نيز از جمله عواملي است كه باعث جلوگيري از توليد و رشد لارو مگس خواهد شد. مواد زايد صنعتي اعم از فرآورده هاي گياهي، ميوه ها، فضولات كشتارگاه ها و غيره چه در شهرها و چه در مراكز توليد و مصرف مي‌تواند محل پرورش لارو (كرمينه) مگس قرار گيرد. در صورتي كه روش دفع زباله به صورت تلنبار كردن در فضاي آزاد باشد كرمينه مگس در داخل زباله كه از نشر حرارت، رطوبت و مواد غذايي مناسب ترين محيط به شمار مي‌رود رشد و نمو كرده و پس از رسيدن زمان بلوغ به منازل و اماكن مجاور پرواز مي‌نمايد. قدرت پرواز مگس تا حدود 20 كيلومتر مشخص شده است (2).
سالم سازي محيط بخصوص كنترل زباله ها چه در امر جمع آوري و چه در دفع بهداشتي آنها مفيدترين راه مبارزه با جوندگان مي‌باشد و بديهي است كه يكي از خطرناكترين مضرات عدم توجه به دفع زباله نشو و نما و انتشار موش در شهرها است. خطر ازدياد موش در شهرها را نمي‌توان به سادگي با هيچ بودجه اي جبران نمود. موش‌هاي خانگي و جوندگان ديگر به طرز وسيع و دامنه داري در جهان پراكنده و در جوار انسان‌ها زندگي مي‌كنند. از اين نظر اينگونه موجودات بالقوه ناقل بسياري از بيماريهاي انساني هستند. ناراحتي‌هاي حاصل از موش‌ها از يك گاز گرفتگي ساده تا تب تيفوس و طاعون متفاوت است. بيماري لپتوسپيروز در نتيجه تغذيه مواد غذايي آلوده به مدفوع موش بيمار و با استحمام در آب آلوده و يا در تماس مستقيم با موش آلوده، به وجود مي‌آيد. موش مي‌تواند در انتقال بيماري‌هايي چون اسهال آميبي و انتقال كرم كدو و تريشين نيز به طور غيرمستقيم، نقش مهمي ايفاء كند. موش و ساير جوندگان براي توليد مثل و ازدياد جمعيت خويش به سه چيز احتياج دارند، غذا، آب و پناهگاه كه هر سه در اغلب موارد در زباله هاي شهري وجود دارد.1 ـ 3 ـ آلودگيهاي آب
آب شرط اصلي ادامه حيات در جهان است، كلمه آباداني در زبان فارسي از آب گرفته شده كه خود عامل مهمي در جهت عمران و بهسازي مناطق كشور به شمار مي‌رود. سرعت افزايش جمعيت، بهبود سطح بهداشت و پيشرفت‌هاي صنعتي در سطح جهان بيش از پيش باعث محدود شدن منابع آب شده است، اما بايد قبول كرد كه دنيا تشنه است و اين تشنگي يك تصور شاعرانه و خيال نيست بلكه يك حقيقت مسلم است.1 ـ 4 ـ آلودگي خاك
در كشور ما مسئله كمبود آب مخصوصاً چه در امر صنعت و چه در امر كشاورزي مشكلات فراواني را به بار آورده است. مصرف زياد از حدّ آب در شهرها و اسراف‌هاي بي رويه در هر زمينه نيز تشديد كننده اين مشكل است. گرمسير بودن مناطق مختلف كشور و عدم وجود منابع آب كافي از يك سو و عدم كنترل آلودگي آب به وسيله تخليه فاضلابها و زباله هاي شهري و صنعتي از سوي ديگر تاثير زيانبخشي در اقتصاد و بهداشت جامعه ما دارد. همچنين تخليه مواد زايد جامد و مايع (زباله و فاضلابها) در محيط به وسيله جاري شدن آبهاي سطحي اعم از جويبارها، رودخانه ها و ديگر آبهاي حاصل از بارندگي به نقاط مختلف موجب انتشار آلودگي مي‌گردند و اين در حاليست كه متاسفانه در بعضي از شهرهاي ما دفع بي رويه زباله اكثرا به وسيله تخليه مواد به جويبارها صورت ميگيرد و يا دفن غير بهداشتي آن در سراشيبي‌ها و ديگر اماكن كه مخالف ضوابط حفاظت آبهاي زيرزميني است انجام ميشود كه از نظر بهداشت محيط كاملاً خطرناك است. مخصوصاً اينكه محل تخليه و يا دفن در خاك‌هاي سبك شني و يا در حوالي رودخانه ها و چشمه سارها باشد.
زباله هاي شهري كه خود تركيبي از فضولات انساني و حيواني و بسياري ديگر از مواد زائد صنعتي و كشاورزي است، متاسفانه در آخرين مرحله دفع به خاك و يا آب منتقل مي‌شوند. كالاهاي مصنوعي كه از مواد پلاستيكي ساخته شده اند پس از استعمال به صورت مواد زائد تجزيه نشدني در زباله انباشته و در خاك باقي مي‌مانند زيرا پليمرهاي مصنوعي (نايلون) بر عكس پليمرهاي طبيعي موجود در پشم و پنبه به علت نبودن آنزيم ويژه، سال‌ها جهت تجزيه در طبيعت به صورت خام و بدون تغيير باقي مي‌ماند. اين مواد خود خللي در تبادل آب و هوا و ديگر عكس‌العمل‌هاي فيزيكي و شيميايي خاك بوجود مي‌آورند. مجاورت و يا احاطه شدن ريشه گياهان بوسيله مواد پلاستيكي در خاك سبب نرسيدن آب و غذا به ريشه گياه شده و در طي زمان در اطراف ريشه حرارت، رطوبت و خواص شيميايي كاملاً غيرمتعادلي بوجود مي‌آورند كه موجب ضعف رشد و يا خشكي گياه مي‌شوند. وجود انواع مختلف قوطي‌هاي كنسرو، لاستيك‌هاي مستعمل، لاشه هاي اتومبيل، فضولات بيمارستان‌ها و مواد شيميايي كارخانه ها كه هم اكنون در اغلب شهرها جزو لاينفك زباله هاي شهري هستند به خارج از شهر در دامان طبيعت پراكنده و يا دفن مي‌شوند. نتيجه اين عمل، تجزيه هايي است كه طي ساليان دراز خطرات مهيبي را در آب و خاك منطقه بوجود آورده و موجب بيماريهاي گوناگوني در انسان و حيوان و كليه موجوداتي كه در آن منطقه زندگي مي‌كنند ميشود.1 ـ 5 ـ آلودگي هوا
ازجمله امور متداول در استفاده مجدد از زباله هاي شهري، تهيه كمپوست است كه هم اكنون در بسياري از شهرهاي پيشرفته دنيا معمول است. در ايران متاسفانه بدون مطالعه در سيستم تهيه كمپوست، نوع كمپوست و امكانات مصرف، اقدام به تاسيس كارخانه هايي شده است كه نتايج حاصل، مطلوب نبوده و آلودگيهاي محيط جامعه شهري و روستايي ما را تشديد مي‌نمايد. امروزه به علت پيشرفت صنايع سنگين و مصرف زياده از حد فلزات سنگين كه از راه هوا و زمين و آب وارد و خسارات زيادي را به بار مي‌آورند. Lenihan و Wainered عقيده دارند كه امروزه بيش از 60 ماده شيميايي در صنايع، مورد استفاده قرار مي‌گيرند كه نقش آنها در سيستمهاي حياتي گياه و حيوان، ناشناخته است. ازدياد فلزات سنگين مثل جيوه، سرب، كادميوم و آرسنيك در كمپوست و در نتيجه در خاك، باعث مسموميت‌هاي زياد و بيماريهاي گوناگوني در انسان ميشود.
