معرفی، کاشت و تکثير گياهان زينتی

در باغ ايراني گلها را معمولا پاي درختان در حاشيه خيابانها مي‌كاشتند. ايرانيان از گلهايي استفاده مي‌شد كه علاوه بر زيبايي داراي خواص مفيد ديگري نظير عطر خوش‌، استفاده‌هاي طبي و خوراكي بودند استفاده مي‌كردند. در بعضي از باغها قسمتي از محوطه باغ‌، بنام باغچه، يا گلزار يا گلستان كه معمولا ًنزديك بناي اصلي بود را به كاشت گل اختصاص ميدادند. مطالب مربوط به اين بخش از منابع گلكاري تأليف دكتر خليقي و جزوه گياه شناسي تأليف مهندس حريري تهيه شده است.
1- شمعداني معمولي: Geranium hortorum Geraminaceae: تيره شمعداني انواع مختلفي دارد و از گلهايي است كه سابقه كشت آن در ايران بسيار طولاني است و هر كجا كه آب و هوا اجازه كشت آنرا ميداد كاشته مي شد . شمعداني گياهي دائمي و مقاوم نسبت به سرما و سايه است. شمعداني معمولي از همه معروفتر و بسيار پرگل و زيبايي مي ‌باشد. برگهاي آن سبز با حاشيه كرم و رنگين مي‌باشد. در زمستان كه تابش آفتاب ضعيف است گل نمي دهند و در تابستان بهتر است درسايه نگهداري شوند. از انواع ديگر شمعداني كه در ايران كاشته مي‌‌شدند مي‌توان و شمعداني بهار هلو كه در تهران بسيار كشت مي‌شد‌، شمعداني عطري كه برگهاي زيبا با شيارهاي عميق آن بسيار معطر است و شمعداني اژدري (Pelargoniumdomesticum) كه كشت آن در بسياري از نقاط ايران متداول است نام برد. در آخر مي توان به شمعداني پيچ Pelargonium peltatum كه برگها در اين نوع نسبتاً پهن و گياه حالت رونده دارد اشاره كرد.
2- سوسنLilium longiflorum Liliaceae : تيره گلهاي آن بسيار زيبا است و در فصل بهار گل مي‌دهد. داراي پياز و تك لپه‌اي است. پيازها را معمولاً در ماههاي آذر و دي در گلخانه‌ها مي‌‌كارند .گل آن درشت و به گلهاي مختلف زرد، سفيد، نارنجي و قرمز است.
3- بنفشه :Viola Violaceae: تيره شامل گونه‌هاي بنفشه معطرV.odorata‌، بنفشه فرنگي V.altaica وبنفشه سه رنگ V.tricolor بنفشه V.lutea است. انواع وحشي آن نيز درايران موجود است. گياهي يكساله و مقاوم به سرما است. در نيمه دوم مرداد ماه بذر آن در هواي آزاد و در بستري از يك خاك سبك كشت مي ‌شود در مهر و آبان به محل اصلي برده مي‌شود و تا اواسط بهار سال آينده داراي گل مي‌باشد و مقاوم است. عمليات به نژادي و دو رك گيري در مورد اين گياه در دنيا بسيار انجام گرفته و بهترين نوع آن نسل اول (F1) است. بديهي است نسلهاي بعدي كيفيت و موغوبيت پايين‌تري دارند . برگهاي آن ساده و متناوب و داراي گوشوارك مي‌باشند. گلها نامنظم و منفرد، 5 گلبرك، 5كاسبرگ و 5 پرچم و يا مادگي سه برچه‌‌اي دارد.حاوي ماده آلكا لوئيدي ويولين (violine) مي باشد.
4- نرگس: Narcissus poeticus Amaryllidaceae : تيره گياهي تك لپه‌، پيازي و دائمي است و گلهاي آن معطر و زيبا است. در باغهاي تاريخي بسياركشت مي‌شده است. واريته‌هاي آن بسيار زياد و بسته به درشتي و ريزي گل آن طبقه بندي مي‌شوند. داراي گلهاي شيپوري شكل به رنگ زرد و يا زرد سفيد مي‌باشد. تكثيرآ ن بوسيله بذر و پياز صورت مي‌گيرد. گياهي علفي‌، دائمي با برگهاي ساده است و باريك گلهاي آن منظم‌، منفرد بوده و در ابتدا در غلافي پوشيده‌اند است. ميوه آن بصورت كپسول ( ميوه‌اي است كه از تخمدان مركب بوجود آمده و در هر برچه چند دانه توليد مي‌شود) بوده دانه آلبومن و محتويات غذايي دانه زياد دارد.
5-گل حنا: Impatien balsamina saminaceae گياهي گلداني، با گلهاي ظريف است كه هرگل آن 5 گلبرگ قرمز حنايي دارد. برگهاي آن ظريف و به رنگ سبز روشن است. و اين گياه بوسيله قلمه تكثير مي‌شود. از زمانهاي قديم درايران كشت مي‌شده و رنگ صورتي آن نيز موجود است. تكثير اين نوع گل از طريق كاشت بذر نيز به آساني صورت مي‌گيرد.
6- اختر: Canna generalis Cannaceae :تيره گياهي است دائمي‌، با ريزومهاي ( اندامهاي زير زميني كه بعضي گياهان به جاي ريشه دارند) قومي روي آن جوانه هاي درشتي رشدونمو مي كند. نسبت به سرماي زياد حساس است. در تابستان به گل مي‌نشيند و گلهاي آن به رنگهاي سرخ‌، نارنجي‌، زرد است.

7- ميخك:Dianthus cayophyllus Caryopyllaceae: تيره گياهي است بسيار قديمي با سابقه طولاني كاشت كه به خاطر گلهايش در سراسر جهان معروف است. هم به صورت شاخه بريده و هم در باغچه ها قابل كاشت است گل آن در رنگهاي بسيار متنوع و بسيار پرپر است. انواع وحشي آن نيز در كوهستانهاي ايران‌، بيشتر در محلهاي سنگي مي‌رويد. برگهاي آن متقابل‌، ساده‌، باريك است و جام گل آن داراي 5 گلبرگ دندانه دار است كه از دو قسمت پهنك (قسمت پهن گلبرگ )و ناخنك ( قمست باريك گلبرگ )تشكيل شده است. تكثير ميخك غالباً از طريق رويشي و توسط قلمه گيري از شاخه هاي سبزآن صورت مي گيرد.
8- قرنفل: Dianthus barbatus Caryophyllaceae : تيره گلي بسيار زيبا است كه گلهايش رنگ‌هاي متنوع داشته و در حاشيه‌ها استفاده مي‌شود. در ايران از قديم در باغها كشت مي‌‌شده است. نسبت به سرما مقاوم است. بذر آن در تير و مرداد كشت و نشاها در شهريور و مهر به محل اصلي منتقل مي شود.

9- گل صابوني ( بغدادي) Soponaria officinalis Caryophyllaceae: تيره از اين‌رو به آن صابوني مي‌گويندكه برگهاي آن داراي ماده ساپونيني (Saponin) است و مانند صابون درآب كف مي‌كند، در بسياري از منابع بعنوان يكي ازگلهاي اصلي باغها ذكر شده است.
10-ستاره‌اي : Aster sp Compositeae : تيره داراي گونه هاي(Variety) بسيار زياد است. گلهاي ريز و ستاره اي شكل به رنگ سفيد، آبي و طلايي دارد. روز كوتاه ( گياهاني كه به كمتر از 12 ساعت نورآقتاب در يك شبانه روز نياز دارند) و داراي انشعابات متعدد مي باشد. تكثير آن غالباً از طريق كاشت بذر در اوايل ارديبهشت انجام مي ‌شود و حدود 5 ماه بعد ازكاشت بذرها به گل مي نشينند.
11- هميشه بهار: Calendula sp. Compositeae :تيره از گلهاي پاييزي است و تا اوايل بهار دوام دارد. گلهاي آن زرد طلايي است. در باغها‌، در حاشيه‌ها و پاي درختان ونيز نزديك عمارت كاشته مي‌شده است.
12- جعفري:Taget erecta Compositeae :تيره يكي ازگلهاي قديمي است كه از سالها پيش كشت و پرورش آن درايران معمول بوده است. گل بهاره و تابستانه( نشاهاي آن در فضل بهار وتابستان به محل اصلي كاشت منتقل مي‌شوند. گل بهاره به گلي مي‌گويند كه در بهار به گل مي‍نشيند) است. بذر آن به طور معمول در ارديبهشت ماه در خزانه اي آماده شده‌، سپس كشت مي‌شود. نشا ظرف دو ماه آماده كاشت در محل اصلي است.
13-آهار:Zinnia elegans Compositeae : تيره بذر آنرا در ارديبهشت ماه در خزانه مي‌كارند و در تير ماه آنرا نشا كار مي‌كنند. اين گل از گياهاني است كه بذر آن مستقيماً در محل اصلي يعني حاشيه‌هاي گل‌كاري كاشته مي‌شود. رشد آن بسيار زياد است. ارتفاع آن بيش از گلهاي ديگر است و در حاشيه‌‌هاي گل‌كاري بايد در جاي مناسب كاشته شود .گل آن بسيار زيباست و در باغهاي قديمي بسيار از آن استفاده مي‌شده است.

14-كوكب:Dahlia Compositeae : تيره از گياهان دائمي است و ريشه هاي غده اي آن در برابر سرما مقاومت ندارد. رنگ گلها در آن بسيار زيبا و متنوع است‌، خصوصاً در نواحي كوهستاني كه تابستانهاي خنك تري دارد. گل آن بسيار درشت و رشد آن قابل ملاحظه است.
15-كوكب كوهي :Rudbeckia fulgida Compositeae : تيره يك گياه دائمي با گلها زرد است كه در وسط به رنگ تيره و سياه مي گرايد. گلهاي كوكب كوهي با ساقه هاي بلند جلب توجه مي‌كند. در آغاز بهار از طريق تقسيم بوته تكثير مي‌‌شود.
16- رعنا زيبا:Gaillardia Compositea : تيره يك گل زيباي دائمي است. در اواخر خرداد و تقريباً در تمام طول تابستان گل مي‌دهد. گلهاي آن قرمز، صورتي و زرد است. تكثير آن به آساني از طريق تقسيم بوته در بهار انجام مي‌گيرد.
17- داودي:Chrysanthemum morifolium Composite: تيره اين گياه هم بيروني وهم آپارتماني مي‌باشد. به طور مصنوعي در تمام فصول در گلخانه‌هاي با تجهيزات كافي به گل مي نشيند. يكي از گلهاي بسيار مهم است. در باغ ايراني رايج و متداول بوده است. طرز تكثير داوودي از طريق ريشه داركردن قلمه‌هاي انتهايي شاخه صورت مي گيرد. قلمه‌ها ي ريشه دار را مستقيماً در گلدانهاي مناسب كشت مي‌‌كنند. به طور معمول فصل گلدهي آنها پاييز و اوايل زمستان مي‌باشد.
18- نيلوفر:Ipomoea ticolor گياهي يكساله با گلهاي آبي رنگ است. به صورت خودرو هم رشدونمو مي‌‌كند . رشد آن بسيار زياد و ظرف يكماه به ارتفاع 3 متر مي‌رسد در تابستان گل مي‌دهد. بالاروند و مناسب پرچين‌‌ها و چفته‌‌ها) به غلط به آن آلاچيق مي‌گويند( دانش دوست يعقوب‌، باغ ايراني)( مي‌‌باشد .
19- شب بو: Mathiola chierathus Cruciferae : تيره ريشه‌‌هاي آن بلند و داراي انواع يكساله و دوساله است. به صورت شاخه بريده وكاشته شده در باغچه‌ها مورد استفاده قرار مي‌ گيرد. برگهاي آن متناوب و بدون دمبرگ است. گلهاي آن منظم و به شكل خوشه مي‌باشند. اين گل در بهار به گل مي‌نشيند. گلهاي آن سفيد‌، صورتي و بنفش است.
20- زنبق:Iris hybrids Iridaceae : تيره گياه ريزوم دار دائمي و مقاوم به سرماست و در ايران كاملاً شناخته شده است. از طريق تقسيم ريزوم در اسفند ماه تكثير مي‌شود . در آغاز فصل بهار به گل مي نشيند. انواع وحشي آن نيز در ايران فراوان است. داراي گونه هاي متعددي بوده و براي زينت در باغها بسيار متداول است . گونه مهم آن I.gernamica كه در عطرسازي از آن استفاده مي‌گردد.
21- زعفران زينتي : Crocus aureus Iridaceae : تيره از طريق كاشت پياز توپر تكثير مي شود. كشت آن در قديم بسيار معمول بوده است. داراي گل بنفش خوشرنگ با ارتفاع كم مي باشد. درآغاز فصل بهار گلهاي زيباي زعفران نمايان مي‌گردد.
22- سلوي ( مريم گلي) :Salvia sclarea Labiatae : تيره گل آن يكساله و داراي ارقام پاكوتاه و پا بلند است. اين گلها آن به رنگ قرمز بسيار زيبا و برگهاي آن نيز پهن‌، دندانه دار و سبز پررنگ هستند. از گلهاي زينتي بسيار زيباست و كشت آن در باغها بخصوص در نقاط سايه دار بسيار معمول و مرسوم بوده است. نشاي سلوي در ارديبهشت ماه توزيع و در باغها كشت مي شود و تكثير آن نيز در پاييز از طريق بذر صورت مي‌پذيرد.
23-گل نخود:Lathyrus odoratus Leguminoseae :تيره داراي گلهايي به رنگ مختلف قرمز، بنفش‌، طلايي و غيره است. از طريق بذر تكثير مي شود. كشت آن از قديم الايام مرسوم بوده و نسبت به سرما مقاوم است و بذر آنرا در پاييز نيز مي‌توان كاشت وكشت پاييزه آن نتيجه بهتر مي دهد. گل نخود در ارديبهشت و تير ماه گل مي‌دهد.
24- لاله:Tulipa Lili aceae : تيره لاله يكي از گياهاني است كه ايرانيان از زمانهاي قديم با آن آشنايي داشته اند. كاسبرگ‌، گلبرگ آن آزاد جامي شكل است، گلها منفرد و از حيث رنگ گونه هاي مختلف دارند. در بهار به گل مي‌رود و گل آن درشت است. به صورت شاخه بريده و كاشته شده در باغچه مورد استفاده قرار مي گيرد.
25- سنبل: Hyacinthus Liliaceae : تيره در اواخر فصل پاييز، پيازهاي آن كه از پيش آماده شده اند‌، كاشت مي شوند كاشت آن بايد در يك خاك سبك صورت گيرد. ازگذشته هاي بسيار دور در باغهاي تاريخي كشت مي‌شده است. در اواخر اسفند و اوايل بهار به گل مي رود. گلهاي آن به صورت خوشه اي معطر آويزان با كاسبرگ وگلبرگ چسبيده و به شكل قيف مي باشد
26-گل كاغذي: Bougainvillea Nyctaginacaea : تيره بومي برزيل است در ايران فقط در سواحل جنوبي و در فارس كشت مي شود. داراي ساقه‌هاي خاردار و بالا رونده براكته‌ها( شبيه برگ در گياه است و همان كار برگ را انجام مي‌دهد) يا برگه‌هاي بنفش رنگ مي باشد. تكثير آن از طريق قلمه هاي چوبي و نيمه چوبي صورت مي‌‌گيرد. تقريبا ًدر هر خاكي رشد و نمو مي كند و بسيار مقاوم در مقابل بي آبي است. به آفتاب زياد نيازدارد.
27- شقايق:Papaver spp Papaveracae : تيره گونه‌هاي وحشي آن در ايران به صورت خودرو يافت مي‌شود. معروفترين آن شقايق سياه P.orientalis مي‌باشد كه بومي ايران است. بيشتر در منطقه البرز يافت مي‌شود. داراي ماده اي به نام تبائين (Tebain) مي‌باشد. در باغها بعنوان گياه زينتي كاشته مي‌شود. تكثير آن از طريق تقسيم بوته و كشت بذر در بهار صورت مي‌گيرد.
28-گل ناز:Portulaca grandiflora Protulacaceae : تيره گل ناز يكي از مهمترين گلهايي است كه در باغهاي قديمي كشت مي ‌شد و معمولاً براي كاشت آن محل خاصي را در نظر مي گرفتند. بذر آن بسيار ريز است. كشت آن بوسيله بذر انجام مي شود و شبيه به چمن كاري است. خاك آن بايد غني و خوب باشد. گلهاي آن بسيار زيبا، پاكوتاه و به رنگهاي قرمز،آبي‌، بنفش‌، سفيد، زرد و حنائي است. داراي شاخه‌ها و برگها ي گوشتي است و از طريق قلمه زدن نيز تكثير مي‌‌شود.
29- پامچال: Primula forrestii Primulaceae: تيره گونه هاي متعدد آن بومي مناطق سرد و مرطوب بوده. به سرما مقاوم است . فصل گل دهي آن زمستان و اوايل بهار است. بذر آن به سرعت قوه ناميه( زمانيكه بذرهاي گياهي تحت شرايط محيطي نامساعد قرار گيرند‌، فغاليتهاي متابوليسمي آنها به حداقل مي‌رسد و اصطلاحاً بذرها به خواب مي روند و به محض مساعد شدن شرايط جوانه مي زنند) خود را از دست مي دهد. درختچه بذر تازه بايد كاشته شود. گلهاي آن به رنگهاي بسيار متنوع زرد‌، سفيد، ارغواني‌، بنفش‌، قرمز است.
30- آلاله: Ranunculus glacialis Ranunculaceae: تيره داراي گلهاي زيبا و درشت پرپر، به قطر 4 سانتي متر است. آلاله ايران درجهان شهرت دارد. در غرب ايران مي‌رويد. داراي گلهايي درشت به رنگ قرمز است. ساقه‌هاي گلدهنده اين گياه به 25 سانتي متر يا بيشتر مي رسد. بذرآن در ماههاي تير و مرداد در محل اصلي كشت مي شود گياهان چند ساله آلاله را در فصل بهار مي‌توان از طريق تقسيم بوته تكثير كرد. ميوه آن فندقه است.
31- تاج الملوك: Aquilegia hybrida Ranunculaceae : تيره گياهي است دائمي وگلهاي آن زينتي است كه در اوايل فصل بهار به گل مي رود. اين گياه نيز با سابقه بسيار طولاني در باغهاي ايراني كشت مي شده است. از طريق كاشت بذر قابل تكثير است وبذر آن را در اسفند ماه كشت مي‌كنند، سپس در ماههاي بعد آنرا گلداني كرده در باغچه‌ها مي‌كارند. اين گياه در برابر سرما كاملا مقاوم است . ساده‌‌ترين روش ازدياد آن تقسيم بوته‌هاي چند ساله است. كه در بهار و قبل از شروع فصل رشد و نمو، انجام مي‌گيرد.
32- زبان در قفا:Delphinum Ranunculaceae : تيره گونه‌‌هاي يكساله و دائمي اين گياه از دير باز در ايران كاشته مي شده است . خوشه‌هاي گل آن بسيار بلند و گلها درشت و زائده‌اي در قسمت عقب دارند، به همين دليل به آن زبان در قفا گفته مي‌شود. خاك آن بهتر است از نوع سبك باشد. به آفتاب كامل نياز دارد. گلهاي آن به رنگهاي سفيد‌، آبي و بنفش است. از طريق تقسيم بوته و بذر تكثير مي شود.
33-گل ميمون:Antirrhinum majus Scrophulariaceae : تيره گياهي است به صورتهاي يكساله‌، دوساله و دائمي‌، كه اين مساله به نوع آب و هواي هر منطقه بستگي دارد. در نواحي كه زمستانهاي بسيار سرد دارد، گل ميمون به صورت يكساله كشت مي‌شود. در نواحي كه زمستانهايش خيلي سرد نيست ( حداقل درجه حرارت زمستان 10 درجه سانتي گراد)‌،گل ميمون تا اين درجه سرما را حفظ مي‌كند و در سال دوم محصول خوبي مي دهد.اين گياه در شرايط مطلوب به صورت دائمي كشت مي‌شود. خوشه‌هاي گل در اين گياه بلند است‌، حتي در بعضي واريته‌ها به يك مترو بيشتر هم مي‌رسد. محل آن بايد در آفتاب باشد‌، اما به محل سايه آفتاب نيز مقاوم است.
34- اطلسي : Petunia hybrida Solanaceae : تيره گياهي است يكساله و داراي ارقام بسيار متعدد. فاصله بين بوته‌‌هاي اطلسي نبايد كمتر از 25 سانتي متر باشد.تكثير آن با بذر صورت مي گيرد. در خاكهاي خوب و حاصلخيز و در محل آفتابي رشد و نمو خوبي مي‌كند. گلهاي آن شيپوري و درشت است.
35- شاه پسند درختي : Lantana camara Verbenaceae : تيره درختچه‌‌اي كوچك است. در بعضي نقاط كه هوا گرم است و در هواي آزاد مي رويد. برگهاي آن متقابل و دائمي است. گلها به صورت خوشه‌اي به رنگ قرمز و زرد هستند. كه در ابتداي شكفتن زرد رنگ و سپس نارنجي و در آخر قرمز رنگ مي‌گردد. در شمال هم كشت آن رواج دارد.
36- شاه پسند يكساله:Verbena hortensis Verbenaceae : تيره گلهاي آن بهاره و تابستانه‌، نسبتاً متراكم و به رنگهاي قرمز، بنفش‌، زرد و سفيد شبيه شاه پسند درختي است. بايد در محل آفتابي كشت شود. با اولين سرماي سخت از بين مي رود. از طريق بذر و قلمه تكثير مي شود.
37- پيچ معين التجار:Clerodendrum Verbenaceae : تيره داراي برگهاي دايمي وگلهاي سفيد و قرمز كوچك است و در بعضي از واريته‌ها گل درشت تر است. نحوه تكثيرآن به دو صورت است، نوع سفيد آن به آساني از طريق قلمه تكثير مي‌شود و نوع قرمز آن به كمك مواد هورموني ريشه‌زا و در زيرمه پاش و از طريق پيوند روي نوع سفيد در زير مه پاش و از طريق پيوند روي نوع سفيد قابل تكثير است. كشت و كار آن در هواي آزاد مقدور نيست

خانواده مالواسه و موراسه
خانواده مالواسه Malvaceae يا ختمي

در خانواده مالواسه تعداد فراواني گياه وجود دارد اما تعداد گياهاني كه صرفاً مصرف زينتي دارند عبارتند از:

1) ختمي باغچه­اي؛

2) ختمي گلداني؛

3)ختمي چوبي.

ختمي باغچه اي
هيبيسكوس Hibiscus يك گياه ختمي بذري باغچه‌اي است كه به كمك بذرهاي سياه ­رنگ و نسبتاً درشت آن در محل اصلي تكثير پيدا مي‌كند. اين گياه نسبت به سرماي محيط حساس است و با شروع فصل سرما دوره گل­ دهي آن به پايان مي­رسد.
براي پرورش اين گياه بهتر است كه نشاهاي آن را در يك محل آفتاب‌رو و جايي كه از آبياري كافي و منظم برخوردار است كشت و كار كرد. هيبيسكوس در طول تابستان بطور متناوب گل­ توليد مي­كند و بسيار زيبا و با ارزش است.

ختمي گلداني
گياه ديگر در خانواده مالواسه هيبيسكوس جنبي­كا يا ختمي ژاپني است كه به عنوان درختچه‌­اي گلداني در گلخانه­هاي كشورمان و يا در منازل و آپارتمان‌ها كاشت مي­شود. اين گياه، گل‌هاي شيپوري­ مانند به رنگ‌هاي صورتي، قرمز، نارنجي و سفيد توليد مي­كند. اما براي توليد گل، شرايط رشدي مناسب و بهتر نياز دارد. از آن جمله مي­توان به تعادل بين درجه حرارت و ميزان نور اشاره كرد. اين گياه در گلخانه­هاي گرم بشرط اينكه گياه از نور كافي برخوردار باشد به گل مي­رود. اما در آپارتمان­هايي كه از نور كمتري برخوردار هستند، بهتر است درجه حرارت محيط نگهداري را كمي پايين ­آوريم تا تعادل لازم بين رشد رويشي و زايشي گياه بوجود آيد.

ختمي چوبي (درختي)
هيبسيكوس­ سريكوس كه در فارسي نام ختمي درختي دارد، يك درخت نسبتاً مقاوم براي آلودگي شهري و شرايط نامساعد محيطي است. در اوايل پاييز گل‌هاي بنفش رنگ را توليد مي­كند. اين گياه بوسيله قلمه­هاي نيمه خشبي ساقه در فصل پاييز تكثير مي­شود.

گياه ابوتيلون
بعضي افراد گياه ابوتيلون را به اشتباه به عنوان درخت ختمي مي­شناسند. ابوتيلون را در فارسي گياه زنگوله­اي ناميده‌اند. ابوتيلون در شكل برگ و اندازه گل از ختمي متمايز مي­شود. نحوه تكثير ابوتيلون بوسيله قلمه­ ساقه است و بوسيله هورمون ريشه‌دار مي­شود.

خانواده موراسه يا انجير
برخي از گياهان مثمر ميوه‌اي در خانواده موراسه قرار دارند. گياهان زينتي خانواده موراسه حساسيت چنداني به شرايط محيطي ندارند. اين گياهان در محيط­هاي كم­ نور با درجه حرارت و بافت خاك نا­ مطلوب هم پرورش داده مي­شوند. در سالن­ها و مكان‌هاي عمومي كشت گياهان خانواده موراسه مناسب است.

فيكوس الاستيكا
فيكوس الاستيكا يا فيكوس برگ درشت Ficus يكي از گياهان خانواده موراسه است كه برگ­هاي درشت، براق و جوانه­هاي قرمز رنگ دارد. عمل حرس بر روي اين گياه با موفقيت انجام مي­شود. بطوريكه يك درختچه بيست ساله به كمك حرس مي‌تواند به زندگي خود ادامه ­دهد.
تكثير فيكوس ­الاستيكا بوسيله قلمه ساقه و Air layering است كه يك روش تكثير غير جنسي است. نحوه انجام كار بدين صورت است كه بجاي قطع­ كردن ساقه گياه و ريشه­دار ­كردن آن (در حاليكه ساقه روي گياه مادري استوار است) در محل معيني از ساقه خراشي ايجاد مي‌شود. سپس دور محل خراش داده شده را به كمك يك ماده جاذب‌الرطوبه مثل خاك ­برگ يا پيت خالص ­پوشانده و مرطوب نگه مي‌داريم. بعد از مدتي كه علائم ريشه­زا در محل پوشيده شده ملاحظه شد از ابتداي محل بسته شده، گياه را قطع ­كرده و به عنوان يك گياه ريشه­دار قابل كشت در محل اصلي بكار برده مي‌شود.
از مزاياي اين روش آن است كه حمل و نقل چنين گياهاني نسبت به قلمه­هاي ريشه­دار شده با سهولت بيشتري انجام مي­شود. زيرا ريشه­ها در درون بافت مرطوب­ كننده محصور هستند و هيچ آسيبي به آن‌ها نمي­رسد.

فيكوس ليراتا Ficus lyrata
فيكوس ­ليراتا يا فيكوس ­برگ ويلوني از ديگر گياهان خانواده موراسه محسوب مي­شود. اين گياه برگ­هايي بشكل پنج ضلعي يا شبيه به يك ويلون دارد و منظره خاص و منحصر به فردي از خود نمايان مي­كند.
فيكوس­ برگ ويلوني بوسيله قلمه ساقه تكثير مي­شود. و به لحاظ برخورداري از شرايط محيطي و رشدي شبيه گياه فيكوس ­الاستيكا است.

فيكوس­ بنجامين
فيكوس­ بنجامين گياهي در خانواده موراسه است كه گياه سريع‌الرشد با برگ­هاي ظريف و شاخه­هاي پر رشد مي‌باشد كه قابليت انعطاف­پذيري بسيار خوبي دارد. گاهي اوقات بنجامين­ها را به شكل­هاي زيبايي در هم مي­بافند و منظره زيبايي را بوجود مي­آورند. فيكوس ­بنجامين سبز يك پايه مناسب براي پيوند نوع ابلق است. بدين صورت كه فرم ابلق را روي آن پيوند مي­دهيم تا با اين روش رشد گياه را زيادتر كنيم. فيكوس­ بنجامين سبز بوسيله قلمه­هاي سبز با هورمون و بدون هورمون تكثير مي­شود.
فيكوس بنجامين ابلق، مشخصات بنجامين سبز را دارد، با اين تفاوت كه براي بنجامين ابلق مراقبت و شرايط خوب محيطي فراهم مي­كنيم.


مراقبت‌هاي ويژه فيكوس بنجامين ابلق
- تنظيم مقدار رطوبت نسبي محيط؛

- تنظيم مقدار نور؛

- تنظيم مقدار PH محيط.

براي رشد اين گياه رطوبت نسبي 70 تا 75 درصد مناسب است. هم‌چنين از پرورش اين گياه در نور مستقيم آفتاب پرهيز ‌شود زيرا نور مستقيم باعث سوزش و ريزش برگ‌ها مي‌شود. PH مناسب براي رشد اين گياه 6 تا 5/6 مي‌باشد.
فيكوس­ بنجامين به كنه­هاي تار عنكبوتي و قرمز حساسيت بسيار شديدي دارد و يكي از دلايل ريزش برگ­هاي آن معمولاً حضور كنه است.
تكثير فيكوس ­بنجامين به دو روش عملي است 1) پيوند جوانه روي فيكوس­ سبز؛ 2) ريشه‌زايي بخش‌هاي جوان گياه به كمك هورمون ايندول بوتيريك اسيد IBA (4000 پي­­پي­­ام). آنچه كه تا به حال در ايران معمول بوده است استفاده از روش پيوند بوده است. اما به كمك هورمون نيز مي­توان اين گياه را تكثير كرد.

فيكوس پيچ
فيكوس پيچ يا فيكوس برگ ريز با نام علمي فيكوس ­پوميلا گياهي است كه برگ­هاي ريز و ساقه­هاي رونده به حالت پيچ دارد، و بوسيله قلمه­هاي ساقه تكثير است.
فيكوس الاستيكاي ابلق
فيكوس الاستيكاي ابلق گياهي برگ درشت است كه به فرم ابلق موجود است. بوسيله قلمه ساقه و هم‌چنين قلمه انتهايي و مياني ساقه، به كمك هورمون ريشه­دار مي­شود و آن را در محيط بسيار مناسب پرورش مي­دهيم.

فيكوس انجير معابد
فيكوس انجير معابد، گياهي است كه منظره­اي بسيار زيبا دارد. اين گياه بخوبي در جنوب ايران رشد و نمو مي­كند. انعطاف شاخه­­ها طوري است كه تنه­ها در هم تنيده شده‌ا­ند و منظره بسيار زيبايي را جلوه‌گر ساخته­اند.

انواع محيط‌هاي كشت براي ريشه‌زايي
- ماسه؛
- پرلايت؛
- ورميکولايت؛
- مخلوط ماسه و پرلايت.

ماسه
- محيط کشت معروف؛
- فاقد هر گونه عناصر؛
- ارزش آن به واسطه وجود تخلخل كافي، وجود اكسيژن و حفظ رطوبت.

اولين محيط كشت ماسه است كه براي ريشه‌دار کردن گياهان ارزشي خاص دارد، زيرا قلمه‌هاي جدا شده از پايه‌هاي مادري ذخيره غذايي به اندازه کافي دارند. اندازه ذرات ماسه و تخلخل بين اين ذرات بسته به نوع قلمه‌ها متفاوت است پس بهتر است که براي قلمه‌هاي مختلف اندازه معيني از محيط کشت را استفاده کنيم.
پرلايت
- منشا آتشفشاني؛

- سفيد رنگ؛

- فاقد هرگونه ذخيره غذايي؛

- ارزش آن به واسطه ذخيره آب تا 4 برابر وزن خود.

دومين محيط کشت که براي تکثير قلمه‌ها استفاده مي‌کنيم پرلايت است. و به دليل خصوصيات ذكر شده، در ريشه‌دار شدن قلمه‌ها يا گياهاني که در غير محيط خاک پرورش مي‌يابند بسيار مفيد و مناسب است. اندازه ذرات پرلايت بين 4- 2/1 ميلي‌متر است و بسته به نوع مصرف و نوع قلمه براي تکثير از پرلايت‌هاي نرم و نسبتاً درشت استفاده مي‌کنيم. معمولاً مخلوطي از پرلايت‌هاي خيلي نرم و نسبتاً درشت به نسبت مساوي ترکيب مي‌کنيم و بعنوان يک بستر ريشه‌زايي از آن استفاده مي‌شود.

ورميكولايت
- ماده معدني از نوع ميكا؛
- حاوي سيليکات منيزيم، آلومينيم و آهن است.

در حقيقت يک رس حرارت ديده است که مي‌تواند مقدار زيادي آب را جذب کند. ورميکولايت بدليل قيمت نسبتاً بالايي که دارد مصرف چنداني ندارد. بعلاوه بعلت جذب آب حجمش زياد مي‌شود و نبايد تحت فشار قرار گيرد، زيرا تخلخلش را از دست مي‌دهد. فقط در موارد خاص براي سازگاري دادن يک گياه حاصل از کشت بافت در محيط جديد از اين ماده استفاده مي‌شود. بنابر اين براي تکثير معمول و متداول گياهان عمدتاً ماده مورد مصرف پرلايت يا ماسه است.

مخلوط ماسه و پرلايت
- به نسبت مساوي مخلوط مي‌شوند؛
- در سطح كاربردي مصرف زيادي دارد.
چهارمين محيط كشت، مخلوط ماسه و پرلايت است. به نسبت مساوي يک حجمي از پرلايت و ماسه نرم (همان چيزي که در اصطلاح باغباني ماسه بادي مي‌گويند) را با هم مخلوط مي‌کنند و قلمه‌ها را در آن قرار مي‌دهند. بعد از ريشه‌دار شدن قلمه‌ها و اطمينان از حجم ريشه، قلمه‌ها به محل مناسب ديگر انتقال مي‌يابند.
محيط‌هاي کشت قلمه‌ها فاقد هر گونه ذخيره غذايي بوده و بدليل آنکه فوق‌العاده سبک هستند تخلخل زيادي دارند و نمي‌توانند مواد غذايي را به مدت زيادي در خود نگه دارند. بعد از ريشه‌دار شدن گياهان چون نياز به عناصر معدني در گياه خيلي بالا مي‌رود، در يک خاک مناسب که ذخيره کافي اين مواد را دارند کشت مي‌شوند.
محيط‌هاي پرورشي گياهان – كشت خاكي
- متداولترين محيط کشت شناخته شده خاک يا Soilاست. تعريف خاک و انتظاري که از خاک براي نگهداري طولاني يک گياه مي‌رود، بسته به نوع گياه و نياز خاص غذايي آن گياه متفاوت است. گياهان علفي و آپارتماني نياز به يک بافت بسيار سبک دارند، بافتي که تخلخل کافي دارد و آب را به اندازه مناسب در خود نگهداري مي‌کند و ريشه‌ها در آن بخوبي تنفس مي‌کنند.
- ترکيبي با نسبت مساوي از خاک برگ، ماسه بادي و خاک زارعي و داراي يک بافت خوب و مناسب براي پرورش گياهان آپارتماني اصطلاحاً خاک سبک ناميده مي‌شود.
- خاک سنگين در باغباني کاربرد خيلي زيادي ندارد، فقط گياهاني که ساختمان ريشه‌اي بسيار قطور و قوي دارند مثل گل كاغذي و هم‌چنين شاه‌پسند درختي و درختچه ختمي چيني در خاک‌هاي سنگين بهتر رشد و نمو مي‌کنند.
- غير از خاك تركيبات مصنوعي ديگر مثل پيت هم استفاده مي‌شود. Peatخاكي است كه از بقاياي در حال تخمير اندام‌هاي مختلف گياهي بوجود آمده است. پيت‌هاي طبيعي حاصل تخمير خزه‌ها هستند. دو خزه معروف بنام‌هاي Sphagnum و Hyponum در اروپاي شمالي به وفور يافت مي‌شوند و معادني که از اين خزه‌ها در اروپاي شمالي بدست آمده تحت عنوان تورب يا پيت خالص به بازار عرضه مي‌شوند. پيتPH بسيار پاييني دارد و براي گياهان اسيد پسند و آن‌هايي که نياز به PH پايين دارند بسيار مناسب و ايده‌آل است.

هيدروپونيك – كشت بدون خاك گياهان
- پرلايت؛
- ورميكولايت؛
- پشم سنگ؛
- پوكه معدني.

البته اين مواد فاقد هر گونه ذخيره غذايي هستند و مواد غذايي بطور مصنوعي به اين سيستم‌ها بايد اضافه شوند. پرلايتي كه مواد غذايي لازم به آن اضافه شده باشد بحث محيط كشت هيدروپونيک Hydroponic را به ميان مي‌آورد. معادن خاك پيت در چند ناحيه (عمدتاً در شمال ايران) شناسايي شده‌اند ولي اين معادن دقيقاً حاصل تخمير دو خزه معروف هاپونوم Hyponum و اسفاگنوم Sphagnum نيستند. پيت يا تورب ايران رنگ روشن‌تري دارد در حاليکه پيت اروپا داراي رنگ قهوه‌اي بسيار تيره است. PH پيت در معادن ايران خيلي زياد و گاهي بيش از 7 مي‌باشد (يعني از حد خنثي کمي بالاتر است) ولي PH پيت‌هاي اروپايي حدود 5/4 است. هم‌چنين معادن كشف شده در ايران قابل توسعه در سطح وسيع نمي‌باشند.
رشد و نمو
مهم‌ترين عامل بعد از بستر رشد، عوامل موثر در رشد و نمو گياه مي‌باشند. ابتدا تفاوت بين رشد و نمو را يادآور مي‌شويم (البته اين تفاوت در فرهنگ نامه انگليسي بيشتر نمايان است).
رشد يا Growthبزرگ شدن سلول‌ها و افزايش تعداد سلول‌ها را گويند. به عبارت ديگر منظور از رشد افزايش تعداد و حجم سلول‌هاست.
نمو يا Developmentبه مفهوم اختصاصي شدن و تمايز سلول‌هاست. ممكن است سلولي رشد زيادي داشته باشد ولي نمو نكرده باشد. هر وقت گياه از مرحله‌اي وارد مرحله‌ي ديگر شود نمو يافته است. مثلاً گياه گلخانه‌اي را در نظر بگيريد كه چند سالي رشد رويشي داشته ولي تا زماني كه وارد فاز گل‌دهي نشده باشد نمو نداشته است. به معناي ديگر نمو پديده‌ي تخصصي شدن سلول‌هاست.
عوامل موثر بر رشد و نمو
داخلي:
الف) عوامل ژنتيكي،
ب) هورمون‌هاي نباتي.