در اين زمينه گفته ميشود احتراق مواد پلاستيكي كه متاسفانه امروزه به ميزان فراواني در زباله ها وجود دارند صرفنظر از توليد ديوكسين‌ها گازهايي همچون گاز كربنيك، انيدريد سولفوره، گازهاي سمّي كلره و غيره مي‌نمايد كه فوق‌العاده خطرناك بوده و موجب آلودگي شديد هوا مي‌گردند.2 ـ طبقه بندي مواد زايد جامد
شايان ذكر است كه در مناطقي كه مبادرت به ايجاد زباله سوز ميشود تعبيه هواكش‌هاي طويل و فيلترهاي ويژه اي كه طبق ضوابط محيط زيست قادر به جلوگيري از آلودگيهاي هوا باشند از ضروريات امر است.
گازهاي حاصل از تخميرهاي هوازي و غير هوازي در مراكز دفن زباله قادرند به طبقات زيرين خاك نفوذ كرده و اختلالاتي در خاك‌هاي زراعي به وجود آورند. طبق مطالعات انجام شده در نواحي نزديك به جايگاه هاي دفن زباله ميزان گاز متان (CH4) تا حدود 60 درصد و گاز كربنيك (CO2) حداكثر تا 30 درصد تاييد شده است كه قطعا در جلوگيري از رشد و نمو صحيح گياهان منطقه بي تاثير نيست.
عبارت مواد زايد جامد (solid wastes) به مجموعه مواد ناشي از فعاليتهاي انسان و حيوان كه معمولا جامد بوده و به صورت ناخواسته و يا غير قابل استفاده دور ريخته مي‌شوند اطلاق مي‌گردد. اين تعريف به صورت كلي در برگيرنده همه منابع، انواع طبقه بندي‌ها، تركيب و خصوصيات مواد زايد بوده و به سه دسته كلي زباله هاي شهري، زباله هاي صنعتي و زباله هاي خطرناك تقسيم مي‌گردند :2 ـ 1 ـ زباله هاي شهري
در نشريات و كتب از تعاريف و طبقه بندي‌هاي مختلفي براي توضيح اجزاء مواد زايد جامد شهري استفاده شده است. تعاريف ارائه شده در زير مي‌تواند به عنوان يك راهنما براي شناسايي اجزاء مواد زايد شهري مورد استفاده قرار گيرد (2).زايدات غذايي
به قسمت فسادپذير زباله كه معمولا از زايدات گياهي، تهيه و طبخ و يا انبار كردن مواد غذايي به دست مي‌آيد، اطلاق ميشود. كمّيت پس مانده هاي غذايي در طول سال متغير بوده و در ماه هاي تابستان، كه مصرف ميوه و سبزي بيشتر است، به حداكثر مي‌رسد. پس مانده هاي غذايي مهمترين قسمت زباله است، چرا كه از يك سو به دليل تخمير و فساد سريع، بوهاي نامطبوع توليد كرده و محل مناسبي براي رشد و تكثير مگس و ساير حشرات و جوندگان است و از سوي ديگر به دليل قابليت تهيه كود از آن (كمپوست) حائز اهميت است. قابل ذكر است كه ميزان پس مانده هاي فسادپذير در زباله هاي شهري ايران بين 35 تا 76 درصد گزارش شده است.آشغال
به قسمت فساد ناپذير زباله به جز خاكستر گفته ميشود. آشغال در زباله معمولا شامل كاغذ، پلاستيك، قطعات فلزي، شيشه، چوب و موادي از اين قبيل ميشود. آشغال را مي‌توان به دو بخش قابل اشتعال و غيرقابل اشتعال تقسيم كرد.خاكستر
باقيمانده حاصل از سوزاندن زغال، چوب و ديگر مواد سوختني كه براي مقاصد صنعتي، پخت و پز و يا گرم كردن منازل بكار مي‌رود گفته ميشود.
زايدات ناشي از تخريب و ساختمان سازي
به زايدات حاصل از تخريب ساختمان، تعمير اماكن مسكوني، تجاري، صنعتي، و يا ساير فعاليتهاي ساختمان سازي اطلاق ميشود.زايدات ويژه
اين قسمت از زباله ها شامل مواد حاصل از جاروب كردن خيابان‌ها و معابر، برگ درختان، اجساد حيوانات مرده و موادي كه از وسايل نقليه به جاي مانده است ميشود.2 ـ 2 ـ زباله هاي صنعتي
زباله هاي صنعتي، مواد زايد ناشي از فعاليتهاي صنعتي هستند ومعمولا شامل فلزات، مواد پلاستيكي، مواد شيميايي و بالاخره زباله هاي ويژه و زباله هاي خطرناك هستند. كه عمل جمع آوري، حمل و نقل و دفع آنها ضوابط خاص و مقررات ويژه اي را به خود اختصاص داده است.2 ـ 3 ـ زباله هاي خطرناك
مواد زايد خطرناك، مواد زايد جامد يا مايعي هستند كه به علت كمّيت، غلظت و يا كيفيت فيزيكي، شيميايي و يا بيولوژيكي مي‌توانند باعث افزايش ميزان مرگ و مير و يا بيماريهاي بسيار جدي شوند. براساس تعريف آژانس حفاظت محيط زيست Environmental Protection Agency : EPA)) زباله هاي خطرناك به مواد زايد جامدي اطلاق ميشود كه بالقوه خطرناك بوده و يا اينكه پس از طي مدت زماني موجبات خطر را براي محيطزيست، فراهم مي‌كنند. زباله هاي خطرناك معمولا يكي از مشخصات قابليت انفجار، احتراق، خوردگي، واكنش پذيري و سمي را دارا بوده و اغلب تحت عنوان مواد زايد راديواكتيو، پس مانده هاي شيميايي، زايدات قابل اشتعال، زايدات بيولوژيكي و مواد منفجره دسته بندي مي‌شوند :2 ـ 4 ـ زباله ها بيمارستاني
از منابع عمده زايدات بيولوژيكي، بيمارستان‌ها، آزمايشگاه ها و مراكز تحقيقات پزشكي هستند. زباله هاي بيمارستاني به دليل آنكه حاوي زايدات پاتولوژيكي، مواد زايد راديواكتيو، زايدات دارويي، مواد زايد عفوني، مواد زايد شيميايي و بعضا ظروف مستعمل تحت فشار هستند، از منابع عمده، زباله هاي خطرناك در شهرها محسوب مي‌شوند. تكنولوژي جمع آوري، دفع و يا احياي اين مواد در مقايسه با زباله هاي شهري و خانگي تفاوت بسيار دارد و بايد جداگانه مورد توجه قرار گيرد.
زباله هاي بيمارستاني شامل موادي هستند كه با توجه به نوع كار و وظيفه در هر بخش بيمارستاني، متفاوت مي‌باشند. مثلا زباله بخش عفوني يا اطاق عمل، با مواد زايد آزمايشگاه يا بخش راديولوژي، تفاوت محسوسي دارد و طبق يك بررسي، زباله بخش‌هاي مختلف بيمارستان‌ها به هفت گروه تقسيم مي‌شوند (4):
الف ـ زباله هاي معمولي بيمارستان
عموماً شامل زباله هاي مربوط به بسته بندي مواد و ديگر زباله هاي پرسنل شاغل در بيمارستان و خوابگاه هاي آن‌هاست.ب ـ زباله هاي پاتولوژيكي
شامل بافت‌ها، ارگان‌ها، قسمت‌هاي مختلف بدن، پنبه هاي آغشته به خون و چرك و مواد دفعي بدن همچون نمونه هاي مدفوع و ادرار و غيره جزو اين گروه از مواد زايد، محسوب مي‌شوند.ج ـ مواد زايد راديواكتيو
شامل جامدات، مايعات و گازها بوده و در برخي از بخش‌ها و آزمايشگاه هاي بيمارستان‌ها وجود دارند كه جمع آوري و دفع آنها داراي خصوصيات ويژه اي است.د ـ مواد زايد شيميايي
شامل جامدات، مايعات و گازهاي زايد مي‌باشد كه به وفور در بيمارستان‌ها وجود دارد، در بخش‌هاي تشخيص و آزمايشگاه ها ماحصل نظافت و ضدعفوني بيمارستان، وسايل و ابزار تنظيف و ضدعفوني به انضمام داروها و وسايل دور ريختني اطاق عمل بخش ديگري از اين فضولات را تشكيل مي‌دهند. مواد زايد شيميايي ممكن است خطرناك باشند. فضولات شيميايي خطرناك در سه بخش زير، طبقه بندي مي‌شوند:ه ـ مواد زايد عفوني
· فضولات سمي : اين فضولات با PH كمتر از 2 (به شكل اسيدي) و بالاتر از 12 (به حالت قليايي) در زباله هاي بيمارستاني وجود دارند. بخشي از داروهاي اضافي و يا فاسد شده، جزو اينگونه فضولات به حساب مي‌آيند
· مواد قابل احتراق : شامل تركيبات جامد، مايع و گازي شكل
· مواد واكنش دهنده و موثر : در ساير فضولات كه تا حدودي در زباله هاي بيمارستاني، قابل تشخيص هستند.
از فضولات شيميايي بي‌خطر مي‌توان قندها، اسيدهاي آمينه و برخي از نمك‌هاي آلي و معدني را نام برد. اسيدهاي آمينه و نمك‌هاي شيميايي نظير نمك‌هاي سديم، منيزيم، كلسيم، اسيد لاكتيك، انواع اكسيدها، كربنات‌ها، سولفات‌ها و فسفات‌ها قسمتي از مواد زايد شيميايي هستند.
اين مواد، شامل جِرم‌هاي پاتوژن در غلظت‌هاي مختلف هستند كه مي‌توانند به سادگي منجربه بيماري شوند. منشاء آنها ممكن است پس‌مانده هاي آزمايشگاهي، جراحي و اتوپسي بيماران عفوني باشد. وسايل آغشته به جرم‌هاي عفوني در بيمارستان، شامل دستكش، وسايل جراحي، روپوش، لباس‌هاي بلند جراحي، ملحفه و غيره است. اين زباله ها تقريباً 10% كل زباله هاي بيمارستاني را تشكيل مي‌دهند. از وسايل جراحي سرنگ‌ها، اره هاي جراحي، شيشه هاي شكسته، كاردهاي كوچك جراحي و غيره را مي‌توان در يك دسته بندي خاص منظور كرد.و ـ مواد زايد دارويي
شامل داروهاي پس مانده، محصولات جانبي درمان و داروهاي فاسد شده يا مواد شيميايي هستند كه تا حدود زيادي در زباله هاي بيمارستاني وجود دارد.ز ـ ظروف مستعمل تحت فشار
ظروفي مثل قوطي‌هاي افشانه (آئروسُل)، گازهاي كپسوله شده و غيره كه اگر براي از بين بردن آنها از دستگاه هاي زباله سوز، استفاده گردد موجب بروز خطر ميشود زيرا در پاره اي از موارد داراي قابليت انفجار هستند.3 ـ منبع توليد زباله هاي شهري
توجه به منابع توليد همراه با آگاهي از تركيب و نرخ توليد زباله، اساس مديريت مواد زايد جامد را تشكيل ميدهد. از بررسي‌هاي انجام شده در اين زمينه چنين نتيجه گيري ميشود كه نوع زباله توليد شده در هر شهر و منطقه در ارتباط مستقيم سيستم فعاليت، اماكن توليد و نحوه زندگي مردم است. وجود قطب‌هاي صنعتي، ساخت و سازها و ديگر عوامل توليد زباله تاثير اساسي مدفوع و تركيبات مختلف مواد زايد جامد و در نتيجه سيستمهاي مديريتي آن دارد (3).4 ـ جمع آوري و حمل و نقل زباله هاي شهري
جمع آوري و حمل و نقل زباله يكي از مهمترين عمليات مديريت مواد زايد جامد است. طبق محاسبات انجام شده حدود 80 درصد كل مخارج مديريت مواد زايد جامد مربوط به جمع آوري زباله است. كه درصد بالايي از اين مقدار مربوط به حقوق كارگران و نيروي انساني است. به عبارت ديگر اكثريت مخارج سيستم مديريت مواد زايد جامد فقط صرف حقوق و دستمزد ميشود. به همين جهت اصلاح، بهينه سازي و مكانيزه كردن سيستم جمع آوري و حمل زباله، ضمن تسريع در عمليات، هزينه و نيروي انساني كمتري را نياز خواهد داشت. ذيلا چند مورد از سيستمهاي مختلف جمع آوري و حمل و نقل زباله كه هم اكنون در كشور ما رايج بوده و به عبارتي مناسب تشخيص داده شده است، به اختصار، بيان ميشود.4 ـ 1 ـ ايستگاههاي انتقال يا ترمينال‌هاي زباله
الف ـ جمع آوري زباله از كيسه هاي پلاستيكي و يا بشكه هاي مستعمل كه به عنوان ظروف نگهداري زباله مورد استفاده قرار گرفته و مبادرت به تخليه آنها در كاميون‌هاي زباله كش مي‌گردد. اين روش كه در حال حاضر در اغلب شهرهاي كشور انجام ميگيرد. در صورتيكه در خطوط جمع آوري مناسب قرار گيرد يكي از روشهاي متناسب و مفيد به حساب مي‌آيد.
ب ـ حمل زباله از منازل بوسيله گاري‌هاي دستي و انتقال مستقيم آنها به كاميون‌هاي سرپوشيده. در اين روش زباله هاي خانگي طبق برنامه هاي پيش بيني شده توسط كارگران تنظيف شهري از منازل جمع آوري و بوسيله چرخ‌هاي زباله با حجم كافي به ايستگاه هاي مشخص شده در سيستم منتقل گرديده و مستقيماً در كاميون‌هاي زباله كش، بارگيري مي‌شوند.
ج ـ جمع آوري زباله از منازل و مراكز توليد و انتقال آن به جايگاه هاي موقت شهري. استفاده از اين روش عموماً در شهرهاي قديمي به علت وجود كوچه هاي تنگ و باريك، عدم دسترسي به ماشين آلات ويژه حمل و نقل و يا كمبود پرسنل تنظيف، معمول است. در اين روش زباله هاي خانگي بوسيله مامورين شهرداري با استفاده از چرخ‌هاي زباله كه عموماً غيربهداشتي است به جايگاه هاي موقت حمل گرديده و بر روي هم تلنبار مي‌شوند تا بوسيله كاميون‌هاي زباله كش و يا هر وسيله ديگر به ترمينال‌هاي زباله و يا محل دفع حمل شوند.