خارجي:
الف) حرارت،

ب) رطوبت،

ج) نور،

د) گازها.

ابتدا به تعريف عوامل داخلي مي‌پردازيم. خصوصياتي را كه عوامل خارجي بر آن بي‌تاثيرند را عوامل ژنتيكي مي‌گويند. وقتي خصوصيات، صفر ذاتي هستند طوري كه عوامل خارجي بر آن‌ها بي‌تاثيرند، براي مثال اگر گياهي گل‌هاي صورتي دارد عوامل خارجي نمي‌توانند رنگ گل‌هاي آن را تغيير بدهند.

تعريف گل­خانه
گل­خانه ياGreen house به فضاي محدودي اطلاق مي­شود كه قابليت كنترل شرايط محيطي مناسب را براي رشد گياهان از نواحي مختلف در طي فصول مختلف يك سال داشته باشد. طبق اين تعريف از جمله عملكرد گل­خانه، فراهم كردن شرايط محيطي لازم و مورد نياز محصولي معين است.
گل­خانه­ها بر حسب اينكه چه نوع مصالح ساختماني در آن‌ها بكار برده شده است به نوع ثابت و متحرك تقسيم‌بندي مي­شوند. گل­خانه­هاي ثابت و متحرك بنا ­بر نياز در موقعيت معين، در جايي كه مدنظر ما است احداث مي­شوند.
گل­خانه­هاي ثابت، به گل­خانه­هايي گفته مي‌شود كه مصالح ساختماني بكار رفته در آن‌ها از جنس پايدار و با دوام باشد. پس بايد ساليان سال از آن‌ها استفاده كرد. بنابراين نكاتي در ساخت گلخانه‌هاي ثابت بايد در نظر گرفته شود.

نكات مهم در احداث گلخانه­هاي ثابت
1. فاصله گلخانه تا بازار مصرف؛
2. كيفيت آب از نظر سختي؛
3. وجود بازارهاي فروش محلي؛
4. دسترسي به كارگران متخصص.

انواع گلخانه هاي ثابت
گلخانه يكطرفه: از يك جهت از نور كامل آفتاب بر ­خوردار است و از جهت ديگر از مصالح ساختماني پوشيده شده است. اين نحوه ساخت و ساز گل­خانه براي مناطقي با شرايط محيطي نسبتاً دشوار بسيار مطلوب است. در مناطقي كه سرماي شديد يا يخبندان‌هاي طولاني وجود دارد، ساخت اين گلخانه‌ها به صرفه مي‌باشد.
گلخانه دو طرفه: از دو جهت بطور كامل از نور آفتاب بهره­مند است. اين گلخانه براي كشت و پرورش بسياري از محصولات، ايده­آل و مناسب است. زيرا از جهت نور و درجه‌ي حرارت بطور كامل از نور خورشيد بهره مي‌برد.
گلخانه نيمه دو طرفه: از يك جهت بطور كامل از نور آفتاب برخوردار است و از جهت مقابل تا نيمه از مصالح ساختماني پر شده و نيمه ديگر از جنس شفاف (شيشه) است.
گلخانه­هاي سه­ گانه هر كدام براي يك اقليم معين مناسب مي‌باشند. اما بطور كلي براي مناطق مختلف ايران گلخانه­هاي دو طرفه بسيار مناسب و مطلوب هستند. چرا كه در كشور ما، به علت برخورداري از نور فراوان مخصوصاً در زمستان مي‌توان در مصرف سوخت صرفه­جويي بسيار خوب و با ­ارزشي داشت.

عوامل قابل كنترل در گلخانه­ها
1.درجه حرارت؛
2.نور؛
3.رطوبت؛
4. مقدار گاز كربنيك(Co2).
هر كدام از عوامل قابل كنترل در گل­خانه­ها جداگانه توضيح داده مي‌شوند.

درجه حرارت در گل خانه ها
تنظيم درجه حرارت در گل­خانه­ها شرط اوليه براي رشد و نمو بسياري از گياهان است. نياز گياهان به درجه حرارت دامنه­هاي مختلفي دارد. بعضي از گياهان درجه حرارت­هاي بالاتري نياز دارند مثل گياهان مناطق گرمسيري. بعضي ديگر در درجه حرارت­هاي كمتر از 20 درجه سانتيگراد هم بخوبي رشد و نمو مي­كنند، مانند گياهاني كه از مناطق سردسيري منقل شده‌اند نظير پامچال كه در جنگل‌هاي شمال ديده مي‌شود.
اما چگونگي تنظيم درجه حرارت در گلخانه­ها بستگي به سيستم گرمايي دارد. انواع بخاري‌ها يا سيستم‌هاي گازي و ... مي‌توانند مورد استفاده قرار بگيرند. اما دو شرط اوليه موجود در عامل گرم ‌كننده عبارتند از:
1- توان توزيع يكنواخت دما در سطح گلخانه را دارا باشد؛
2- فاقد اثرات مخرب زيست محيطي باشد.

نياز نوري گياهان
همه گياهان به يك اندازه به نور نيازمند نيستند. بعضي از گياهان نياز به نور فراواني دارند و بعضي ديگر به نور كمتري نياز دارند. بنابراين گياهان را از نظر نياز نوري به سه گروه بزرگ تقسيم مي­كنيم:
گياهان روز بلندLDP: Long Day Plants براي به گل رفتن بين 10 تا 14 ساعت به نور نياز دارند، مانند گياهان فصلي تابستانه نظير آحار، اطلسي، ناز و ميمون.
گياهان روز كوتاه SDP: Short Day Plants براي به گل رفتن نياز نوري كمتر از 12 ساعت دارند. كه در نقطه مقابل گياهان روز بلند قرار مي‌گيرند، مثل گل داودي.
گياهان بي تفاوت به طول روز NDP: Neutral Day Plants براي نگهداري در منزل بسيار مناسب و مطلوب هستند. مثل گل حنا يا بگونيا كه حساسيتي نسبت به طول روز ندارند و در تمام طول سال گل دارند.
به گل بردن گياهان روز كوتاه در طي ساعات روشنايي، طولاني به موضوع كنترل نور بر مي­گردد. در كشور ما با توجه به اينكه روزهاي آفتابي خيلي زياد است بايد نياز نوري گياه شناخته شود تا گياه در طي روزهاي بلند بخوبي از رشد رويشي برخوردار باشد. لذا گياهان روز كوتاه را به وسيله‌ي پايين آوردن ساعات روشنايي، بوسيله يك پرده تيره رنگ، و اصطلاحاً ايجاد شب­هاي طولاني به گل مي­بريم.

نور در گلخانه ها
در گلخانه­ها مقدار نور را به وسيله‌ي پوشاندن شيشه­ها با حصير، پاشيدن گِل و يا رنگ‌هاي قابل شست و شو و يا با استفاده از چادر­هاي الكترونيكي، كنترل مي‌كنيم.

كنترل رطوبت در گلخانه­ها
تأ­مين رطوبت يكي از پارامترهاي مهم در گلخانه­ها است. براي رشد و نمو گياهان، البته بايد نيازهاي رطوبتي گياهان را بشناسيم. بعضي از گياهان به رطوبت‌هاي خيلي بالا نياز دارند و بعضي ديگر به رطوبت كمتري نياز دارند، مثل گل كاغذي. بعد از شناخت نياز رطوبتي گياهان، آن‌ها را در گلخانه­هاي خاص خود جايگزين مي­كنيم يعني همه گياهان در يك نوع گلخانه نگهداري نمي‌شوند. در سطوح تخصصي و بزرگ، هر گلخانه براي يك محصول و يا تعدادي محصول مشابه با نياز­هاي يكسان در نظر گرفته مي‌شود.

راه‌ها و روش‌هاي مختلفي براي تأمين رطوبت گل‌خانه‌ها وجود دارد كه عبارتست از:
1. آبياري؛
2. پاشيدن آب به سقف و كف و جدار گلخانه؛
3.كاربرد دستگاه‌هاي بخار ساز.

گاز كربنيك در گلخانه­ها
كاربرد Co2 تقريباً معادل استفاده از مواد غذايي، كاربرد پيدا كرده است. در كشور ما كه گياهان از لحاظ نوري در وضعيت مناسبي قرار دارند مي‌توان با بالا بردن مصرف Co2 راندمان محصول را نيز بالاتر برد.
وجود Co2براي انجام عمل فتوسنتز ضروري است. اين واكنش شيميايي منجر به توليد محصول سبز يا عملكرد گياه مي­شود . در اين واكنشCo2 عامل بسيار مهمي تلقي مي­شود.

فرمول فتوسنتز
6 CO2 + 6 H2O à C6H12O6 + 6 O2
گلخانه­هاي ايزوله و با شرايط استاندارد داراي Co2هستند. لذا گلخانه­هايي كه ارتباط كمتري با فضاي خارج دارند و يا گلخانه­هايي كه تبادل گازي كمي دارند و در معرض رفت و آمد‌هاي مكرر و متوالي نيستند براي مصرفCo2 مناسب­تر هستند.

عوامل مؤثر در ميزان مصرف Co2
1. فصل و موقعيت زماني: در فصل‌هاي گرم و پر نور سال مقدار مصرف Co2 بيشتر است؛
2.نوع محصول: بسته به نوع محصول نياز به Co2 نيز متفاوت است؛
سن گياه: گياهان مختلف در سنين مختلف نيازهاي متفاوتي به Co23.دارند.

کلمه ازدياد معادل کلمه Propagation Plant در انگليسي است. مفهوم ازدياد و تکثير گياهان از زماني آغاز شد که زندگي بشر از حالت ابتدائي خود به شکل زندگي پيچيده و پيشرفته تغيير كرد.
تکثير عبارتست از افزايش تعداد گياهان با حفظ خصوصيات مورد نظر. بطور کلي در عالم گياهي تکثير به دو شکل کلي دسته‌بندي مي‌شود.

طريق مختلف تكثير
1- مستقيم يا جنسي Sexual Propagation
2- غير مستقيم يا رويشي Vegetative Propagation

تکثير مستقيم Sexual Propagation
تکثير مستقيم بيشتر بعنوان تکثير بذري شناخته شده است. اساس کار در اين روش استفاده از بذر گياه است. بذر يا Seed از ترکيب دانه‌هاي گرده گل‌هاي نر و خامه گل‌هاي ماده بوجود مي‌آيند كه به دو شكل هموزيگوت و هتروزيگوت وجود دارند. بعد از اين ترکيب چنانچه گرده و مادگي از يک جنس باشند بذر حاصل را بذر همگن يا اصطلاحاً Homozygot مي‌نامند و چنانچه بذر بدست آمده از آميزش دانه‌هاي گرده غير از گياه مادر باشد بذر حاصل را ناهمگن يا اصطلاحاً Heterozygot ‌گويند. معمولاً اين روش براي گياهاني كه ناهمگني يا Heterozygot دارند (مثل گل‌هاي يك ساله كه نياز به تنوع و چند رنگي بيشتري دارند) از ديدگاه توليد كننده بهتر است. هم‌چنين در جاييكه اين روش مقرون به صرفه است (مثلاً در گياهاني كه تكثير به روش غير بذري مدت زمان طولاني مي‌گيرد) استفاده مي‌شود.

مزاياي بذر کاري
1) ارزانتر بودن نسبت به روش غير جنسي؛
2) انبار كردن بذر به مدت طولاني؛
3) كنترل بيماري‌هاي ويروسي.
مي‌توان بذر را براي مدت طولاني در انبار نگهداري کرد بدون آنکه آسيبي به وضعيت رويشي و ژنتيکي آن وارد شود. هم‌چنين از آنجا که بيماري‌هاي ويروسي عموماً بوسيله بذر انتقال پيدا نمي‌کنند لذا تکثير بذري راه مطمئن براي کنترل بيماري‌هاي ويروسي است.

معايب کشت و کار با بذر
1) به علت تفرقه صفات، يكنواختي لازم وجود ندارد؛
2) دوره نو نهالي طولاني‌تر است؛
3) كيفيت اوليه بذر از بين مي‌رود.
براي آن دسته از گياهان که نياز به يکنواختي دارند روش بذر کاري براي تکثير آن‌ها مشکل آفرين است. هم‌چنين در بعضي از گياهاني كه زمان لازم براي بلوغ و به گل رفتن گياه طولاني است، هزينه زيادي دارد. مثلاً زمان لازم براي درخت گلابي حداقل 7 تا 8 سال است تا يک پايه بذري به درخت ميوه تبديل شود.

روش‌هاي بذركاري
بذر کاري به دو روش مستقيم و نشا کاري انجام مي‌شود. روش مستقيم براي بذرهايي با اندازه متوسط عملي است که رويش آن‌ها با مشکل زيادي همراه نيست. گل آحار و جعفري به روش مستقيم بذركاري مي‌شوند. تعداد زيادي از بذرهاي گياهان زينتي نياز به نشا کاري دارند. در روش نشا کاري ابتدا بذرها را در يک جعبه کشت يا گلدان نشا کشت مي‌کنيم. بعد از اينکه اندازه گياهان و نشاها به حد معيني رسيد و معمولاً اين حد يک اندازه 4 تا 6 برگه است آنوقت گياهان را به محل اصلي انتقال مي‌دهيم.

نكات لازم در روش بذر کاري
1- آماده سازي بذر قبل از بذركاري؛ آماده کردن بذرهاي معمولي کار مشكلي نيست کافي است بذر تازه، کاملاً يکنواخت و فاقد هر گونه بذر علف‌هاي هرز يا گياهان ديگر در اختيار داشته باشيم.
2- تيمار قبل از كشت؛ گاهي براي اينکه بذر بعضي از گياهان سبز شود قبل از رويش يا کشت بذر بايد عملياتي را بر روي آن‌ها انجام دهيم تا بذرها را براي جوانه زدن آماده کنيم و اصطلاحاً به آن تيمارهاي قبل از کشت مي‌گويند.

كشت بذر (تيمارهاي قبل از كشت)
عمليات قبل از كشت بذر را تيمارهاي قبل از كاشت مي‌گويند.
الف) خيساندن بذرها؛
ب) رفع سرما Stratification ؛ اين اصطلاح براي آن دسته از بذرها استفاده مي‌شود که براي رويش نياز به يک دوره سرما دهي دارند يعني اگر يک دوره سرما را طي نکنند قادر به جوانه زدن نيستند.
ج) نرم كردن پوست‌هاي سخت گياهان به وسيله اسيد سولفوريك؛ پوست‌هاي بسيار سخت بعضي از گياهان تا نرم نشوند قادر به جوانه زني نخواهند بود.
بسته به نوع گياه و نياز ما روش تكثير جنسي يا غير جنسي را انتخاب مي‌كنيم. اگر نياز به گياهان يكدست و يكنواخت داريم از تكثير غير جنسي استفاده مي‌كنيم. اما بيشتر براي گياهان فضاي سبز از روش تكثير بذري استفاده مي‌شود.
هم‌چنين بسته به نوع بذر (ريزي و درشتي بذر)‌ نوع كاشت فرق مي‌كند. بذرهاي ريز اطلسي را ابتدا با خاك خيلي سبك مخلوط نموده و سپس در سطح خاك گلدان مورد نظر پخش مي‌كنيم. از آنجا كه پوشش روي بذر نيز به اندازه‌ي بذر بستگي دارد، حدود نيم سانتي‌متر خاك روي بذرها ريخته و آبياري نيز با احتياط انجام مي‌گيرد. هنگاميكه بذرها رشد كرده و 4 برگي شدند گياه به گلدان اصلي منتقل مي‌شود. بذرهاي هميشه بهار درشت هستند و به فواصل معين در گلدان كاشته مي‌شوند و روي آن‌ها را با خاك بيشتري (حدود 2- 5/1 سانتي‌متر) مي‌پوشانيم و آب مي‌دهيم.

اساس روش تكثير غير جنسي
هر يک از سلول‌هاي هر كدام از گياهان توانايي ساخت يک گياه کامل همانند پايه مادري خود را دارند. و كلاً هر روشي كه بوسيله آن هر يك از اندام‌هاي گياهي به يك گياه كامل تبديل شود، يكي از زير رده‌هاي اين روش است.

انواع روش‌هاي تکثير غير جنسي
1) کشت بافت؛
2) تقسيم بوته؛
3) استفاده از اندام‌هاي زيرزميني؛
4) استفاده از ساقه و برگ بعنوان قلمه؛
5) استفاده از جوانه‌ها بعنوان پيوند؛
6) استفاده از ساقه‌هاي رونده؛
7) خوابانيدن.

كشت بافت
كشت بافت كار نسبتاً تخصصي بوده و نياز به دستگاه‌هاي مخصوص دارد كه در اينجا مورد بحث نيست.

تقسيم بوته Succres
استفاده از تقسيم بوته براي تکثير گياهان زينتي کاربرد زيادي دارد و تعداد زيادي از گياهان به اين روش تکثير مي‌شوند. استفاده از اين روش بدليل اينکه گياه کامل و ريشه‌دار از پايه مادري جدا مي‌شود و عيناً شبيه پايه مادري شروع به رشد و نمو مي کند، يک روش نسبتاً آسان و بدون هيچ گونه خطر از نظر سازگاري با محيط است و هيچ تغيير ژنتيکي در آن اتفاق نمي‌افتد. نمونه اين نوع تکثير را مي‌توان در ديفن باخيا، سانسويريا و آنتوريوم مشاهده کرد.

استفاده از اندام‌هاي زيرزميني
انواع پيازها و ريزوم‌ها از اين طريق تكثير مي‌شوند. در جلسه آينده به بحث در اين مورد مي‌پردازيم.

خوابانيدن Layering
تکثير بوسيله خوابانيدن ياLayering يک روش نسبتاً ساده و کم هزينه است. فقط بايد دقت داشت که همه گياهان با اين روش قابل تکثير نيستند. برخي از درختان و درختچه‌ها و تعدادي از پيچ‌هاي زينتي با اين روش تكثير مي‌شوند.
روش کار بدين صورت است که بخش‌هايي از ساقه که در حال رشد است را درون خاک حفر مي‌کنيم و مقداري خاک بر روي آن مي‌ريزيم. بخش‌هايي که در زير خاک هستند ريشه‌دار مي‌شوند و بعد از ريشه‌دار شدن آن‌ها را از پايين‌ترين محلي که براي خاک ريختن انتخاب کرده‌ايم قطع مي‌کنيم و بعنوان يک گياه جديد به محل مورد نظر انتقال مي‌دهيم. اين روش تکثير در گياهاني نظير پيچ لوني سرا (ياس امين‌الدوله)، ياس زرد و پيچ اناري و تعداد ديگر از گياهان قابل استفاده است.

استفاده از ساقه و برگ به عنوان قلمه
روش‌هاي قلمه برداشتن بر حسب اينکه از کدام قسمت ساقه صورت گيرد اسامي مختلفي دارند.

انواع قلمه ساقه
- قلمه چوبي Wood Cutting
- قلمه نيمه چوبي؛
- قلمه سبز؛
- قلمه علفي؛
- قلمه برگ.

قلمه يا Cuttingاستفاده ا ز بخش‌هاي ساقه و گاهي برگي بعضي از گياهان زينتي مي‌باشد كه قابليت ريشه‌زايي سريع دارند. اگر آخرين قسمت ساقه يا بخش رشد يافته سال قبل در قلمه استفاده شود، قلمه چوبي يا اصطلاحاً Wood Cutting مي‌گويند. بيشتر درختان ميوه، درختچه‌هاي زينتي، گياهان برگ ريز و گياهان خزان دار به کمک اين روش تکثير مي‌شوند. در اين روش طول قلمه 10 تا 25 سانتي‌متر است و بسته به نوع قلمه و تعداد، 3 تا 7 گره در قلمه باقي مي‌ماند. اين چنين قلمه‌هايي فاقد برگ هستند، چون زمان قلمه گيري اين گونه گياهان به دوره خواب گياهان نزديک مي‌شود (حدوداً از اواسط آبان به بعد) .
قلمه‌هايي كه بافت محكمي دارند، كمي خشبي شده ولي انعطاف لازم را دارند و حاصل رشد سال جاري هستند را قلمه‌هاي نيمه چوبي يا نيمه خشبي گويند. درختچه‌هاي زينتي و سوزني برگان و تعدادي از گياهان گلخانه‌اي نظير آکاليفا Acalypha و گل کاغذي به اين وسيله تکثير مي‌شوند. طول قلمه‌ها حدود 10 تا 15 سانتي‌متر بوده و 3 تا 4 گره روي ساقه بجاي مي‌ماند. قلمه‌ها بدون برگ يا با داشتن يک يا دو برگ کشت مي‌شوند.
قلمه‌هاي سبز، حاصل رشد جاري گياه و حامل مريستم انتهايي هستند و به سرعت ريشه‌دار مي‌شوند. چنين قلمه‌هايي طولي در حدود 5 تا 10 سانتي‌متر دارند و حداقل داراي دو گره هستند و معمولاً برگ دارند و با يک يا دو برگ در محيط ريشه زايي کشت مي‌شوند. اين قلمه‌ها تقريبا در تمام گياهان زينتي مانند سوزني برگ‌ها از قبيل كاج مطبق و آلوکالياها قابل استفاده مي‌باشند.
نوع ديگر قلمه‌هاي ساقه، قلمه‌هاي علفي يا Herbaceous Cutting است که در گياهان زينتي نظير انواع فوتوس‌ها، ديفن باخيا و برگ انجيري کاربرد دارند.
نوع ديگر قلمه، قلمه برگ است. برگ‌هاي بعضي از گياهان قابليت ريشه دار شدن دارند. عمده برگ‌هاي ريشه زا برگ‌هاي کامل هستند. يعني بايد يک برگ کامل همراه با دم برگش در بسترهاي تکثير کشت شود در حاليکه بعضي از برگ‌ها را بوسيله تکه کردن يا قطعه كردن، مي‌توان تکثير کرد مانند برگ‌هاي بگونياي ريزوم‌دار و سانسويريا.

گل
زعفران زینتی
(کُروکُوس)
CROCUS

گل زعفران زینتی یا کروکوس Crocus جنسی از گیاهان خانواده زنبق ها Iridaceae و دارای دو گروه : بهاره C.Vernus و پائیزه ، C.Sativus می باشد و بیش از 75 گونه و واریته های بیشتری از آن تا بحال شناخته شده است .
الف - گروه بهاره : گروه کروکوس زینتی ورنوس .
ب – گروه پائیزه : کروکوس زینتی ساتیوس.
نوع بهاره آن از اواخر اسفند تا اواسط اردیبهشت ماه و نوع پائیزه آن از اواسط شهریور تا اواخر مهرماه در مناطقی که هوای معتدل دارند گل می دهد .
موطن اولیه آن در اطراف کوههای آلپ بوده و هنوز هم بیش از چهل نوع آن اطراف کوههای مزبور یافت میشود .
در صورتیکه خوب و مناسب کشت شود و از آن مواظبت کامل بعمل آید از هر پیاز میتوان انتظار 3 – 4 گل را داشت .
در گونه های وحشی معمولا گلها برنگ سفید و زرد میباشد . ولی انواع تربیت شده آن رنگهای متنوعی دارد . که در جای خود از آن بحث خواهیم کرد .
معمولا گلهای کروکوس بشکل جام لبه بلند است و در بعضی از انواع آن پشت جام دو تا سه کاسبرگ کوچک میتوان دید .
در کروکوس ها معمولا گلها قبل از برگ ظاهر می شوند ولی در تعداد محدودی از گونه های آن برگ قبل از گل آشکار می گردد .
ارتفاع ساقه گل در انواع آن فرق می کند . ولی بطور کلی ارتفاع ساقه بین 5 تا 7سانتیمتر میباشد .

احتیاجات گیاه :
این گیاه احتیاج به خاک معمولی با کمی کود پوسیده دامی دارد و حد اقل پیاز آن باید 5 سانتیمتر زیر خاک باشد و مقدار آب آن مانند گلهای دیگر باغچه میباشد .

روش کاشت و تکثیر :
این گل به دو روش کاشتن پیاز در خاک و یا پرورش پیاز آن در آب زیاد میشود .
الف – کاشتن پیاز در خاک : برای کشت ابتداء حفره ای با عمق 5 سانتیمتر احداث کنید و بعد پیاز را داخل آن گذارده بطریقی که سر پیاز به طرف بالا قرار گیرد و بعد خاک و کودی را که آماده کرده اید روی آن و اطراف آن بریزید و آبیاری کنید .
ب – پرورش در آب : کشت در آب و یا ظرفهای سفالی سوراخدار میباشد. پس از انتخاب ظرفهایی که برای کشت پیاز اختصاص داده اند بهتر است 3 تا 4 پیاز را در یک ظرف آب قرار دهید .
هنگامیکه پیاز مستقیما در آب کاشته میشود باید پیرامون و زیر پیاز مقداری پنبه قراردهید تا زودتر ریشه کند .
توجه داشته باشید که مقدار آبی که در ظرف می ریزید همیشه پائین تر از سر پیاز باشد و طوری پیازها را قرار دهید که سر آنها از آب بیرون باشد و هر روز دقت نمائید که کسری آب را تامین کنید .

کروکوس های معروف عبارتند از :
1 – کروکوس گوزیانوس C.gusianus: برنگ زرد طلائی میباشد که در باغها اصطلاحا آنرا قبا طلائی می گویند .
این گونه کروکوس در جنوب شوروی زیاد دیده میشود .
ارتفاع گلهای آن 6 تا 7 سانتیمتر است و از قدیمیترین نوع شناخته شده میباشد .
2 – کروکوس ایمپراتی C.imperati: رنگ گلهای آن بنفش روشن با پشت برگهای کرم با خطوط بنفش تیره و یا قهوه ای میباشد و در ناپل و جنوب ایتالیا زیاد دیده میشود
3 – کروکوس ورنوس C.vernus : که در یونان زیاد دیده میشود. رنگ گلها طلائی و سفید میباشد و اول بهار گل می دهد.
4 – کروکوس موئزیاکوس C.moesiacus: که در یونان زیاد دیده میشود ، پیاز آن بلندتر و نازکتر از انواع دیگر است . رنگ گلهای آن طلائی و سفید برفی است و از انواع مشهور بهاره میباشد که اواخر زمستان و اوائل بهار گل می دهد.
5 – کروکوس ساتیووس C.sativus: یا زعفران که بر خلاف سایر گونه ها برگها قبل از گلهای آن و اواسط مهرماه ظاهر میشود .
گلبرگ های آن قرمز زعفرانی است و گاهی برنگ نارنجی هم دیده شده است .
گلها یکدفعه و همزمان باز می شوند و پیاز آن سالها در زمین باقی می ماند .
این گیاه بومی جنوب اروپا و آسیای میانه میباشد و بیشتر مصرف داروئی دارد و همانطور که از موطنش پیداست احتیاج به هوای گرم مدیترانه ای دارد .
در کشور ما در نقاط معتدل گرم مانند قائن و بیرجند وجود دارد و مصرف غذائی و طبی دارد .
6 – کروکوس اسپسیوسوس C.speciosus: در جنوب شرقی اروپا و آسیا و ایران زیاد یافت می شود و آب و هوای این منطقه برای رشد و نمو و تکثیر آن بهتر از سایر نقاط است .
ارتفاع گلهای آن بین 10 تا 12 سانتیمتر است. رنگ گلها آبی و زرد با رگه های بنفش و بهترین نوع آن در مهرماه گل می دهد و بیشتر انواع آن در باغهای قدیمی و در لابلای چمن یافت میشود .
یکی از بی نیازترین گونه های کروکوس است که بدون زحمت و مراقبت رشد کرده و تکثیر میشود . برگهای آن پهن تر از انواع دیگر و متمایل به رنگ آبی است و پیاز آن کمی از گونه های دیگر درشت تر میباشد .
7 – کروکوس آستوریکوس C.asturicus: در شمال ایتالیا زیاد یافت می شود .
8 – کروکوس اورنوس C. aureus: در شمال ایتالیا زیاد است.
9 – کروکوس ایتئوس iuteus: در این گونه گلها به رنگ زرد و نارنجی و بلندی آن از 7 سانتیمتر تجاوز نمی کند . این گل و گل پاپیتال از گیاهان مناسب برای کاشتن در ماه اسفند میباشند .
10 – کروکوس بالانسا C.balansae: در آسیای میانه زیاد دیده میشود . رنگ گل آن نارنجی و ارتفاع ساقه آن از 5 تا 7 سانتیمتر است .
11 – کروکوس لیانتیکوس C.lianaticus: در اطریش زیاد دیده میشود .
12 – کروکوس ایریدیفلوروس C.iridiflorus: در اطریش زیاد دیده میشود .
13 – کروکوس هیجانتیوس C.hijantinus: در اطریش زیاد دیده میشود .
این سه گونه اخیر از گونه های خاص میباشند که پشت جام و پشت گلبرگهای بهم چسبیده سه گلبرگ اضافی وجود دارد .
بلندی این گلبرگها از بلندی جام بیشتر میباشد .
بلندی ساقه این کروکوس ها ( گل زعفران زینتی ) بین 8 تا 12 سانتیمتر است .
14 – کروکوس بیفلوروس C.biflorus یا ( کروکوس اسکاتلندی ): در ایتالیا و اطراف دریای سیاه یافت میشود .
15 – کروکوس بادامی C.badamii: در کوههای اطراف مدیترانه فراوان یافت میشود .
رنگ گل آن سفید برفی و حاشیه برگهای آن تیره تر از داخل گلبرگ میباشد .
16 – کروکوس آدامیکوس C.adamicus: این گونه نیز مشخصاتی مشابه گونه قبلی دارد .
17 – کروکوس ولدمی C.b.weldemii: این گونه کمی کوچکتر از این دو گونه قبلی و حاشیه گلبرگ آن زرد تیره میباشد
18 – کروکوس نقره ای C.b.argentinus: در یوگوسلاوی و بلغارستان بحد وفور یافت میشود و رنگ گلبرگ آن سفید خالص میباشد .
19 – کروکوس بیزانتینوس C.byzantinus: در یونان – آسیای میانه – فلسطین – ایران یافت میشود .
20 – کروکوس کونسلاتوس C.concellatus: در یونان – آسیای میانه – فلسطین – ایران یافت میشود .
21 – کروکوس نودیفلورروس C.nudiflorus: در یونان – آسیای میانه – فلسطین – ایران یافت میشود .
22 – کروکوی اشیمپری C.schimperi: در یونان – آسیای میانه – فلسطین – ایران یافت میشود .
در گونه های 20،21،22،23، گلها پس از پژمرده شدن برگها نمایان میشود .
رنگ گلبرگها اغلب سفید ، زرد، بنفش و یا صورتی است .
و اغلب آنها بیش از 2 تا 3 گل می دهند و ارتفاع ساقه گل آن بین 8 تا 12 سانتیمتر است .
23 – کروکوس کانیدوس C.canidus: در شرق ترکیه فراوان است . برگها با گل بهاره ظاهر میشود .
معمولا رنگ گلبرگ آن سفید و اغلب داخل کاسبرگ زرد نارنجی و یا نارنجی میباشد .
بلندی ساقه 8 تا 10 سانتیمتر است .
24 - - کروکوس سولی فلوروس C.suliflorus: مشخصاتی مشابه گونه کانیدوس C.canidus داشته ، فقط داخل کاسبرگ آن برنزه میباشد .
25 – کروکوس شری سانتوس C.chrysanthus: در یونان و ترکیه فراوان است .
برگها با گل بهاره ظاهر میشود . برگهای آن نازکتر و ریزتر از سایر گونه ها است .
ارتفاع گلها بین 6 تا 7 سانتیمتر است .
این گونه در نواحی معتدل در بهمن ماه گل می دهد و گلهای آن برنگ زرد طلائی است و برای کشت در فضای بسته گلخانه سرد مناسب است .
بعضی از انواع آن دارای گلبرگهای زرد با انتهای طلائی و پشت گلبرگها آبی روشن است .
بغیر از گونه های یاد شده بیش از 500 گونه دیگر کروکوس CROCUS وجود دارد که تقریبا مشابه با گونه های ذکر شده میباشد و اختلاف آنها در رنگ و مشخصات گیاه شناسی آنها است که توضیح آن باعث طول کلام خواهد بود .

بر گرفته از کتاب : گل ها و گیاهان زینتی
نوشته : مهندس منوچهر کارگر

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

گل آنتوریوم
ANTHURIUM

آنتوریوم ،Anthurium جنسی از خانواده آراسه ها Aracees است که اقسامی از آن بواسطه برگهای پهن و فلزی رنگ با رگهای سفید و نیز گلهایش جالب توجه بوده و در گرمخانه ها میکارند .
بلندی این گیاه به 30 الی 80 سانتیمتر می رسد .
دو رقم از این گل که تاکنون شناخته شده است عبارتند از :
1 – آنتوریوم شزریانوم A.Schezerianum: که یکی از زیباترین گلها با برگهای پهن جالب است .
2 – آنتوریوم آندرآنوم A.Andreanum: با شاخه های عمودی و رنگهای عالی و برگهای بسیار پهن و شاخه های گل زیبا .
شاخه های گل آن بسیار مورد توجه است و مدتها در آب دوام می آورد .
این نوع گل بخصوص برای پرورش در گلخانه مناسب است .
زیرا در این مکان است که مقدار رطوبت ، درجه حرارت و آبیاری به راحتی قابل کنترل می باشد .
نوع آنتوریوم شزریانوم A.Schezerianum برای پرورش در آپارتمان ، یک گل بسیار مناسب است .
این گیاه در شرایط مناسب مرتبا گل داده و برگهای بسیار زیبای آن به رنگهای قرمز درخشان یک ماه و حتی بیشتر دوام می آورد .

مواظبت های زراعی :
نور : نور ملایم در درجه اول .
حرارت : محیط گرم .
رطوبت : خاک را باید مرطوب نگاه داشت .
جابجا کردن : در زمان جابجا کردن گیاه ( تعویض گلدان ) خاک گلدان باید از مخلوط زیر تهیه شود :
1 – خزه ، در حال پوسیدن یا تورب ( پیت) دو قسمت .
2 – ورمیکولیت ( از سنگهای معدنی است که بعدا به رُس تبدیل میشود ) یک قسمت .
3 – پرلیت ( این هم از سنگهای معدنی است که به رُس تبدیل میشود منتها ذرات آن درشت تر است ) یک قسمت . سپس آن را بطور یکنواخت مخلوط کرده و در گلدان مصرف کنید .
کود :
هر ماه یکبار باید از کودهای قابل حل در آب برای آنتوریوم شزریانوم A.Schezerianumاستفاده کرد و برای نوع آنتوریوم آندرآنوم A.Andreanum ماهی دو بار .
تکثیر : ازدیاد این گیاه از طریق قلمه زدن ساقه انجام میشود .

برگرفته از کتاب : پرورش گل ها و گیاهان زینتی
نوشته : مهندس منوچهر کارگر

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

گیاه
دیفن باخیا
Diffenbachia
دیفن باخیا ، Diffenbachia گیاهی است از خانواده آراسه Arasees با تقریبا در حدود 30 گونه و تعداد زیادی واریته های گوناگون .
این گیاهان دائمی همیشه سبز ، بومی آمریکای جنوبی بوده و بخاطر برگهای زیبایش کاشته می شود. و برای گلخانه ها و آپارتمان های شوفاژ دار و یا در مکانهائیکه درجه حرارت زمستان به اندازه کافی باشد مناسب است .
گونه های مختلف این گیاهان تقریبا دارای نیازهای مشابهی از نظر آب و هوا و رطوبت می باشند .
برگها تقریبا بیضی کشیده با نوک تیز و در روی ساقه بطور مارپیچ بوجود می آیند .
رنگ برگها معمولا سبز تیره و دارای نقاط یا لکه های سفید کرم رنگی در دو طرف رگبرگ اصلی می باشند . تقریبا حاشیه برگها سبز است . فاصله برگها نسبتا کم است .
اندازه برگها بر حسب گون متغیر بوده و در بعضی از گونه ها به اندازه های نسبتا بزرگی ( 50 سانتیمتر) می رسد .
با وجودیکه گیاه همیشه سبز است ، عمر برگها کوتاه بوده و به تدریج می ریزند .
این گیاه در گلدان بندرت گل می کند . گلهای آن قابل توجه نمی باشند و بهتر است با چاقوی تیزی بریده شوند تا نیروی گیاه بیهوده به هدر نرود .
اگر گیاه امکان رشد داشته باشد بلندی آن به دو متر و نیم نیز می رسد و تنه آن هنگامیکه برگها ریخته اند ، بند بند و یا حلقه ای شبیه پیچ چوب پنبه بازکن می باشد .
ساقه ، محکم و تو پُر می باشد . شیره گیاهان این جنس سمی است و باید از تماس آن با چشم و دهان اجتناب کرد
و بدین جهت در آمریکا به این گیاه نام Dumb cane( گیاه لال ها ) داده اند .
بلعیدن شیره تلخ این گیاه باعث ورم بافت های ظریف گلو شده بحدی که قوه گویائی را فلج می کند .