د ـ كاربرد وانت‌ها در حمل و نقل زباله : استفاده از وانت‌هاي حمل زباله كه طي چند سال اخير در بسياري از شهرهاي كشور معمول گرديده روشي است كه زباله مستقيماً از كوچه و خيابان‌هاي باريك برداشته شده و به ايستگاه هاي انتقال، حمل مي‌گردد. توصيه صريح در استفاده از وانت‌ها منحصر به نواحي و محله هايي از شهر است كه امكان تردد براي كاميون‌هاي بزرگتر نباشد.
ه ـ سيستمهاي جمع آوري زباله با كانتينرهاي ثابت : (S.C.S (Stationary Container System : در اين روش كانتينرهاي مستقر در اماكن توليد زباله بوسيله مردم و يا مامورين شهرداري بارگيري مي‌شوند. سپس كاميون‌هاي ويژه حمل زباله، طبق برنامه از پيش تعيين شده به محل استقرار كانتينر حركت نموده و پس از تخليه زباله در مخزن خود، كانتينر را در محل اصلي مستقر مي‌نمايند. زباله هاي تخليه شده از كانتينرها به ايستگاه انتقال، ترمينال‌هاي زباله و يا محل‌هاي دفع منتقل مي‌شوند (2).
ايستگاههاي انتقال يا ترمينال‌هاي زباله كه عموماً در شهرهاي بزرگ احداث مي‌شوند فضاهاي مسطح و حصاركشي شده اي هستند كه در اصل براي بارگيري زباله از ماشين آلات كوچك به كاميون‌هاي بزرگ زباله كش مورد استفاده قرار مي‌گيرند.5 ـ كميت زباله هاي شهري
اين تاسيسات زماني بكار گرفته مي‌شوند كه محل دفع نهايي از محل جمع آوري زباله فاصله زيادي داشته باشد. در چنين شرايطي حمل مستقيم زباله با ماشين آلات كوچك و كم حجم از اماكن توليد به محل اصلي دفع غير اقتصادي بوده و هزينه هاي گزافي را در بر خواهد داشت، كنترل كامل ايستگاه هاي انتقال زباله از نظر آلودگي، انتقال سريع زباله از محل به كمك روشهاي پيشرفته و نيز ترتيب فضاي سبز و گل كاري الزامي خواهد بود.
آگاهي از كميت زباله هاي شهري براي طراحي سيستم مديريت مواد زايد جامد شهري از اهميت ويژه اي برخوردار است و بدون اطلاع از آن نمي‌توان پرسنل، ظرفيت و تعداد ماشين آلات مورد نياز را محاسبه نمود. تاكنون برآوردهاي مختلفي براي ميزان توليد زباله هاي شهري ارائه شده است. مثلا براي ايران نرخ توليد سرانه زباله حدود 800 گرم برآورد شده كه مسلّما در شهرهاي مختلف متفاوت است.6 ـ روشهاي دفع زباله
بايد توجه داشت كه نرخ زباله به عوامل متعددي از قبيل موقعيت جغرافيايي محل، شرايط آب و هوايي، فصول سال، وجود يا عدم وجود سيستم بازيافت، آداب و رسوم، فرهنگ مردم، وضعيت اقتصادي، سطح آموزش و سطح بهداشت جامعه بستگي دارد كه بايد براي هر شهر به صورت جداگانه و اختصاصي محاسبه شود. نكته مهم اينكه از اعداد و ارقام به دست آمده در نقاط ديگر مستقيماً در طراحي سيستم مديريت مواد زايد شهر مورد نظر مي‌توان استفاده نمود.
روشهاي معمول كه تاكنون براي دفع زباله بكار گرفته شده است شامل بازيافت، سوزاندن، دفن بهداشتي و تهيه كمپوست با استفاده از سيستمهاي سنتي، نيمه صنعتي و مدل‌هاي پيشرفته هوازي و غيرهوازي است. با توجه به موقعيّت جغرافيايي و آب و هوايي شهرهاي كشور و وجود زمين‌هاي باير فراوان در اطراف شهرها و همچنين ويژگي‌هاي خاص زباله هاي شهري در ايران كه بيش از 70% آنها را مواد آلي تشكيل ميدهد، روشهاي سوزاندن، كمپوست و دفن بهداشتي به صورتي كه در ابتدا با اجراي سيستمهاي بازيافت از مبدأ توليد همراه باشد از اهميت خاصّي برخوردار است كه ذيلاً به صورت خلاصه مورد بحث قرار ميگيرد.6ـ 1 ـ سوزاندن (Incineration)
در ايران با توجه به كيفيت زباله هاي شهري كه بهره وري بازيافت و كودسازي در آنها زياد است و نيز با عنايت به وجود زمين‌هاي باير و فراواني كه در اطراف شهرها تناسب خاصي براي دفن بهداشتي زباله دارند، سرمايه گذاري در جهت احداث كارخانه هاي زباله سوز، توصيه نمي‌شود. اما از آنجا كه آلودگي بيولوژيكي و عفوني زباله هاي بيمارستاني معمولا بيش از انواع ديگر زباله است، كارشناسان، بهترين روش براي دفع زباله هاي مراكز درماني را سوزاندن در كوره هاي زباله سوز، توصيه كرده اند. ضمنا محاسن و معايب سوزاندن زباله با دستگاه هاي زباله سوز به شرح زير خلاصه ميشود:
محاسن
· اين روش موثرترين روش دفع زباله است كه در مقايسه با ساير روشهاي دفع به زمين كمتري نياز دارد. خاكستر باقيمانده به علت عاري بودن از مواد آلي و باكتري‌ها از نظر بهداشتي مخاطره آميز نبوده و قابل دفن است.معايب
· آب و هوا و تغييرات جوي تقريباً تاثير مهمي در اين روش ندارد.
· سوزاندن زباله در دستگاه هاي زباله سوز منافع جنبي نظير استفاده از حرارت ايجاد شده براي گرم كردن بويلرها و در نتيجه توليد انرژي بهره دارد.
· اين روش در مقايسه با ساير روش‌ها به سرمايه گذاري و هزينه اوليه بيشتري نياز دارد.6ـ 2 ـ كمپوست يا كود گياهي
· اين روش ايجاد بو، دود و آلودگي هوا مي‌نمايد كه عموماً مورد اعتراض مردم است.
· به پرسنل كارآزموده و افراد مجرب براي بهره برداري و نگهداري از دستگاه هاي زباله سوز نياز است.
· هزينه نگهداري و تعميرات در اين روش بيش از ساير روشهاي دفع زباله است.
· اين روش براي دفع مواد زايد خطرناك نظير مواد راديواكتيو و مواد قابل انفجار روش مناسبي نيست (5).