روش کاشت :
این گیاه به حرارت و رطوبت نیاز دارد .
حرارت : در زمستان نباید کمتر از 16 درجه سانتی گراد باشد ولی تا 13 درجه سانتیگراد را نیز تحمل می کند .
در حرارت 7 درجه سانتیگراد گیاه برای مدت کوتاهی زنده می ماند ولی برگهای پائینی خود را بسرعت از دست می دهد .
در حرارت مناسب گیاه برای تمام سال بدون توقف به رشد خود ادامه می دهد .
در زمستان به نور بیشتری نیاز دارد ولی در سایر فصول و بخصوص در تابستان مکانهای سایه روشن برای آن مناسب میباشند و نور مستقیم خورشید روی برگهای لطیف آن ایجاد سوختگی می کند .
در اتاق و یا آپارتمان ها باید آنرا در مکانهای روشن قرار داد .
خاک : بهترین خاک برای این گیاه ترکیبی از خاک باغچه ، پیت ( تورب ) و مقدار کمی ماسه است و گلدان باید کاملا قابل نفوذ به آب باشد .
فصل تعویض گلدان در ابتدای بهار و قبل از شروع رشد آن است .
در فصل رشد باید به گیاه کود مایع کامل داده شود .
این گیاه به خشکی و کمبود رطوبت هوا بسیار حساس است .
کناره برگها در نتیجه کمبود رطوبت ، قهوه ای رنگ می شوند و به تدریج می ریزند .
درصورتیکه گیاه در اتاق نگاهداری شود می توان رطوبت آنرا بیکی از سه روش زیر تا اندازه ای تنظیم و تامین نمود .
الف : در هوای گرم زمانیکه درجه حرارت از 22 درجه تجاوز می کند آب را بوسیله اسپری روی آن بپاشند .
ب : آب باید کاملا خالص باشد و در غیر اینصورت اثر املاح روی برگهای آن باقی می ماند .
پ : گیاه در تابستان و در فصل رویش به آب نسبتا زیاد نیاز دارد و در زمستان باید مقدار آنرا کم کرد .

تکثیر :
این گیاه بوسیله قلمه علفی ساقه و یا قلمه چوبی ، یا خواباندن هوائی زیاد می شود .
ساقه دیفن باخیا همانطور که گفته شد ، بند بند و یا حلقه دار می باشد .
اگر برگهای پائین ساقه از بین رفته اند ، می توان ضمن اینکه از چنین گیاهی قلمه گرفت آنرا نیز اصلاح و به فرم طبیعی بازگردانید .
تکثیر به روش خواباندن هوائی :
این روش یکی از ساده ترین راه ریشه دار کردن گیاهان می باشد و بیشتر برای گیاهان زینتی که برگهای پائینی خود را از دست داده اند بکار می رود .
بدین منظور قسمتی از ساقه را برحسب نوع گیاه به یکی از سه شکل زیر با چاقوی تیزی شکاف میدهند .

تقسیم هوائی دیفن باخیا همانند فیکوس مراحل مختلف بالا را بایستی رعایت نمود .
1 – حلقه ای پیرامون پوست گیاه بطول در حدود 5 سانتیمتر برمیدارند .
2 – شکافی بصورت V عمودی بر ساقه گیاه حد اکثر باندازه یک سوم قطر شاخه ایجاد می نمایند .
3 – برش مورب از طرف پائین ساقه به بالا و شکافی مورب حداکثر یک دوم قطر شاخه ایجاد میکنند و برای جلوگیری از بسته شدن شکاف یک تکه چوب کوچک بین دو لبه آن قرار می دهند .
هدف از شکاف دادن ساقه قطع آوندهای آبکش حاوی شیره پرورده می باشد .
زیرا شیره خام توسط آوندهای چوبی به بالای گیاه میرسد . در اثر عمل فتوسنتز ( کربن گیری ) بصورت شیره پرورده درآوندهای آبکش بطرف پائین آمده و در نقطه بریده شده مجتمع گشته و سبب ریشه دار شدن گیاه می گردد .
پیرامون قسمت بریده شده را توسط یک کیسه پلاستیکی حاوی خزه و یا پیت مرطوب میپوشانند و پس از تشکیل ریشه ها ساقه گیاه را از زیر ریشه قطع می کنند .
فصل خواباندن هوائی زمان فعالیت گیاهان یعنی بهار تا اواسط تابستان می باشد .
تکثیر به روش قلمه زدن :
پس از اینکه بطریق خواباندن هوائی قلمه ریشه داری بدست آوردیم میتوان از باقیمانده گیاه با وجودیکه بدون برگ می باشد نیز قلمه گرفت .
اگر طول گیاه زیاد باشد 15 سانتیمتر از پایه مادری را نگاهداشته و بقیه آنرا به قلمه های کوچکی تقسیم کرده ، بقسمی که هرکدام از قلمه ها حد اقل دارای یک جوانه باشد .

این قلمه ها را بطور جداگانه و یا تعدادی از آنها را بطور افقی در روی گلدانی که دارای پیت (تورب) میباشد قرار داده و برای نگاهداری رطوبت گلدان را در کیسه نایلونی بگذارند .
پس از چندی قلمه ها ریشه دار خواهند شد و پس از ظاهر شدن برگها ، آنها را از کیسه نایلون خارج کنند .
باقیمانده پایه مادری نیز بتدریج جوانه زده و گلدان دیگری را بوجود می آورد .

برگرفته از کتاب : پرورش گلها و گیاهان زینتی
نوشته : مهندس منوچهر کارگر

بنفشه آفریقایی
Saintpaulia
این گیاه از خانواده شمعدانیها Geraniacees بوده و گیاهی آپارتمانی است که بیش از دوازده گونه آن تا کنون شناخته شده است .
اصل آن از آفریقای مرکزی بوده ، ارتفاع آن بین هشت تا ده سانتیمتر و پهنای بوته در حدود پانزده تا بیست سانتیمتر می باشد .
برگهای آن مخملی و نرم و گلهای آن متنوع ، به رنگهای بنفش ، ارغوانی ، زرشکی ، آبی ، صورتی و برای ادامه حیات احتیاج به حرارتی بین دوازده تا پانزده درجه سانتیگراد دارد .
این گیاه نیازمند خاکی قوی ، سبک و قابل نفوذ با زهکشی خوب و نور غیر مستقیم و آبیاری منظم می باشد .

تکثیر و ازدیاد :
این گیاه را به دو صورت می توان زیاد کرد :
1 - بوسیله بذر : برای این منظور گلدان یا جعبه ای را انتخاب کرده مقداری شن در کف آن ریخته سپس مقداری خاک سبک روی آن می ریزند و روی خاک را تا ارتفاع حد اقل پنج سانتیمتر با ماسه نرم و شسته رودخانه ای می پوشانند
آنگاه بذر را روی ماسه می پاشند و به اندازه دو برابر قطر بذر روی آنرا مجددا ماسه نرم میریزند
روی جعبه یا گلدان را شیشه یا ورقه نایلونی کشیده و در محلی گرم قرار می دهند .
نهال ها پس از پانزده تا بیست روز ظاهر می شوند و پس از اینکه سه تا چهار برگه شدند آنها را به گلدان اصلی منتقل می کنند .
2 – بوسیله قلمه : برای گرفتن قلمه از برگهای قسمت پائینی بوته یک برگ را با قسمتی از ساقه بوته جدا کرده و آنرا در خاکی که از مخلوط پیت ، خاک برگ ، ماسه شن رودخانه ای به نسبت مساوی شده قرار می دهند و برای اینکه قلمه جوان زخمی نشود ، قبلا حفره ای در خاک ایجاد می کنند سپس قلمه را در آن قرار می دهند ( مطابق شکل ) و روی آنرا با ورقه ای نایلونی و یا شیشه می پوشانند .

مراحل مختلف قلمه برگ بنفشه آفريقايي
برای ریشه دار شدن قلمه ها درجه حرارتی در حدود بیست درجه سانتیگراد احتیاج است و برای آبیاری بهتر است که هر دو یا سه روز یک مرتبه گلدان را در ظرف آبی قرار داد تا خاک مرطوب گردد و احتیاج به آبیاری از سطح جعبه یا گلدان و برداشتن روکش شیشه ای یا نایلونی ان نباشد .
با این ترتیب پس از پانزده تا بیست روز قلمه ها ریشه دار شده ( مطابق شکل ) و آنرا به گلدان اصلی منتقل می کنند
برگرفته از کتاب : گلها و گیاهان زینتی
نوشته : مهندس منوچهر کارگر

پرنده بهشتی
Strelizia
نام علمی این گیاه از نام ملکه شارلوت مکلامبورگ استرلیتز همسر ژرژ سوم پادشاه انگلستان گرفته شده است .
این جنس که از گیاهان خانواده موز Musacees است در تمام دنیا فقط دارای پنج گونه دائمی همیشه سبز می باشد که فقط یک گونه آن به نام پرنده بهشتی رژینه S.reginae در باغبانی استفاده می شود و چهار گونه دیگر به صورت وحشی میباشند .
گونه مورد نظر بومی جنوب آفریقا ( کاپ) است .
بلندی آن در حدود یک متر می رسد . این گونه دارای برگهای نسبتا روشن ، چرمی و تخم مرغی شکل که بر روی دمبرگی به طول 45 سانتیمتر قرار می گیرند .
گل آذین آن به طول 15 سانتیمتر در بهار در انتهای ساقه گل دهنده به طول یک متر تا یک متر و نیم ظاهر میشود .
گل آذین شامل اسپات سبز با با رگه های ارغوانی و قایق مانند است که در هنگام باز شدن گلها به صورت افقی درآمده و در آن 4 – 10 گل قرار می گیرد .
گل ها دارای کاسه نارنجی و جام آبی رنگ بوده و روی هم رفته شباهت به سر پرندگان پیدا می کند .
از این رو در زبان انگلیسیBird of paradise و فرانسه Oiseau du paradis بنام پرنده بهشتی نامیده می شود .
معمولا گل ها بتدریج باز می شوند و بیشتر به صورت گل بریده در گل فروشیها به فروش می رسد .
ولی می توان خود گیاه را در گلدان های بزرگ در آپارتمان پرورش داد .
در گلخانه بر اثر فورساژ میتوان در تمام فصول آن را گلدار کرد .

اقسام مشهور این گونه عبارتند از:
1 – پرنده بهشتی پرولیفرا S.Prolifera : دمبرگها در این گونه بسیار دراز بوده و گل آذین دارای دو اسپات است .
2 – پرنده بهشتی پومیلا S.Pumila : گیاه کوتاه و گل ها دارای کاسبرگ هایی به رنگ نارنجی تند می باشند .
مراقبت های لازم :
1 – نور : این گیاه به نور زیاد ( تابش مستقیم خورشید ) احتیاج دارد .
بنابراین چنانچه در آپارتمان پرورش داده می شود باید آن را نزدیک پنجره جنوبی که فاقد پرده است قرار داد .
ولی چون در تابستان شدت نور زیاد است باید آن را در جلو پنجره جنوبی که پرده داشته باشد و یا کمی دورتر از پنجره جای داد .
2 – حرارت : درجه حرارت مناسب برای گیاه بین 16 – 19 درجه سانتیگراد است و درجه حرارت کم تر از 3- و بیش از 30+ را تحمل نکرده و از بین میرود .
3 – آبیاری : در هوای معتدل هفته ای دو روز باید آبیاری شود ولی در هنگام استراحت گیاه که از اواسط تیرماه تا اواخر مردادماه است باید آبیاری را بکلی قطع کرد و یا به ندرت انجام داد .
4 – نوع خاک : خاک باید قوی ( دارای کود حیوانی « پودر گوشت و غیره ) و کمی ماسه ای باشد .
برای زود به گل نشاندن گیاه باید در مردادماه زمین را به عمق 80 سانتیمتر شخم زده و به آن کود حیوانی اضافه کرد .
اسیدیته مناسب برای گیاه در حدود 7 – 8 میباشد .
5 – کود : میتوان از کودهای مختلف موجود در بازار طبق دستورالعمل هریک که معمولا در روی جعبه نوشته شده است استفاده کرد .
ولی بهترین کود ، مخلوطی از 100 گرم نیترات پتاسیم 100 گرم فسفات کلسیم و 200 گرم سولفات آمونیم میباشد که به مقدار 2 گرم در لیتر ، هر هفته یک بار از فروردین تا مهرماه باید به گیاه داده شود .
روش کشت و ازدیاد :
یکی از روش های تکثیر این گیاه کشت بذر آن است .
ولی برای بدست آوردن بذر باید به تلقیح مصنوعی اقدام کرد .
معمولا هر گل آذین در حدود 50 دانه ایجاد می کند .
عمل کشت معمولا در بهار در حرارت 18 – 21 درجه سانتیگراد صورت می گیرد .
رویش دانه نامنظم و 3 تا 5 ماه طول می کشد .
در سال اول گیاه ضعیف میماند و بهتر است آن را به گلدان منتقل کرده و در گلخانه نگاهداری کرد . ولی در سال دوم و یا سوم میتوان آن را به محل مورد نظر انتقال داد .
این گیاهان جدید در سال چهارم پاجوش تولید کرده و در سال ششم یا هفتم گل می دهند .
روش دیگر تکثیر ، تقسیم بوته است . که از بهار تا تابستان میتوان انجام داد .
پایه های حاصل به کندی رشد می کنند و پس از دو یا سه سال گل می دهند وبه نوبه خود دو سال پس از تکثیر ایجاد پاجوش می کنند .
معمولا روی پایه های جوان سه ساله 6 – 10 گل آذین به وجود می آید و در صورتی که در پایه های مسن ممکن است تا 50 گل آذین ظاهر شود.

بر گرفته از کتاب : پرورش گلها و گیاهان زینتی
نوشته : مهندس منوچهر کارگر

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

گل یاس چمپا
Jasminum

گل یاس چمپا ، درختچه ای است رونده که ابتدا بشکل بوته است و بعد رونده میشود و با هرس میتوان آنرا کوتاه نگه داشت .
ساقه ای نازک و سبز رنگ دارد ، برگچه هائی مرکب به تعداد 5 تا 7 عدد .
گلهای آن سفید و گاهی خارج گلبرگها صورتی رنگ است .
این درختچه در زمستان سرمای چند درجه زیر صفر را تحمل می کند ، ولی در گرمای بالای 5 درجه سانتیگراد بهتر رشد می کند .
یاس چمپا ، دارای برگهای ظریف و گلی زیبا است و عطر زیادی دارد . ولی در منزل خوب نمی ماند ، زیرا این گیاه به روشنایی زیاد احتیاج دارد .
بنابراین باید ایام زیادی از سال را در هوای آزاد و روشنائی کامل قرار داشته باشد .
در تابستان مختصری به درختچه سایه می دهند تا گلها از گزند نور بیش از حد محافظت شوند .
اگر شرایط مناسب برای گلدان یاس در نظر گرفته نشود ، یعنی مدت زیادی در اطاق و محل تاریک بماند « بسیاری از برگها و همچنین شاخه های آن قهوه ای رنگ شده از بین میرود .
یاس چمپا ، از خرداد تا مهرماه گل دارد .
بعد از اتمام گل و همچنین قبل از شروع رشد ، باید یک هرس قوی روی بوته انجام گیرد .
اگر بخواهیم در زمستان گلدانهای یاس چمپای ما در خانه گل داشته باشند ، باید در ماه خرداد خاک گلدان ها را عوض کنیم .
در شهریور ماه جوانه های گل در بعضی برگها ظاهر می شود و آخر همین ماه باید گلدانها را به داخل منزل ببریم و در روشن ترین نقطه قرار دهیم .
البته در حرارت 20 درجه .
بهترین گل چمپا در دی یا بهمن بدست می آید .
اگر درجه حرارت بالاتر از 20 درجه سانتیگراد باشد ، رطوبت محیطی نیز مورد نیاز است .

تکثیر:
ازدیاد این درختچه ، بوسیله قلمه سبز ، در خرداد ماه انجام می شود .

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]


بر گرفته از کتاب : پرورش گلها و گیاهان زینتی
نوشته : مهندس منوچهر کارگر

گل سنبل
Hyacinthus Orientalis

سنبل گیاهی است که از زمانهای قدیم کاشتن آن متداول بوده است .
این گیاه از خانواده سوسنیها و پیازی ، به بلندی 15 تا20 سانتیمتر و گل های زودرس آن بشکل خوشه انتهای ساقه گوشتی معمولا از نیمه اسفند تا فروردین باز میشود و به رنگهای سفید ، قرمز ، آبی ، بنفش ، صورتی و زرد و غیره است .
این گیاه را در آپارتمان می توان درون پیت ، ماسه و یا آب پرورش داد .
برای نگهداری آن در آب به گلدانهای مخصوصی نیاز دارد که دارای دهانه ای گشاد و گلوگاهی باریک باشند ، بقسمی که آب ریشه ها را فرا گرفته و مماس با انتهای پیاز گل باشد.
سنبل ، در تاریکی مطلق ریشه تولید میکند .
بنابراین بهتر است بدین منظور پیاز را در قفسه آشپزخانه گذارده و حرارتی معادل 9 – 11 درجه سانتیگراد برای آن فراهم نمود .
پیازهائیکه در شن خوابانده شده اند را لازم است با گلدان در نقطه ای از باغچه که از خطر یخبندان محفوظ باشد دفن نمود.
برای اینکه بیرون آوردن گلدان از خاک در زمستان آسان شود می توان قبلا پوششی اطراف گلدان قرار داد .
زمانی سنبل را به روشنائی آورید که جوانه ها آنقدر برجسته شده باشند که بشود آنها را با دست لمس کرد .
هیچگاه گیاه را در مکانی که خیلی گرم باشد قرار ندهید .
هرچه می توانید بر روی برگها آب بپاشید تا شادابی خود را حفظ کنند .
برای نگهداری سنبل در منزل پیازهای پرورش یافته مخصوص مورد نیاز است که معمولا پس از یکبار گل دادن غیر قابل استفاده میشوند مگر اینکه در خاک مناسبی رشد کرده باشند که در این صورت هم ممکن است پیازچه ها دوسال طول بکشد تا گل بدهند .
در کشور هلند مخصوصا نواحی هارلم مزارع بزرگی از سنبل و لاله کاشته می شود، برتری ای که این کشور بر سایر کشورها دارد و گلهای سنبل آنجا در عالم معروف شده بواسطه وجود سه عامل اصلی :
مواظبت ، دقت و منطقه مساعد از نظر جوی و زمین حاصلخیز آنست که چنین عوامل مساعدی کمتر در یک جا جمع میشود .
بخصوص در ایران که هوای خشک و آفتاب سوزان و روشنائی زیاد آن چندان مساعد برای پرورش سنبل بشکل سنبل هلند نیست .
در هلند تقریبا پنج هزار هکتار زمین که پنجاه میلیون متر مربع میشود برای کاشتن سنبل و لاله تخصیص داده شده که منظره زیبا و فریبنده آن همه ساله عده زیادی را برای تماشا به آن کشور میکشاند .
این زمینها اصولا از شنهای نرم کنار دریا که مملو از نرمه صدفهای دریائی است تشکیل شده و بدست گلکاران مقدار کود گاو یا تورب پوسیده با آن مخلوط میشود .
زیرا بهترین خاک برای پرورش سنبل باید مخلوطی از دو سوم شن و یک سوم مواد پوسیده مغذی باشد .
چون سطح این مزارع پست تر تز دریاست همیشه چند دسیمتر زیر زمین آب وجود دارد که در نتیجه خاک مزارع را مرطوب نگه میدارد .
با این ترتیب حتی تابستان هم مزارع سنبل هلند احتیاجی به آبیاری ندارد .
تمام این مزارع را به قطعات مربع مستطیل تقسیم کرده ، اطراف آنرا پرچین های تازه از نی کاشته و محصور ساخته اند تا سنبل ها و لاله ها از صدمه بادهای کنار دریا مصون بمانند .
با این ترتیب است که همه ساله میلیونها پیاز سنبل و لاله یا گل آنها از هلند به تمام نقاط جهان صادر میشود .
گیاه سنبل را اصولا به سه دسته تقسیم می کنند :
1 – سنبل هلندی H.Orientalis.
2 – سنبل ولایتی یا پاریسی H.O.Pronncialis.
3 – سنبل رومی H.O.Olbulus.

وجه تمایز سنبل هلندی با دو قسم دیگر ، پهنا و حجم خوشه گل آنست و دانه های گل روی خوشه کاملا چسبیده و نزدیک به یکدیگر میباشند .
سنبل هلندی دارای دو جور : پرپر و کم پر میباشد .
ولی خوشه گل کم پر قوی تر و بیشتر از جور پرپر برای تهیه گل پیش رس مستعد میباشد .
خوشه گل سنبل هلندی پرپر کوچک تر و دانه های گل آن هم ریزتراست .
سنبل ولایتی همان سنبل های ایرانی است که از قدیم در ایران برای ایام نوروز می کاشته اند و پیازهایآنرا غالبا از مازندران می آورند .
خوشه گل های آن تنبل و تنک که بین دانه های گل فاصله زیاد دارد گرچه این قسم سنبل به زیبائی سنبل هلندی نیست ولی چون پیازهای آن کاملا روستائی و سالیان متمادی در زمین باقی مانده خود بخود زیاد شده همه ساله بهار بوته های قوی و پر پشتی از آن بیرون آمده و گل ریزان میکند ، برای باغهای روستائی ، کنار چمن زارها ، گل بهاری مناسبی است .
رنگ گلهای این قسم که هم پرپر و هم کم پر است قفائی روشن یا سیر میباشد .
بوته سنبل رومی کوچک تر و خوشه گلش که از هر بوته بیشتر از یکی بیرون نمی آید خیلی کوچک و تنک ولی معطر و خوشبو است ، رنگ گلهایش سفید و زودتر از سنبل هلندی باز می شود .

روش کاشت و تکثیر :
گل سنبل را با کاشتن پیازهای کوچک که پس از یک عمل مختصر روی پیاز اصلی تولید میشود زیاد می کنند .
تعداد این پیازچه ها به نسبت جور آن کم و زیاد می باشد .
برای اینکه از یک پیاز سنبل بخواهند پیازهای کوچک گرفته آنرا زیاد کنند ، باید یک ماه قبل از موقع کاشتن ته پیاز را بشکل مخروط کوچکی با چاقو در آورده یا آنرا بشکل صلیب شکاف داده بگذارند جای برش خوب بخشکد . آنوقت آن پیاز را در عمق کمتری از پیازهای دیگر که برای گل آن می کارند بکارند .
پیازهای سنبل را به نسبت استفاده ای که از گلش میبرند بطرق مختلف میکارند .
چنانچه برای گل چیده و زیاد کردن آنها را در هوای آزاد روی زمین و برای تزئین اطاقها و سالون در گلدان یا ظروف آب میکارند .
بهترین فصل برای کاشتن پیازهای سنبل در گلدان یا ظروف آب ماه آبان و آذر است .
اگر بخواهند زودتر از فروردین از گل سنبل استفاده کنند باید گلدانهای 10 سانتیمتری را با خاک خیلی سبک و مملو از مواد پوسیده باین ترتیب : 5 قسمت خاک رسی و شنی 3 قسمت کود کاملا پوسیده و 2 قسمت ماسه شسته پس از آنکه قبلا کف گلدان را برای زه کشی و رد شدن آّب زائد آن حاضر کرده باشند پر کرده بعد پیاز سنبل را بطوری در گلدان بگذارند که تمام پیاز در خاک باشد .
این گلدانها را پس از آب دادن در زمین فرو می کنند ، حرارت زمین سبب می شود که پس از یک تا یک ماه و نیم پیازها کاملا ریشه کرده و جوانه برگها نوک پیاز پدیدار شود ، آنوقت گلدانها را بیرون آورده زیر شاسی یا توی گلخانه معتدل میگذارند تا نمو کرده و گلهای آن باز شود .
به نسبت گرمای گلخانه گلها زودتر یا دیرتر شروع بباز شدن می کنند .
برای کاشتن پیاز سنبل در آب فقط گذاردن پیاز روی ظروف مملو از آب که در آن مقدار کمی خاکه ذغال ریخته باشند کافی نیست بلکه باید آنها را مواظبت کنند که قبل از بیرون آمدن برگهای گیاه پیازها کاملا ریشه های خود را در آب منتشر کرده باشند .
برای این کار بطوریکه قبلا گفته شد بهتر است روی هر پیاز کلاهک کاغذی گذاشته شود تا روشنائی کمتری به نوک پیازها برسد .
در نتیجه دیرتر سبزه آن نمو می کند .
ضمنا مواظبت نمایند همیشه آب ظرف به اندازه باشد که سطح آب مماس با ته پیاز بوده و فقط ریشه گیاه در آب بماند
برای کاشتن سنبل در هوای آزاد روی زمین نکته قابل توجه وجود خاک سالم و سبک است و اگر خاک زمین مساعد نباشد باید قبلا آنرا اصلاح کرده بعد ماه آبان و آذر پیازها را به عمق 15 سانتیمتر و اگر در آن منطقه سرمای زمستان سخت و ممکن است در چنین عمقی رطوبت زیاد نفوذ کرده یخ بزند ، پیازها را عمیق تر بکارند .
پس از آنکه گلهای سنبل تمام شد باید نیمی از برگهای آنرا بریده و ماه خرداد و تیر که برگ های باقیمانده زرد شده و خشکید پیازها را از زمین خارج کرده پس از آنکه چند روز در معرض هوا گذارده و رطوبت آنرا گرفتند آنها را در انبار یا اطاق خشک و تاریک برای کاشتن سال بعد نگهداری نمایند .

تکثیر :
زیاد کردن گل سنبل به روش جدا کردن پیازچه ها بترتیبی که در بالا اشاره شده انجام می گیرد

برگرفته از کتاب : پرورش گلها و گیاهان زینتی
نوشته : مهندس منوچهر کارگر

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

گل اُركيده
PAPHIOPEDEDILUM

گل اُركيده ( paphiopedilum ) جنسي ازخانواده اُركيده ها( Orchidaceae ) ميباشد .
بعضي از گونه هاي آن مقاوم و مناسب براي داخل خانه و آپارتمان ميباشند .
بطور كلي اُركيده هائيكه داراي برگهاي كاملا سبز هستند كمتر در برابر شرايط نامساعد
حساسيت نشان مي دهند .
چنانچه مايل به پرورش اُركيده در منزل باشند بهتر است نكات زير را رعايت كنند .
گياه را در اسفندماه به گلداني حاوي مخلوطي از خاك برگ ، پيت و خاك معمولي منتقل نموده در ابتداء به ميزان كم آب بدهند .
در همان حال به دفعات زياد با آب فاقد مواد قليايي بر روي برگها آب پاشيده و يا گلدان را در محل مرطوبي برابر نور و بدور از تابش مستقيم آفتاب قرار دهند .
در نيمه دوم فروردين ماه هنگاميكه ريشه ها به اندازه كافي رشد كردند ، آب فراوان به آن داده شود . دراين هنگام چنانچه بخواهند بر روي گياه آب بپاشند بايستي دقت نمايند تا فقط برگها خيس شوند.
حرارت مناسب براي اُركيده ۱۵ درجه سانتيگراد است .
زمستانها گلدان را در مكان سردي تحت ۸ درجه سانتيگراد حرارت قرار داده و از ميزان آب بكاهند .
تكثير :
تكثير اُركيده به روش تقسيم در بهار امكان پذير است

برگرفته از كتاب : پرورش گل ها و گياهان زينتي
نوشته : مهندس منوچهر كارگر

گل لاله
TULIPA
tulip

تمام انواع لاله ها به سرما مقاوم هستند و مي توان آنها را در پائيز ، حوالي مهر و آبان در باغچه كاشت و از گل آنها در بهار استفاده نمود .
معهذا اگر بخواهند پياز لاله را پيش رس كنند بايد پيازها را در مهر و آبان در گلدان بكارند .
خاك مناسب براي گشت گل لاله خاكهاي رُسي ، شني ميباشد كه در زمستان آنرا با كود شيميايي مخلوط كرده باشند .
در زمينهاي خيلي سبك شني بايد به اندازه كافي كود گاوي پوسيده با خاك مخلوط كرد .
براي گاشت پياز در گلدان ابتداء قطعه تيله شكسته اي را در ته گلدان قرار داده سپس گلدان را از خاك پر مي كنند و آنگاه چهار پياز را در آن ميكارند.
نوك پيازها بايد از خاك بيرون باشد .
توليد كنندگان گل فقط يك پياز لاله را در يك گلدان نشائي مي كارند .
معمولا در موقع گاشت دور پياز را ماسه ميريزند تا رطوبت زياد به آن صدمه نزند .
محيط پياز لاله ۱۱- ۱۲ سانتيمتر و وزنش در حدود ۳۵ – ۴۰ گرم بايد باشد .
يادآوري و تذكر اين نكته ضرورت دارد كه پيازها بايد سالم و عاري از امراض باشند .
پياز معيوب و ترك خورده را بايد دور ريخت .
بعد از كاشت بلافاصله بايد خاك را خوب سيراب كرد .
در اينجا تذكر و توضيح مختصري درباره احتياج پياز به سه عامل اساسي لازم و ضرورت دارد .
اين سه عامل عبارتند : تاريكي – رطوبت و سرما :
قبل از ظهور جوانه گل و برگ بايد گياه پر ريشه شود .
براي اين منظور در مرحله اول بايد به گلدانها تاريكي داده شود .
در غير اينصورت يعني اگر گلدان محتوي لاله را از اول مستقيما در روشنائي قرار دهند ، گل آنها غير طبيعي مي گردد .
بنابراين گلدان را در زير زميني خنك _ به جاي زير زمين ممكن است از اطاق خنك يا يخچال استفاده نمود ) كه در حدود ۶ درجه سانتيگراد سرد باشد به مدت ۱۰ تا ۱۲ هفته قرار دهند .
روي گلدانها ۲ – ۳ سانتيمتر ماسه و روي ماسه مختصري خاك نرم بريزند .
موقعي كه شاخه گل دهنده ۲ سانتيمتر بالا آمد خاك و ماسه را از روي گلدانها برداشته و آنها را در روشنائي و حرارت ۹ – ۱۲ درجه قرار مي دهند .
از زماني كه جوانه گل بالا مي آيد تا موقع گل كردن و تا پلاسيدن گل بايد خاك گلدان را مرطوب نگهداشت .
همچنين در طول فصل رشد تا موقع گل كردن بايد رطوبت زياد به گياه داده شود و الا ساقه كوتاه مانده و طبيعي نخواهد شد .
با آبپاشي در گلخانه ، گلها درشت تر شده و پياز هم زودتر به گل مينشيند .
حال برگرديم به اصل مطلب : مجددا تكرار مي كنيم كه در مرحله اول گلدانها را در زير زمين خنك ميگذاريم و بعد از ۱۰ تا ۱۲ هفته كه شاخه گل كمي بالا آمد گلدانها را در محلي كه ۹ – ۱۲ درجه سانتيگراد حرارت داشته باشد قرار ميدهيم و فقط يك هفته در اين محل ميماند .
در اين مرحله نبايد آفتاب شديد باشد .
تغيير تدريجي محل گلدانها از تاريكي به روشنائي بهتر از آن است كه يكدفعه گلدانها را از تاريكي به روشنائي ببريم .
بعد ازيك هفته در حرارت ۹ – ۱۲ درجه گلها ظاهر ميشوند .
و زمانيكه رنگ گلها ظاهر شد حرارت محل را به ۱۵ درجه ميرسانيم تا دوام گلها زيادتر شود .
در اين موقع است كه توليد كنندگان گل گلدانها را به معرض فروش ميگذارند .
البته در منزل هم ميتوان گلهاي لاله را عمل آورد .
منتها چون در گلخانه شرايط مناسبتر است ، گلها كاملا طبيعي و درشت هستند در صورتيكه در منازل نمي توان كليه شرايط مخصوصا حرارت و روشنائي را تنظيم نمود .
در هر حال پس از اتمام گل نبايد برگهاي لاله بريده شوند و تا زماني كه رشد پياز به اتمام نرسيده بايد آب به پيازها داده شود .
والا پياز ناقص مانده و به رشد كامل خود نمي رسد .
بعد از زرد شدن برگها ، آب دادن به پياز را قطع مي كنند .
در حوالي تيرماه كه برگها زرد مي شود بايد پيازها را از خاك درآورده و چند روزي آنها را در محل سايه ، خشك مي كنند و بعد آنها را در اطاقي روي طبقاتي پهن مي كنند و در ۹ درجه حرارت تا حوالي مهرماه نگه مي دارند .
در مهرماه اين پيازها را در باغچه ميكارند تا سال آينده در بهار گل بدهند .
اگر همين پيازها را مجددا در گلدان بكارند ، ضعيف خواهند شد .
بهتر است در سال دوم آنها را در باغچه بكارند تا تقويت شوند .

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

برگرفته از كتاب : پرورش گل ها و گياهان زينتي
نوشته : مهندس منوچهر كارگر

اگر زمين و فضاي لازم را براي كاشت گياهان مورد علاقه خود در اختيار نداريد ، ميتوانيد تعداد زيادي از گياهان را در آب پرورش بدهيد .
پرورش گياه درآب اين حُسن را دارد كه خود شاهد رشد و نمو گياه از پشت شيشه آب هستيد.
يك گياه كه در گلدان و خاك است فقط يك گلدان معمولي است .
ولي وقتي در آب ميرويد ، شبيه يك گلدان با شاخه هاي گل بُريده ميباشد .
با اين تفاوت كه هم عمر گياه در آب طولاني است و هم ريشه هاي گياه ديده ميشوند .
حتي ميتوان در يك شيشه نسبتا بزرگ چند گياه متفاوت را قرار داد .
عمل آوردن گياه در آب بنظر مشكل ميرسد ولي اينطور نيست .
گياهان مختلفي وجود دارند كه ميتوانند در آب معمولي و خالص و يا آبي كه محتوي مواد غذائي است رشد و نمو نمايند .
پرورش گياه در محلول مواد غذائي كه " هيدروپونيك " ناميده ميشود يك سيستم پيچيده تري است كه ما از آن در اينجا صحبت نمي كنيم و فقط راجع به پرورش گياه زينتي در آب " يا باغباني بدون خاك " صحبت مي كنيم كه ساده ترين روش پرورش گياهان زينتي و آپارتماني ميباشد .
ممكن است اين سئوال پيش بيآيد كه چطور گياهان ميتوانند در آب رشد كنند ، در حاليكه هميشه متخصصين و اهل فن ، ما را از زياد آب دادن گياه برحذر داشته اند .
البته اين سئوال پيش خواهد آمد كه چطور گياهي بعلت زياد آب دادن از بين ميرود و اكنون گفته ميشود كه گياهان ميتوانند در آب پرورش يابند ؟!.
دليل اين گفته متناقض نقش اكسيژن است .
زيرا هواي موجود در خلل و فرج خاك در اطراف ريشه است كه محيط را براي رشد باكتريهاي موجود در خاك فراهم ميكند و در صورت عدم وجود اكسيژن در اثر آب زيادي ايجاد خفگي در گياه ميشود .
زمانيكه اكسيژن در خاك وجود داشته باشد براي گياه محيط مساعدي وجود دارد .
در صورتيكه در كشت آبي اكسيژن در اطراف ريشه ها بحد وفور وجود داشته و محيط براي رشد باكتريها مساعد نيست .وقتي يك گياه در آب خالص رشد نمي كند ، باين معني است كه كليه مواد غذائي مورد نياز بعلت محروم شدن از خاك در دسترس گياه قرار نمي گيرد .
بنابراين در كشت آبي بايستي محلولهاي غذائي بآن اضافه شود .
مواد غذائي اصلي و ضروري گياه عبارتند از : ازت ، فسفر ، پتاس و مقداري از مواد معدني ديگر كه به عناصر قليل موسوم مي باشند .
ين مواد را ميتوان در فروشگاههاي ويژه فروش بذر و سموم و كودهاي شيميائي و ادوات كشاورزي و باغباني براي رشد گياه خريداري نمود .
يك خاك خوب معمولا حاوي مواد غذائي لازم ميباشد وگياهي كه در حاك است مواد غذائي را جذب ميكند .
آب مواد را حل ميكند و بوسيله ريشه ها جذب گياه ميشوند .
گياه به خاك محتاج نيست بلكه به مواد غذائي و آبي كه در داخل خاك است نياز دارد .
حال ببينيم چه گياهاني امتحان خود را در كشت آبي داده اند و قابل پرورش در آب مي باشند .
۱ – برگ بيدي
۲ – بنفشه آفريقايي
۳ – بگونيا رِكس
۴ – حُسن يوسف
۵ – دراسناي برگ قرمز
۶ – پنجه كلاغي
۷ – آويز
۸ – فتوس
۹ – برگ انجيري
۱۰ – گياه آلومينيوم
۱۱ – عَشَقِه
بهتر است براي موفق شدن ، نكاتي را در مورد پرورش گياه در آب رعايت كنيد .
متخصصين بر اين عقيده اند كه اگر ظرف كشت آبي از شيشه رنگي باشد بهتر است .
ولي در ظروف شيشه اي بي رنگ نيز ميتوان به نتيجه رسيد .
منتها براي اينكه قارچ در مقابل روشنايي توليد نشود دور شيشه را با كاغذ تيره رنگي ميپوشانند .
ظرف و يا شيشه را بهتر است قبل از استفاده كاملا شسته و ماهي يكبار آب شيشه را تعويض و
شيشه و خود گياه را تميز نمايند.

الف – چگونه گياهان زينتي را در خانه پرورش دهيم ؟
امروزه عمل آوردن گلدانهاي گل در منزل يكي از بهترين سرگرميهاست .
گياهان زينتي مخصوصا در فصل زمستان قسمت عمده تزئينات داخلي منزل را تشكيل ميدهند .
بعلاوه پرورش نباتات در منزل براي كسانيكه باغي در اختيار ندارند و ميخواهند فعاليتهاي گلكاري داشته باشند حائز اهميت است .
حتي براي كساني هم كه باغي در اختيار دارند و علاقمند به پرورش گل هستند اين موضوع قابل توجه است .
با وجودي كه منزل براي پرورش و نگهداري گلها محل مناسبي نيست ، معهذا مردم به نگهداري گل در منزل علاقمندند .
براي پرورش گياهان زينتي در منزل بايد احتياجات اصلي آنها و بهترين طرق كشت اين قبيل گياهان را بدانيم .
در درجه اول بايد گياهاني را كه از نظر برگ يا گل زينتي و قابل نگهداري در منزل هستند بشناسيم و آنها را انتخاب كنيم و طرز سازگاري و تطابق آنها را با شرايط داخل منزل فرا گيريم .
در صورت امكان بايد مجموعه اي از گياهان را جمع آوري كنيم كه شرايط رشد آنها در منزل با شرايط محلي كه طبيعت زندگي مي كنند تفاوت نداشته باشد .
به عنوان مثال : ميزان حرارت در منزل بايد طوري تنظيم شود كه گياه شانس زندگي كردن را داشته باشد . اكنون كه در بعضي منازل شوفاژ هست بايد انواع بخصوصي از گياهان زينتي را در منزل پرورش داد .
اگر برگ فيكوس شما مي ريزد و يا برگهاي سيكلامن زرد مي شود ، نبايد فورا آنها را دور ريخت بلكه بايد علت آنرا شناخت .
براي مثال: اگر بطور مرتب آب سرد به گلدان سيكلامن بدهيم برگهايش خيلي زود زرد ميشود .
با وجود اين مسلم است كه بدون دقت و كوشش شما ، هيچگونه عملي تضمين نمي شود .
عمل آوردن گياهان در گلدان مثل فن آشپزي است .
همانطوري كه براي تهيه غذاي مطبوع بايد از اصول مشخصي پيروي كرد ، در پرورش گياهان هم بايد مباني علم گلكاري را آموخت تا موفقيتي بدست آورد .

ب - سازگاري گياهان زينتي با محيط داخلي منزل ، باغ و باغچه :
مفهوم سازگاري يا تطابق با محيط عبارت از واكنش مناسب موجود زنده نسبت به شرايط محيطي است .
به عنوان مثال : دسته اي از گياهان با بعضي از شرايط محيطي از قبيل : خاك ، رطوبت ، روشنائي و خشكي هوا سازگارتر و كم توقع ترند و در قبال تغييرات آنها غالبا عكس العمل مناسب دارند .در صورتيكه ارقام ديگر حساس ترند و در صورت تغييرات زياد شرايط زيستي ، از بين ميروند .
گلهائيكه پرورش دهندگان به بازار عرضه مي كنند ، بدوا از طبيعت جمع آوري شده اند و مهم آنست كه ما محيط زيست طبيعي اين گياهان را بشناسيم .
البته بسياري از گلها بتدريج خود را با محيط جديد سازگار مي كنند ولي آن كيفيت ومرغوبيت و احتمالا استفاده اي را كع با توجه به شناخت سازگاري با محيط زيست حاصل ميشود بدست نميآورند.
پس در درجه اول بايد احتياجات گياهاني را كه ميخواهيم در منزل پرورش دهيم بشناسيم .
پرورش دهنده بايد مطلع باشد كه گل ، سيكلامن ، بنفشه آفريقايي ، سرخس ها و آفلاندرا و گياهان خانواده آناناس كه جنگلي هستند ، محيط مرطوب لازم دارند .
كاكتوس و ساير نباتات باصطلاح گوشتي ، كه بافت ضخيم داشته و بياباني هستند و در مناطق خشك و گرم و در روشنائي شديد عمل آمده اند ، بهيچ وجه امكان رويش در باغ و باغچه را ندارند ولي احتمالا اگر بخواهند در منزل آنها را نگهداري كنند ، بخصوص در فصل زمستان بايد به آنها خيلي كم آب بدهند و آنها را در محل روشن نزديك پنجره قراردهند ، هرچند دراين مورد استثناهائي وجود دارد .
تفكيك گياهان رطوبت دوست و خشكي پسند بخصوص براي توليد كنندگان و گل فروشان حائز اهميت است .
زيرا در گلخانه ها و مغازه هاي گل فروشي محيط مرطوب آماده است و نبايد اين دو نوع نبات باهم نگهداري شوند ( يعني گياه رطوبت دوست و گياه خشكي پسند ) چون بافتهاي انواع كاكتوس و نباتات گوشتي در محيط مرطوب نرم مي شوند و وضع طبيعي خود را از دست مي دهند .
بعضي از گلها ، سايه پسندند و بعضي به تغييرات شب و روز حساسند .
اگر دسته اي از گلها مثل گل داودي را كه مخصوص مناطق جنوبي هستند و در روزهاي ۱۲ ساعته گل مي كنند ، به مناطق شمالي ببرند ، كه در تابستان طول روز به ۱۶ ساعت ميرسد ، گل نميكند . مگر اينكه طول روز كوتاه شود .
به عبارت ديگر اين دسته از گياهان در اوائل مهر ، كه طول روز كوتاه ميشود گل مي كنند .
در سالهاي اخير هزاران هزار گياه در اثر عدم آشنايي و مهارت مردم همچنين در اثر عدم سازگاري با محيط در منازل از بين رفته اند ولي با شناسائي گياهان مقاوم و مهارت در طرز پرورش آنها عده اي از گياهان زينتي را ميتوان در خانه نگهداشت
.

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

قدم اول تفكيك بين گلخانه اي است كه در يك محيط متناسب از لحاظ گرما ، روشنائي و رطوبت عمل آيند و محيط خشك و كم نور اطاقهاي منازل و آپارتمان ها براي آنها مناسب نيست .
گياهاني كه در منزل نگهداري مي شوند بايد بتوانند با شرايط داخلي منزل سازگار شوند .
ممكن است در منزل بخاري يا شوفاژ باشد و ميزان حرارت بالا و پائين برود ، دريچه ها ممكن است باز و بسته شوند يا روشنائي لازم در منزل موجود نباشد .
باين ترتيب گياه با بودن شرايط نا مساعد وضع نا متعادلي پيدا مي كند و نياز به حرارت و رطوبت مناسب گلخانه را دارد
شما نمي توانيد به خاطر نگهداري گلدانهاي مناسب منزلتان را عوض كنيد ولي لا اقل مي توانيد گلدانهاي متناسب براي منزلتان بخريد .
در زمستان اگر شما در يك اطاق سرد زندگي مي كنيد و هنگام شب بخاري يا شوفاژ را خاموش مي كنيد ، بايد نباتات مقاوم به سرما در اطاق داشته باشيد .
در صورتيكه اطاقتان تاريك است و نور كامل آفتاب نداريد ، از گياهاني كه گل نمي كنند و فقط برگشان زينتي است ، مثل فيلودندرون استفاده كنيد .
هر گياهي نيازهاي غذائي خود را از طريق ريشه و برگها تامين مي كند ، علاوه بر اين برگها بايد تنفس كنند .
بنابراين به هوا احتياج دارند . ولي از جريان شديد هوا ناراحت مي شوند .
سرد و گرم شدن ناگهاني محيط ، روشنائي شديد و روشنائي كم همه عواملي هستند كه در زندگي گياه موثرند .
در هواي آزاد گياهان مقاوم خود را براي اين گونه شرايط آماده كرده اند .
ولي در داخل منزل وقت بيشتري لازم است و براي اينكه احتياج گياه تامين شود بايد آنچه را كه مساعد است فراهم كنيد و آنچه مناسب نيست حذف نمائيد .
گياه را نبايد يك مرتبه و غفلتا از محيط تاريك و سايه دار در روشنائي شديد آفتاب قرار داد .
در اين صورت برگهاي قديمي و كهنه ميسوزند و فاسد مي شوند و برگهاي جديدي كه با موقعيت و محل جديد سازش دارند روي گياه رشد مي كنند .
درباره سازش انواع گياهان و اكثر برگها كه در مقابل نور خيلي شديد قرار گرفته اند مثالهاي زيادي ميتوان آورد .
شما در فصل زمستان گلدان فيكوس و سرخس و غيره را در داخل منزل نگه ميداريد . اينها سرسبز و شاداب هستند . ولي در بهار وقتي كه درجه حرارت هوا زياد مي شود ، غفلتا آنها را در آفتاب شديد و در هواي آزاد قرار ميدهيد .
اين تغيير ناگهاني برگهاي كهنه را از بين ميبرد .
دليل اين موضوع واضخ است ، زيرا سازش برگها به روشنائي فقط در موقع رشد برگ است .
وقتيكه برگ به حد بلوغ رسيد ، يعني كامل شد ديگر سازشي وجود ندارد .
در علم گياه شناسي ، اين موضوع ثابت شده است .
گياهاني را كه به هواي گلخانه عادت دارند ، نبايد غفلتا به محل تاريك و سرد و خشك اطاق ببريد . خوشبختانه توليد كنندگان گل و گل فروشيها به اين موضوع توجه دارند و گلدانها را از گلخانه گرم به گلخانه سردتري ميبرند تا انساج آنها محكم شود و باين طريق گياهان نسبتا مقاومي بدست آورند تا در موقع انتقال به منزل صدمه اي نبينند .

عوامل مهم و موثر در رشد گياهان خانگي :
محيط داخلي بافتهاي تشكيل دهنده هر گياه ، مخصوصا در قسمتهاي گل و برگ مداوم بوسيله محيط اطرافش متاثر مي شود .
عوامل فيزيكي خارجي ، يعني نور ، حرارت ، رطوبت ، هوا و غيره ميزان واكنش هاي سلولي را تنظيم مي كنند . البته به شرطي كه اين عوامل بصورت متناسب و در حد قابل تحمل و مورد نياز به گياه برسند .
گياهان فقط تا موقعي رشد طبيعي و معمولي دارند كه هريك از عوامل محيطي در حد متناسب و باصطلاح اُپتيممُم باقي بمانند .
هر وقت، هوا ، حرارت ، نور ، رطوبت و آب و مواد غذايي از اين حد تجاوز كنند و محدوديتي در رشد طبيعي گياه ايجاد شود ، گياه حساسيتي نشان مي دهد كه نمايش دهنده رشد غير طبيعي گياه است .اكنون درباره بعضي عوامل مهم و موثر كه در رشد گياهان خانگي موثر هستند بطور جداگانه به بحث و گفتگو مي پردازيم و عوامل موثر ديگر درتغذيه گياهي را در بخش مواظبت از گلها مطالعه خواهيد كرد .

۱ – نور :
گياهان براي تهيه غذا به روشنائي احتياج دارند .
نور ممكن است بوسيله اشعه مستقيم خورشيد ، يا اينكه بطور غير مشتقيم بتابد .
شدت نور غير مستقيم ممكن است كم يا زياد باشد .
معمولا در گوشه هاي اطاق نور بطور غير مستقيم و بمقدار كم به گياهان ميرسد .
اغلب گياهان گلدار حد اقل نصف روز نور مستقيم خورشيد را لازم دارند تا جوانه هاي گلشان رشد كند و باز شوند مثل گل شب بو .
كاكتوس ها و انواع ديگر گياهان گوشتي نيز به نور مستقيم خورشيد نيازمندند .
براي اينكه رنگ زيباي كروتون تغيير نكند ، بايد آن را در نور مستقيم قرار داد .
بطور كلي نور شديد آفتاب بدليل اينكه از عمل كربن گيري جلوگيري مي كند و تعريق را در گياه افزايش ميدهد زيان آور و در نتيجه رشد گياه به تعويق مي افتد .
عشقه ، فيلودندرون ، بگونياي برگي ، پيروميا و دراسنا ، كه داراي برگهاي زينتي هستند و بهمين منظور هم كاشته مي شوند بايد در نور غير مستقيم خورشيد با شدت زياد قرار بگيرند .
همچنين گياهان لطيف مثل ، بنفشه آفريقايي نيز نور غير مستقيم بمقدار زياد لازم دارند .
در گوشه هاي كم نور اطاق نبايد گياهان گلدار را قرار داد .
گياهان برگي را اگر يك يا دو هفته براي تزئينات در محل كم نور قرار دهند ، بايد بعد از اين مدت جايشان را عوض كنند و آنها را در محل روشنتري قرار دهند و يا اينكه بايد دو دسته گلدان آماده كرد و هر هفته جاي آنها را عوض كرد . يعني يك سري را براي دكوراسيون در محلي كه نور كم است و سري ديگري را در محل روشن قرار داد .
گياهان سايه پسند يعني آنهائي كه به نور كم احتياج دارند مثل ، عبائي و بعضي از سرخس ها و فوتوس را ميتوان در نور كم يعني در گوشه هاي اطاق قرار داد .

۲ – هوا و حرارت :
هواي خنك به آن اندازه اي كه براي زندگي انسان ضروري است براي گياهان ضرورت ندارد.
معذالك گياه هم احتياج به هوا دارد بخصوص كه هوا اغلب همراه رطوبت است .
حرارت زياد كه هواي مرطوب را از بين ميبرد باعث اكثر ناراحتي هاي گياه مي گردد .
لذا تهويه براي گياهان مورد احتياج است و بهتر است پنجره ها در قسمت بالاي اطاق باشد .
بايد توجه داشت كه هر اندازه گياه به سقف اطاق نزديك تر باشد بيشتر متحمل گرما و خشكي ميشود .در خانه هائي كه خيلي گرم ميشود و از بخاري براي گرما استفاده ميشود ، بهتر است گلدانها را در كف اطاق بچينند . بطور معمول حرارت اطاق در روز بايد معادل ۲۰ درجه سانتيگراد باشد و در شب ۱۵ درجه مناسب است .
حرارت هاي زياد براي گياهان مضرند . اختلاف حرارت شب با روز نبايد بيشتر از ۵ درجه سانتيگراد باشد .اگر حرارت روز مثلا ۲۵ درجه باشد و در شب يخبندان شود گياه از بين مي رود .
مخصوصا گياهاني كه رطوبت دارند صدمه بيشتري خواهند ديد.
معمولا گياهاني از قبيل : آويز ، كاغذي درختي ، شاه پسند درختي را در زمستان در اطاقي كه حرارت ۷ تا۱۰ درجه سانتيگراد دارد نگاهداري مي كنند .
باين ترتيب اين گياهان در زمستان استراحت مختصري مي كنند و چون حرارت كم است به آب كمتري احتياج دارند و ريشه هايشان سالم مي ماند و نمي پوسد .
در بهار و تابستان بعد اين گياهان بيشتر و بهتر گل خواهند داد .
گلدانهاي مركبات را كه در منزل نگهداري ميكنند ، بهتر است در تمام طول مدت زمستان در زير زمين خنكي كه حدود ۷ تا ۸ درجه سانتيگراد حرارت دارد نكهداري كنند و به آنها كم آب بدهند . باين ترتيب موقع بهار گلهايشان نمي ريزد و ميوه روي درخت ظاهر ميشود .
همچنين براي مثال در اطاقهاي عير مسكوني كه بخاري يا شوفاژ ندارد و يا اينكه گرما كمتر از ۱۰ درجه سانتيگراد است ، عده كمي از گياهان كه در حال استراحت و خواب هستند بهتر و سالمتر مي مانند : مثل عبائي ، نخل زينتي و فيكوس و غيره .
حرارت هاي مناسب براي گياهان مختلف كه در منزل نگهداري مي كنند يكنواخت نيستند و باهم تفاوت دارند . مثلا ، آنتوريوم و بنفشه آفريقايي ، گرماي زيادتري نسبت به فيلودندرون لازم دارند .
اصولا گياهان برگي كه مبداُ شان از مناطق گرمسيري است حرارت روز بايد بالاتر از ۲۵ درجه سانتيگراد و در شب در حدود ۲۰ درجه باشد .
اطاقهاي ما اغلب در زمستان براي نگهداري گلدانهاي گل مناسب نيستند .
زيرا زياد گرم ميشوند . زيان اين گرما از سرما زيادتر است .
بهتر است گياهان گل دار را مثل ، سيكلامن يا ميخك را در اطاق نسبتا خنك نگهداري كنند . باين ترتيب دوام گل زيادتر ميشود .
در اطاقهائيكه اغلب درزهاي پنجره باز هستندو محكم بسته نمي شوند ، گلدانهائيكه نزديك پنجره قرار گرفته اند در شب هاي زمستان صدمه مي بينند . بهمين دليل بايد گلدانها را در شب از كنار پنجره ها دور كرد و يا بوسيله پرده يا كركره گلدانها را از سرما محفوظ داشت .
حتي الامكان بايد سعي كرد كه گياهان در تماس با سرما نباشند .
اگر گياه سرما ديد و برگهايش خشن و سفت شد بايد آنرا با آب سرد شست تا بتدريج بحالت اوليه برگردد .ولي نبايد گياه را نزديك بخاري قرار داد .
با وجود اين ممكن است گياهي كه سرما ديده دوباره بحالت اولي برنگردد .
ولي شما كوشش خود را كرده ايد .

۳ – رطوبت :
رطوبت هوا مثل نور و حرارت مورد احتياج گياه است .
البته فراهم كردن رطوبت در اطاق كار مشكلي است .
اكثر گياهان بغير از كاكتوس ها و گياهان باصطلاح گوشتي در هواي گرم و خشك ناراحت ميشوند . گاز بخاري ، هواي اطاق را خشك مي كند .
نبايد انتظار داشت كه در اطاق رطوبتي معادل گلخانه تهيه كنيم با اين وجود با وسائلي ميتوان تا حدي رطوبت را تامين كرد .
مثلا با گذاشتن كوزه هاي گلي روي رادياتور شوفاژ و قرار دادن ظرفي محتوي تورب يا خزه بين گلدانها بشزطي كه دائما مرطوب باشد .
بايد بخاطر داشت كه براي گياهان گرمسيري رطوبت بهتر از حرارت زياد است .
رطوبت دادن به برگ گياهان خيلي موثراست براي اين كار مي توان در يك روز گرم تمام گلدانها را از اطاق خارج كرد و با يك دستگاه آب پخش كن برگها را شستشو داد يا در منزل اگر روي مبلها را با پلاستيك بپوشانند ميتوانند بهمان ترتيب با تلمبه هاي دستي روي برگها را خيس كنند .
ممكن است گلدان گل را داخل گلدان بزرگتري قرار دهند و ميان جدار دو گلدان را با تورب يا خزه مرطوب پر كنند و مجددا در فواصلي تورب يا خزه را مرطوب نمايند ، يا اينكه يك طشت آهني كه شش گلدان يا بيشتر در آن جا مي گيرد تهيه كرده و گلدانها را در آن بچينند ، بين گلدانها را با خزه يا تورب مرطوب پر كنند و دائما تورب يا خزه را مرطوب نگهدارند طريق ساده تر اينكه روي خاك هر گلداني تورب يا خزه مرطوب قرار دهند.
اگر هده اي از گلدانها بطور مجتمع در گوشه اي قرار گيرند رطوبتشان بهتر حفظ ميشود .
گلدانهاي رطوبت دوست مثل ، سيكلامن و بنفشه آفريقايي يا آزاله را در موقعي كه حمام ميرويد در آنجا بگذاريد .گلدانهاي مذكور را در تمام مدت شب از حمام بيرون نياوريد به اين وسيله گلها شاداب خواهند شد .
بعضي از گياهان در شرايط خشكي هوا ميتوانند زندگي كنند و حتي بهتر رشد مي كنند مانند : عبائي ، سانسوريا و سجافي .
بطور كلي گياهان را نبايد نزديك شوفاژ ، بخاري يا مقابل دهانه كولر و در و پنجره هاي باز قرار داد .
گياهاني را كه رطوبت زياد لازم دارند در محفظه شيشه اي بنام تراريوم طبق شكل شماره يك مي كارند .
از اين وسيله علاوه بر نگهداري گياهان گرمسيري بغير از كاكتوس ها و ساير گياهان گوشتي ميتوان براي تكثير گياهان ديگر استفاده كرد .
همانطوريكه گفته شد گياهان رطوبت دوست را مستقيما در تراريوم مي كارند .

در هر كشوري كاشتن گل و پرورش آن بنوعي مخصوص صورت مي گيرد و هر باغبان يا كارشناس فني سليقه مخصوصي بكار مي برد .
اين تفاوت روشها بستگي به منظور گلكار يا وسايلي را كه در اختيار آنهاست دارد .
هيچيك از عوامل مانند انتخاب خاك مناسب موثر در پرورش گل نيست .
ولي همين عامل در مناطق مختلف غالبا متغير است .
چنانكه انگليسيها براي گلدانهائيكه در آن به پرورش انواع سرخس مي پردازند ، خاكي مخلوط از پوسيده سبزه و چمن و خاك رسي و شني بكار مي برند .
در حالي كه بلژيكيها براي همين نبات خاك برگ حاصله از پوسيده برگهاي بلوط را مصرف مينمايند .كه اولي جزء خاكهاي سنگين و دومي از خاكهاي سبك است .

گلكاري به دو روش كلي انجام ميشود :
يكي در هواي آزاد . و ديگري در گلدان يا ظروف مختلف .
طبيعي ترين و آسان ترين روش گلكاري ، طريقه اولي است .
زيرا نباتاتي كه در هواي آزاد كاشته ميشوند گلهائي ميباشند كه بحالت وحشي و صحرائي وجود داشته و بدست بشر به باغات منتقل و تربيت شده اند و مواظبت فراواني لازم ندارند .
بر عكس نباتاتي كه در گلدان يا ظروف ديگر كاشته ميشوند ، لازمه پرورش آنها دقت زياد و شناسائي به احوال و روش نگاهداري آنهاست . چون محوطه گلدان محدود است و خاكهائي كه در گلدان ريخته ميشود پس از مدتي بلا اثر ميگردد بايد مواظب خاك و نمو ريشه هاي نبات بود و بموقع لزوم گلدان يا خاك را عوض كرد ولي امروز روش دوم مخصوصا در گلكاري تجارتي متداول تر و مورد عمل تر است .
زيرا براي فروش و نقل و انتقال گلهاي كاشته شده در گلدان ، حاضر بوده و خطر از بين رفتن آنهم به مراتب كمتر است بعنوان مثال : تهيه و فروش اقسام گل سرخ يا ميخك هاي آمريكايي – نخل ها و غيره .
بين گلكاري تجارتي و آنچه راكه كارشناسان فن بطور خصوصي براي خود انجام مي دهند تفاوت فراوانست . زيرا در گلكاري تجارتي منظور بدست آوردن مقدار زياد براي عرضه در بازار و ارضاء ميل مشتريان است در صورتيكه در گلكاري خصوصي ، خوبي نوع ، زيبائي گل و آنچه مورد توجه و پسند كارشناس است منظور نظر مي باشد . و براي اين كار و بدست آوردن گلهاي عالي بايد از خاكهاي سبك كه داراي مواد غذايي فراوان است استفاده كرده ضمنا براي پرورش آنها از شاسي يا گلخانه كمك گرفت .

بدست آوردن جورهاي جديد گل :
امروزه در فن گلكاري ، بدست آوردن جورهاي تازه ، رُل مهمي را بازي مي كند .
بعضي نباتات به آساني و خود بخود جور جديدي را بوجود مي آورند .
خواه از نظر بزرگي بوته مانند: جعفري فرنگي و خواه از لحاظ رنگ آميزي گل مانند : داودي هندي . يا از نظر پر پَري كه عموما نتيجه تبديل پرچم به گلبرگ است مانند : گل سرخ و گل كامليا .
ولي بعضي اقسام نباتات بندرت ممكن است جور جديدي را خود بخود بوجود آورند .
در مواردي كه خود نبات جور جديدي را بوجود مي آورد ، گلكار بايد با دقت آنها را انتخاب و جدا نمايد . به اين معني كه تخم آنها را گرفته و در محل مخصوصي دور از اقسام قديمي بكارد ،كه از آنها غالبا نباتات جديد و كاملا قابل توجه و كم و بيش قوي بدست مي آيد .
كارشناسان انتخاب جورهاي جديد از هر قسم را مداومت مي دهند تا از بين آنها يك جور كاملا متمايز و مورد توجه كه تا كنون در دسترس نبوده بدست آورند و يكي از صفاتي را كه بيشتر گلبازان دوست دارند ، درشتي قابل توجه گلهاست .
كارشناسان اين فن در سال هاي اخير موفق به كشف هورمون هائيكه سبب بزرگي گلها ميشوند شده اند و براي عاشقان گل در دسترس عموم گذاشته شده كه با مصرف آنها ميتوان نتايج قابل ملاحظه بدست آورد .

گلهاي پُرپَر و نيمه پُرپَر :
گاهي در اثر تعييراتي كه در عوامل پرورش گلها داده ميشود ، مثل مصرف خاكهاي قوي ، بدست آمده و بيشتر اوقات طبيعت با تغيير پرچم گلهاي ساده به گلبرگ توليد مينمايد .
هروقت يك قسمت از پرچمها تبديل به گلبرگ شود ، گل نيمه پُرپَر و اگر تمام پرچمها تبديل به گلبرگ شد ، گل پُرپَر كامل درست ميشود .
طبيعي است كه هرچه تعداد پرچمهاي گل بيشتر باشد گل آن پُرپَرتر مي گردد ( مانند گل سرخ – كامليا- گل بگونياي تكمه دار و غيره ) .
اگر گل فاقد پرچم باشد يا اگر مادگي گل در گلبرگ ها پوشيده شده و به آساني گرد پرچم به آن نرسد گل باردار نمي شود .
در گلهاي كم پَر كه گَردِ پرچم به آساني در اثر عوامل طبيعي مانند باد يا حشرات بروي مادگي مي نشيند ، بزودي باردار شده و گلبرگ ها پلاسيده ، گل از بين ميرود .
ولي در گلهاي پُرپَر يا نيمه پُرپَر كه عمل گشنگيري بواسطه نبودن پرچم صورت نمي گيرد ، دوام بيشتر شده و مدتي لطافت خود را نگه ميدارد .
بعضي گلها بجاي آنكه پرچمشان تبديل به گلبرگ شده و به اين طريق پُرپَر گردند ، جام گل دوتا شده و يكي در ديگري جا مي گيرد ( مانند گل پامچال باغي يا خرزهره هندي يا ياس خوشه اي ) يا آنكه كاسه گل تبديل بجام شده و همان شكل و رنگ را بخود مي گيرد ( مانند : گل استكاني پُرپَر).

آسان ترین راه برای داشتن گیاه در منزل خرید آن از گل فروشیها و مراکز پرورش گیاهان میباشد . با این ترتیب همیشه حق انتخاب داشته میتوان بهترین و سالم ترین آنها را تهیه نمود .
لیکن اگر خود اقدام به ازدیاد و پرورش گیاهانی که در منزل دارید بنمائید ، با صرف مبلغ ناچیزی بابت گلدان و احتمالا خاک می توانید تعداد فراوانی گل و گیاه از انواع گوناگون تولید کرده حتی به دوستان خود نیز هدیه نمائید .
برایز تکثیر گیاهان مختلف از روشهای متنوعی استفاده می شود که بطور اختصار ضمن معرفی هرگیاه در متن کتاب ، ذکری نیز از مناسب ترین روشهای تکثیر بعمل خواهد آمد .
از آنجا که نام بردن یک طریق به تنهائی نمی تواند راهنمای مناسبی برای خوانندگان باشد در این مقدمه روشهای مذکور به کمک تصاویر و توضیحات مفصل تر تشریح می گردند تا خوانندگانی که آشنائی کمتری با این امور دارند بتوانند براحتی اقدام به ازدیاد و پرورش گیاهان بنمایند .

الف – تکثیر از راه کاشتن بذر یا تکثیر جنسی :
انواعی از گیاهان آپارتمانی و بسیاری از گلهای باغچه از راه کاشتن بذر تکثیر می شوند .
برای این منظور ابتداء باید بذر یا تخم سالم در اختیار داشت .
فروشگاههای لوازم کشاورزی انواع زیادی از تخم گلهای ایرانی و خارجی را در اختیار دارند که با خرید یک پاکت کوچک از آن بذرها میتوانید دهها گل و گیاه بدست آورید .
در این خصوص ذکر چند مورد ضروری است :

مراحل مختلف کشت و تکثير از طريق بذر:
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

ابتدا خاک را کاملا صاف میکنیم سپس بذر را میکاریم ، آنگاه روی آنرا با اسپری آب می پاشیم و سپس ورقه نایلونی روی آن میکشیم . پس از سبز شدن خاک را مرطوب کرده نشاء ها را درآورده در گلدان جداگانه ای میکاریم .

1 – بذری انتخاب نمائید که بر روی پاکت آن تاریخ مصرف درج گردیده و یا اطمینان داشته باشید که کهنه نیست .
زیرا به مرور زمان قوه نامیه بذر از دست رفته پس از کاشت نتیجه مطلوب حاصل نمی گردد .
2 – چنانچه بذر را بصورت باز خریداری میکنید ، توجه داشته باشید که امکان آلودگی آن به بیماریهای قارچی زیاد می باشد .
لذا بهتر است از نوعی استفاده کنید که قبلا توسط قارچ کش های مناسب ضدعفونی گردیده باشد .
3 – اگر خود بذرگیری می کنید در نظر داشته باشید بذر پاره ای از گلهای خارجی از نوع دورگه و پرورش یافته می باشند که با بذر گیری مجدد ( بدون تلقیح مصنوعی ) گلهای جدید ، ریزتر و نامرغوب تر خواهند بود .
بر روی پاکت این گونه محصولات معمولا علامت F1 یا F1 Hybrid مشاهده میشود که بمعنی نسل اول دو رگه میباشد .مناسب ترین ترکیب خاک برای بذرپاشی عبارت است از سه قسمت مساوی خاک باغچه ، ماسه ، و پیت .
برای این کار لازم است جعبه ای که کف آن منافذی برای خروج آب دارد انتخاب نموده با لایه نازکی سنگ ریزه سطح تحتانی جعبه را بپوشانند .
بر روی سنگ ریزه ها خاک مورد نظر را اضافه کرده آنرا خوب بخیسانند .
بذر را چنانچه ریز باشد بطور یکنواخت بر سطح خاک پاشیده و اگر درشت است بفواصل 5 سانتیمتر از یکدیگر در خاک فرو نموده توسط لایه نازکی از همان خاک روی بذرها را بپوشانند ( در مورد بذرهائیکه خیلی ریز هستند نیازی به پوشش خاک نیست ) .
بعد از بذرپاشی روی جعبه یک فطعه شیشه بگذارند تا خاک مرطوب و دم کرده باقی بماند .
سپس روی شیشه یک صفحه روزنامه گذاشته جعبه را در جای نسبتا گرمی (24 درجه سانتیگراد برای گیاهان گرمسیری ) قرار دهند تا سبز شدن سریع تر صورت پذیرد و با ظاهر شدن جوانه ها روزنامه را برداشته جعبه را برابر نور اما بدور از تابش مستقیم آفتاب قرار دهند .
چنانچه گیاهان سایه دوست باشند جعبه را همچنان بدور از آفتاب نگه دارند .
در غیر این صورت پس از اینکه جوانه ها کمی رشد کرده برگهای اصلی آنها ظاهر شد روزانه مدتی آنها را برابر آفتاب قرار داده رفته رفته بر مدت آن بیافزایند . زمانیکه نشاء ها چهار یا شش برگه شدند، بدون آسیب زدن به ریشه نشاء ها را به باغچه یا گلدان منتقل نموده آبیاری نمایند . برای اینکه هنگام جدا کردن نشاء ریشه ها قطع نشوند ، بهتر است خاک جعبه را قبلا خوب خیس کنند .
بذر کلیه گیاهان یکسان نمی باشد. لذا کاشتن بعضی انواع احتیاج به انجام برخی کارهای مقدماتی دارد . بعنوان مثال، پاره ای دانه ها را که پوسته ضخیمی دارند لازم است قبل از کاشت مدت 24 ساعت در آب خیساند و یا آن دسته از گلها که بذر یا تخم آنها ( گل نخود ) پوسته ای سخت دارد را بهتر است قبلا توسط چاقوئی تیز ( بدون آسیب زدن به قسمت داخلی ) شکاف داد تا آب به آسانی وارد آن شده عمل نمو ساده تر صورت پذیرد و گیاهانیکه دانه های درشت و سخت شبیه گردو دارند را میتوان با ضربه ملایم چکش ترک داده آنگاه کاشت .
بذر گیاهان نواحی مرتفع و سرد یا آن دسته از گیاهانیکه زمستان را میتوانند خارج از منزل و بدون پوشش بگذرانند احتیاج به سپری کردن یکدوره هوای سرد دارند .
بذر را با مقداری ماسه و خاک پیت مرطوب مخلوط کرده در یک سینی کم عمق به مدت دو تا چهار ماه در معرض سرمای زمستان قرار می دهند تا بدین وسیله بذر دوره خواب زمستانی را آنطور که در طبیعت میگذراند سپری کرده سپس اقدام به کشت آن مینمایند .
چنانچه عمل یخ زدگی در این مدت بصورت متناوب صورت گیرد نتیجه مطلوب تری حاصل خواهد شد . برای کوتاه کردن مدت میتوان بذر را بهمان صورت مدت کمتری ( برحسب نوع گیاه ) یعنی چند هفته در یخچال یا فریزر قرار داد .

ب – تکثیر نباتی یا غیرجنسی :
ازدیاد بسیاری از گیاهان از طریق کاشتن بذر مشکل و گاه غیر ممکن است .
لذا روشهای دیگری وجود دارد که به مجموعه آنها تکثیرنباتی گفته میشود .
معمولی ترین این روشها جدا کردن قسمتی از ساقه ، برگ و یا ریشه و کاشتن آن در خاک است . همچون تکثیر از راه کاشتن بذر ، در این طریقه هم ابتدا باید ، حرارت و رطوبت کافی در نظر گرفته شود سپس قلمه را در خاکی که از مخلوطی به نسبتهای مساوی ، خاک باغچه ، پیت و ماسه نرم ( بدون کود) تشکیل شده قرار داد . از آنجا که قلمه یا قطعه کاشته شده فاقد ریشه است جذب آب در آن بخوبی صورت نگرفته در نتیجه باید دقت شود تا بیش از حد عمل تبخیر در آن صورت نگیرد .

مراحل مختلف قلمه سبز
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

مراحل مختلف قلمه يوگا
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

باین منظور پس از فرو کردن قلمه ها در خاک باید روی ظرف یا گلدان را با یک قطعه شیشه یا یک ورقه نایلونی بپوشانند .
ساقه پاره ای از گیاهان مانند : حسن یوسف براحتی در آب ریشه می دهند که در اینصورت لازم است قبلا انتهای قلمه را به هورمون رشد ریشه ( که متاسفانه در بازار ایران کمتر یافت می شود) آغشته کرده سپس کاشت .تا زمانیکه قلمه ها در زیر سرپوش قرار دارند بندرت به آب احتیاج پیدا می کنند .
اما از هنگامیکه سرپوش را برمی دارند لازم است توسط اسپری به گیاه آب بدهند .
پس از بوجود آمدن ریشه و رشد مختصر گیاه می توان آنرا ( بدون صدمه زدن به ریشه تازه ) به گلدان یا باغچه منتقل نمود .موقع مناسب برای قلمه زدن ، اواخر زمستان یا اوایل بهار است .
زیرا در این زمان فصل رشد گیاه آغاز گشته تمام سال را برای استقرار و استحکام خود وقت دارد .این قاعده عمومیت نداشته پاره ای از گیاهان را تقریبا در هر فصلی میتوان تکثیر کرد .

گیاهان سوخ دار ، تکمه دار، با ریشه گوشتی ، همگی از گیاهان ماندنی میباشند که ریشه های زیر زمینی آنها به اشکال مختلف و متفاوت است .
گاهی سوخ دار مانند : گل لاله و سنبل و نرگس .
گاهی تکمه دار مانند : بگونیای تکمه دار .
و بعضی اوقات با ریشه گوشتی مانند : آلاله یا زنبق و غیره .
سوخها یا تکمه ها و ریشه های گوشتی ، در گیاه برای بقاء و ازدیاد آن گیاه موقعیکه قسمتهای هوائی آن ( برگ و ساقه ) از بین میرود بکار می آید و مخزنی برای نگهداری مواد غذائی مورد لزوم بوته ای است که سال بعد باید از آن بروید . ( هرچند که تفاوت زیادی بین ریشه های گوشتی این گیاهان وجود دارد ولی باغبانان و گلکاران ایرانی این گیاهان را گلهای پیازی نامیده و سوخ ، تکمه یا غدد ریشه را هم پیاز می نامند . مانند : پیاز سنبل ، بگونیای پیازی ، پیاز کوکب ) ساختمان سوخها بسته به جنس هرگیاه متفاوت است .
چنانچه سوخ گل سنبل مانند پیاز معمولی خوراکی چند پوست روی آنرا پوشانده و سوخ زنبق دشتی و گل خورشیدی ، فلس فلس و سوخ لاله ، زعفران ، گلایول ، یک تکه و گوشتی و سخت میباشند .
ریشه های گوشتی نیز از این تغییر برکنار نیستند .
مثلا ریشه آلاله بشکل پنجه و ریشه زنبق ساقه مغز دار و گوشتی و ریشه گل کوکب و اختر مرکب از غدد گوشتی مانند : سیب زمینی درشتی میباشند .
این گیاهان عموما بواسطه گلهای زیبا که غالبا درشت و با اشکال مخصوص بخود آنهاست . همچنین رنگهای زنده و جالب ، مورد توجه خاص دوستداران گل می باشند.
دسته ای از آنها فصل بهار و دسته دیگر تابستان و پائیز گل می دهند .
چنانچه با در نظر گرفتن فصل گلریزان این گیاهان مخلوط بهم روی تپه گل یا حاشیه بکارند ، مناظر زیبائی را بوجود می آورند .
سوخ بعضی از این گلها مانند نرگس و سنبل را میتوان روی ظرف مخصوص که بجای خاک آب در آنها می ریزند سبز کرده و از گلشان برای تزئین اطاقها و سالونها و غیره استفاده نمود .
ضمنا اگر گلخانه در اختیار باشد برای آنکه زودتر و خارج از فصل گلهائی از این گیاهان داشته باشیم میتوان آنها را در گلخانه با هوای گرمی که دارد وادار کرد زودتر گل کند .