تهيه بيوكمپوست از فضولات شهري در مقايسه با ساير روشهاي دفع زباله، بخصوص سوزاندن، ارزان تر و اقتصادي تر است، بطوريكه در حوالي شهرها با سرمايه گذاري كمي مي‌توان كود مناسبي جهت توسعه فضاي سبز شهري و يا به منظور فروش تهيه نمود. يادآور ميشود كه به علت گنجايش نسبتا زياد تاسيسات تهيه كمپوست و نيز محدوديت حجم توليد و الزام به رعايت زمان تبديل مواد آلي زباله به كمپوست، نمي‌توان كليه زباله هاي شهري را به كود كمپوست تبديل كرد، بلكه استفاده از روشهاي ديگر دفع زباله نظير دفن بهداشتي نيز يك مسئله اجتناب ناپذير است. از آنجا كه بيش از 70% از زباله هاي شهري در ايران را مواد آلي تشكيل مي‌دهند توليد بيوكمپوست مي‌تواند بخوبي در صدر برنامه هاي بازيافت و دفع بهداشتي زباله در كشور ما قرار گيرد.عوامل موثر در تهيه كود از زباله
تعريف كلمه كمپوست ـ عبارت است از تجزيه كنترل شده مواد آلي در حرارت و رطوبت مناسب بوسيله باكتري‌ها، قارچ‌ها، كپك‌ها و ساير ميكروارگانيسم‌هاي هوازي و يا غير هوازي. كمپوست داراي درصد زيادي هوموس است. هوموس اصلاح كننده خاك بوده و باعث بهبود شرايط زندگي و عملكرد موجودات خاك ميشود. نكته مهم اينكه هوموس حاوي مقدار زيادي مواد ازته مي‌باشد كه بتدريج در خاك آزاد شده و در اختيار گياه قرار ميگيرد (4).
· رطوبت توده كمپوست بايستي بين 50 تا 60 درصد باشد.6ـ 3 ـ دفن بهداشتي زباله
· تامين اكسيژن مورد نياز براي تجزيه مواد (هوادهي) .
· درجه حرارت مورد نياز براي تجزيه مواد حدود 60 درجه سانتي گراد است.
· همگن بودن مواد به منظور كنترل عمل تجزيه .
· تنظيم نسبت (اين نسبت بايد حدود 30 باشد) .
· ابعاد و قطعات موادي كه بايد تجزيه گردند هرچه كوچكتر باشد، مجموع سطح آنها بيشتر شده و در نتيجه سطح تماس آنها با ميكروارگانيسم افزايش مي‌يابد.
اصول كار در تهيه كود از زباله، هوادهي متناوب موادي است كه از آنها كمپوست تهيه ميشود. هوادهي علاوه بر تامين اكسيژن مورد نياز براي تجزيه مواد، باعث افزايش درجه حرارت، كنترل مگس و بوهاي ناهنجار و در نهايت تسريع در عمل تجزيه مواد ميشود. در تهيه كود از زباله، دفع مواد غير قابل كمپوست، جداسازي مواد غيرقابل كمپوست، ميزان نياز به كمپوست، و نحوه كاربرد آن، توليد بو و كنترل آن، جنبه هاي بهداشتي و قيمت تمام شده كمپوست همگي فاكتورهايي هستند كه بايد به دقت مورد توجه قرار گيرند.
دفن بهداشتي زباله عبارت است از انتقال مواد زايد جامد به محل ويژه دفن آنها در دل خاك بنحوي كه خطري متوجه محيط زيست نشود. دفن بهداشتي، يك روش موثر و ثابت شده براي دفع دائم مواد زايد است. در هر منطقه اي كه زمين كافي و مناسب وجود داشته باشد، روش دفن بهداشتي مي‌تواند بخوبي مورد استفاده قرار گيرد. اين روش متداول ترين روش دفع زباله در جهان است. عمليات دفن بهداشتي زباله شامل چهار مرحله زير است:
· ريختن زباله در يك وضع كنترل شده
· پراكندن و فشردگي زباله در يك لايه نازك براي حجم مواد (به ضخامت حدود 2 متر)
· پوشاندن مواد با يك لايه خاك به ضخامت حدود 20 سانتي متر
· پوشش لايه نهايي زباله به ضخامت حدود 60 سانتي متر با خاك
دفن بهداشتي زباله يك روش كاملاً قابل قبول و مطمئن براي دفع زباله هاي شهري است و به عنوان يك جايگزين در مقابل تلنبار كردن زباله مطرح است. پوشاندن مواد در دفن بهداشتي زباله به طور موثر از تماس حشرات، جوندگان، حيوانات ديگر و پرندگان با زباله ها جلوگيري به عمل مي‌آورد. لايه پوششي خاك همچنين از تبادل هوا و مواد زايد جلوگيري كرده و مقدار آب سطحي را كه ممكن است به داخل محل دفن نفوذ كند به حداقل مي‌رساند. ضخامت لايه خاكي كه براي پوشش روزانه مواد به كار مي‌رود بايستي حداقل 15 سانتي متر و پوشش نهايي خاك در روي شيارهاي زباله 60 سانتي متر باشد تا از نظر ايجاد و يا نشت گازهاي توليدي در اعماق و يا سطح زمين كنترل لازم به عمل آيد.
6ـ3ـ 1 ـ انتخاب محل دفن زباله
انتخاب زمين مورد نياز مناسب براي دفن زباله هاي شهري، مهمترين عمل در دفن بهداشتي محسوب ميشود كه بايد با دقت كافي و همكاري ادارات و موسساتي چون حفاظت محيط زيست، بهداشت محيط، سازمان آب منطقه اي، سرجنگلداري، كشاورزي و منابع طبيعي و نيز با تشريك مساعي شهرداري‌ها انجام شود. محل دفن بهداشتي زباله بايد حداقل به مدت 25 سال محاسبه شده و در جهت توسعه شهر نباشد. اين امر هم از نظر ايجاد ترافيك ناشي از رفت و آمد كاميون‌هاي زباله كش و هم از نظر مسائلي كه در اجراي عمليات در محل دفن مورد توجه است، حائز اهميت است. انتخاب نوع زمين براي طراحي دفن بهداشتي زباله و عمليات بهره برداري و نيز ابزار مورد نياز تاثير بسيار مستقيمي در اين مورد دارد. بطور خلاصه فاكتورهاي مهمي كه در انتخاب محل دفن زباله بايد مورد توجه قرار گيرند، عبارتند از توجه به بهداشت و سلامت عمومي، سطح زمين مورد نياز، توپوگرافي منطقه، مطالعات هيدرولوژي و زمين شناسي جايگاه، قابليت دسترسي به خاك پوششي مناسب، قابليت دسترسي به محل دفن، فاصله شهر تا محل دفن، رعايت جهت بادهاي غالب، زهكشي محل دفن، هزينه ها و استفاده هاي آتي از زمين و توجه خاص هر طرح جامع توسعه شهري.6ـ3ـ 2 ـ روشهاي مختلف دفن بهداشتي زباله
روشهاي مختلف دفن بهداشتي زباله بر حسب موقعيت جغرافيايي، سطح آبهاي زير زميني و ميزان خاك قابل دسترس جهت پوشش زباله بسيار متفاوت است. قابل ذكر است كه توضيح كامل يكايك اين روش‌ها از حوصله اين گفتار، خارج بوده و تنها با شرح كلي روشهاي مسطح، سراشيبي، ترانشه اي اكتفا مي‌گردد. توضيح كامل اين روش‌ها و يا سيستمهاي ديگر دفن بهداشتي زباله در كتب و مراجع مربوطه موجود است (6).7 ـ بازيافت مواد
الف ـ روش دفن بهداشتي به صورت مسطح (Area Method)
از اين روش در موقعي استفاده ميشود كه زمين براي گودبرداري، مناسب نباشد در اين روش زباله ها بعد از تخليه به صورت نوارهاي باريكي به ضخامت 75ـ40 سانتي متر در روي زمين تسطيح گرديده و لايه هاي زباله فشرده مي‌شوند تا ضخامت آنها به 300ـ180 سانتي متر برسد. از اين مرحله به بعد روي لايه هاي آماده شده قشري از خاك به ضخامت 30ـ15 گسترده و فشرده مي‌شوند.