کاشتن گیاهان پیازی در باغچه :
برای درست کردن باغچه یا حاشیه یا تپه گلهای بهاره که بتوان از اواسط اسفند تا اواخر خرداد آنها را همیشه پُر گل نگهداشت، گلهای زعفران ، سنبل ، نرگس ، لاله، را روی آنها می کارند .
گل زعفران ، قبل از سایر گلها یعنی از نیمه اسفند تا اوائل فروردین گل داده پس از آن نرگس و سنبل و سپس لاله های پیش رس و اخر از همه لاله های دیر رس به گل می نشینند.
بنابراین اگر این گلها بترتتیب داخل هم کاشته شود باغچه یا تپه گل زیبائی را بوجود می آورد که گلهای متنوع و زیبای آن چشمگیر میباشد .

کاشتن پیازها در گلدان :
تهیه گلدانهای گل برای تزئین سالنها و اطاقها و دفاتر کار با گیاهان سوخ دار از آسانترین و معمولی ترین گلهای گلدانی است .
مخصوصا بعلت پیش رس بودن گل آنها که اوائل بهار و ایام عید خواهان زیاد دارد .
سوخ گیاهان را به نسبت درشتی و ریزی در هر گلدان یک تا چهار دانه باید کاشت .
بعنوان مثال : برای هر گلدان 10 سانتیمتری یک عدد سوخ سنبل ، سه تا چهار سوخ نرگس و یک تا چهار دانه سوخ لاله بسته نوع آن می کارند .
قبل از آنکه در گلدان ها خاک بریزند ، بایستی سوراخ ته گلدان را با چند تکه تیله شکسته پوشاند تا آب زائد به آسانی از ته گلدان خارج شود .
سپس با مخلوطی از خاک برگ پوسیده و کود دامی پوسیده و شن که قبلا حاضر کرده اند گلدانها را تا نیمه خاک گیری کرده با دست خاک را فشرده صاف کنند و پیاز را روی خاک قرار داده روی آن و اطرافش را تا یک سانتیمتر به لبه گلدان مانده خاک ریخته به آرامی بفشارند ، آنگاه گلدانها را آب بدهند .

تکثیر گیاهان پیازی :
زمانیکه گیاهان سوخ دار در حال استراحت هستند ، از بغل سوخهای اصلی ، سوخ های کوچکی بیرون می آید و کم کم بزرگ میشوند .
با جدا کردن و کاشتن آنها به تکثیر این گیاهان اقدام میشود که در زمان معرفی هریک از گلهای پیازی چگونگی آن توضیح داده خواهد شد.

طرق مواظبت از پیازهای گیاهان :
عموما گیاهان پیازی چند ماه از سال را در حال استراحت بسر می برند .
این موقع سوخ ها عاری از ریشه و ساقه و برگ می شوند . همین زمان برای زیاد کردن یا جابجا کردن یا انتقال پیازها به نقاط دیگر زمان مناسبی خواهد بود .
آن دسته از این گیاهان را که بهار گل می دهند ، تابستان در حال استراحت بوده ، پائیز آنها را از نو می کارند ( سنبل ، نرگس ، لاله ، زعفران و غیره ) دسته دیگر که تابستان یا پائیز گل میدهند زمستان استراحت می کند ( گلایول ) که سوخ آنها را بهار می کارند .
غالب سوخ ها و پیازها را می توان زمان استراحت بیرون آورده خشک کرده و چند ماه خارج از زمین در محل هواگیر و خشک نگهداری کرده یا به نقاط دیگر منتقل کرد .
ولی برای زنبق دشتی این کار عملی نیست زیرا فلسهای سوخ آن از خشکی صدمه دیده بزودی خراب شده از بین می رود .

چگونه پیاز را گلدار کنیم ؟:
پیش رس کردن پیازها طرز عمل خاصی دارد . این عمل مشتمل بر انتخاب پیاز پیش رس از نظر سلامت ، رنگ ، تهیه خاک ، انتخاب محل خنک ، کاشت و بلاخره مراقبت تا موقع گل کردن است . برای انجام عملیات مزبور ، موارد زیر باید ذعایت شود :
1 – پیاز : پیازهای خریداری شده باید رسیده ، سفت و سنگین باشد . پیاز نباید مریض و معیوب باشد و مشخصات رنگ گل باید برای خریدار معین باشد . پیاز مخصوص باغچه غیر از پیازی است که در گلدان می کارند .
پیازهای گلدانی باید طبیعتا پیش رس باشد و قبلا اعمالی روی آن انجام داده باشند .
2 – خاک : خاک گلدان عبارت از تورب و ماسه یا خاک برگ پوسیده و ماسه به نسبت مساوی است .
خاکی که قبلا در آن پیاز کشت شده است نباید مورد استفاده مجدد قرار گیرد .
باغداران گاهی برای پیاز لاله و سنبل و نرگس ، یک قسمت رس هم اضافه مینمایند و برای آماریلیس ، حتما یک قسمت رس اضافه می کنند .
چون پیاز خود برای گل کردن به اندازه کافی مواد غذائی دارد .
مسئله کود دادن به آن زیاد مهم نیست .
3 – گلدان : گلدان ممکن است از جنس رس ، سرامیک یا پلاستیک باشد .
بلندی گلدان حد اقل باید در حدود 12 سانتیمتر باشد .
طرز عمل از کاشت پیاز تا گل دار کردن آن : طرز عمل آوردن انواع مختلف پیازها مختصری باهم فرق دارد .
اگر ما بخواهیم برای یکایک آنها توضیح دهیم بحث مفصلی خواهد شد .
بنابراین در اینجا فقط راجع به پیش رس کردن لاله بحث می کنیم .
تمام انواع لاله ها به سرما مقاوم هستند و می توان آنها را در پائیز حوالی مهر و آبان در باغچه کاشت و از گل آنها در بهار استفاده نمود .
معهذا اگر بخواهند پیاز لاله را پیش رس کنند ، باید پیازها را در مهرماه و آبان ماه در گلدان بکارند . مخلوط خاک همان است که در بالا گفته شد .
به این ترتیب که در ته گلدان تیله گذاشته و خاک لازم را میریزند و چهار پیاز در آن میکارند و نوک پیازها باید خارج از خاک باشند .
تولید کنندگان گل فقط یک پیاز لاله را در گلدان نشائی می کارند .
معمولا در موقع کاشت ذور پیاز را ماسه می ریزند تا رطوبت اضافی به آن صدمه نزند .
محیط پیاز لاله برای پیش رس کردن 11 – 12 سانتیمتر و وزنش در حدود 35 – 40 گرم باید باشد .

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

گُل سُرخ ها
" رُزها "
LES ROSIERS

رُزها يا گل سُرخ ها يكي از مهمترين دسته گياهان ميباشد كه انواع شناخته شده آن به بيش از ۲۰۰۰۰ گونه و واريته مختلف تخمين زده ميشود .
رُز، يا گل سُرخ ، جنسي ازخانواده گل سُرخ ها يا(Rosacea) رُزاسِه ميباشد كه بوته هايش پاكوتاه و پا بلند و رونده با ساقه هاي چوبي است و در بعضي گونه ها برگهايش غير دائمي و در برخي دائمي ميباشد .
در اقسام اصلي و اوليه بوته ها صورت بدوي خود را داشته ، بصورت كُرپه و پُر تيغ و خار ميباشد ، ولي پس از گشنگيري و بدست آوردن اقسام و جورهاي تازه كه بيشتر بوسيله پيوند روي پايه هاي اقسام وحشي درست شده ، صورت آن دگرگون شده و تا اندازه اي به ميل پرورش دهندگان تغيير صورت داده به اشكال مختلف : كُرپه ، چتري ، مجنون ( آويزان ) و بقول فرانسويان ( گل رُز گريان ) و غيره درآمده است .
اشكالي كه بيشتر مورد توجه و در باغات بوته هاي گل سُرخ را (بسته به وضعيت محل كاشت ) به آن صورت در مي آورند ۵ شكل بشرح زير ميباشد :
۱ – گل سُرخ پاكوتاه : بوته هائيست كه پيوند آنرا روي ريشه يا ساقه نزديك بخاك زده و ميگذارند از پيوند چند شاخه بيرون آيد و در اثر هَرَس همه ساله آنرا كوتاه نگهميدارند ، بطوري كه بسته به جنس آن بلندي بوته ها از ۲۰ سانتيمتر تا يك متر بلند تر نمي شود .
۲ – گل سرخ كُرپه : كه پس از پيوند نزديك خاك در اثر هَرَس نوك شاخه ها مي گذارند شاخه هاي فرعي آن زياد شود تا بوته بصورت كُرپه درآيد .
۳ – گل سرخ با ساقه بلند يا نيمه بلند : عبارت از بوته هائيست كه پيوند را روي يك ساقه صاف و لخت تسترن كوهي به بلندي يك متر تا يك متر و نيم مي زنند . پس از نمو پيوند ، ساقه نسترن بتدريج قوي شده رنگ قهوه اي بخود گرفته راست مي ايستد . باغبان ميتواند شاخه هايي كه از پيوند ميرويد را به ميل خود بهر شكل بخواهد درآورد .
۴ – گل سرخ رونده پيچنده : اين دسته از اقسام مخصوصي هستند كه شاخه هاي آنها بلند شده و بالا ميرود كه آنها را بوسيله پايه يا داربستهاي فلزي مخصوصي نگهداري كرده آرايش ميدهند .
۵ – گل سرخ مجنون : كه از پيوند اقسام رونده روي پايه بلند نسترن كوهي بدست مي آيد .
باين طريق كه هريك از اقسام نامبرده را اگر روي ساقه اي به بلندي ۱/۵ تا ۲ متر از نسترن كوهي پيوند كنند پس از گرفتن شاخه هاي آن رو به زمين سرازير شده و بوته گل مجنون ( گل رز گريان ) بدست ميآيد .

اقسام مختلف و جورهاي حاصله از گل سرخ :
بطوري كه گفته شد از گل سرخ گونه ها و واريته هاي ( اقسام و جورها ) زيادي تا كنون شناخته شده ، ولي آنچه از بهترين گونه ها و واريته ها كه در باغات كشورهاي اروپايي مانند : فرانسه كاشته شده نگهداري ميشود تقريبا در حدود ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ گونه و واريته است .
براي آنكه در تزئيد جورهاي گل سرخ بتوانند نژاد هر واريته را معلوم نموده و بدانند هر واريته كه تازه بدست مي آورند از جفتگيري كدام يك از واريته ها بوجود آمده ، عده بيشماري از گياه شناسان و كارشناسان مخصوص اين گل ، آنها را دسته بندي كرده اند كه مهمترين از همه آنها دسته بندي زير است كه مورد توجه بيشتري ميباشد :

۱ – گل سرخ فرانسه ( رُز دو فرانس Rosier de france)
۲ – نسترن (اكلانتيِرEglantier)
۳ – گل چاي ( رُزيِه آدور دوته Rosier aodeur de the)
۴ – گل سرخ ايران ( رُزيِه دو پِرسRosier de Perse)
۵ – گل سرخ با گلهاي متعدد( رُزيِه مولتي فلور پُلي آنتاRosier Multiflore Polyanta)
۶ – گل سرخ مينياتور( رُزيِه مينياتورRosier Miniature )
۷ – گل سرخ بَنگال ( رزيِه بنگالRosier Bengale )

گل رُز دو رگِه شارل دوگل(Charle de Gaulle )
اين دسته بندي از نظر نژادي گل سرخ بوده ولي نسبت به وقت گل دادن و بلندي و كوتاهي بوته يا پيچندگي آنها در تجارت دسته بندي ديگري كرده اند كه چون بيشتر مورد احتياج و توجه افرادي است كه بكاشتن و پرورش اين گل علاقه دارند ، اين دسته بندي در اينجا شرح داده ميشود .

۱ – گل سرخ هاي پاكوتاه گل درشت .
۲ – گل سرخ هاي پاكوتاه با گل كوچك .
۳ – گل سرخ هاي بوته كُرپه( رُزيِه بوئيسونRosier Buissons)
۴ – گل سرخ هاي رونده .

۱ – گل سرخ هاي پاكوتاه با گل درشت :
الف – دسته هميشه گلها ( رِمونتانت Remontants ) : شامل ۸ جور
( منظور از هميشه گلها آندسته از گل سرخهائي است كه بهار و تابستان تا اواسط پائيز متناوبآ گل مي دهند ).
ب – دسته دورگه هاي هميشه گل : شامل دو سري و رويهمرفته ۲۲ جور مختلف مانند گل سرخ " مادام البرت باربيه " با گل زيباي درشت و خوش تركيب كاملا پُرپَر ، برنگ زرد شُتُري كه مغز آن زرد آلوئي و در سالهاي نزديك به ۱۹۴۷ بدست آمده است .
ج – دسته معروف به گل چاي : شامل ۱۲ جور .
د – دسته دورَگِهِ چاي : داراي ده سِري مختلف شامل ۲۱۸ جور مانند " گل چاي " ( بتي اوپريشارد Betty uprichard ) گل درشت نيمه پُرپَر با گلبرگهاي پهن برنگ صورتي گوشتي كه ميانه آن شنجرفي و پشت گلبرگها شنجرفي مايل به نارنجي خيلي خوشبو كه در ۱۹۲۲ بدست آمده است .
ديگري گل چاي( مارگارت مك گريدي Margaret Mac Gredy):
گل زيباي پُرپَردرشت برنگ لاكي كه آخر شنجرفي ميشود باعطر مطبوع كه در ۱۹۳۷ بدست آمده .
ديگر گل چاي ( كُنتِس دو كاستيلژاKontesse de Castillja ) : با گل درشت نيمه پُرپَر به رنگ زرد طلائي ، پشت برنزي كه در سال ۱۹۲۶ بدست آمده است .

۲ – گل سُرخ هاي پاكوتاه با گل كوچك :
الف – گل سرخ بنگال و دورَگِه هاي آن شامل ۸ جور .
ب – گل سُرخ پوليانتا(Polyantha) و دورَگِه هاي آن شامل ۵۶ جور .
ج – گل سُرخ مينياتور شامل ۷ جور

گل رُز براندي هيبريد (BRANDY )
۳ – گل سُرخ هاي كُرپِه ( بوئيسونBuisson) :شامل ۳۱ جور .
۴ – گل سُرخ هاي رونده : داراي ۲ سري و شامل ۹۲ جور .

زمين و خاك مساعد براي پرورش گل سُرخ :
براي آنكه بتوان يك باغ گل سُرخ احداث كرد يا آنكه بوته هايي را كه در باغچه يا حاشيه خا ميكارند بطور كامل نمو كرده و از همه جهت جالب توجه باشد ، بايد ديد گل سُرخ در چه نوع خاك بهتر از ساير گلها تغذيه كرده و ميتواند در آنجا تا حد طبيعي رُشد و پرورش يلقفته زيبايي طبيعي خود را نمايان سازد . بهترين زمين براي كاشتن گل سُرخ ها زميني است كه داراي خاك رُسي و شني تازه باشد .
اين قسم خاك كمي سنگين است و وقتي آنرا آب مي دهند خاك به ابزار كار ميچسبد ولي بزودي رطوبت اضافي را از خود رد كرده و در آن به آساني و خوبي ميتوان كار كرد . در چنين خاكي ريشه هاي گل سُرخ به اطراف منتشر شده وسائل تغذيه كافي براي بوته را فراهم ساخته و گلريزان فراواني مي كند . برعكس زمين هاي آهكي كه خاكش مقادير زيادي مواد آهكي مانند كاربنات دو سود داشته باشد براي كاشتن گل سرخ بهيچ وجه مناسب نيست . مقدار آهكي كه در خاك براي بوته هاي گل سرخ لازم است به نسبت مواد موجود در خاك و همينطور به نسبت نژادهاي مختلف گل بايد تفاوت داشته باشد .
چنانچه در زمين هاي رُسي و شني مقدار آهك نبايد از ۱۰ تا ۱۵ درصد و در زمين هاي شني از ۵ درصد تجاوز كند .
زمينهاي شني كه در خاكش رُس يافت نمي شود ، براي پرورش گل سرخ مناسب نيست . مگر آنكه آنرا بحد كافي با مواد پوسيده نباتي و حيواني مخلوط كنند تا هميشه خاك را تازه نگهدارد .
نكته قابل توجه آنست كه نبايد تصور شود چون خاك رُسي و شني براي تربيت گل مساعد است ميتوان بوته هاي گل سرخ را در خاك هاي رُسي نيز كاشت . بنابراين بايد دانست كه كاشتن گل سرخ در زمينهاي رُسي يا شني خالص يا آنها كه بيش از ۱۵ درصد مواد آهكي دارند زحمت بيهوده است و بوته هاي گل در چنين زمينها ، هميشه زرد و رنجور و برگهايشان زودتر از موقع ريخته در مدت كوتاهي خشكيده و از بين ميرود . مگر آنكه خاك آنها را قبلا اصلاح كرده بعد مبادرت به كاشتن گل نمايند .اكنون كه خاك مناسب براي كاشتن گل سرخ را شناختيم بايد دانست چگونه چنين زميني را بايد آماده براي گل كاري كرده ، با چه نوع مواد غذائي آنرا تقويت نمود ، تا گلهاي حاصله در آن تمام زيبايي و ظرافت خود را حفظ كرده نمايان سازد .
زمين را بايد قبلا بعمق ۶۰ تا ۸۰ سانتيمتر كاملا برگرداند و سنگهاي درشت و مواد زائد را از آن بيرون كشيده بعد براي هر صد متر مربع ۳۰۰ تا ۴۰۰ كيلوگرم كود تجزيه شده و ساخته را خوب با خاك مخلوط سازند . بهتر است اين كار در آبان ماه و چند هفته قبل از موقع كاشتن بوته ها صورت گيرد .اگر زميني را كه در اختيار دارند از زمين هاي سبك ( مانند زمين هاي شني خالص يا هر نوع خاكي كه شن آن زيادتر از ساير تركيباتش باشد ) بايد با آن ، كود سنگين كه بتواند خاك را قابل نگهداري رطوبت كند مخلوط كنند .
بهترين كود براي چنين زمين كود گاوي ساخته شده است .
زيرا كود گاوي بزمين هاي سبك قابليت حفظ و نگهداري رطوبت را داده و از نظر مواد مغذي و پوسيده آنرا غني ميسازد .
اگر زمين از نوع رثسي و شني است يعني مواد رُسي آن برتري دارد بايد براي اصلاح آن از كودهاي سبك تازه كه بتواند سنگيني خاك را اصلاح كند و آنرا قابل جذب آب نمايد ( مانند پِهِن اسب تجزيه شده و پوسيده يا كود گوسفندي نرم ) بحد كافي و زياد مدتها قبل از رسيدن موقع كاشت مخلوط كنند . بهتر است اين كار اوائل پائيز انجام گرفته و تا موقع كاشتن چند دفعه زمين را برگردانده تا خاك داراي خلل و فرج لازم براي نفوذ و جذب اب بشود . براي تكميل كودهاي سبك كه با خاكهاي رُسي و شني مخلوط ميكنند بايد از كودهاي شيميايي مخصوصآ آن دسته كه مواد پطاسي آن بيشتر است استفاده نمود . پس از آنكه بوته هاي گل را در باغ يا نقاطي كه براي اين كار تخصيص داده شده كاشتند نسبت به جنس زمين بايد آنها را هر سال (اگر خاك سبك است ) يا هردو سال يك مرتبه ( اگر خاك سنگين است ) كود بدهند و ميزان كود مورد لزوم همان ۳۰۰ كيلو گرم براي هر صد متر مربع است كه اواخر پائيز روي زمين پهن كرده بكمك شن كش و چنگال يا بيل آنرا زير خاك كنند .
مواظبت هاي ديگري كه بوته هاي گل سرخ لازم دارد بطور خلاصه عبارت است از :
الف – حذف پاجوشهائي كه از پايه بوته ها يعني از نسترنهاي كوهي بيرون ميآيد كه بايد جدآ مراقبت شود زيرا اگر پاچوشها را نبرند ، مواد مغذي را كه بايد به بوته برسد جذب و مصرف كرده بوته را ضعيف كرده يا ميخشكاند.
ب – آبياري مرتب و منظم بوته ها به تناسب فصل مخصوصآ در زمين هاي سبك و ايم گرم تابستان .
ج – چيدن ته گلها پس از ريختن گلبرگها كه بايد از نيم سانتيمتر بالاي آخرين برگ شاخه كه منتهي به گل شده قطع نمود.
د – مراقبت و جلوگيري از ابتلاء بوته ها به انواع امراض قارچي يا ميكربي و حيواني بشرحي كه در آفات گياهي گفته شده .
ه – هَرَس بوته ها كه بايد اواخر زمستان انجام شود تا در نتيجه شاخه هاي نازك و ضعيف حذف شده و شاخه هاي قوي و گلدار جانشين آنها گردد . براي آنكه بتوان بطور محسوس قوت و قدرت بوته هاي گل سرخ را زياد كرد ، بايد از كودهاي شيميايي بعنوان كود تكميلي استفاده نمود . ولي مصرف اين كودها بايد با اطلاع كامل از وضعيت خاك و زمين كه بوسيله تجزيه شيميايي روشن مي شود انجام شود .
زيرا قبل از استعمال كود شيميايي بايد دانست در خاك باغچه يا باغ گل سرخ از هريك از مواد آلي اصلي كه براي رُشد و پرورش و گلريزان گياه لازم است ( ازت – اسيد فسفوريك – پطاس – آهك ) چه ميزان بوسيله بوته ها در ضمن سال مصرف شده و اكنون بايد جاي آنها پُر شود .يك زمين متوسط بايد درهرهزارگرم خاكش يك گرم ازت – ۲۰% اسيد فسفوريك۳۰ % پطاس و يك گرم آهك داشته باشد .
بنابراين براي جبران كسري هاي ساليانه بايد از عوامل حاصلخيز كننده استفاده شود و بطور متوسط براي هر متر مربع زمين ميتوان ۶۰ گرم ازت ( نيترات دو سود ) در نظر گرفته شود و اگر زمين از حيث مواد آهكي نيز فقير باشد كافي است كه در هر ۴ سال يكمرتبه براي هر متر مربع ۳۰۰ گرم آهك به زمين داد . ولي بايد متوجه بود كه بدون وجود مقدار لازم كود حيواني در خاك به تنهايي نمي توان از استعمال و مصرف كودهاي شيميايي نتيجه قطعي و موثر بدست آورد .
كود حيواني گذشته از آنكه مواد لازم مانند : ازت و پطاس را در خاك فرهم ميسازد، وضعيت آنرا از نظر ساختمان فيزيكي نيز اصلاح مينمايد . زيرا بوسيله كود حيواني است كه اگر خاك سنگين يا خيلي سبك باشد ميتواند آنرا تغيير داده و براي پرورش گياه مساعد سازد .

براي زيادكردن اقسام بوته هاي گل سرخ راههاي متعددي وجود دارد كه هريك از آنها به نسبت خواصي را كه دارد ميتواند مورد استفاده علاقمندان واقع گردد :

۱ – كاشتن دانه هاي گل سُرخ :
دو موقع از كاشتن دانه هاي گل سُرخ براي زياد كردن آن ميتوان استفاده كرد . يكي براي بدست آوردن جورهاي تازه و ديگري كاشتن دانه هاي نسترن براي تهيه پايه هاي جوان و سالم قابل پيوند .

الف – براي بدست آوردن جورهاي تازه اي از گل سُرخ :
بايد ميوه هائي را كه به اين منظور روي بوته ها باقي گذارده اند (اين ميوه ها حاصل گلهائيست كه با قسم يا جور ديگري كشنگيري شده يا بواسطه و جود اقسام و جورهاي متنوع زياد دراطراف آن فكر مي كنند بطور طبيعي عمل كشنگيري روي آنها انجام شده ) اواسط پائيز موقعي كه كاملا رسيده باشد ، قبل از شروع سرما و يخبندان بچينند ، نشانه رسيدن ميوه گل سرخ موقعي است كه ميوه ها رنگ انداخته و نارنجي رنگ مي شوند .
ولي بايد دانست در بعضي از اقسام گل سرخ مخصوصا دورگه هاي چاي ميوه ها بزحمت رنگ مي اندازند و بطور كلي موقع رسيدن ميوه ها بسته به نژاد – منطقه و محل كاشت فرق مي كند .
ميوه هاي رسيده را بايد همان موقع چيدن ، اواسط مهر يا آبان بكارند ( زيرا تخم ميوه هاي اين گل پس از چيدن خيلي زود قوه ناميه خود را از دست مي دهد ) اگر تخمها كاملا نرسيده و هواي آن منطقه سرد شده ، براي آنكه قوه ناميه آن كامل شود ، تخمها را لاي خاك اره يا ماسه نرم كمي مرطوب طبقه طبقه مي چينند تا وقتي كه برسد .
معمولا اوائل آذرماه ميتوان اين دانه ها را بيرون كاشت ، موقع كاشتن ميوه ها را با چاقوي پيوند زني چهار قسمت كرده دانه ها را خارج ميسازند و براي آنكه بدانند دانه هائي كه ميكارند از چه قسمي است تا پس از سبز شدن و گل كردن معلوم شود بين آنها جورهاي جديدي بوجود آمده ، بايد دانه هاي هر قسم را در خزانه مخصوصي جداگانه كاشته و بوسيله برچسبي جور يا قسم آنرا مشخص كنند .
خزانه اي كه در آن دانه ها را ميكارند ، اگر در گلخانه باشد مناسب تر است . در غير اين صورت بايد از تغارهاي مخصوص بذركاري استفاده كرد .خزانه يا تغار را با خاكي كه تجزيه شده قبلا تهيه كرده اند پُر كرده روي آنرا صاف نموده ، دانه ها را به رديف مرتب روي خاك مي چينند، بعضي ها براي اينكه خاك خزانه تقويت شده و كمك موثري به سبز شدن تخمها كند ، با خاك هر خزانه ۱۰۰ تا ۱۵۰ گرم گوگرد و مقداري سولفات دوفر سفيد و كمي از كودهاي شيميايي داخل مي كنند .
آماتورها براي احتياط و پيش گيري از بروز آفات حيواني و قارچي ، خاك خزانه را دو ماه قبل از موقع كاشتن با محلول( فورمول Formol ) ضد عفوني كرده يا همان موقع كاشتن باتزريق سولفور دو كاربون اين كار را انجام مي دهند تا پس از آنكه بوته ها سبز شدند دچار آفات مذكور نشوند . پس از آنكه دانه ها را روي خاك مرتب چيدند ، آهسته با كف دست آنها را فشاربايد داد تا دانه خوب به خاك بچسبد و روي آنرا با قشري بضخامت ۱ تا ۱/۵ سانتيمتر شن پوشانده ، خزانه را آبياري مي كنند .تخمها بسته به اقسام مختلف آن از ۳۰ الي ۹۰ روز بعد از كاشتن سبز ميشوند . پس از سبز شدن بايد آب دادن را كمتر كنند تا ريشه بوته ها كه خيلي ظريف است نپوسد ، تا موقعي كه هوا سرد و يخبندان است ، اين بوته ها را بايد در گلخانه يا در زير شاسي نگهداري كرد . پس از مساعد شدن هوا آنها را بيرون آورده در خزانه ديگر با فواصل بيشتري نشاء كرده يا آنكه جداگانه ميكارند .
بوته هاي نو را بايد هر هفته يا ۱۵ روز يك مرتبه بازديد كرد تا اگر آثاري از " شته سبز " يا " پارازيت " هاي ديگر روي آنها مشاهده شود بوسيله محلول سولفات دو نيكوتين و يا سموم ديگر با آنها مبارزه كنند تا از ضعيف شدن بوته ها جلوگيري شده زودتر رشد نمايند .
پس از اينكه بوته ها قوي شدند سال دوم آنها را يا در كَرت مخصوصي با فاصله ۵۰ سانتيمتر كاشته يا در گلدانهاي بزرگتري ميگذارند تا شروع بگل دادن كند .
ب – كاشتن دانه هاي نسترن براي پايه :
از اواسط شهريورماه كه ميوه هاي نسترن قرمز ميشود بايد آنها را چيده بعد همه آنها را در لاوك چوبي ياتغاري ريخته آهسته با دسته هاون چوبي يا گوشت كوب له كنند تا دانه ها از گوشت ميوه جدا شود .
سپس آنها را چند دفعه با آب فراوان شسته دانه هاي ريز و پوك را كه روي آب ميايستد جدا كنند تا دانه سالم و درشت و پاك بدست آيد.
چون موقع كاشتن اين دانه ها ، بسته به وضعيت منطقه يكي از ماههاي مهر، آبان و آذر يا اواخر اسفند ميباشد ، براي آنكه قواي ناميه خود را از دست ندهند بايد فورا دانه ها را خوب خشك كرده لاي طبقات شن يا نرمه زغال چوب بچينند .
موقع مناسب دانه ها را در كرت هاي وسيعي كه خاك كرتها را بايد قبلا حاضر كرده و به اندازه كافي عميق باشد ، به رديف بفواصل ۲۰ سانتيمتر و عمق يك سانتيمتر ميكارند .
اگر دانه ها را پائيز كاشته اند براي جلوگيري از نفوذ سرما و يخ زدن ، بهتر است روي كرتها را با قشري از پهن اسب پوشاند .
دانه ها بهار سبز ميشوند و پائيز بعد آنها را بيرون آورده در كرتهاي ديگري بفواصل ۳۰ سانتيمتر ميكارند . تا قبل از رشد كامل بوته ها كه قابل پيوند كردن بشوند بايد مواظبت كرد امراضو آفاتي از قبيل " زنگ – آردك ( سفيدك) – شته سبزو قرمز " و غيره به آنها سرايت نكند.
براي پيشگيري بهتراست چندمرتبه بوته ها را با محلول "سولفورون" ( گوگرد محلول در آب ) يا محلول يك درهزار "پرمنگنات دو پطاس " يا محلول " بوردله "( كات كبود و آب صابون ) سمپاشي كنند . اين بوته ها را سال دوم يا سوم باشكالي كه ميل دارند ميتوان پيوند كرد .

۲ – قلمه زدن :
براي آنكه بتوان در مدت كوتاهتري بوته هاي سالم و قوي براي پايه بدست آوزد يا در نبودن پايه براي پيوند يكي از اقسام گل سرخ را زياد كرد ، قلمه زدن را انتخاب كرده اند .
قلمه بعضي از نژادها و اقسام گل سرخ با كمال سهولت نتيجه مي دهد و در مدت كوتاهي ريشه ميدهد و با اين وسيله ميتوان تعدادي از يك قسم يا جور بدست آورد .
بين جنسها و اقسام مختلف گل سرخ آنها كه براي قلمه زدن مناسبند بشرح زيرمي باشند:

۱ – گل سرخ هاي بنگال ( Rosier du Bengale ).
۲ – گل سرخ هاي جزيره بوربون(Rosier de lile Boorbon ).
۳ – گل سرخ هاي منگوله و دو رگه هاي آن
۴ – گل سرخ هاي چاي( Rosier adeur de the ) و چند جور از دو رگه هاي آن.
۵–انواع گل سرخهاي پوليانتا(RosierPolyantha Moltiflore).
۶ – گل سرخ هاي پُر گل ويشور(Wichuriana Multiflore ) .

بوته اي كه از قلمه گل سرخ حاصل ميشود چون همه قسمتهايش از يك قسم يا جور است يك خاصيت دارد و آن اينست كه مانند پيوندهاي روي نسترن باغبان مجبورنيست دائمآ مواظب گرفتن و حذف پاجوشهائي كه از ريشه ميرويد باشد تا بوته ها راضعيف و خراب نسازد.
ولي از طرفي تعداد بوته اي را كه بوسيله قلمه مي توان از يك بوته بدست آورد چند برابر كمتر از آنست كه بوسيله پيوند ممكن است حاصل نمود . زيرا از هر چشمه ساقه يك پيوند ميتوان گرفت ، در صورتيكه ساقه اي را كه براي قلمه انتخاب ميكنند بايد دست كم چند چشمه داشته باشد ، باضافه غالبآ ريشه اقسامي كه آنرا بوسيله قلمه زياد كرده اند دوام زيادي نداشته و بالاخره بيشتر از جورهاي گل سرخ را بوسيله قلمه نمي توان زياد كرد. بهترين زمان براي قلمه زدن گل سرخ اواخرتابستان (شهريورماه) است . در اين ماه شاخه هائيرا كه مغزش چوبي شده با قيچي باغباني چيده بقطعات ۱۰ تا ۱۵ سانتيمتري تقسيم ميكنند، بطوريكه ابتداء و انتهاي هر شاخه يك چشمه داشته باشد .
بعد برگهاي شاخه را بقسمي با قيچي مي چينند كه يك تا دو سانتيمتر از دم برگها بساقه بماند ، قلمه ها را در گلدان يا تغار و يا جعبه مخصوص قلمه كه از چهارپنجم شن نرم شسته و يك پنجم خاك تازه باغچه و خاك برگ پُر شده بفواصل ۲ تا ۳ سانتيمتر پهلوي هم فرو كرده و اگر هوا متغير و نامساعد باشد روي آنها را حباب شيشه اي مي گذارند و يا نايلون مي كشند .
مدتهاست كه هورمونهائي براي تسريع در ريشه كردن قلمه ها ساخته شده كه ممكن است قبل از آنكه قلمه ها را در خاك فرو كنند ، باندازه دو سانتيمتر از ساقه ها را يكي دو روز در محلولي از آن هورمون گذارده بعد در خاك فرو كنند تا زودتر ريشه كرده به نتيجع برسد . زمستان بايد قلمه ها را زير شاسي يا نقاط كم آفتاب گلخانه گذاشت. بهار سال بعد كه قلمه ها ريشه كرده و از هركدام شاخه هاي تازه بيرون آمد ، آنها را به آهستگي بطوري كه نرمه ريشه ها صدمه نبيند از خاك بيرون آورده در محل مخصوص بآن ميكارند .

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

۳ – خواباندن شاخه :
زمانيكه فصل قلمه زدن نباشد براي زياد كردن بوته هاي قسم خاصي از گل سرخ به طريق خواباندن شاخه متوسل ميشوند .
خواباندن شاخه در اقسام و جورهاي پا بلند كه براي قلمه زدن هم مناسب است و بيشتر در اقسام رونده عملي مي باشد .
اوائل بهار شاخه هايي را كه به اندازه كافي بلند و قابل خم شدنست قسمتي از آنرا از نزديك زمين خم كرده در گلدان يا زمين پاي بوته زير خاك مي كنند . پائيز يا بهار سال بعد كه شاخه هاي خوابانده شده ريشه كرده است آنها را از بوته اصلي جدا كرده و موقع مقتضي با كمال احتياط بيرون آورده در نقطه ديگر ميكارند .

۴ – پيوند : براي ازدياد اقسام گل سرخ ، دو نوع پيوند معمول و مورد عمل است .
۱ – پيوند شكمي : كه در بهار تا اوائل تابستان و ماه اول پائيز كه شيره نباتي در جريان بوده و شاخه ها خوب پوست ميدهند ميزنند .
۲ – پيوند روي ريشه كه زمستان در گلخانه مي زنند : قبل از توضيح هريك از اقسام پيوند بايد پايه هاي مناسب براي پيوند را شناخت تا زحمتي كه ميكشند بي نتيجه نماند . مناسب ترين اقسام را براي پايه بايد انتخاب كرد كه در زير شرح داده ميشود .

پايه براي گل سرخ هاي پا كوتاه :
از معمول ترين و بهترين اقسام گل سرخ براي پايه بايد نسترن معمولي كوهي ( رُزا كانينا Rosa Canina ) را نام برد كه بواسطه دوام زياد در مقابل آفات و امراض و سختي شاخه هايش با آنكه تيغهايش موقع پيوند خيلي بدست آسيب مي رساند بهترين قسم براي پايه تشخيص داده شده و امروزه بين همه پرورش دهندگان و باغبانان معمول است .
اقسام ديگري از گلهاي وحشي مانند ( رُزا لاگسا Rosa Laxa) كه اصل آن از سيبري است و گل سرخ ( پوليانتاRosa Polyantha) در موارديكه نسترن كوهي نباشد قابل استفاده است .

پايه براي گل سرخ هاي پا بلند و مجنون ( گريان ):
چون شاخه هاي نسترن وحشي خيلي بلند و قوي است براي اينكار هم خوب ميتوان از آن استفاده كرد .
يكي از شاخه هاي قوي بوته را ميگذارند باندازه اي كه ميل دارند بلند شود و بقيه را حذف ميكنند ، آنوقت نوك آنرا پيوند مي كنند .
بنابراآنچه گفته شد بهتر و مناسب تر از همه اقسام گل سرخ براي پايه همان نسترن كوهي است كه به آساني ميتوان از ييلاقات بدست آورده يا بذر آنرا چنانچه شرح داده شد بكارند .
پيوند شكافي يا شكمي : پيوند شكافي يا شكمي را دو موقع و بدو شكل مي زنند .
الف - پيوند شكافي با جوانه بيدار .
ب – پيوند شكمي با جوانه خواب .
فصل پيوند با جوانه بيدار از اول خرداد تا اواخر تيرماه است كه جريان شيره نباتي باز كردن پوست را از روي چوب آسان ساخته و پس ازگرفتن پيوند وقت كافي براي نمو شاخه و رسيدن مغز چوبي آن هست.
موقع پيوند شكمي با جوانه خواب از اوائل شهريور تا اواخر مهرماه است كه ديگر فصل براي بيدار شدن جوانه و نمو آن مقتضي نمي باشد . پيوند پس از گرفتن تا بهار بحالت خواب باقي مانده ، اوائل فروردين ماه شروع به سبز شدن و نمو مي كند .
پيوند پائيزه اگر در زمستان از يخ زدن حفظ شود ( براي اينكه پيوندك در زمستان يخ نزند با شروع سرما روي آنرا با قشري از پارافين منجمد مي پوشانند ) چون در آغاز بهار شروع به نمو ميكند شاخه هاي آن قوي تر بوده و زمان كافي براي رسيدن مغز شاخه ها دارد .
طريقه عمل براي پيوند شكمي خيلي آسان و عبارت از برداشتن پيوندك بوسيله چاقوي پيوند زني از روي شاخه مورد نظر و جا دادن آن در شكافي كه بشكل ( T ) روي پايه ، داده شده و بستن روي شكاف با پوست برآمده از پايه و بسيتن آن با ريسمان نرم ميباشد .
پيوندك را بهتر است از شاخه اي كه گل يا غنچه دارد بگيرند .
براي اينكار بايد چنين شاخه اي را كه شاداب و صاف است از بوته مورد نظر قطع كرده ، قسمت سرشاخه كه مغزش نرم است و انتهايش را كه جوانه هاي آن بد و نا مناسب ميباشد بريده از قسمت ميانه كه داراي جوانه هاي برجسته و قوي است براي گرفتن پيوندك استفاده كنند .
بوسيله چاقوي پيوند زني از ۱۵ ميليمتر زير جوانه پوست را بسمت بالا بطوري ميبرند كه كمي از قشر چوبي مغز ساقه زير جوانه باقي بماند ، بُرِش را تا ۱۵ ميليمتري بالاي جوانه برده ، آنجا پوست را از روي ساقه برميدارند ، پيوندك بشكل بيضي نوك تيزي در مي آيد .
برگ پيوندك را بايد بطوري قبلا چيده باشند كه يك تا دو سانتيمتر از دُم برگ به پيوندك باقي بماند . حالا اين پيوندك را كه عبارت از پوست شاخه جوانه دار و نيمي از دمبرگ است از سر شكافي كه روي شاخه پايه داده اند آهسته زير پوست داخل كرده بسمت پائين ميلغزانند تا تمام پيوندك زير شكاف جا گرفته فقط از بين دولبه شكاف عمودي جوانه و دمبرگ بيرون بماند .
بلافاصله دور شاخه پايه را از بالاي شكاف با نخهاي پشمي يا نوار لاستيكي يا نوار چسب رو به پائين بطوري مي بندند كه تمام شكاف پوشيده شده و هوا زير پوست داخل نشود و فقط همان جوانه و دمبرگ از بين نخها بيرون بماند . براي اينكه شكاف بهتر مسدود شود ميتوان روي آنرا با چسب مخصوص پيوند پوشاند . پانزده روز بعد اگر دمبرگ سياه شده و به پيوندك چسبيده رنگ پيوندك هم تغيير كرده رو به سياهي ميرود معلوم ميشود پيوند نگرفته و خراب شده ، ولي اگر با كمترين تماس انگشت دمبرگ به آساني از پيوندك جدا شده بزمين افتد و پيوندك هم سبز و شاداب است نشانه گرفتن پيوند ميباشد .سه تا چهار هفته پس از پيوند زدن كه جوانه شروع بنمو مي كند بايد نخ را باز كرد تا نمو شاخه سبب فرورفتن نخها به پوست پايه نگردد.
پيوندي كه مي زنند اگر با جوانه بيدار است پس از پيوند شاخه را از يك سانتيمتر بالاي شكاف قطع كرده جاي بُرش را با چسب پيوند ميپوشانند . ولي اگر پيوند پائيزه و با جوانه خوابست فقط كمي از انتهاي شاخه را بريده بقيه آنرا ميگذارند بهار كه پيوند بيدار شده و ميخواهد سبز شود ميبرند .

پيوند روي ريشه :
عمل پيوند روي ريشه بيشتر براي ايجاد و ازدياد اقسام گل سرخ هاي پاكوتاه بكار مي رود . موقع و فصل مناسب اين پيوند پائيز يا اواخر زمستان است كه بايد در گلخانه انجام شود .
بهترين پايه براي اينكار ريشه هاي جوان نسترن هاي كوهي است كه يا بوسيله كاشتن بذر ، يا جمع آوري از كوهستانها تهيه شده و قبلا آنها را در گلدان يا خزانه كاشته باشند .
پيوندك را از شاخه هائي مي گيرند كه اواخر شهريور تا اواسط مهرماه آنها را از بوته بريده دو سر شاخه را با قيچي زده برگهايش را مطابق دستوري كه براي پيوندك شكمي داده شده چيده و بعد آنها را در جعبه هائي مملو از شن پهلوي هم چيده روي آنها را نيز با قشر نازكي از شن پوشانده و كمي پهن هم روي آن ريخته باشند .
ماه آبان يا اسفند ساقه هاي نسترن وحشي را كه براي پايه حاضر كرده اند ، باندازه ۱۰ سانتيمتر از روي ريشه بطور مورب با چاقوي تيز مي برند ، سپس از شاخه هائي كه لاي شن گذاشته اند هريك را كه با قطر پايه مطابق باشد بيرون آورده قطعه اي از آنرا كه داراي چهار چشمه باشد نيز بطور مورب مي برند ، بطوري كه دو برش را وقتي روي هم قرار دادند كاملا با يكديگر مطابق باشد و بين آنها درز و شكافي نماند ، پس ازآنكه پيوندك را روي پايه قرار دادند با چهار لا نخ پشمي اين دو را بهم بسته اطراف آنرا با چسب پيوند خوب مي پوشانند .
ريشه هايي كه باين ترتيب پيوند شده اگر در گلدان است گلدانها را مرتب روي سطح گلخانه مي چينند ، جاي گلدانها بايد ۱۰ درجه سانتيگراد حرارت داشته باشد .از اوائل سال پيوندها شروع بنمو كرده جوانه ها رشد مينمايند ولي تا مدتي كه محل پيوند خوب بهم جوش بخورد نبايد آنها را درمعرض تابش مستقيم آفتاب قرار داد ، تا كم كم به هواي خارج عادت كرده و پائيز بعد كه از خطر جست آنها را در هر جا كايل باشند بكارند .سال بعد بايد بوته هاي پيوند شده را كاملا مراقبت كرده آنها را مرتبآ آب داده ضمنآ از ابتلاء بوته ها به آفات و امراض نباتي پيش گيري و كرد .

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

منبع دو پست اخير : كتاب پرورش گل ها و گياهان زينتي
نوشته : مهندس منوچهر كارگر

اگر به انواع گل رُز ( گل سرخ ) علاقمند هستيد ولي فضاي كافي براي نگاهداري گل سرخ هاي معمولي را نداريد ، چرا به فكر پرورش رُز مينياتور نمي باشيد ؟.

رُزهاي مينياتور مانند رُزهاي معمولي از خانواده گل سُرخيان ميباشند كه شامل درختچه هاي كوچك با برگهاي ريزان و تقريبآ بدون خار ميباشند . برگهاي كوچك و مركب آنها از پنج يا هفت برگچه بيضي شكل و دندانه دار تشكيل شده است . گلهاي آن به صورت تكي يا جفت از غنچه هاي خوش فرم شكفته و باز مي شوند.

عرض گلها تقريبا ۲ – ۴ سانتيمتر است .

غنچه ها به صورت خوشه اي يا دسته هاي كوچك در فروردين ماه آشكار شده و معمولا گل دادن آن دوباره تكرار مي شود .

انواع زرد رنگ اين گلها در تابش شديد آفتاب كم رنگ ميشوند.

نياز رويشي :

احتياجات رُزهاي مينياتور ، مانند رُزهاي معمولي است و عبارت از خاك حاصلخيز ، آفتاب كافي ، زهكشي خوب ، هَرَسِ منظم سبك و بالاخره محافظت در مقابل آفات آن به ويژه " كنه ، شته ن سفيدك رُز " مي باشند . رُزهاي مينياتور را مي توان در گلدانهاي پلاستيكي كه داراي منافذ زيادي براي رد كردن آب مي باشند كاشت و به درون آپارتمان منتقل نمود و از آنها گلداني با آرايش ۱۰ – ۱۲ سانتيمتر براي پشت پنجره اتاق ترتيب داد . تعويض گلدانها به طور ساليانه در ماههاي اسفند يا فروردين انجام ميگيرد .

در بهار زماني كه گلدانها به گل رفته اند ميتوان گلدان را براي مدتي به داخل ساختمان آورد . چنانچه اين مدن طولاني شود و نور به اندازه كافي نباشد ، ممكن است جوانه ها پوك شده و چروك خورده و منجر به ريزش برگها شود . طول زمان روشنايي براي اين نوع رُز ۱۲ ساعت در روز است. گلدانهاي رُز را در فصل زمستان در فضاي باز گذاشته و براي جلوگيري از سرمازدگي پوششي از " پهن " يا " تورب " روي خاك گلدان و پاي بوته داده ميشود . از مصرف كودهاي شيميايي و به ويژه كودهائي كه داراي مقدار زيادي ازت هستند خودداري شود، زيرا باعث ريزش گل و برگ ميشود. جذابيت رُزهاي مينياتور زماني چشمگير است كه بستر آنها در باغ كمي بلند تر از سطح خاك قرار گرفته و فاصله بوته ها ۱۵ – ۲۵ سانتيمتر از يكديگر باشد .

رُزهاي مينياتور براي باغچه هاي سنگي مناسب نيستند .

روش ازدياد :

رُزهاي مينياتور بايد هميشه به وسيله قلمه زدن ازدياد شوند .

اگر روي پايه هاي ريشه دار پيوند شوند ، حالت پاكوتاهي خود را از دست خواهند داد .قلمه ها پس از سه تا چهار ماه كامل خواهند شد .

برگرفته از كتاب : پرورش گل ها و گياهان زينتي
نوشته : مهندس منوچهر كارگر

گل
نرگس آفريقائي
Agapanthus africanus

نرگس آفريقائي گياهي است با ساقه زير زميني ( ريزوم دار ) از خانواده Liliaceae با تعداد تقريبي ده گونه كه از نظر گياه شناسي هنوز بدرستي مشخص نشده اند .
در منابع مختلف آمده است كه اصل اين گياه از مشرق زمين بوده و در سال ۱۶۳۰ از ايران توسط يك پدر روحاني به فرانسه برده شده است .
اين گياه در آغاز بخاطر كميابي و همچنين بخاطر انحصار طلبي صاحبان آن فقط در اختيار پادشاهان و برگزيدگان قوم بود
لوئي چهاردهم بخاطر بوي مطبوع نرگس آفريقائي مفتون اين گياه بود و به آن عشق بسيار ميورزيد
بوي اين گياه بطور متناوب كم و زياد ميشود .
بدين معني كه در روز كم بو بوده و از غروب آفتاب شروع به زياد شدن مي كند .
شدت بوي عطر اين گياه كمي پس از شب هنگام است و باز در اواسط شب كاهش مي يابد .
اين عطر شگفت آور هنگام اوج آن بسيار غني و سكرآور است .
حتي قدرت انتشار آن باندازه اي است كه در هواي صاف پس از يك روز گرم فقط بوي يك پايه گلدار آن تا شعاع ۳۰۰ متري احساس مي شود .
اين گياه نه تنها يكي از بهترين گياهان آپارتماني بشمار مي رود ، بلكه در هواي آزاد نيز ميتوان آنرا به آساني پرورش داد و از طرفي كشت آن بسيار ساده و بخاطر فراواني گلها قابل ملاحظه است .
Agapanthus africanus اين گياه دائمي بومي كاپ ( آفريقاي جنوبي ) است .
برگهاي آن بشكل روبان و بطول ۵۰ سانتيمتر است .
رنگ آن سبز شفاف است و قسمت زيادي از سال را باقي مي ماند ( ازخرداد تا مرداد ماه ) از ميان برگها ساقه گل دهنده اي بطول تقريبي ۷۵ سانتيمتر بيرون مي آيد كه در انتهاي آن گل آذيني بشكل چتر و حدود ۵۰ عدد گل بشكل نرگس و برنگ آبي و يا آبي مايل به بنفش قرار دارد و يكي از گلهاي آبي رنگ نادر در فصل تابستان است .
گلهاي بريده آن با ساقه هاي بلند بسيار زيبا و همچنين دانه هاي آن پس از تشكيل روي اين ساقه ها براي دكوراسيون زمستان بسيار مناسب است .

روش كاشت :
اگرچه اين گياه در اغلب خاكها بخوبي رشد مي كند ولي خاكهاي غني و قابل نفوذ به آب برتري دارد و تنها نياز آن به هواي خنك در تابستان است .
مكانهاي سايه آفتاب بسيار مناسب براي پرورش اين گياه است و در صورتيكه در گلدان كاشته شده باشد ، بايد در بهار به هواي آزاد منتقل شود . در زمينهاي سبك به آب فراوان و در تابستان و در زمستان به آب بسيار كم نياز دارد و براي استفاده از گل بُريده و يا دانه هاي آن ساقه گل دهنده را از نزديك زمين ميبرند و همچنين پس از تمام شدن گل ها ، ساقه هاي خشك و برگهاي زرد بايد چيده شوند .
از مهرماه تا اواخر اسفند ماه ساقه ها بايد با خاك برگ پوشانيده شوند . غده اين گياه ( ساقه زير زميني كه بصورت گوشتي درآمده و ريزوم ناميده ميشود ) را نبايد زياد جابجا كرد .
معهذا ميتوان غده ها را در پائيز بيرون آورد و در محلي خشك و روشن نگاهداشت .
دادن كودهاي شيميايي كامل محلول درآب براي اين گياه در فصل رويش مناسب است .

تكثير :
اين گياه را با تقسيم غده در اوائل بهار زياد مي كنند .
تكثير آن با كاشتن بذر نيز عملي است و موقع كاشت آن آغاز بهار است . ولي زياد كردن اين گياه با كاشتن بذر طولاني و در حدود ۲ الي۳ سال براي رسيدن بگل بطول مي انجامد .
***
گل نرگس درختي
Deutzia
گل نرگس درختي Deutzia كه اصل آن از كشور ژاپون است ، جنسي از گياهان تيره ساكسيفراگاسه ها Saxifragaceae با برگهاي متقابل و گلهاي دسته اي يا خوشه اي كه از يك جام پنج قسمتي و يك كاسه با پنج گلبرگ تشكيل شده و از اين درختچه دو گونه معمولا در باغها كاشته ميشود .
۱ – گل نرگس دختي كنگره دار D.Crenata : درختچه ايست به بلندي ۲ متر با برگهاي پوشيده از كركهاي سخت دور دندانه دار و گلهاي سفيد خوشه اي كه تيرماه باز ميشود .
از اين گونه جورهاي متعددي بدست آمده مانند :
الف – گل نرگس درختي كنگره دار پءرپَرِ صورتي .
ب – گل نرگس درختي كنگره دار پُرپَرِ سفيد .
۲ – گل نرگس درختي باريك D.gracilis : اين گونه بلندي اش از گونه نرگس درختي باريك كمي بلند تر ولي گلهايش سفيد و دسته دسته در اوائل ارديبهشت باز ميشود .
از گشنگيري اين گونه با گونه باريك ، دورگه اي بنام گل نرگس درختي لموئيني D.lemoinei بدست آمده كه خاصيت هردو گونه را دارد .
نرگس درختي را همه جا چه در آفتاب و چه در سايه ميتوان كاشت . ولي مرتبا آبياري شود تا زياد خشكي نبيند .
گونه دورَگِه را بواسطه كوتاهي قد و همچنين گونه باريك را ميتوان در گلدان كاشت و براي تزئين اطاق از آن استفاده كرد .
تكثير :
نرگس درختي را بوسيله قلمه زدن يا خوابانيدن شاخه هايش ميتوان زياد كرد

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

يكي از رنگين‌ترين گياهان آپارتماني است و به خاطر رنگي بودن و فرم برگهاي آن مورد توجه است، نياز شديدي به رطوبت دارد و به همين علت بهتر است به صورت كپه‌اي و مخطوط با گياهان آپارتماني ديگر در گلدانهاي بزرگ وفلاور باكسها كاشت گردد تا از رطوبت حاصله از گياهان ديگر بهره گيرد ...

فارسي اصيل : تارفل (تار= سر، فل = برگ) (اشاره به معني سر و استفاده از برگهاي رنگين آن براي تاج)‌
فارسي رايج: كروتون (كرچك هندي) نام انگليسي : كروتون croton
يكي از رنگين‌ترين گياهان آپارتماني است و به خاطر رنگي بودن و فرم برگهاي آن مورد توجه است، نياز شديدي به رطوبت دارد و به همين علت بهتر است به صورت كپه‌اي و مخطوط با گياهان آپارتماني ديگر در گلدانهاي بزرگ وفلاور باكسها كاشت گردد تا از رطوبت حاصله از گياهان ديگر بهره يرد. محيط ساكت و بدون جريان هوا و گرم و يكنواخت بودن درجه حرارت از احتياجات ديگر اين گياه زيباست. اگر چه نياز شديددي به آب دارد ولي بايد مواظب بود سوراخ ته گلدان هميشه باز باشد تا خاك گلدان باتلاقي نگردد . زمستان گذراني آن كمي مشكل بوده و به طور كلي با توجه به شرايط سخت زيستي بهتر است در فصل بهار و تابستان از آن استفاده گردد. رنگ و شكل برگ با توجه به واريته‌ها فرقهاي اساسي دارد، لكه‌هاي تيره صورتي، نارنجي، قهوه‌اي و ارغواني در برگهايي با زمينه سبز تيره منظره بسيار جالبي به برگها مي‌بخشد، برگهاي جديد و جوان با رنگ سبز ظاهر و به مرور لكه‌هاي رنگي در آنها بوجود مي‌آيند.

نيازها :
نور: به نور شديد احتياج دارد بايد توجه داشت كه نور مستقيم آفتاب به گلدانهاي زير دو سال صدمه وارد مي‌نمايد، سايه رنگها را از بين مي‌برد، حتي‌الامكان از جابجايي گلدان خودداري گردد.

دما: سعي گردد درجه حرارت ثابت نگه داشته شود، در تابستان 27 درجه و در زمستان 15 درجه سانتيگراد و بطور معدل 20 درجه سانتيگراد بهترين شرايط حرارتي براي آن است.

آبياري : اجازه ندهيد سطح گلدان شما خشك شود 3-2 بار در هفته در تابستان ور هر 4 روز يكبار در مزستان كافي است، در زمستان آبياري با آب ولرم توصيه مي‌گردد، جهت تامين رطوبت بهتر گلدان را درون گلدان بزرگتري قرار دهيد و حدا فاصل بين دو گلدان با خزه ‌مرطوب پر كنيد، قرار دادن تعددي قلوه سنگ بين گلدان و زير گلداني در جلوگيري از باتلاقي شدن خاك موثر است.

رطوبت: در تابش اشعه مستقيم آفتاب غبار پاشي نكنيد.
در تابستان احتياج به غبار پاشي روزانه دارد. ولي در زمستان هفته‌اي يكبار كافي است (بطريقه غبار پاشي و تامين رطوبت دائمي مصور مراه فرمائيد)
تغذيه: در فصلهاي رشد (بهار و تابستان) هر دو هفته يك بار از مواد غذايي محلول همراه با آب آبياري استفاده گردد.
خاك مناسب : بهترين خاك مخلوطي از خاك برگ، خاك باغچه و ماسه شسته نرم است، كف گلدان بايد داراي مقداري ماسه و ريگ باشد تا آب اضافي از گلدان خارج گردد.
تعويض گلدان: با توجه به مشكل بودن شرايط نگهداري حدود 90 درصد از آنها قبل از اينكه احتياج به تعويض گلدان داشته باشند از بين مي‌روند ولي بر هر صورت حجم ريشه و سنگ گياه معرف تعين اندازه گلدان و مناسب‌ترين زمان تعويض بهار است.
تميز نمودن برگها: برگها را هر هفته با پارچه يا اسفنج مرطوب تميز نماييد، مواد براق كننده شيميايي روزنه‌ها را مسدود مي‌نمايد از آنها استفاده نكنيد.
تكثير : انتخاب قلمه‌هاي جوان و كاشت در بستري از ماسه نرم و نگهداري در گلخانه گرم و مرطوب در بهار، خوابانيدن هوائي ساقه‌ها در بهار يا پائيز
تنوع در رنگ برگها وجود لكه‌هاي زرد و قرمز و قهوه‌اي در متن سبز و براق بودن آنها معرف سلامت گياه است در هنگام خريد به اين مشخصه‌ها توجه فرمائيد.
رطوبت: جهت تامين رطوبت در تابستان هر روز غبار پاشي با آبفشان لازم است در زمستان هفته‌اي يكبار كافي است، رطوبت دايمي و پايدار با اضافه نمودن آب به زير گلداني سنگريزه‌دار تامين مي‌گردد دقت نماييد كه ته گلدان با آب در تماس نباشد.
برگها كمرنگ و رنگ سبز روشن بخود گرفته‌اند: محيط تاريك است گلدان را به محل روشن‌تري انتقال دهيد.
برگها با لكه‌هاي قهوه‌اي سقوط مي‌كند: هواي آلوده آشپزخانه يا گاز نفتي عامل آن است، علت را برطرف كنيد.
برگها زرد رنگ شده و سطح زيرين آنها مملو از تار عنكبو است: كنه ريز قرمز عامل آن است، با سم كنه‌كش هر دو هفته يكبار گياه را سمپاشي نماييد. غبار پاشي در كاهش آفت موثر است.
ساقه پوشيده و برگها مي‌ريزند: آبياري بيش از اندازه عامل آن است، ‌در فاصله بين دو آبياري اجازه دهيد سطح خاك خشك شود و سپس آبياري كنيد.
برگها در تمام اندام گياه مي‌ريزند: تغييرات شديد درجه حرارت باعث اين عارضه است، درجه حرارت را ثابت نگهداريد.
برگهاي پايين بودته ريزش مي‌نمايند: هوا سرد و خشك است، گلدان را به محل گرمتر منتقل و با آبفشان غبار پاشي كنيد.
برگهاي جوان خيلي ريز و كم رشد هستند : به تغذيه مصنوعي احتياج دارد طبق دستور عمل نماييد.
لكه‌هاي قهوه‌اي روي برگها ظاهر مي‌شوند: غبار پاشي در آفتاب انجام شده اين عمل را در سايه انجام دهيد.
برگها منقبض شده‌اند: گياه تشنه و هوا گرم است،‌گياه را فوراً آبياري و غبار پاشي و به محل خنك‌تري منتقل نماييد.
زخمهاي پنبه‌اي شكل سفيد رنگ روي برگها و در قاعده آنها به چشم مي‌خورد: با پارچه آغشته به سم حشره‌كش آفت را از بين ببريد و يا هر 14 روز يكبار طبق دستور با سم سمپاشي نماييد.
برگها رنگ خود را از دست داده و روي آنها لكه‌هايي مشاهده مي‌شوند: حشره آفت عامل آن است با سم حشره‌كش نفوذي موجود در باراز طبق دستور هر دو هفته يكبار سمپاشي نماييد تا علايم برطرف گردند.

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

در باغ ايراني گلها را معمولا پاي درختان در حاشيه خيابانها مي‌كاشتند. ايرانيان از گلهايي استٿاده مي‌شد كه علاوه بر زيبايي داراي خواص مٿيد ديگري نظير عطر خوش‌، استٿاده‌هاي طبي و خوراكي بودند استٿاده مي‌كردند. در بعضي از باغها قسمتي از محوطه باغ‌، بنام باغچه، يا گلزار يا گلستان كه معمولا ًنزديك بناي اصلي بود را به كاشت گل اختصاص ميدادند. مطالب مربوط به اين بخش از منابع گلكاري تأليٿ دكتر خليقي و جزوه گياه شناسي تأليٿ مهندس حريري تهيه شده است.
1- شمعداني معمولي: Geranium hortorum Geraminaceae: تيره شمعداني انواع مختلٿي دارد و از گلهايي است كه سابقه كشت آن در ايران بسيار طولاني است و هر كجا كه آب و هوا اجازه كشت آنرا ميداد كاشته مي شد . شمعداني گياهي دائمي و مقاوم نسبت به سرما و سايه است. شمعداني معمولي از همه معروٿتر و بسيار پرگل و زيبايي مي ‌باشد. برگهاي آن سبز با حاشيه كرم و رنگين مي‌باشد. در زمستان كه تابش آٿتاب ضعيٿ است گل نمي دهند و در تابستان بهتر است درسايه نگهداري شوند. از انواع ديگر شمعداني كه در ايران كاشته مي‌‌شدند مي‌توان و شمعداني بهار هلو كه در تهران بسيار كشت مي‌شد‌، شمعداني عطري كه برگهاي زيبا با شيارهاي عميق آن بسيار معطر است و شمعداني اژدري (Pelargoniumdomesticum) كه كشت آن در بسياري از نقاط ايران متداول است نام برد. در آخر مي توان به شمعداني پيچ Pelargonium peltatum كه برگها در اين نوع نسبتاً پهن و گياه حالت رونده دارد اشاره كرد.
2- سوسنLilium longiflorum Liliaceae : تيره گلهاي آن بسيار زيبا است و در ٿصل بهار گل مي‌دهد. داراي پياز و تك لپه‌اي است. پيازها را معمولاً در ماههاي آذر و دي در گلخانه‌ها مي‌‌كارند .گل آن درشت و به گلهاي مختلٿ زرد، سٿيد، نارنجي و قرمز است.
3- بنٿشه :Viola Violaceae: تيره شامل گونه‌هاي بنٿشه معطرV.odorata‌، بنٿشه ٿرنگي V.altaica وبنٿشه سه رنگ V.tricolor بنٿشه V.lutea است. انواع وحشي آن نيز درايران موجود است. گياهي يكساله و مقاوم به سرما است. در نيمه دوم مرداد ماه بذر آن در هواي آزاد و در بستري از يك خاك سبك كشت مي ‌شود در مهر و آبان به محل اصلي برده مي‌شود و تا اواسط بهار سال آينده داراي گل مي‌باشد و مقاوم است. عمليات به نژادي و دو رك گيري در مورد اين گياه در دنيا بسيار انجام گرٿته و بهترين نوع آن نسل اول (F1) است. بديهي است نسلهاي بعدي كيٿيت و موغوبيت پايين‌تري دارند . برگهاي آن ساده و متناوب و داراي گوشوارك مي‌باشند. گلها نامنظم و منٿرد، 5 گلبرك، 5كاسبرگ و 5 پرچم و يا مادگي سه برچه‌‌اي دارد.حاوي ماده آلكا لوئيدي ويولين (violine) مي باشد.
4- نرگس: Narcissus poeticus Amaryllidaceae : تيره گياهي تك لپه‌، پيازي و دائمي است و گلهاي آن معطر و زيبا است. در باغهاي تاريخي بسياركشت مي‌شده است. واريته‌هاي آن بسيار زياد و بسته به درشتي و ريزي گل آن طبقه بندي مي‌شوند. داراي گلهاي شيپوري شكل به رنگ زرد و يا زرد سٿيد مي‌باشد. تكثيرآ ن بوسيله بذر و پياز صورت مي‌گيرد. گياهي علٿي‌، دائمي با برگهاي ساده است و باريك گلهاي آن منظم‌، منٿرد بوده و در ابتدا در غلاٿي پوشيده‌اند است. ميوه آن بصورت كپسول ( ميوه‌اي است كه از تخمدان مركب بوجود آمده و در هر برچه چند دانه توليد مي‌شود) بوده دانه آلبومن و محتويات غذايي دانه زياد دارد.
5-گل حنا: Impatien balsamina saminaceae گياهي گلداني، با گلهاي ظريٿ است كه هرگل آن 5 گلبرگ قرمز حنايي دارد. برگهاي آن ظريٿ و به رنگ سبز روشن است. و اين گياه بوسيله قلمه تكثير مي‌شود. از زمانهاي قديم درايران كشت مي‌شده و رنگ صورتي آن نيز موجود است. تكثير اين نوع گل از طريق كاشت بذر نيز به آساني صورت مي‌گيرد.
6- اختر: Canna generalis Cannaceae :تيره گياهي است دائمي‌، با ريزومهاي ( اندامهاي زير زميني كه بعضي گياهان به جاي ريشه دارند) قومي روي آن جوانه هاي درشتي رشدونمو مي كند. نسبت به سرماي زياد حساس است. در تابستان به گل مي‌نشيند و گلهاي آن به رنگهاي سرخ‌، نارنجي‌، زرد است.

7- ميخك:Dianthus cayophyllus Caryopyllaceae: تيره گياهي است بسيار قديمي با سابقه طولاني كاشت كه به خاطر گلهايش در سراسر جهان معروٿ است. هم به صورت شاخه بريده و هم در باغچه ها قابل كاشت است گل آن در رنگهاي بسيار متنوع و بسيار پرپر است. انواع وحشي آن نيز در كوهستانهاي ايران‌، بيشتر در محلهاي سنگي مي‌رويد. برگهاي آن متقابل‌، ساده‌، باريك است و جام گل آن داراي 5 گلبرگ دندانه دار است كه از دو قسمت پهنك (قسمت پهن گلبرگ )و ناخنك ( قمست باريك گلبرگ )تشكيل شده است. تكثير ميخك غالباً از طريق رويشي و توسط قلمه گيري از شاخه هاي سبزآن صورت مي گيرد.
8- قرنٿل: Dianthus barbatus Caryophyllaceae : تيره گلي بسيار زيبا است كه گلهايش رنگ‌هاي متنوع داشته و در حاشيه‌ها استٿاده مي‌شود. در ايران از قديم در باغها كشت مي‌‌شده است. نسبت به سرما مقاوم است. بذر آن در تير و مرداد كشت و نشاها در شهريور و مهر به محل اصلي منتقل مي شود.

9- گل صابوني ( بغدادي) Soponaria officinalis Caryophyllaceae: تيره از اين‌رو به آن صابوني مي‌گويندكه برگهاي آن داراي ماده ساپونيني (Saponin) است و مانند صابون درآب كٿ مي‌كند، در بسياري از منابع بعنوان يكي ازگلهاي اصلي باغها ذكر شده است.
10-ستاره‌اي : Aster sp Compositeae : تيره داراي گونه هاي(Variety) بسيار زياد است. گلهاي ريز و ستاره اي شكل به رنگ سٿيد، آبي و طلايي دارد. روز كوتاه ( گياهاني كه به كمتر از 12 ساعت نورآقتاب در يك شبانه روز نياز دارند) و داراي انشعابات متعدد مي باشد. تكثير آن غالباً از طريق كاشت بذر در اوايل ارديبهشت انجام مي ‌شود و حدود 5 ماه بعد ازكاشت بذرها به گل مي نشينند.
11- هميشه بهار: Calendula sp. Compositeae :تيره از گلهاي پاييزي است و تا اوايل بهار دوام دارد. گلهاي آن زرد طلايي است. در باغها‌، در حاشيه‌ها و پاي درختان ونيز نزديك عمارت كاشته مي‌شده است.
12- جعٿري:Taget erecta Compositeae :تيره يكي ازگلهاي قديمي است كه از سالها پيش كشت و پرورش آن درايران معمول بوده است. گل بهاره و تابستانه( نشاهاي آن در ٿضل بهار وتابستان به محل اصلي كاشت منتقل مي‌شوند. گل بهاره به گلي مي‌گويند كه در بهار به گل مي‿نشيند) است. بذر آن به طور معمول در ارديبهشت ماه در خزانه اي آماده شده‌، سپس كشت مي‌شود. نشا ظرٿ دو ماه آماده كاشت در محل اصلي است.
13-آهار:Zinnia elegans Compositeae : تيره بذر آنرا در ارديبهشت ماه در خزانه مي‌كارند و در تير ماه آنرا نشا كار مي‌كنند. اين گل از گياهاني است كه بذر آن مستقيماً در محل اصلي يعني حاشيه‌هاي گل‌كاري كاشته مي‌شود. رشد آن بسيار زياد است. ارتٿاع آن بيش از گلهاي ديگر است و در حاشيه‌‌هاي گل‌كاري بايد در جاي مناسب كاشته شود .گل آن بسيار زيباست و در باغهاي قديمي بسيار از آن استٿاده مي‌شده است.

14-كوكب:Dahlia Compositeae : تيره از گياهان دائمي است و ريشه هاي غده اي آن در برابر سرما مقاومت ندارد. رنگ گلها در آن بسيار زيبا و متنوع است‌، خصوصاً در نواحي كوهستاني كه تابستانهاي خنك تري دارد. گل آن بسيار درشت و رشد آن قابل ملاحظه است.
15-كوكب كوهي :Rudbeckia fulgida Compositeae : تيره يك گياه دائمي با گلها زرد است كه در وسط به رنگ تيره و سياه مي گرايد. گلهاي كوكب كوهي با ساقه هاي بلند جلب توجه مي‌كند. در آغاز بهار از طريق تقسيم بوته تكثير مي‌‌شود.
16- رعنا زيبا:Gaillardia Compositea : تيره يك گل زيباي دائمي است. در اواخر خرداد و تقريباً در تمام طول تابستان گل مي‌دهد. گلهاي آن قرمز، صورتي و زرد است. تكثير آن به آساني از طريق تقسيم بوته در بهار انجام مي‌گيرد.
17- داودي:Chrysanthemum morifolium Composite: تيره اين گياه هم بيروني وهم آپارتماني مي‌باشد. به طور مصنوعي در تمام ٿصول در گلخانه‌هاي با تجهيزات كاٿي به گل مي نشيند. يكي از گلهاي بسيار مهم است. در باغ ايراني رايج و متداول بوده است. طرز تكثير داوودي از طريق ريشه داركردن قلمه‌هاي انتهايي شاخه صورت مي گيرد. قلمه‌ها ي ريشه دار را مستقيماً در گلدانهاي مناسب كشت مي‌‌كنند. به طور معمول ٿصل گلدهي آنها پاييز و اوايل زمستان مي‌باشد.
18- نيلوٿر:Ipomoea ticolor گياهي يكساله با گلهاي آبي رنگ است. به صورت خودرو هم رشدونمو مي‌‌كند . رشد آن بسيار زياد و ظرٿ يكماه به ارتٿاع 3 متر مي‌رسد در تابستان گل مي‌دهد. بالاروند و مناسب پرچين‌‌ها و چٿته‌‌ها) به غلط به آن آلاچيق مي‌گويند( دانش دوست يعقوب‌، باغ ايراني) مي‌‌باشد .

بیل برژیا
BILLBERGIA

گیاه بیلبرژیا Bilbergia جنسی از خانواده بروملیاسه های ماندنی Bromeliaceae است .
برگهایش سفت که روی آن راه راه سفید داشته وکناره اش دندانه دندانه میباشد و بشکل رُزت میروید.
این گیاه بسیار جان سخت و مقاوم است بطوریکه در هر شرایط نوری که قرار گیرد به حیات خود ادامه می دهد .
حتی در درجه حرارت های بسیار متفاوت نیز مقاومت قابل توجهی از خود نشان می دهد .
بلندی این گیاه به 50 سانتیمتر می رسد .
نگهداری بیلبرژیا بخصوص به کسانی توصیه میشود که درآپارتمان زندگی می کنند و محیط مسکونی آنها از شرایط مناسب برای گیاهان برخوردار نیست و یا اشخاصیکه حوصله و وقت کافی جهت رسیدگی به گلهای خود را ندارند .
گل عجیب بیلبرژیا ، از میان برگها بیرون آمده و شامل طوقه های صورتی رنگی میباشد که انتهای آنها گل های متمایل به زرد با حاشیه آبی رنگ ظاهر میشود .
پس از خشک شدن گل ، جوانه های جدیدی از داخل خاک بیرون می آیند که از آنها برای تکثیر میتوان استفاده نمود .
این جوانه ها را همچنین می توان دست نخورده باقی گذاشت و گیاه را به گلدان جدیدی منتقل نمود و به این ترتیب مجموعه ای از گیاهان جوان و گیاهان قدیمی را در یک گلدان داشت .
از آنجا که جوانه ها تقریبا همزمان گل خواهند داد گیاه صورت بسیار زیبائی بخود خواهد گرفت .

انواع مختلف بیلبرژیا عبارتند از :
- 1بیلبرژیا اسپینوزا B.spinosa
- 2بیلبرژیا رودسیانا B. ehodocyanea : که گلهایش بشکل خوشه کم پَر یا پُرپَر گاهی آویخته و گاهی ایستاده روی ساقه های رنگین باز میشود ، اقسام دیگری از این گل کاشته میشود مانند :
3 -بیلبرژیا آمانئونا B.amaena
4 – بیلبرژیا پولدی B.poldi
5 – بیلبرژیا مورلیانا B.Moreliana
6 – بیلبرژیا زبریناB.Zebrina
7 – بیلبرژیا سوندرسی ئی B.saundersii
8 – بیلبرژیا پیرامیدالیس B. pyeamidalis
9 – بیلبرژیا نوتانس B. nutans
همه اقسام بیلبرژیا ، گلهای گلخانه معتدل هستند و باید آنها را در خاکی مخلوط از زباله پوسیده با خاک چمن تجزیه شده کاشت .
آبکش گلدان باید طوری تنظیم شود که به هیچوجه آب در آن باقی نماند .

تکثیر :
این گل بوسیله کاشتن بذر و یا جدا کردن پاجوشهای آن زیاد میشود .
آخرین نکته قابل ذکر اینستکه از دادن آب زیاد به آن باید خودداری نمود .

گلها و گياهان زينتي نه تنها به عناصر ماكرو احتياج دارند بلكه عناصر ميكرو نقش مهمي در بهبود كيفيت آنها دارد و با مشاهده اثرات مثبت مصرف بهينه اين كودها بايد باغداران را به استفاده از كودهاي ميكرو تشويق نمود .