ب ـ روش سراشيبي (Ramp Method)
اغلب در موارديكه مقدار كمي خاك براي پوشش زباله در دسترس باشد از روش سراشيبي استفاده مي‌نمايند. اصولا مساعدترين منطقه براي عمليات دفن بهداشتي زباله در اين روش، مناطق كوهستاني با شيب كم است، كه خوشبختانه به وفور در كشور ما يافت ميشود. در اين عمليات جايگزيني و فشردن مواد طبقه روش قبلي صورت گرفته و خاك لازم براي پوشاندن زباله از قسمت‌هاي ديگر محل تامين مي‌گردد.
ج ـ روش ترانشه اي يا گوداي (Trench Method)
اين روش در مناطقي كه خاك به عمق كافي در دسترس بوده و سطح آبهاي زير زميني به كفايت پايين است مورد استفاده قرار ميگيرد. بدين ترتيب ترانشه هايي بطول 30-12 ، عمق 4ـ1 و عرض 15ـ5/4 متر حفر ميشود. از اين پس زباله در ترانشه هايي كه از قبل آماده شده است تخليه گرديده و به صورت لايه هاي نازكي كه معمولا بين 200ـ150 سانتي متر است فشرده مي‌گردد.
ارتفاع اين لايه ها بايستي حداكثر 5/2-2 متر رسيده و و در صورت لزوم با قشري از خاك به ضخامت 30ـ10 سانتي متر پوشيده شوند.
يكي از مهمترين اهداف در پردازش مواد زايد جامد، بازيافت و جداسازي تركيبات با ارزش از داخل زباله و تبديل آن به مواد اوليه مي‌باشد. امروزه تكنيك‌هاي مختلفي در جهان براي تفكيك و جداسازي اجزاي تركيبي مواد زايد جامد توسعه يافته اند كه از مهمترين اين تكنيك‌ها مي‌توان به دو روش عمده تفكيك از مبدأ توليد و تفكيك در مقصد كه ذيلا به آن پرداخته خواهد شد، اشاره كرد :الف ـ تفكيك از مبدأ توليد
روش جداسازي و تفكيك در مبدأ يكي از مهمترين و كم هزينه ترين روشهاي جداسازي و تفكيك مواد زايد، محسوب ميشود.ب ـ تفكيك در مقصد
در اين روش، زايدات قابل بازيافت پس از جداسازي در منزل جهت ذخيره سازي به ظروف ويژه اي كه بدين منظور در محيط‌هاي مسكوني، نصب گرديده اند، منتقل و سپس توسط سرويس‌هاي ويژه و منظم از محل توليد به محل تبديل، حمل مي‌گردند. يكي از محسّنات اين روش عدم اختلاط و آلودگي مواد زايد قابل بازيافت با هم و در نتيجه عدم نياز به ضدعفوني و شستشوي مضاعف و همچنين صرف هزينه هاي مازاد است.
روش جداسازي و يا تفكيك در مقصد نيز يكي ديگر از روشهاي بازيافت و جداسازي مواد زايد به حساب مي‌آيد. در اين روش زايدات قابل بازيافت پس از ورود به مراكز انتقال و يا دفع به توسط روش سنتي و با صرف نيروي انساني و يا توسط انواع سيستمهاي مكانيزه همانند سرند، آهن ربا، تونل باد و . . . از داخل مواد تفكيك و جداسازي مي‌گردند. بطور كلي هر كارخانه بازيافت و تبديل مواد زايد جامد از سه قسمت اساسي زير تشكيل شده است:8 ـ راه كارهاي اساسي ويژه بهينه سازي مديريت مواد زايد جامد شهري
1 ـ قسمت دريافت مواد
2 ـ قسمت جداسازي
3 ـ قسمت آماده سازي محصول و توليد
از نظر كلي تمام موادي را كه مصرف كنندگان به دور مي‌ريزند مي‌توان بازيابي كرد. در عمل بين كميت و كيفيت اين مواد تفاوت وجود دارد. موادي كه براي بازيابي و برگشت به صورت مواد اصلي نامناسب هستند موادي مي‌باشند كه عناصر تشكيل دهنده آنها بسيار متفاوت بوده و نامرغوب مي‌باشند. از اينرو مديريت مواد زايد جامد با دارا بودن اهداف مشخص در مورد مقداري از زباله كه بايد بازيابي شده و يا به روشهاي ديگر دفع تحويل گردد، قادر به ارائه سيستم مشخصي از بكارگيري و استفاده مجدد اين مواد خواهد بود. با توجه به ميزان مواد تشكيل دهنده زباله، ميزان بازيافت آنها نيز در هر كشوري بر حسب سياست گذاري‌ها و وضعيت اقتصادي و نياز به منابع تفاوت دارد (7).
در كشور ما با وجود 20 درصد مواد بازيافتي از قبيل كاغذ، كارتن، پلاستيك، شيشه و فلزات و نيز حدود 70 درصد مواد قابل كمپوست اتخاذ سيستم بازيافت از مبدأ يك تحول اساسي در مديريت مواد زايد جامد خواهد بود. قابل ذكر است كه در حال حاضر بازيافت از زباله هاي بيمارستاني و مراكز بهداشتي ممنوع مي‌باشد.
در اين زمينه انجام مديريت صحيح مواد زايد جامد و از آن جمله توجه به توليد زباله كمتر در محور بازيافت از مبدأ توليد، جمع آوري ودفع صحيح اينگونه مواد كه در واقع اركان اصلي بهينه سازي اين مديريت را تشكيل ميدهد از ضروريات امر است. توجه به رفاه پرسنلي، تهيه قانون صحيح و عاري از نقص مديريت پس مانده ها، وابستگي به خارج ازجمله مواردي است كه مي‌بايستي در برنامه مديريت زايدات شهري كشور مدنظر قرار گيرد. بدين ترتيب آنچه مسلّّم است بهره گيري از تجربه هاي كسب شده شهرداري‌هاي كشور طي سال‌هاي اخير مي‌باشد كه قادر است با توجه به محاسن و معايب آن راهكارهاي اساسي و خطوط اصلي روند اين مديريت را در سال‌هاي آتي ترسيم نمايد. به منظور احتراز از اطاله كلام، مواردي چند از راهكارهاي اساسي را كه قطعا در بهينه سازي مديريت زايدات شهري كشورمان ايران، موثر است به شرح زير خلاصه نموده، اميد است در برنامه هاي ويژه بهداشت و محيط زيست كشور مورد توجه قرار گيرد.خلاصه
· انجام مطالعات لازم جهت بررسي وضعيت جمع آوري و دفع زباله در شهرهاي مختلف كشور با توجه خاص بر اصول توليد زباله كمتر
· تهيه مقدمات تدوين، ارائه و تصويب قوانين و استانداردهاي لازم در اين زمينه با توجه خاص بر مواد زايد سمي و خطرناك بويژه زباله مراكز بهداشتي درماني كشور
· برگزاري سمينارها و آموزش‌هاي لازم جهت كادر خدمات شهري در شهرداري‌هاي كشور
· تامين اعتبارات لازم جهت بهبود بهداشت محيط شهرها از طريق وزارت كشور بويژه توسعه صنايع بيوكمپوست
· انجام اقدامات اساسي در جهت تامين ماشين آلات مورد نياز به منظور مكانيزه نمودن روشهاي جديد جمع آوري و دفع مواد زايد
· انجام هماهنگي‌هاي لازم جهت تامين اعتبارات مورد نياز جهت احداث كارخانه هاي بيوكمپوست و بازيافت از مبدأ توليد از طريق سيستم بانكي كشور
· تهيه دستورالعمل‌ها و بخشنامه هاي لازم جهت بهبود مديريت مواد زايد جامد و جلوگيري و ممانعت از بازيافت غير بهداشتي مواد زايد در شهرها
كنترل مواد زايد جامد و ازجمله زباله هاي سمّي و خطرناك كه بخشي از آنرا زباله هاي بيمارستاني تشكيل ميدهد يك امر اجتناب ناپذير در مديريت زايدات شهري است. همه روزه وجود هزاران تُن زباله در شهرهاي مختلف كشور با همه تنوعي كه از نظر آلودگي دارند مسئله ايست كه با توجه به افزايش جمعيت و توسعه صنعت و تكنولوژي مي‌بايستي در صدر برنامه هاي بهداشت و محيط زيست كشور قرار گيرد. بدين لحاظ و باتوجه به اهميت مسئله در اين مقوله ابتدا مواردي چند از خطرات بهداشتي، نوع و ميزان زباله و سپس سيستمهاي جمع آوري و دفع، مورد توجه قرار ميگيرد. در روشهاي دفع زباله سيستمهاي كمپوست بازيافت از مبدأ و دفع بهداشتي هرچند به صورت مختصر لكن با اهميت خاصي توضيح داده شود. نكته قابل ذكر در اين است كه مطالب منتخب در اين مجموعه با توجه به محدوديتي كه وجود دارد به صورت كاملاً اختصار بيان گرديده و به علاقمندان توصيه ميشود كه در صورت نياز به منابع علمي ذكر شده در اين مبحث مراجعه فرمايند.منابع
1 ـ ثنائي، غلامحسين. سم شناسي صنعتي، جلد اول، انتشارات دانشگاه تهران ، شماره 1730 ، چاپ دوم، تهران 01366
2 ـ عمراني، قاسم علي. مواد زايد جامد. جلد اول، مركز انتشارات علمي دانشگاه آزاد اسلامي، تهران 01377
3 ـ عمراني، قاسم علي. مواد زايد جامد، جلد دوم، مركز انتشارات علمي دانشگاه آزاد اسلامي، تهران 01377
4) Gellens V.Boelems J. Verstraete W. "Source separation, selective collection and in reactor Digestion of Biowaste Netherland", Kluwer Academic Publishers, 1995.
5) Tchobanoglous G. Theisen H. Vigil SA., "Integrated Solid Waste Management". McGraw- Hill, 1993.
6) Arcadio P. Sincero Sr. Environmental Engineering a Design Approach. Prentice Hall of India. ISBN- 81-303- 14, 03-74,New Delhi - 110001, 1999.
7) Herbert F. Lund P.E. " Recycling information and sources" ,Environmental Protection Agency Washington DC, 2001.
8) Herbert F. Lund Recycling Handbook seconds Edition. McGraw - Hill, Washington, D. C. 2001
Soil Forming Factors
The Story of Rocks and Soil[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
[IMG]file:///M:/Soil%20Forming%20Factors%20Rocks%20and%20Soil_file s/blank.gif[/IMG]
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
[IMG]file:///M:/Soil%20Forming%20Factors%20Rocks%20and%20Soil_file s/blank.gif[/IMG]
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
[IMG]file:///M:/Soil%20Forming%20Factors%20Rocks%20and%20Soil_file s/blank.gif[/IMG]
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
[IMG]file:///M:/Soil%20Forming%20Factors%20Rocks%20and%20Soil_file s/blank.gif[/IMG]
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
[IMG]file:///M:/Soil%20Forming%20Factors%20Rocks%20and%20Soil_file s/blank.gif[/IMG]
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
[IMG]file:///M:/Soil%20Forming%20Factors%20Rocks%20and%20Soil_file s/blank.gif[/IMG]
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
[IMG]file:///M:/Soil%20Forming%20Factors%20Rocks%20and%20Soil_file s/blank.gif[/IMG]
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
[IMG]file:///M:/Soil%20Forming%20Factors%20Rocks%20and%20Soil_file s/blank.gif[/IMG]
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
[IMG]file:///M:/Soil%20Forming%20Factors%20Rocks%20and%20Soil_file s/blank.gif[/IMG]
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
[IMG]file:///M:/Soil%20Forming%20Factors%20Rocks%20and%20Soil_file s/blank.gif[/IMG]
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
[IMG]file:///M:/Soil%20Forming%20Factors%20Rocks%20and%20Soil_file s/blank.gif[/IMG]
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
[IMG]file:///M:/Soil%20Forming%20Factors%20Rocks%20and%20Soil_file s/blank.gif[/IMG]
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
Although many of us don't think about the ground beneath us or the soil that we walk on each day, the truth is soil is a very important resource. Processes take place over thousands of years [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] . Unfortunately the most valuable soil is often used for building purposes or is unprotected and erodes away. To protect this vital natural resource and to sustain the world's growing housing and food requirements it is important to learn about soil, how soil forms, and natural reactions that occur in soil to sustain healthy plant growth and purify water. Soil is important to the livelihood of plants, animals, and humans. However, soil quality and quantity can be and is adversely affected by human activity and misuse of soil.
Certain soils are best used for growing crops that humans and animals consume, and for building airports, cities, and roads. Other types of soil have limitations that prevent them from being built upon and must be left alone. Often these soils provide habitats for living creatures both in the soil and atop the soil. One example of soils that have use limitations are those that hold lakes, rivers, streams, and wetlands. Humans don't normally establish their homes in these places, but fish and waterfowl find homes here, as do the wildlife that live around these bodies of water.
Natural processes that occur on the surface of Earth as well as alterations made to earth material over long periods of time form thousands of different soil types. In the United States alone there are over 50,000 different soils! Specific factors are involved in forming soil and these factors vary worldwide, creating varied soil combinations and soil properties worldwide:
The Five Soil Forming Factors
1. [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] : The primary material from which the soil is formed. Soil parent material could be bedrock, organic material, an old soil surface, or a deposit from water, wind, glaciers, volcanoes, or material moving down a slope.
2. climate: [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] forces such as heat, rain, ice, snow, wind, sunshine, and other environmental forces, break down parent material and affect how fast or slow soil formation processes go.
3. Organisms: All plants and animals living in or on the soil (including micro-organisms and humans!). The amount of water and nutrients, plants need affects the way soil forms. The way humans use soils affects soil formation. Also, animals living in the soil affect decomposition of waste materials and how soil materials will be moved around in the soil profile. On the soil surface remains of dead plants and animals are worked by microorganisms and eventually become organic matter that is incorporated into the soil and enriches the soil.
4. Topography: The location of a soil on a landscape can affect how the climatic processes impact it. Soils at the bottom of a hill will get more water than soils on the slopes, and soils on the slopes that directly face the sun will be drier than soils on slopes that do not. Also, mineral accumulations, plant nutrients, type of vegetation, vegetation growth, erosion, and water drainage are dependent on topographic relief.