تاثير برخي عناصر ميكرو بر گياهان زينتي و علائم كمبود آنها :

آهن (Fe) : اين عنصر مقدمه تشكيل كلروفيل بوده و نقش آن در واكنشهاي
تنفسي گياه انكارناپذير است . همچنين آهن باعث حفظ كيفيت گلهاي بريده مي شود . يكي از مشخص ترين علائم كمبود آهن ايجاد علائم كلروز بر روي برگهاي جوان است ولي رگبرگها سبز باقي مي ماند . معمولا برگها كوچك مانده و حتي گلها نيز شفافيت خود را از دست مي دهند .

منگنز (Mn) : در فعال كردن سيستم هاي آنزييمي و واكنشهاي اكسيداسيون احياء نقش داشته و آنزيم ضد اكسين را غير فعال مي كند . در اثر كمبود اين عنصر گياه بد شكل شده ، برگها دچار كلروز مي شود و زمانيكه كمبود به حد بحراني برسد . رشد گياه متوقف مي گردد .

بر (B) : باعث افزايش گلدهي شده ، نقش مهمي در گرده افشاني ، جوانه زني و جلوگيري از نفوذ عوامل بيماريزا به داخل گياه دارد . در صورت كمبود فاصله ميان گرهها كم شده ، ساقه نازك مي شود ، اندازه برگ كاهش يافته ، گياه تغيير شكل پيدا كرده ، برگها و گلها خشك مي شود .

مس (Cu) : يكي از مهمترين عناصر بوده و ويژگي مس اين است كه هيچ كاتيوني نمي تواند جايگزين آن شود . همچنين باعث شادابي و طراوت گياه مي گردد . اگر گياه دچار كمبود مس شود . برگها ظاهري قلاب مانند به خود مي گيرد . لبه برگها به طرف مركز برگ لوله شده و جوانه انتهايي از بين مي رود .

پيچ امين الدوله
LONICERA

پيچ امين الدوله ، Lonicera از گياهان خانواده كاپريفولياسه Caprifoliacea و جزو گياهان بالارونده و متداول
قديمي بوده و در بيشتر منازل قديمي براي پوشش آلاچيق ، چَپَر ، داربست هاي چوبي از
آن استفاده ميكردند .
اين گياه به نام امين الدوله صدر اعظم ايران در دوران سلطنت قاجار از اين جهت
نامگذاري شده كه گويا اولين بار توسط امين الدوله به ايران آورده شده است در حالي كه
نام علمي آن لوني سرا ميباشد .
از انواع مشهور آن عبارتند از :
1 ـ پيچ امين الدوله پريكلي منيوم L.periclymenium: است كه عطري بسيار دلپذير دارد .
گلهاي لوله اي شكل گلدسته اي به رنگهاي سفيد ، كرم و ارغواني ملايم تمام گياه را
مي پوشاند .
شكفتگي گلهايش از اواسط خرداد تا شهريور ماه است .
2 ـ پيچ امين الدوله بلژيكا L.belgica: كه شكفتگي گلهايش زودرس ميباشد.
گلبرگها به رنگهاي گوناگون مشاهده ميشوند و بخصوص قسمت خارجي گلبرگها تيره تر
است .
3 ـ پيچ امين الدوله سرو تينا Serotina: كه شكفتگي گلهايش به كندي وآرام صورت ميگيرد.
از ارقام ديگر اين گياه نوعي دورَگِه وجود دارد كه گلهاي زرد پرتقالي و برگهاي دائمي
دارد.
گلهاي اين گونه بخصوص بدون عطر و داراي دوام طولاني است و ازتيرماه تا آذرماه
ادامه دارد.
دو رَگِه ديگري از اين درختچه وجود دارد كه داراي گلهاي زرد ارغواني بوده و فقط در
تابستان گل ميدهد .
4 ـ پيچ امين الدوله ژاپوني L.japonica: اين گونه از انواع مقاوم و نيرومند است .
از ارديبهشت ماه تا هنگام يخبندان غرق درگلهاي سفيد ميباشد .
در اواخر دوران گلدهي گلبرگهايش به رنگ زرد و يا كِرِم در ميآيند و تا كنون دو رقم ژاپني آن مشاهده شده است .
5 ـ پيچ امين الدوله چيني L.chinensis: داراي گلهاي صورتي و برگهاي ارغواني است و تضاد بين
اين دو رنگ حالت عجيبي بوجود مي آورند .
6 ـ پيچ امين الدوله رتيكولاتا L.Reticulata: از انواع پاكوتاه بوده در سينه مال و خاكهاي شيب دار
براي جلوگيري از ريزش خاك و سبز كردن خاك مورد استفاده قرار ميگيرد .
تمام انواع اين درختچه پيچنده هستند و شاخه ها بدور پايه انتخاب شده ميپيچند .
پايه ها اگر به شكل طاق كوچك يا داربست هاي چوبي كوتاه و بلند انتخاب شوند به تزئين
باغچه كمك ميكنند .
اين درختچه نياز مبرم به آفتاب و محلهاي آفتابرو دارد .
خاك غني و آب فراوان ازاحتياجات اوليه رويش اين گياه ميباشد.
احتياج به هرس مفصل ندارد ولي بايد هر چند وقت يكبار هرس كوچكي روي شاخه هاي
آن انجام پذيرد تا زماني كه محل خود را پوشيده و سر سبز نگاه دارد .

گـل كـاغـذي

Paper flower

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

تهيه كننده : محمد يوسف آچاك

مقدمه :

گل كاغذي (Paper Flower) با نام علمي Bougainvillea spectabilis Willd., گياهي است ازخانواده Nyctaginaceae هميشه سبز،چوبي رونده ،گرمسيري ونيمه گرمسيري مي باشنندوازمحبوبيت زيادي دربين مردم برخوردارند.بعضي از آنهاداراي شكوفه هاي رنگارنگ وبعضي نيز معطر مي باشندكه گلهاي آنها به مقدار زياد درتابستان ظاهر مي شوندمشابه ذغال اخته وبنت قنسول كه گلبرگهايا گلهاي رنگارنگي بنام براكته دارند.براكته ها زير گلهاي حقيقي نامرئي قراردارند.رنگ براكته ها ازسفيد ،سفيد شيري ،زرد ،صورتي ،ا بنفش،ا قرمز سيرتا نارنجي مي باشد.اين گياه واكنش بسيارخوبي درمقابل هرس دارد ودرنتيجه درغالب اوقات به عنوان پرچين دربيشتر مناطق گرمسيرمورد استفاده قرار مي گيرند.اسم جنس اين گياه به افتخار Luis A.de Bougainvillea كه يك دريانورد فرانسوي بود نامگذاري شده است.

مبدا پيدايش:

اين گياه بومي مناطق گرمسيري ونيمه گرمسيري آمريكاي جنوبي شامل كشورهاي برزيل،كلمبيا وپرو مي باشد.

وضعيت متداول ومورداستفاده :

گل كاغذي درجايي كه فاقديخبندان وسرماي سنگين باشد به عنوان يكي از بوته هاي رونده زينتي مشهور است درفضاي سبز استفاده مي شود كه در سرتاسر دنيا ازمناطق آفتابي گرم تامناطق ساحلي خنك ومرطوب يافت مي شود. اين گياه به عنوان يك گياه مهم گلداني وسبدهاي آويزان در اروپا وشمال آمريكا نيز مي باشد.

اين گياه به خاطر داشتن براكته هاي رنگي روشن وواضح كه گلهاي لوله اي نامشخص داخل اين براكته ها هستند مورد توجه مي باشد. برگها متناوب، قلبي شكل، ساقه ها چوبي،رونده،قوي وداراي خارهستند.

ارقام:

اين گياه شامل گونه هاي زيادي مي باشد تنها 3 گونه (B.spectabilis,B.glabra,B.peruviana) درباغباني مهم هستند. بيشتر هيبريدها ويا ارقام مشهور از گونه هاي B.spectabilis × B.glabra يا B.xbuttiana مشتق شده اند كه گونه B.spectabilis بيشتر گرمسيري بوده وگلها عمدتا روي قسمتهاي مسن تر ظاهر مي شوند درحاليكه گلهاي گونه B.glabra به آساني برروي شاخه هاي جديدتر ظاهر مي شوند كه درگلخانه هاي خنك زنده مي مانند،همچنين ارقام باشاخ وبرگهاي گوناگون وجود دارند.

تكثير :

قلمه هاي بلند انتهايي گوشتي ساقه (8تا9 سانتي متر طول) موثرترين روش ازدياد مي باشدبهترين فصل قلمه گيري پاييز يا تابستان است. حذف برگهاي پاييني واستفاده از هورمون جهت ريشه زايي وهمچنين استفاده ازدماي بستر 22 درجه سانتی گراد جهت ريشه زايي توصيه شده است. قسمتهاي سبز ساقه رسيده با 3تا5 گره براي ازدياد بكار گرفته مي شوند. محيط هاي كشت خوب زهكشي شده ياريشه زايي را مي توان براي ريشه دار كردن قلمه ها بكار گرفت .دربعضي ازمنابع از خوابانيدن هوايي وكشت بذر نيزبه عنوان روشهاي تكثير نام برده شده است.

دماي محيط كشت براي ريشه زايي قلمه ها بايد 24 درجه سانتيگراد باشد .از سيستم مه پاشي يا ميست براي نگهداري وشادابي برگهادرمدت ريشه زايي قلمه ها مي توان استفاده كرد.

كنترل گلدهي وخواب گياه :

گل كاغذي گياهي روز كوتاه اختياري مي باشد، تحت شرايط طول روز 12ساعت به 80 روز ودرشرايط طول روز 10 ساعت فقط به 54 روز زمان براي گلدهي نياز دارد.

گياهان درنهايت تحت شرايط روزبلند گل مي دهند اما تعداد جوانه هاي كمي تشكيل مي گردد. عوامل ديگري بغير از طول روز ممكن است گلدهي راتحريك نمايند.شدت تابش بالا منتج به گلدهي سريعتر گياه مي شود.

سرماي شبانه ممكن است يكي ديگر از اين عوامل باشد. گياهان مسن تر كه داراي ساقه با قطر 25/1 سانتي متر هستند زودتراز گياهاني كه به تازگي ريشه دار شده و5/0 سانتي متر قطردارند به گل مي روند.

مواد شيميايي dominazide,chlormequat,ancymidol باعث تسريع در گلدهي گياهاني مي شود كه تحت شرايط روزكوتاه پرورش يافته اند امابراي گياهاني كه تحت شرايط روزبلند بوده اند كمتر تاثير داشته اند. محلول پاشي با جيبرالين اسيد باعث جلو گيري از گل انگيزي درگياه مي شود وهمچنين باعث تاخير ويامانع تشكيل براكته ها مي گردد. اين عكس العمل ها باتوجه به رقم واحتمالا محل ممكن است متفاوت باشند. محلول پاشي باAtrimmec گلدهي درگياه Rainbow Gold رابه جلو مي اندازد اماروي گياهان Raspberry Ice يا San Diego Red موثر نبوده است.

دما :

دماي سرد شبانه باعث تحريك گلدهي مي شود . دماهاي شبانه 15درجه سانتيگراد گلدهي تحت شرايط روزبلند راافزايش ودماي شبانه 26 درجه سانتيگراد مانع گلدهي گياهان پرورش يافته درتحت شرايط روزكوتاه مي شود . دماي شبانه / روزانه (21/24) درجه سانتي گراد تحت شرايط روز كوتاه دمايي بهينه بوده است.

نور :

تابش باشدت زياد وپرورش گياه تحت شرايط روزكوتاه (8 ساعت روشنايي )گلدهي را تحريك مي نمايد.تابش باشدت كم گلدهي را حتي در گياهاني كه درشرايط روزكوتاه ودماي بهينه پرورش يافته اند به تاخير مي اندازد. نور4تا5 هزارفوت كندل رشدمتراكم ،سريع و تشكيل گلهاي رنگي خوب راتحريك مي نمايند.

نور قرمز دور(Far-Red گلدهي را تسريع مي كند. وقتي گياهان تحت شرايط نوربانسبت بالاي قرمز به قرمز دور رويش يافته بودند برگهاي انتهايي بازنشده ويا درمقايسه باگياهاني كه برگي (برگدار ) برداشته شده بودند گلدهي در آنها تسريع شدكه اين حقيقت راپيشنهاد مي نمايدنورقرمز باتوسعه وجابجايي مواد مانع گلدهي دربرگهاي جوان همراه مي باشد. اسيد جيبرالیک ممكن است سبب تاخیر گلدهی شودوهمچنین حذف برگها باعث کاهش میان گره ها می شود.

آب :

درفضاي سبز وقتي گياهان سازگاري پيداكنند مقاوم به خشكي مي باشند درحالي كه تنش هاي آبي ممكن است منتج به ريزش براكته ها درگياهان توليد شده در شرايط خشكي درگلخانه مي شود.

تغذيه :

گل كاغذي به كوددهي ثابت 150 تا 200 پي پي ام نيتروژن عكس العمل مثبت نشان مي دهد. گزارش شده است كه اين گياه نيازبالايي به منيزيم ، آهن ، منگنز دارد.زيادي نمكها سبب خسارت به ريشه مي شود. اگرگياهان درشرايط خنك پرورش مي يابند بايد از كاربرد نيتروژن به فرم آمونيوم پرهيز نمود.

محيط كشت :

درتوليد تجارتي گياهان گلدار گلداني،عمدتا ازمحيط كشت با پايه پيت استفاده مي شود .امامحيط كشت خوب وزهكشي شده با PH 5/5 تا 6 قابل قبول مي باشد. PH بالاي 5/6 ممكن است باعث كمبود آهن درگياه شود.

كنترل ارتفاع :

برخي از موادشيميايي روي گل كاغذي موثر بوده اما همه اين مواد بايد بطوردقيق روي تعداد كمي گياه ازهررقم آزمايش شدند زيرا تغييرات زيادي بسته به رقم ازخود نشان مي دهند. سايكوسل يا A-rest هيچكدام سبب كاهش ارتفاع درارقام Respberry Ice يا San diego Red دركاروليناي جنوبي نشده انداما هردو اين كند كننده هاي رشد باعث كاهش رشد رويشي رقم San Diego Red دركاليفرنيا شده اند. A-Rest را مي توان به غلظت 50 پي پي ام وBonzi را به غلظت 25 تا 100 پي پي ام بكاربرد. محلول پاشي با Dikeyulac باعث افزايش شاخه هاي جانبي در Respberry Ice ،

Diego Red San، Raibbow Gold شـده وكـاهش طويل شـدن ساقه را در Respberry Iceو

San Diego Red باعث گرديده است اما تاثيري روي Raibbow Gold نداشته است.

مع الوصف كاربرد Atrimmec به غلظت 1600 پي پي ام بطور كلي به عنوان موثرترين راه براي كاهش طويل شدن شاخه ها بوده است.بايد توجه داشت كهAtrimmec درغلظت 400تا 1600 پي پي ام ممكن است باعث كاهش اندازه براكته ها دراواخر بهار واوائل تابستان (افزايش دما ) شود اما دراواخرتابستان واواسط زمستان (دماي خنك تر) زمانيكه براكته ها كوتاهتر ازمدت اواخر بهار واوائل تابستان هستند موثرنبوده است.

جوانه گيري (حذف جوانه ها) :

تقريبا 10 روز بعد ازاين كه رشدرويشي جديد به 5/7 سانتيمتررسيده باشد ممكن است عمل جوانه گيري گياهان انجام مي شود.اين عمل را مي توان درصورت نياز هر4هفته يك بار انجام داد .(براي رشدشاخه هاي فرعي بيشتر ومتراكم شدن بوته ها ) براي افزايش شاخه ها ي فرعي محلول پاشي بنزيل آدنين (BA) به مقدار 50 تا 100 پي پي ام دردومرحله توصيه شده است که اين عمل را پس از 24 سـاعت بعد ازاولـين ودومين مرحله عمل جوانـه گيري انجام مي دهند مصـرف كننده هـا مي خواهند بطور منظم عمل جوانه گيري وهرس انجام شود تا گياه متراكم نگه داشته شود.

قيم :

اگر گياهان درسبدهاي آويزان يا بصورت كنترل شده با بازدارنده هاي رشد پرورش يافته باشند نياز به قيم ندارند اما دربعضي ازگياهان مي توان ازسيم براي قيم استفاده نمود.

فيزيولوژي پس ازبرداشت :

گياهان را مي توان به مدت 6 روز دردماي 3 درجه سانتي گرادحمل ونقل نمود. دماهاي بالاتر توصيه نشده است . گل كاغذي كاملاحساس به اتيلن است وسبب ريزش برگها مي شود. محلول پاشي با محلول Argyline(تركيب حاوي نقره ) به ميزان 5/2 تا3 گرم درليتر يك هفته قبل از جابجايي (حمل ونقل ) توصيه شده است. بسياري ازپرورش دهندگان دانماركي اين محلول را هر2تا3 هفته يكباراستفاده مي نمايند. محلولپاشي با تيوسولفات نقره STS) (به ميزان mM 5/0 همچنين به منظور افزايش كيفيت وجلوگيري ازريزش براكته ها استفاده مي شود. بطور تجربي 500 پي پي ام نفتالين استيك اسيد(NAA) درزمان تشكيل كامل براكته ها باعث افزايش عمر پس ازبرداشت براكته ها مي شود.

مهمترين آفات وبيماريها:

شته،تريپس، شپشك هاي آردآلود وسپردارها جزوآفات مهم ولكه برگي bougainvillea) (Cerospora ، بوته ميري (Phytophtora parasitica) جزو بيماريهاي مهم اين گياه زينتي مي باشند.

منابع مورد استفاده :

1- غفاري اباذر، بهزاد ،1371 رازموفقيت در نگهداري گياهان آپارتماني (ترجمه)انتشارات چاپخانه كارگري هفتم تير

2- Dole,J.M and Wilkins,H.F.1999, Floriculture,Prentice-Hall

3- [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] ,Bougainvillea,Rockledge Gardens information sheet

4-http://hgic.clemson.edu.Home and Garden Information Center,clemson university cooperative extension service.

5-www.bonsaiwb.com.Bougainvillea-paper flower

6-http://edis.ifas.ufl.edu.Warm climate production Guidelines for Bougainvillea,Institute of food and Agricultural science.university of florida, october 1,2002,Richard schoellhorn and Erin Alvarez.

7-www.heirloomgardenexperts.com,Bougainvillea Care ,2004,Heirloom Garden &Interior Decor

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]





گلهای پیازی با ظهور خود در بهار و تابستان لطافت و زیبایی دلپذیری به فضای سبز طبیعی و مصنوعی‌محیط زندگی انسان می‌بخشند.
حس زیبایی پسندی‌، بسیاری از انسانهای خوش ذوق را در فصول مختلف به دشتها و كوههای اطراف شهرهامی‌كشاند. در بهار، وجود گلهای لاله‌، لاله واژگون‌، كلاغك و... كه به صورت خودرو در این مناطق می‌رویند،یكی از عوامل اغنای این حس در وجود انسان به شمار می‌رود. گلهای پیازی با زیبایی و عطردل‌انگیز خود، دیدگان و مشام جویندگان زیبایی را نوازش می‌دهند و با نظمی كه خداوند در رویش و تكثیر این‌گیاهان زیبا قرار داده‌، هر سال در زمان خاص خود می‌رویند و گلدهی را آغاز می‌كنند.
گلهای پیازی كه در فضای سبز مصنوعی خانه و خیابان كاشته می‌شوند در طول سال نیاز به مراقبتهای ویژه‌ای‌دارند و انسان شهری اگر خواستار بهره‌گیری از زیبایی آنهاست باید زحمت نگهداری این گلهای را نیز بعهده‌گیرد.
با توجه به استقبال عامه از گلهای پیازی در زیر به معرفی برخی از گونه ها می پردازیم

۱) گل اختر canna indica
(ریشه به صورت ریزوم‌)
پس از باز شدن و پژمردن تمامی غنچه‌ها، ساقه گل را از سطح زمین قطع كنید ولی آبیاری را به میزان كمتر ادامه‌دهید تا وقتی كه برگها زرد شوند، در این زمان برگها را نیز حذف كنید. در مناطقی كه فاقد زمستان سردمی‌باشند ریزوم را می‌توانید درخاك باقی بگذارید و یا آن‌ها را از خاك در آورده‌، در محل خشك و خنك كه‌دارای جریان هوا باشد انبار كنید تا زمان كاشت مجدد فرا برسد.
۲) كوكب‌Dahila sp.
(ریشه به صورت غده‌)
وقتی قسمتهای هوایی گیاه زرد شد، ساقه‌ها را از ارتفاع ده سانتیمتری سطح خاك قطع كنید، خاك اطراف ساقه‌را به شعاع ۳۰ سانتیمتر از مركز بردارید و با دقت به كمك چنگك غده‌ها رابیرون آورید، آنها را تكان دهید تا
خاك اطرافشان فرو ریزد. پس از چند ساعت آنها را در آفتاب قرار دهید تا خشك شوند.


حال می‌توانید به دو روش عمل كنید:
الف ) غده‌ها را فوراً تقسیم كنید زیرا غده تازه به راحتی بریده می‌شود و تشخیص چشمها یا جوانه‌های رشدكننده در این زمان آسان است‌. برش باید از محل ساقه صورت گیرد به نحوی كه با هر قسمت از غده ۲.۵سانتیمتر از ساقه و یك چشم باقی بماند. سطح برش را با پودر گوگرد بپوشانید تا از پوسیدگی آنها جلوگیری‌شود، سپس قطعات را در شن یا ورمی‌كولیت قرار دهید و درطول زمستان در یك مكان خنك (۷-۴ درجه‌سانتیگراد انبار كنید. با این روش خطر چروكیدگی غده‌ها كاهش می‌یابد.
ب) حدود ۴-۲ هفته قبل از كاشت در بهار غده‌ها را به روش الف برش دهید و آنها را در ماسه مرطوب قراردهید تاتحریك به ریشه دهی گردند.


۳) گل مریم‌ Polyanthes tuberosa
(ریشه به صورت غده پیازی شكل‌)
گلهای زیبای مریم در اواخر تابستان اوایل پاییز روی خوشه‌های بلند ظاهر می‌شوند. در پاییز وقتی برگها زردشدند آبیار راقطع كنید، پیازها را از خاك در آورید و آن‌ها را در مكانی گرم انبار كنید و یا هر سه عدد پیاز را دریك گلدان به قطر ۱۵ سانتیمتر بكارید. هر ۴ سال یكبار در پاییز، هنگام تقسیم پیازهاست‌.

۴) آلیوم Allium sp.
(ریشه به صورت پیاز)
فصل پاییززمان كاشت پیاز آلیوم است‌. فاصله كاشت ۳۰-۱۵ سانتیمتر و عمق كاشت ۲۰-۱۵ سانتیمتر مناسب‌است‌. هر ۳ یا ۴ سال در پاییز و یا اوایل بهار پیازها را از خاك در آورده تقسیم كرده و مجدداً بكارید.

۵) گل حسرت Colchicum aurumnal
(ریشه به صورت پیاز)
گلهای صورتی‌، بنفش‌، ارغوانی و سفید آن اواخر تابستان از درون خاك سر در می‌آورند و در این فصل نیاز به‌مراقبت ویژه‌ای ندارند.

۶) لاله Tulipa sp.
(ریشه به صورت پیاز)
پیازها را مهرماه (به شرطی كه هوا خنك شده باشد) بكارید. عمق كاشت ۲.۵ برابر قطر بزرگ و فاصله كاشت‌۲۰-۱۰ سانتیمتر از یكدیگر مناسب است‌. درنواحی گرمتر پیازها را حداقل در عمق ۲۰-۱۵ سانتیمتر بكاریدتا سرمای مورد نیاز برای ریشه دهی تامین شود.


۷) زنبق رشتی Hemerocallis sp.
(ریشه به صورت غده‌)
بهترین فصل كاشت آن پاییز است‌، غده‌ها را مهرماه در عمق ۵ سانتیمتر در محل سایه - آفتاب بكارید و روی‌آن را با خاك شنی یا خاكبرگ بپوشانید. هر ۵ سال یكبار در پاییز یا بهار بوته‌ها را تقسیم كنید. بوته را از خاك درآورید. نصف طول برگها را حذف كنید، غددها را جدا كنید و مجدداً آنها را بكارید.

۸) زنبق Iris sp.
(ریشه به صورت ریزوم‌)
ریزومهای ذخیره شده در تابستان را در این فصل مجدداً بكارید، فاصله كاشت خصوط بوته‌ها ۲۰-۱۵سانتیمتر، فاصله پیازها ۱۵-۱۰ سانتیمتر مناسب است‌. سطح محل كاشت را یك لایه مالچ بدهید

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

گل‌های زیبا با آن ظاهر دل‌فریبشان می‌توانند بسیار سمی باشند. آنقدر سمی که حتی می‌توانند جان انسان را بگیرند.
آشنا نبودن بسیاری از مردم با این گیاهان که ممکن است هر روز هم با آنها سرو کار داشته باشند می‌تواند خطرآفرین باشد.
بسیاری از این گل‌ها در فصل‌های مختلف به وفور در خانه‌ها یافت می‌شوند. اگر مسمومیت با این گیاهان برای کسی پیش آمد باید در کمترین زمان بیمار را نزد دکتر برد.

● گل نرگس: این گل زیبای زرد و سفید رنگ که رویشش نوید آمدن بهار را می‌دهد، اگر به مقدار زیاد خورده شود، جزو سمی‌ترین گیاهان جهان است.
برخی مردم پیاز گل نرگس را با پیازهای خوراکی اشتباه می‌گیرند. خوردن پیاز نرگس زرد سبب تهوع، دل‌پیچه و اسهال می‌شود. با دیدن این علائم حتما به پزشک مراجعه کنید.

● گل صد تومانی: گل صد تومانی و بوته‌های آزالیا در رده نهم سمی‌ترین گیاهان جهان قرار دارند. این دو گیاه با گل‌های به شکل زنگشان، در حیاط و باغچه بسیار زیبا به نظر می‌رسند اما برگ‌هایشان و در نتیجه عسلی که از شیره آنها تهیه می‌شود سمی است.
خوردن هر یک از این دو سبب می‌شود دهانتان بسوزد و ترشح بزاق دهانتان زیاد شود و پوستتان دچار خارش شود. تهوع و اسهال هم از دیگر نشانه‌های مسمومیت با این گیاهان همیشه سبز است.
سردرد، ضعف عضلانی و ضعف در دید هم می‌تواند در شما به دنبال مسمومیت با این گیاهان پدیدار شود. ضربان قلبتان ممکن است آهسته شود و قلبتان با شدت بتپد و به کما بروید. قبل از اینکه این اتفاقات برای شما روی دهد بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

● فیکوس: این گیاه ۸۰۰ نوع دارد و همه آنها هم صمغی شیری رنگ دارند که سمی است. بسیاری از انواع فیکوس در داخل خانه‌ها پرورش داده می‌شود و آنهایی هم که در خارج از خانه رویانده می‌شوند باید محیطی گرم داشته باشند.
بدترین تاثیری که فیکوس می‌تواند بر بدن شما بگذارد، خارش و ورم است و تجویز معمول دکترها هم برای آن داروهای ضد حساسیت و داروهایی برای از بین بردن ورم است.

● خرزهره: سانتی‌متر به سانتی‌متر این گیاه زهر است. حتی استنشاق تصادفی خرزهره‌ای که سوزانده می‌شود هم دردسرساز است.
استفاده از شاخه‌های آن برای کباب کردن یا خوردن آب از محلی که در آن خرزه‌هایی با گل‌های قرمز، صورتی یا سفید رنگ روییده هم خطرناک است. تغییر در ضربان قلب (آرم شدن یا با سرعت تپیدن) بارزترین نشانه مسمومیت با این گیاه است.
دکترها تلاش می‌کنند ضربان قلب را با کمک داروها کنترل کنند و احتمالا معده‌ را هم شست‌و‌شو دهند.

● گل داوودی: بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ نوع گل داوودی در دنیا وجود دارد که اغلب بوته‌های کوتاه و نزدیک به زمینی دارند. باغبان‌ها معمولا این گیاه را می‌کارند تا خرگوش‌ها را از باغشان دور کنند.
گل‌های سمی این گیاه که خرگوش‌ها را از باغ‌ها می‌راند، برایانسان‌ها هم سمی است البته نه چندان قوی. لمس آن سبب خارش و ورم پوست می‌شود و با پمادهای ضد حساسیت و ورم از بین می‌رود.

● آنتریوم: برگ‌های چرمی و سبز تیره رنگ و ساقه این گل وهم‌انگیز سمی است. خوردن آنتریوم گرمسیری می‌تواند سبب احساس سوزش در دهان و سپس تورم و تاول زدن بشود.
همچنین صدایتان ممکن است بگیرد و در قورت دادن غذا هم مشکل پیدا کنید. در این موارد نوشیدنی سرد بنوشید و قرص مسکن بخورید.

● لی‌لی: این گیاه دوست‌داشتنی و زیبا هم سمی است. آن گل‌های زنگوله مانند زیبایش که آویزان شده‌اند هم سمی هستند.
ذره‌ای کوچک از این لی‌لی‌ها ممکن است زیاد آسیبی به شما نرساند اما اگر مقدار زیادی بخورید تهوع، درد در دهان، دردهای شکمی، اسهال و گرفتگی عضلات را تجربه خواهید کرد.
ضربان قلبتان هم ممکن است آرام یا نامنظم شود. برای خارج کردن سم از بدن معمولا پزشکان معده را تخلیه می‌کنند.

● گل ادریسی: این بوته گل هم سمی است. خارش پوست، تهوع، ضعف و تعرق برخی از نشانه‌های مسمومیت ناشی از گل ادریسی است.
برخی گزارش‌ها حاکی از این است که برخی بیماران به کما رفته‌اند. تشنج و نقص در سیستم خون‌رسانی بدن هم در بعضی از بیماران دیده شده است.
خوشبختانه پادزهری برای سم این گل ساخته شده است که در بیمارستان‌ها موجود است.

● گل انگشتانه: این گیاه زیبا گل‌هایی کوچک به رنگ‌های بنفش، صورتی یا سفید دارد که در برخی از انواع آن دانه‌هایی دیده می‌شود.
از این گل برای تولید برخی از انواع داروهای قلبی استفاده می‌شود. به همین دلیل خوردن هر بخش از این گیاه خود می‌تواند سبب بروز بیماری‌های قلبی شود.
تهوع، درد در دهان و اسهال از نشانه‌های این مسمومیت است.

● ویستریا: این گیاه باغچه‌ای زیبا با آن گل‌های آویزان آبی و سفیدش هم تماما سمی است.
البته بعضی‌ها می‌گویند که گل‌های این گیاه سمی نیست اما کسی را نمی‌شناسم که حاضر شده‌باشد این موضوع را آزمایش کند. درد شکم، تهوع،‌دل آشوب و اسهال از نشانه‌های مسمومیت با ویستریاس

نگین شیراز آقایی - روزنامه همشهری

بامبوهای خوش یمن یا (Lucky Bamboo) از محبوبترین ابزارهای کارگشایی در فنگ شویی به شمار میروند و جالب اینجاست که این گیاهان، بیش از هر وسیله دیگر فنگ شویی مورد غفلت و بی توجهی قرار میگیرند. من خود شاهد دهها و صدها بامبوی خوش یمن بوده ام که برای زنده ماندن تلاش میکردند، ظاهرشان نشانه بی توجهی و تنها نشانه بارز خوش یمنی آنها، موفقیت در امر "بقا" بود.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
هرچند مراقبت از این بامبوها ساده است و خود گیاه هم اصولا مقاوم و صبور است، اما مانند هر موجود زنده دیگری نیازمند توجه و علاقه است. از لمس کردن آن نترسید و مراقبش باشید. هرچه باشد بمبو به خاطر نیروی حیات و رشد قدرتمند خود دارای ارج و قرب شده و خوش یمن لقب گرفته است.

راستی چرا این بامبو، خوش یمن است؟
بامبو به خودی خود گیاهی شگفت انگیز و دارای انرژی صلح آمیز و خردمندانه است. این گیاه به ما می آموزد که چگونه انعطاف پذیر و در درون باز و آزاد باشیم تا روح ما بتواند آزادانه در درونمان حرکت کرده و وجود ما را درمان کند.

اگر این شانس را داشته باشید که بامبو در باغچه خانه شما بروید، میدانید که صدای این گیان تا چه حد آرامش بخش و تقریبا صدایی متعالی است. این صدا در مورد زنگوله های بادی که با بامبو ساخته میشوند و همچنین کفپوشهای بامبو نیز صادق است. به طور کلی، دلیل اصلی اینکه این گیاه خوش یمن دانسته میشود این است که این گیاه میتواند با قرار گرفتن در شرایط مناسب، هر پنج عنصر اصلی فنگ شویی آب، آتش، خاک، چوب و فلز را در محیط زیست خود وارد کند. به این ترتیب که:

• چوب: خود گیاه
• خاک: زمینی که گیاه از آن میروید
• آب: آبی که گیاه با کمک آن رشد میکند
• آتش: روبان قرمز یکه به نشانه آتش به گیاه یا به ظرف آن بسته میشود.
• فلز: اگر ظرفی که بامبو در آن قرار میگیرد شیشه ای باشد، در دسته عنصر فلز قرار میگیرد. اگر گلدان از جنسی چون سفال یا سرامیک باشد، معمولا سکه یا تصویری فلزی به همراه دارد.

تعداد ساقه های گیاه بامبو نیز بسیار مهم است و هر تعداد ساقه معنای متفاوتی دارد:
• 3 برای خوشبختی
• 5 برای سلامتی
• 2 برای عشق و ازدواج
• 8 برای ثروت و فراوانی
• 9 نیز که عددی خوش یمن محسوب شده و عددی برای خوشبختی و شانس در همه امور زندگی است.

توصیه هایی مختصر و مفید برای نگهداری از بامبوی خوش یمن
میلیونها تن از صاحبان خوش شانس بامبوی خوش یمن در سراسر جهان میدانند که این گیاه، برای منزل و محل کار بهترین انتخاب است زیرا تنها به دو سه سانتیمتر آب در ظرفش و نور غیر مستقیم آفتاب نیاز دارد تا خوش و خرم باشد.

بامبوی خوش یمن چیست؟
گیاهی که قرنهاست به نام بامبوی وش یمن شناته میشود، اصلا بامبو نیست و از دسته گیاهان دراکانیا Dracaena و ویشاوند جهش یافته خانواده سوسنیان است که در جنگلهای بارانی تاریک مناطق حاره در آسیای جنوب شرقی و آفریقا میروید.

این گیاه به چه مقدار مراقبت نیاز دارد؟
نیازهای اصلی این بامبو بدین شرح است: تمیز نگهداشتن آب آن با تعویض هفتگی. مقدار آب باید تا اندازه ای باشد که تقریبا تا 2.5 سانتیمتری بالاتر از انتهای پایینی ساقه قرار بگیرد. این گیاه نور فراوان اما غیر مستقیم آفتاب و دمای 18 تا 22 درجه سانتیگراد را ترجیح میدهد. هرچند درباره غذا دادن به این گیاه عقاید متلفی وجود دارد، اما بامبوی خوش یمن هم یک موجود زنده است و بدنیست هر از گاهی مقداری کود ملایم، مانند کود بنفشه آفریقایی به آب آن اضافه شود. از آنجایی که رشد گیاه با مقدار غذای آن متناسب است، با تغذیه آن با مقادیر اندک کود میتوانید همواره گیاه را در اندازه ای قابل کنترل نگهدارید.

چرا برگهای گیاه زرد میشوند؟
دو عامل اصلی زرد شدن برگ بامبو از این قرارند: 1) نور مستقیم بیش از حد و 2) آب لوله کشی مورد استفاده برای گیاه بیش از حد نمک یا فلوراید دارد. برای اینکه گیاهتان دوره پربار و جدیدی آغاز کند، آن را از تابش مستقیم نور آفتاب دور کرده و آب آنرا تنها از آب ----- شده یا آب معدنی طبیعی تامین کنید.

یا میتوان بامبوی خوش یمن را قلمه زد؟
بله. ساقه های تازه را میتوان با استفاده از یک چاقوی تیز از گیاه اصلی جدا نمود. ساقه باید از زیر بند بریده شود و در آب تازه و تمیز قرار بگیرد. برای سرعت بخشیدن به رشد جوانه های تازه، اسپری کردن مختصر ساقه با آب نیز توصیه میشود.