5. Time: All of the above factors assert themselves over time, often hundreds or thousands of years. Soil profiles continually change from weakly developed to well developed over time.
influence the process of soil formation
[IMG]file:///M:/Soil%20Forming%20Factors%20Rocks%20and%20Soil_file s/soilform.gif[/IMG](Image courtesy of the United States Department of Agriculture, Soil Conservation Service) [IMG]file:///M:/Soil%20Forming%20Factors%20Rocks%20and%20Soil_file s/mult10.gif[/IMG] Parent Materials
Soil forms from different parent materials; one such parent material is bedrock. As rocks become exposed at Earth's surface they erode and become chemically altered. The type of soil that forms depends on the type of rocks available, the [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] in rocks, and how minerals react to temperature, pressure, and erosive forces. Temperatures inside the Earth are very hot and melt rock (lithosphere) that [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] below Earth's surface. Melted rock flows away from the source of heat and eventually cools and hardens. During the cooling process, minerals crystallize and new rock types are formed. These types of rocks are called igneous rocks, the original parent material rocks formed on Earth.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] , under the right environmental conditions, can change into sedimentary and metamorphic rocks. Volcanoes produce igneous rocks such as granite, pumice, and obsidian.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] are formed when older rocks are broken apart by plant roots, ice wedges, and earth movements and become [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] by glaciers, waves, currents, and wind. The transported particles then become bound together (cemented) as secondary minerals grow in the spaces between the loose particles and create a new, solid, sedimentary rock. Sandstone, limestone, and shale are types of sedimentary rocks that contain quartz sand, lime, and clay, respectively.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] form when pressure and temperature, below Earth's surface, are great enough to change the chemical composition of sedimentary and igneous rocks. Metamorphic rocks, such as quartzite, marble, and slate form under intense temperature and pressure but were originally quartz sandstone, limestone, and shale.
Other types of parent material that mineral soils form from are called Recent Cover Deposits and include [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] , [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] , [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] , [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] , [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] , [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] , [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] , and [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
Soil Formation image extracted from "From the Surface Down-An Introduction to Soil Surveys for Agronomic Use", United States Department of Agriculture, Soil Conservation Service, 1994
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
Written by: Christy Spector
Webmaster: Izolda Trakhtenberg, [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] Information Contact: Izolda Trakhtenberg, [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] Responsible Civil Servant: Dr. Elissa Levine, [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] NASA's Goddard Space Flight Center
Last Updated: September 24, 2001
دوستان مخصوصا دانشجويان رشته خاك و محيط زيست براي پيدا كردن مقالات و كتاب ها و مطالب مربوط به اين رشته لطفا نام و نوع مطلب را ذكر كنيد كه پيدا كردن آن راحت تر باشد
Heavy metals in sewage sludge amended soils [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] determined by sequential extractions as a function of incubation time of [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] soils [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
M.J. Sánchez-Martín [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] , [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] , [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] , M. García-Delgado [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] , L.F. Lorenzo [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] , M.S. Rodríguez-Cruz [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] and M. Arienzo [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
aInstituto de Recursos Naturales y Agrobiologia CSIC, Salamanca, Spain
bCSIRO Land and Water, Hanwood, 2680 Griffith, NSW Australia
Received 20 March 2007; revised 7 August 2007; accepted 19 August 2007. Available online 27 September 2007.
Abstract
The distribution of metals in different fractions of sewage sludge- [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] soils [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] prepared by adding two different sludges (W1 and W2) at two rates, 20 g kg− 1 (a) and 200 g kg− 1 (b), to two different [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] soils [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] (S1 and S2) was determined. The aim was to know the evolution of heavy metals in amended [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] soils [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] with the incubation time. The samples were incubated for 18 months at temperature of 25 ± 2 °C and humidity close to field capacity, and distribution of Cd, Cr, Cu, Ni, Pb and Zn in fractions exchangeable (F1), dilute acid-extractable or carbonate bound (F2), Fe–Mn oxide bound (F3), organically bound (F4), and residual fractions (F5) was periodically determined by a sequential extraction method. The evolution of the chemical properties (pH and organic matter (OM)) of the mixtures was also determined. A decrease in the OM content with time and a modification in its composition was observed in the mixtures with higher rate of sludge. Using a multifactor analysis of variance significant differences (p < 0.05) between distribution fractions of each metal at two rates of sludges studied were observed when [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] soils [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] and sludges at each incubation time were jointly considered. Also, significant differences (p < 0.05) between distribution fractions of each metal corresponding to different [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] soils, [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] type and rate of sludges and incubation time were observed. The distribution of metals in different fractions in the amended [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] soils [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] at time T0 indicated the most of the metals concentrated in the residual fraction with percentages ranging from 60–80% for Cu, Pb and Zn and > 80% for Cd, Cr and Ni. Changes of metal distribution were found at different incubation times studied. Increase of concentration for Cd, Pb and Zn in F1, F2, F3 and F4 fractions respect to the unamended [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] soil [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] was observed. Cr as Ni displayed the lowest changes of metal distribution over the incubation period, and Cu distribution was mainly observed in F3 fraction from T0 to T6. The mobility index (MI) determined by extractable metals in F1 + F2 was modified due to the change of metal distribution in different fractions. It was in the order Zn > Cd ≈ Cu ≈ Ni ≈ Cr > Pb at T0 time and at time T6 was in the order Cd > Pb > Ni > Cu ≈ Zn > Cr. The results obtained indicated that [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] pollution [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] by heavy metals in studied [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] soils [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] derived from the amendment with selected sewage sludges from urban or agricultural-food industry water treatment plants could be negligible while the increase of the [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] soil [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] OM content could be of major importance. However, these results would not permit the prediction of metal accumulation in [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] soils [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] when successive additions of sewage sludges to [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] soils [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] are carried out. This would involve particular studies
Intensive olive orchards on sloping land: Good water and pest management are essential
I. Metzidakis [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] , [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] , [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] , A. Martinez-Vilela [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] , [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] , G. Castro Nieto [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] , [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] and B. Basso [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] , [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
aInstitute of Olive Tree and Subtropical Plants, National Agricultural Research Foundation, Chania, Greece
bJunta de Andalucia, Consejeria de Agricultura y Pesca, C/Tabladilla s/n, 41013 Sevilla, Spain
cInstituto de Agricultura Sostenible, Consejo Superior de Investigaciones Científicas (CSIC), Apartado 4084, 14080 Cordoba, Spain
dDipartimento di Produzione Vegetale, Università degli Studi della Basilicata (DPV—Unibas), Potenza, Italy
Received 7 July 2006; revised 1 December 2006; accepted 16 April 2007. Available online 17 October 2007.
Abstract
There is intensive cultivation of olives on sloping land in Jaen–Granada (Spain), Basilicata (Italy) and Western Crete (Greece). The intensive olive groves here are characterised by a tree density of about 250 trees ha−1, yearly fertilisation and pruning, several chemical sprays for pest control, soil [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] tillage once to thrice per year and irrigation up to 2700 m3 ha−1 yr−1. Intensive management results in high yields of 3600–6500 kg ha−1 but also higher labour costs of 1154–1590€ ha−1 yr−1, varying per area. The major environmental concerns in this system are related to chemical residues in the fruit, the extinction of useful insects, the depletion of groundwater resources, the [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] pollution of soil [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] and water and the erosion of [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] soil. [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] This paper describes the impact of intensive orchard management on natural resources and gives recommendations for [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] soil [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] and water conservation, reduction of chemicals use and biodiversity enhancement. The specific recommendations for the relevant stakeholders—farmers, technicians, agricultural services and policy makers—are based on the experimental evaluation of different agricultural practices and a socio-economic analysis of local and global production and markets.