تعویض گلدان بامبو چگونه است؟
بامبو نیز مانند هر گیاه خانگی گلدانی دیگر میتواند به گلدانی در حدود 5 سانتیمتر بزرگتر از گلدان اولیه منتقل شود یا به طور دائم در مخلوطی از ماسه و خاک که به خوبی زهکشی شود (آب اضافه آن خارج شود) کاشته شود. برای جلوگیری از پوسیدگی ریشه، باید در بین هر دو آبیاری ، خاک گیاه را بررسی کنید و درصورتی که سطح روی آن خشک شده باشد، آنرا آبیاری نمایید.

chiff.com
fengshui.about.com

جايگاه گلکاري در ايران
اهميت تاريخي: قدمت کشت و كار و نگهداري گل‌ها در ايران شايد همزمان با شروع کشاورزي بوده است. با نگاهي به تاريخ و فرهنگ ايران بنظر مي‌آيد که همواره ايرانيان در زمينه موضوعات مرتبط با گل‌ها جايگاه خوب و ارزنده‌اي داشته‌اند. اهميت اقتصادي: شايد قديمي‌ترين گلخانه‌هاي موجود در ايران كه در حال حاضر هم فعال هستند قدمتي در حدود 75 – 70 سال دارند. در حقيقت اهميت اقتصادي اين رشته، سابقه طولاني در ايران دارد. زماني كه بسياري از کشورها نامي در زمينه پرورش گل و گياه نداشته اند کشور ما با داشتن گلخانه‌هاي خوب و قابل قبول در زمان خود وضعيتي مناسب داشته است. کشت و كار پرورش گل‌هاي زينتي در ايران بعنوان يک رشته اقتصادي سابقه‌اي به قدمت احداث گلخانه‌ها ندارد اما از زمان‌هاي گذشته، گلخانه‌دارها کار تکثير و پرورش گياهان را براي سرگرمي، و گذران اوقات فراغت انجام مي‌دادند. در سال‌هاي اخير بدليل نياز روز افزون بازار و خواست افراد جامعه و بدليل محدود شدن فضاي زندگي مردم اين وضعيت کاملاً تغيير كرده است. بطوري که در سال‌هاي اخير احداث گلخانه‌هاي نسبتاً مجهز و كارآمد بمنظور کشت و پرورش و تكثير گياهان زينتي و نيز توسعه اقتصادي پيشرفت زيادي داشته است. ايران يکي از خواستگاه‌ها و زادگاه‌هاي طبيعي گياهان زينتي از جمله لاله، سنبل، زنبق، سيکلمه و برخي از درختچه‌ها و تعداد زيادي از درختان ميوه بشمار مي‌آيد، و در منابع علمي دنيا اسناد و مدارک مربوط به اين موضوع موجود است. ولي از نظر اقتصادي و صادرات گل و گياه هنوز موقعيت مناسبي در سطح دنيا ندارد.
جايگاه ايران از نظر جغرافيايي
موقعيت جغرافيايي ايران از دو نظر قابل ارزش است :
- از نظر آب و هوايي
- موقعيت نسبت به كشورهاي همسايه.
1- ايران در يک منطقه پر رود با طول روز بلند و روشنايي کامل آفتاب قراردارد و از اين نظر مي‌تواند در بسياري از هزينه‌هاي مربوط به گرم كردن و روشن نگه داشتن گلخانه‌ها كه براي کاشت و تکثير گياهان زينتي اهميت زيادي دارد، صرفه جويي كند.
2- موقعيت ايران بدليل قرار داشتن در کنار کشورهاي پر مصرف گل و گياه از نظر اقتصادي حائز اهميت است. همسايه‌هاي شمالي و جنوبي ايران از خريداران بسيار خوب گياهان زينتي هستند. ايران با داشتن يک بازار متعادل و نسبتاً ثابت و دائمي قادر است جايگاه واقعي خود را در اين عرصه پيدا کند.
كشورهاي مهم توليد كننده و مصرف كننده گل و گياه
1- هلند 2- ايتاليا 3- آلمان 4- سوئيس 5- دانمارك 6- بلژيك 7 - سوئد 8- ژاپن 9 - انگلستان 10- استراليا 11- فرانسه 12- اسپانيا 13- آمريكا
همانطور كه مشاهده مي‌كنيد هلند مقام اول در بين همه كشورها را دارد و بقيه كشورها در رتبه بعدي قرار گرفته‌اند. از لحاظ موقعيت جغرافيايي و آب و هوايي و هم‌چنين وضعيت نيروي کار، ايران در مقايسه با هلند از موقعيت مناسب‌تر و ارزان‌تري برخوردار است. ارز آوري گل و گياه براي ايران يک موقعيت انحصاري است. در کشور ما گاهي ارز آوري گل‌هاي شاخه بريده با ارز آوري نفت مقايسه مي‌شود. بطوري كه فروش 2 تا 3 شاخه گل (از بعضي انواع گل‌ها) مي‌تواند ارز‌آوري معادل يك بشكه نفت را داشته باشد و صادرات گل‌ها و گياهان زينتي مي‌تواند جانشين صادرات نفت شود. اما پارامترهاي لازم و شاخص‌هاي قابل قبول بازار جهاني براي پرورش گل و گياه را بايد مهيا کرد.
رشته‌ها و زير شاخه‌هاي متعددي در رابطه با گلكاري يا Flowery culture وجود دارد. يكي از اين موارد استفاده از اندام‌هاي گياهان زينتي مي‌باشد. از لحاظ موقعيت مصرفي گياهان زينتي را به سه دسته تقسيم مي‌کنند :
گياهان يك ساله ياAnnual Plants ؛ گياهان زينتي که بعنوان گل‌هاي فضاي سبز استفاده مي‌شوند. اين گياهان معمولاً مقاوم به سرما نيستند و دوره زندگي نسبتاً کوتاهي دارند. مانند گل اطلسي و آحار.
گل‌هاي دائمي يا Perennial Plants؛ گياهاني که بيش از يک سال در فضاي آزاد قابليت رشد و نمو دارند. مانند گل تاج‌الملوك، داودي و زنبق‌هاي دائمي.
گياهان آپارتماني يا Indoor Plants؛ گياهاني که فقط در فضاي محدود آپارتمان‌ها و گلخانه‌ها قابل نگهداري هستند. مانند برگ انجيلي و فوتوس.
انجام تحقيقات براي صادرات گل‌ها و گياهان زينتي يك امر مسلم و ضروري است. هم‌چنين مجموعه عواملي که در اين راستا بايد مد نظر قرار گيرند عبارتند از :
نوع خاک و بستر مورد پرورش گياهان؛
نوع محصول ارائه شده؛
تداوم توليد در طي يک زمان معين.
انواع گلكاري يا Flowery culture
گياهان گلدار گلداني يا Pot Plant؛ گياهاني که در فضاي مستور آپارتمان رشد و نمو مي‌کنند و بخش زينتي آن‌ها همان گل است. مانند گل حنا، سيکلامن ايراني، آزاليا و …
گل‌هاي شاخه بريده يا Cut Flowers؛ گروه بسيار بزرگي از گياهان زينتي در اين رده هستند. تعداد زيادي از گياهان زينتي بعنوان بخش‌هاي بريده شده و جدا از پايه مادري قابل عرضه به بازار هستند. نظير انواع ميخک، ژربرا، رز و ارکيده.
بسته به نوع بازار و سليقه خريداران تقريباً همه گياهان Cut Flowers شبيه بهم عرضه مي‌شوند. اينطور که برآورد نشان مي‌دهد معمولاً ميخک، رز و ژربرا سه محصول رده اول تا سوم گل‌ها شناخته شده‌اند.
درختان، درختچه‌ها و پيچ‌هاي زينتي يا Trees, Shrubs and Climbers؛ اين مجموعه در کشت و کار گياهان زينتي جايگاه ارزنده‌اي دارد و ايران مي‌تواند در اين قسمت موقعيت خوبي کسب کند.
تاسيسات گلكاري
تعريف گل­خانه: گل­خانه ياGreen house به فضاي محدودي اطلاق مي­شود كه قابليت كنترل شرايط محيطي مناسب را براي رشد گياهان از نواحي مختلف در طي فصول مختلف يك سال داشته باشد. طبق اين تعريف از جمله عملكرد گل­خانه، فراهم كردن شرايط محيطي لازم و مورد نياز محصولي معين است.
گل­خانه­ها بر حسب اينكه چه نوع مصالح ساختماني در آن‌ها بكار برده شده است به نوع ثابت و متحرك تقسيم‌بندي مي­شوند. گل­خانه­هاي ثابت و متحرك بنا ­بر نياز در موقعيت معين، در جايي كه مدنظر ما است احداث مي­شوند.
گل­خانه­هاي ثابت، به گل­خانه­هايي گفته مي‌شود كه مصالح ساختماني بكار رفته در آن‌ها از جنس پايدار و با دوام باشد. پس بايد ساليان سال از آن‌ها استفاده كرد. بنابراين نكاتي در ساخت گلخانه‌هاي ثابت بايد در نظر گرفته شود.
نكات مهم در احداث گلخانه­هاي ثابت
1. فاصله گلخانه تا بازار مصرف؛
2. كيفيت آب از نظر سختي؛
3. وجود بازارهاي فروش محلي؛
4. دسترسي به كارگران متخصص.
انواع گلخانه هاي ثابت
گلخانه يكطرفه: از يك جهت از نور كامل آفتاب بر ­خوردار است و از جهت ديگر از مصالح ساختماني پوشيده شده است. اين نحوه ساخت و ساز گل­خانه براي مناطقي با شرايط محيطي نسبتاً دشوار بسيار مطلوب است. در مناطقي كه سرماي شديد يا يخبندان‌هاي طولاني وجود دارد، ساخت اين گلخانه‌ها به صرفه مي‌باشد.
گلخانه دو طرفه: از دو جهت بطور كامل از نور آفتاب بهره­مند است. اين گلخانه براي كشت و پرورش بسياري از محصولات، ايده­آل و مناسب است. زيرا از جهت نور و درجه‌ي حرارت بطور كامل از نور خورشيد بهره مي‌برد.
گلخانه نيمه دو طرفه: از يك جهت بطور كامل از نور آفتاب برخوردار است و از جهت مقابل تا نيمه از مصالح ساختماني پر شده و نيمه ديگر از جنس شفاف (شيشه) است.
گلخانه هاي سه گانه هر كدام براي يك اقليم معين مناسب مي‌باشند. اما بطور كلي براي مناطق مختلف ايران گلخانه­هاي دو طرفه بسيار مناسب و مطلوب هستند. چرا كه در كشور ما، به علت برخورداري از نور فراوان مخصوصاً در زمستان مي‌توان در مصرف سوخت صرفه جويي بسيار خوب و با ­ارزشي داشت.
عوامل قابل كنترل در گلخانه­ها
1.درجه حرارت؛
2.نور؛
3.رطوبت؛
4. مقدار گاز كربنيك(Co2).
هر كدام از عوامل قابل كنترل در گل­خانه­ها جداگانه توضيح داده مي‌شوند.
درجه حرارت در گل خانه ها
تنظيم درجه حرارت در گل­خانه­ها شرط اوليه براي رشد و نمو بسياري از گياهان است. نياز گياهان به درجه حرارت دامنه­هاي مختلفي دارد. بعضي از گياهان درجه حرارت­هاي بالاتري نياز دارند مثل گياهان مناطق گرمسيري. بعضي ديگر در درجه حرارت­هاي كمتر از 20 درجه سانتيگراد هم بخوبي رشد و نمو مي­كنند، مانند گياهاني كه از مناطق سردسيري منقل شده‌اند نظير پامچال كه در جنگل‌هاي شمال ديده مي‌شود.
اما چگونگي تنظيم درجه حرارت در گلخانه­ها بستگي به سيستم گرمايي دارد. انواع بخاري‌ها يا سيستم‌هاي گازي و … مي‌توانند مورد استفاده قرار بگيرند. اما دو شرط اوليه موجود در عامل گرم ‌كننده عبارتند از:
1- توان توزيع يكنواخت دما در سطح گلخانه را دارا باشد؛
2- فاقد اثرات مخرب زيست محيطي باشد.
نياز نوري گياهان
همه گياهان به يك اندازه به نور نيازمند نيستند. بعضي از گياهان نياز به نور فراواني دارند و بعضي ديگر به نور كمتري نياز دارند. بنابراين گياهان را از نظر نياز نوري به سه گروه بزرگ تقسيم مي­كنيم:
گياهان روز بلندLDP : Long Day Plants براي به گل رفتن بين 10 تا 14 ساعت به نور نياز دارند، مانند گياهان فصلي تابستانه نظير آحار، اطلسي، ناز و ميمون.
گياهان روز كوتاه SDP: Short Day Plants براي به گل رفتن نياز نوري كمتر از 12 ساعت دارند. كه در نقطه مقابل گياهان روز بلند قرار مي‌گيرند، مثل گل داودي.
گياهان بي تفاوت به طول روز NDP: Neutral Day Plants براي نگهداري در منزل بسيار مناسب و مطلوب هستند. مثل گل حنا يا بگونيا كه حساسيتي نسبت به طول روز ندارند و در تمام طول سال گل دارند.
به گل بردن گياهان روز كوتاه در طي ساعات روشنايي، طولاني به موضوع كنترل نور بر مي­گردد. در كشور ما با توجه به اينكه روزهاي آفتابي خيلي زياد است بايد نياز نوري گياه شناخته شود تا گياه در طي روزهاي بلند بخوبي از رشد رويشي برخوردار باشد. لذا گياهان روز كوتاه را به وسيله‌ي پايين آوردن ساعات روشنايي، بوسيله يك پرده تيره رنگ، و اصطلاحاً ايجاد شب­هاي طولاني به گل مي­بريم.
نور در گلخانه ها
در گلخانه­ها مقدار نور را به وسيله‌ي پوشاندن شيشه­ها با حصير، پاشيدن گِل و يا رنگ‌هاي قابل شست و شو و يا با استفاده از چادر­هاي الكترونيكي، كنترل مي‌كنيم.
كنترل رطوبت در گلخانه­ها
تأ­مين رطوبت يكي از پارامترهاي مهم در گلخانه­ها است. براي رشد و نمو گياهان، البته بايد نيازهاي رطوبتي گياهان را بشناسيم. بعضي از گياهان به رطوبت‌هاي خيلي بالا نياز دارند و بعضي ديگر به رطوبت كمتري نياز دارند، مثل گل كاغذي. بعد از شناخت نياز رطوبتي گياهان، آن‌ها را در گلخانه­هاي خاص خود جايگزين مي­كنيم يعني همه گياهان در يك نوع گلخانه نگهداري نمي‌شوند. در سطوح تخصصي و بزرگ، هر گلخانه براي يك محصول و يا تعدادي محصول مشابه با نياز­هاي يكسان در نظر گرفته مي‌شود.
راه‌ها و روش‌هاي مختلفي براي تأمين رطوبت گل‌خانه‌ها وجود دارد كه عبارتست از:
1. آبياري؛
2. پاشيدن آب به سقف و كف و جدار گلخانه؛
3.كاربرد دستگاه‌هاي بخار ساز.
گاز كربنيك در گلخانه­ها
كاربرد Co2 تقريباً معادل استفاده از مواد غذايي، كاربرد پيدا كرده است. در كشور ما كه گياهان از لحاظ نوري در وضعيت مناسبي قرار دارند مي‌توان با بالا بردن مصرف Co2 راندمان محصول را نيز بالاتر برد.
وجود Co2براي انجام عمل فتوسنتز ضروري است. اين واكنش شيميايي منجر به توليد محصول سبز يا عملكرد گياه مي­شود . در اين واكنشCo2 عامل بسيار مهمي تلقي مي­شود.
فرمول فتوسنتز
6 CO2 + 6 H2O à C6H12O6 + 6 O2
گلخانه­هاي ايزوله و با شرايط استاندارد داراي Co2هستند. لذا گلخانه­هايي كه ارتباط كمتري با فضاي خارج دارند و يا گلخانه­هايي كه تبادل گازي كمي دارند و در معرض رفت و آمد‌هاي مكرر و متوالي نيستند براي مصرفCo2 مناسب­تر هستند.
عوامل مؤثر در ميزان مصرف Co2
1. فصل و موقعيت زماني: در فصل‌هاي گرم و پر نور سال مقدار مصرف Co2 بيشتر است؛
2.نوع محصول: بسته به نوع محصول نياز به Co2 نيز متفاوت است؛
سن گياه: گياهان مختلف در سنين مختلف نيازهاي متفاوتي به Co23.دارند.
بسترهاي کشت، تکثير و پرورش گياهان زينتي
انواع محيط‌هاي كشت براي ريشه‌زايي
- ماسه؛
- پرلايت؛
- ورميکولايت؛
- مخلوط ماسه و پرلايت.
ماسه
- محيط کشت معروف؛
- فاقد هر گونه عناصر؛
- ارزش آن به واسطه وجود تخلخل كافي، وجود اكسيژن و حفظ رطوبت.
اولين محيط كشت ماسه است كه براي ريشه‌دار کردن گياهان ارزشي خاص دارد، زيرا قلمه‌هاي جدا شده از پايه‌هاي مادري ذخيره غذايي به اندازه کافي دارند. اندازه ذرات ماسه و تخلخل بين اين ذرات بسته به نوع قلمه‌ها متفاوت است پس بهتر است که براي قلمه‌هاي مختلف اندازه معيني از محيط کشت را استفاده کنيم.
پرلايت
- منشا آتشفشاني؛
- سفيد رنگ؛
- فاقد هرگونه ذخيره غذايي؛
- ارزش آن به واسطه ذخيره آب تا 4 برابر وزن خود.
دومين محيط کشت که براي تکثير قلمه‌ها استفاده مي‌کنيم پرلايت است. و به دليل خصوصيات ذكر شده، در ريشه‌دار شدن قلمه‌ها يا گياهاني که در غير محيط خاک پرورش مي‌يابند بسيار مفيد و مناسب است. اندازه ذرات پرلايت بين 4- 2/1 ميلي‌متر است و بسته به نوع مصرف و نوع قلمه براي تکثير از پرلايت‌هاي نرم و نسبتاً درشت استفاده مي‌کنيم. معمولاً مخلوطي از پرلايت‌هاي خيلي نرم و نسبتاً درشت به نسبت مساوي ترکيب مي‌کنيم و بعنوان يک بستر ريشه‌زايي از آن استفاده مي‌شود.
ورميكولايت
- ماده معدني از نوع ميكا؛
- حاوي سيليکات منيزيم، آلومينيم و آهن است.
در حقيقت يک رس حرارت ديده است که مي‌تواند مقدار زيادي آب را جذب کند. ورميکولايت بدليل قيمت نسبتاً بالايي که دارد مصرف چنداني ندارد. بعلاوه بعلت جذب آب حجمش زياد مي‌شود و نبايد تحت فشار قرار گيرد، زيرا تخلخلش را از دست مي‌دهد. فقط در موارد خاص براي سازگاري دادن يک گياه حاصل از کشت بافت در محيط جديد از اين ماده استفاده مي‌شود. بنابر اين براي تکثير معمول و متداول گياهان عمدتاً ماده مورد مصرف پرلايت يا ماسه است.
مخلوط ماسه و پرلايت
- به نسبت مساوي مخلوط مي‌شوند؛
- در سطح كاربردي مصرف زيادي دارد.
چهارمين محيط كشت، مخلوط ماسه و پرلايت است. به نسبت مساوي يک حجمي از پرلايت و ماسه نرم (همان چيزي که در اصطلاح باغباني ماسه بادي مي‌گويند) را با هم مخلوط مي‌کنند و قلمه‌ها را در آن قرار مي‌دهند. بعد از ريشه‌دار شدن قلمه‌ها و اطمينان از حجم ريشه، قلمه‌ها به محل مناسب ديگر انتقال مي‌يابند.
محيط‌هاي کشت قلمه‌ها فاقد هر گونه ذخيره غذايي بوده و بدليل آنکه فوق‌العاده سبک هستند تخلخل زيادي دارند و نمي‌توانند مواد غذايي را به مدت زيادي در خود نگه دارند. بعد از ريشه‌دار شدن گياهان چون نياز به عناصر معدني در گياه خيلي بالا مي‌رود، در يک خاک مناسب که ذخيره کافي اين مواد را دارند کشت مي‌شوند.
محيط‌هاي پرورشي گياهان – كشت خاكي
- متداولترين محيط کشت شناخته شده خاک يا Soilاست. تعريف خاک و انتظاري که از خاک براي نگهداري طولاني يک گياه مي‌رود، بسته به نوع گياه و نياز خاص غذايي آن گياه متفاوت است. گياهان علفي و آپارتماني نياز به يک بافت بسيار سبک دارند، بافتي که تخلخل کافي دارد و آب را به اندازه مناسب در خود نگهداري مي‌کند و ريشه‌ها در آن بخوبي تنفس مي‌کنند.
- ترکيبي با نسبت مساوي از خاک برگ، ماسه بادي و خاک زارعي و داراي يک بافت خوب و مناسب براي پرورش گياهان آپارتماني اصطلاحاً خاک سبک ناميده مي‌شود.
- خاک سنگين در باغباني کاربرد خيلي زيادي ندارد، فقط گياهاني که ساختمان ريشه‌اي بسيار قطور و قوي دارند مثل گل كاغذي و هم‌چنين شاه‌پسند درختي و درختچه ختمي چيني در خاک‌هاي سنگين بهتر رشد و نمو مي‌کنند.
- غير از خاك تركيبات مصنوعي ديگر مثل پيت هم استفاده مي‌شود. Peatخاكي است كه از بقاياي در حال تخمير اندام‌هاي مختلف گياهي بوجود آمده است. پيت‌هاي طبيعي حاصل تخمير خزه‌ها هستند. دو خزه معروف بنام‌هاي Sphagnum و Hyponum در اروپاي شمالي به وفور يافت مي‌شوند و معادني که از اين خزه‌ها در اروپاي شمالي بدست آمده تحت عنوان تورب يا پيت خالص به بازار عرضه مي‌شوند. پيتPH بسيار پاييني دارد و براي گياهان اسيد پسند و آن‌هايي که نياز به PH پايين دارند بسيار مناسب و ايده‌آل است.
هيدروپونيك – كشت بدون خاك گياهان
- پرلايت؛
- ورميكولايت؛
- پشم سنگ؛
- پوكه معدني.
البته اين مواد فاقد هر گونه ذخيره غذايي هستند و مواد غذايي بطور مصنوعي به اين سيستم‌ها بايد اضافه شوند. پرلايتي كه مواد غذايي لازم به آن اضافه شده باشد بحث محيط كشت هيدروپونيک Hydroponic را به ميان مي‌آورد. معادن خاك پيت در چند ناحيه (عمدتاً در شمال ايران) شناسايي شده‌اند ولي اين معادن دقيقاً حاصل تخمير دو خزه معروف هاپونوم Hyponum و اسفاگنوم Sphagnum نيستند. پيت يا تورب ايران رنگ روشن‌تري دارد در حاليکه پيت اروپا داراي رنگ قهوه‌اي بسيار تيره است. PH پيت در معادن ايران خيلي زياد و گاهي بيش از 7 مي‌باشد (يعني از حد خنثي کمي بالاتر است) ولي PH پيت‌هاي اروپايي حدود 5/4 است. هم‌چنين معادن كشف شده در ايران قابل توسعه در سطح وسيع نمي‌باشند.
رشد و نمو
مهم‌ترين عامل بعد از بستر رشد، عوامل موثر در رشد و نمو گياه مي‌باشند. ابتدا تفاوت بين رشد و نمو را يادآور مي‌شويم (البته اين تفاوت در فرهنگ نامه انگليسي بيشتر نمايان است).
رشد يا Growthبزرگ شدن سلول‌ها و افزايش تعداد سلول‌ها را گويند. به عبارت ديگر منظور از رشد افزايش تعداد و حجم سلول‌هاست.
نمو يا Developmentبه مفهوم اختصاصي شدن و تمايز سلول‌هاست. ممكن است سلولي رشد زيادي داشته باشد ولي نمو نكرده باشد. هر وقت گياه از مرحله‌اي وارد مرحله‌ي ديگر شود نمو يافته است. مثلاً گياه گلخانه‌اي را در نظر بگيريد كه چند سالي رشد رويشي داشته ولي تا زماني كه وارد فاز گل‌دهي نشده باشد نمو نداشته است. به معناي ديگر نمو پديده‌ي تخصصي شدن سلول‌هاست.
عوامل موثر بر رشد و نمو
داخلي:
الف) عوامل ژنتيكي،
ب) هورمون‌هاي نباتي.
خارجي:
الف) حرارت،
ب) رطوبت،
ج) نور،
د) گازها.
ابتدا به تعريف عوامل داخلي مي‌پردازيم. خصوصياتي را كه عوامل خارجي بر آن بي‌تاثيرند را عوامل ژنتيكي مي‌گويند. وقتي خصوصيات، صفر ذاتي هستند طوري كه عوامل خارجي بر آن‌ها بي‌تاثيرند، براي مثال اگر گياهي گل‌هاي صورتي دارد عوامل خارجي نمي‌توانند رنگ گل‌هاي آن را تغيير بدهند.
كنترل اعمال فيزيولوژي گياهان در مبحث هورمون‌ها گنجانده شده است
کاربرد هورمون‌هاي گياهي
هورمون
هورمون به موادي اطلاق مي‌شود که به مقدار بسيار ناچيز در يک اندام معين از گياه بوجود مي‌آيد و در اندام‌هاي ديگر استفاده مي‌شود. با اين تعريف شايد تصور شود که هورمون‌ها صرفاً جزء مواد کاملاً درون ساز گياه هستند، اما همواره اينطور نيست زيرا هورمون‌ها هم در داخل اندام‌هاي گياهي و هم به شکل سينتتيک و شيميايي در خارج ساخته مي‌شوند و روي گياه القا مي‌شوند. بنابراين علي رغم اينکه يک تفاوت ناچيز بين اين دو نحوه ساخت هورمون موجود است بيشترين تفاوت مربوط به اصطلاح انگليسي است.
در فارسي هم موادي که بصورت طبيعي در گياه ساخته مي‌شوند و هم موادي که به صورت مصنوعي از خارج به گياه القا مي‌شوند را تحت عنوان هورمون مي‌شناسند، اما در اصطلاح انگليسي موادي را که بصورت طبيعي (در داخل گياه) ساخته مي‌شوندPlant Hormone و موادي که بطور مصنوعي (در خارج از گياه)‌ساخته مي‌شوند را تحت عنوانPlant Growth Regulators يعني تنظيم کننده‌هاي رشد گياهي مي‌شناسند. در تقسيم بندي‌هاي خيلي قديمي‌تر هورمون‌ها بر حسب نوع قابليت يا کاري كه به عهده دارند، به پنج دسته تقسيم مي‌شوند.
هورمون‌ها
1- اكسين‌ها Auxines
2- ژيبرلين‌ها Giberellines
3- سيتوكينين‌ها Cytokinines
4- بازدارنده‌هاي رشد Inhibitors
5- اتيلن Ethylene
اکسين‌ها Auxines
عوامل موثر بر عملكرد هورمون‌ها در روي گياهان زينتي
غلظت Dosageهورمون مصرفي؛
سن فيزيولوژيكي گياه
اکسين‌ها جزء اولين گروه هورمون‌هاي كشف شده هستند كه وظايفي همچون تسريع در ريشه‌زايي گياهان و ريزش گل‌هاي اضافي درختان ميوه را بر عهده دارند. مهم‌ترين عاملي که روي عملکرد اکسين‌ها تأثير گذار بوده مقدار مصرف اکسين و يا غلظت هورمون مصرفي است. گاهي اوقات يک اکسين معين عامل رشد و تقسيم سلولي است. اما اگر همين ماده را در غلظت Dosage خيلي زياد بکار بريم، باعث مرگ و از بين رفتن گياه مي‌شود. بنابراين در مصرف هورمون‌ها مخصوصاً اکسين‌ها غلظت مصرف اهميت زيادي دارد. عامل ديگري که در روي عملکرد و يا وظيفه خاص اکسين اثر گذار است سن فيزيولوژيکي گياه مورد استفاده است. بسته به اينکه گياهان در چه مقطع سني قرار گرفته‌اند غلظت مصرفي اکسين و زمان القا آن به سن متغير است و نتايج متفاوتي دارد. اما بطور کلي مهم‌ترين وظايفي را که براي اکسين‌ها مي‌شناسيم عبارتند از :
تسريع در ريشه زايي گياهان سخت ريشه‌زا 3000 ppm - 8000 ppm- مخصوصاً در سطوح بزرگ و واحدهاي توليدي بزرگ که سرعت ريشه‌دار شدن گياه و زمان آن اهميت دارد، مصرف و کاربرد اکسين‌ها داراي جايگاه ويژه‌اي است؛
عامل تُنُك کننده در محصولات سال‌آور- به اين طريق باعث ريزش گل‌هاي اضافي درختان مي‌شود. مثلاً در درخت سيب حالت سال‌آوري وجود دارد. بدين صورت که در بعضي از سال‌ها ميوه زياد توليد مي‌كند و در سال ديگر محصول بسيار ناچيزي دارد. کاربرد اکسين‌ها باعث مي‌شود که در سال‌هاي پر محصول تعداد گل‌هاي قابل تبديل به ميوه کم شود و در نتيجه عملکرد گياه در سال‌هاي مختلف به شکل متعادلي نگه داشته شود.
ژيبرلين‌ها Giberellines
مهم‌ترين كاربرد ژيبرلين‌ها GA
جايگزيني سرما در غده‌ها؛
جايگزيني سرما در بذر
دسته نسبتاً بزرگ از هورمون‌هاي گياهي ژيبرلين‌ها هستند که در سال‌هاي حدود 1940 شناخته شدند. کاربرد ژيبرلين‌ها در باغباني به درشت کردن حبه‌هاي انگور، وادار كردن غده يا پياز براي گل‌دهي و جايگزيني سرما در بعضي از بذرهاي گياهان است. بهترين و پرمصرف‌ترين جاي مصرف GA در ژيبرلين‌ها در Flowery culture است که غده‌ها و پياز‌ها را به کمک سرما وادار به گل‌دهي مي‌کنيم، بنابراين ژيبرلين‌ها جايگزين سرما مي‌شوند. با تيمار ژيبرلين دوره 3 تا 5 ماهه را که پيازها لازم دارند تا وارد مرحله گل‌دهي شوند را بسيار کوتاه‌تر مي‌كنند.
وظيفه ديگر ژيبرلين‌ها جايگزيني سرما در بعضي از بذرها مي‌باشد. بعضي از بذرهاي گياهان زينتي نظيرانواع نسترن‌ها نيازمند طي يک دوره سرما قبل از جوانه‌زني هستند، لذا وقتي اين بذرها را با GA که مخفف ژيبرلين اسيد است تيمار کنيم آن را جايگزين يک دوره سرما کرده‌ايم. لازم به ذكر است که تعداد ايزومرهاي ژيبرلين خيلي زياد است از GA1- GA47 شناخته شده‌اند، و در کارخانجات مواد شيميايي توليد مي شوند اما GA3 کاربرد بيشتري دارد. مشخص كردن نوع هورمون و مقدار آن كار بسيار دقيق و ظريفي است كه در آزمايشگاه‌هاي تخصصي با استفاده از دستگاه HPLC صورت مي‌گيرد.
سيتوكينين‌ها Cytokinines
سيتوکنين‌ها دسته‌اي از هورمون‌ها هستند که وظايف خاص و بسيار تخصصي بر عهده دارند. سيتوکنين‌ها وظايفي همچون کمک به تقسيم سلولي و جلوگيري از پير شدن گل‌هاي شاخه بريده را بر عهده دارند كه كمياب و گران قيمت بوده و دز مصرفي آن‌ها كم است. نقش ديگر سيتوکنين‌ها جلوگيري از پير شدن گل‌هاي شاخه بريده Cut flowers است. سيتوکنين‌ها در محلول پاشي‌هاي آبي و شيميايي روي شاخه‌هاي بريده شده كه براي مدت طولاني نگهداري مي‌شوند، کاربرد بسيار خوبي دارند. انواع سيتوکنين‌ها عبارتست از بنزيل آمينوپورين، زآتين و کينيتين.
بازدارنده‌هاي رشد Inhibitors
دسته چهارم از هورمون‌هاي گياهي بازدارندگان رشد هستند که نقش متضاد بقيه هورمون‌ها را دارند.نقش سه دسته اول اكسين‌ها، ژيبرلين‌ها و سيتوكينين‌ها در تشويق گياه به رشد و نمو است ولي ايندسته نقش جلوگيري كننده در رشد را دارند. در گياه بنت قنسول Euphorbia Pulcherrimaصورت مي‌توان از بازدارنده‌اي مثل B9 استفاده كرد. گياهان زينتي کاربرد خوب و بسيار اقتصادي دارند واستفاده از اين بازدارنده‌ها باعث مي‌شود گياهان کوتاه اما کامل از نظر ساختمان رشدي داشته باشيم. يك پا كوتاهي دسته‌اي ديگر از مواد بازدارنده که در گياهان زينتي استفاده مي‌شوند آلار SADH است، گر چه در بعضي از مجامع جهاني منع شده است اما چون مورد استفاده آن براي گياهان زينتي است و مصرف خوراكي ندارد همچنان قابل استفاده است. بهترين مورد استفاده از آلار يا SADH در طولاني كردن خوشه‌هاي گل گياه کاغذي است.
اتيلن Ethylene
بر خلاف چهار دسته ديگر (كه ابتدا خاصيت هورموني آن‌ها شناخته شده)، اتيلن ابتدا به عنوان گازي فرار شناخته شد بعد بعنوان هورمون شناسايي شد. اتيلن را در گياهان زينتي عمدتاً بعنوان هورمون پيري مي‌شناسيم، هر وقت که بخواهيم گياهان را به سمت بلوغ و پيري ببريم کاربرد اتيلن توصيه مي‌شود. اتيلن گازي فرار است كه در گياهان زينتي به هورمون پيري شهرت داشته و باعث رسيده شدن ميوه‌هايي هم‌چون موز و گوجه‌فرنگي مي‌شود. مصرف اتيلن بر روي سبز زدايي يا رسيدن ميوه‌جات مفيد است. اما در گياهان زينتي بدليل تشويق به طرف پيري و بلوغ خيلي مفيد نيست. اتيلن بر روي گياهان خانواده Coleus blumei خصوصاً گياه آيکما Aechema خيلي مؤثر بوده و باعث رشد و انگيزه گل دهي در گياه مي‌شود. براي جلوگيري از فعاليت اتيلن و جوان ماندن گياه از مواد شيميايي و تركيبات نقره مثل نيترات نقره و تيو سولفات نقره 8-Hydroxy puinoline استفاده مي‌كنند. هم‌چنين ماده‌ي شيميايي ديگر به نام متيل سيكلو پروپان Methyle Cyclo Propane (1-MCP) را بصورت قر‌ص‌هايي در ظرف‌هاي بسته‌بندي گياه قرار مي‌دهند تا گل مدتي شاداب باقي بماند.
تکثير گياهان
طريق مختلف تكثير
1- مستقيم يا جنسي Sexual Propagation
2- غير مستقيم يا رويشي Vegetative Propagation
تکثير مستقيم Sexual Propagation
تکثير مستقيم بيشتر بعنوان تکثير بذري شناخته شده است. اساس کار در اين روش استفاده از بذر گياه است. بذر يا Seed از ترکيب دانه‌هاي گرده گل‌هاي نر و خامه گل‌هاي ماده بوجود مي‌آيند كه به دو شكل هموزيگوت و هتروزيگوت وجود دارند. بعد از اين ترکيب چنانچه گرده و مادگي از يک جنس باشند بذر حاصل را بذر همگن يا اصطلاحاً Homozygot مي‌نامند و چنانچه بذر بدست آمده از آميزش دانه‌هاي گرده غير از گياه مادر باشد بذر حاصل را ناهمگن يا اصطلاحاً Heterozygot ‌گويند. معمولاً اين روش براي گياهاني كه ناهمگني يا Heterozygot دارند (مثل گل‌هاي يك ساله كه نياز به تنوع و چند رنگي بيشتري دارند) از ديدگاه توليد كننده بهتر است. هم‌چنين در جاييكه اين روش مقرون به صرفه است (مثلاً در گياهاني كه تكثير به روش غير بذري مدت زمان طولاني مي‌گيرد) استفاده مي‌شود. مزاياي بذر کاري
1) ارزانتر بودن نسبت به روش غير جنسي؛
2) انبار كردن بذر به مدت طولاني؛
3) كنترل بيماري‌هاي ويروسي.
مي‌توان بذر را براي مدت طولاني در انبار نگهداري کرد بدون آنکه آسيبي به وضعيت رويشي و ژنتيکي آن وارد شود. هم‌چنين از آنجا که بيماري‌هاي ويروسي عموماً بوسيله بذر انتقال پيدا نمي‌کنند لذا تکثير بذري راه مطمئن براي کنترل بيماري‌هاي ويروسي است.
معايب کشت و کار با بذر
1) به علت تفرقه صفات، يكنواختي لازم وجود ندارد؛
2) دوره نو نهالي طولاني‌تر است؛
3) كيفيت اوليه بذر از بين مي‌رود.
براي آن دسته از گياهان که نياز به يکنواختي دارند روش بذر کاري براي تکثير آن‌ها مشکل آفرين است. هم‌چنين در بعضي از گياهاني كه زمان لازم براي بلوغ و به گل رفتن گياه طولاني است، هزينه زيادي دارد. مثلاً زمان لازم براي درخت گلابي حداقل 7 تا 8 سال است تا يک پايه بذري به درخت ميوه تبديل شود.
روش‌هاي بذركاري
بذر کاري به دو روش مستقيم و نشا کاري انجام مي‌شود. روش مستقيم براي بذرهايي با اندازه متوسط عملي است که رويش آن‌ها با مشکل زيادي همراه نيست. گل آحار و جعفري به روش مستقيم بذركاري مي‌شوند. تعداد زيادي از بذرهاي گياهان زينتي نياز به نشا کاري دارند. در روش نشا کاري ابتدا بذرها را در يک جعبه کشت يا گلدان نشا کشت مي‌کنيم. بعد از اينکه اندازه گياهان و نشاها به حد معيني رسيد و معمولاً اين حد يک اندازه 4 تا 6 برگه است آنوقت گياهان را به محل اصلي انتقال مي‌دهيم.
نكات لازم در روش بذر کاري
1- آماده سازي بذر قبل از بذركاري؛ آماده کردن بذرهاي معمولي کار مشكلي نيست کافي است بذر تازه، کاملاً يکنواخت و فاقد هر گونه بذر علف‌هاي هرز يا گياهان ديگر در اختيار داشته باشيم.
2- تيمار قبل از كشت؛ گاهي براي اينکه بذر بعضي از گياهان سبز شود قبل از رويش يا کشت بذر بايد عملياتي را بر روي آن‌ها انجام دهيم تا بذرها را براي جوانه زدن آماده کنيم و اصطلاحاً به آن تيمارهاي قبل از کشت مي‌گويند.
كشت بذر (تيمارهاي قبل از كشت)
عمليات قبل از كشت بذر را تيمارهاي قبل از كاشت مي‌گويند.
الف) خيساندن بذرها؛
ب) رفع سرما
Stratification ؛ اين اصطلاح براي آن دسته از بذرها استفاده مي‌شود که براي رويش نياز به يک دوره سرما دهي دارند يعني اگر يک دوره سرما را طي نکنند قادر به جوانه زدن نيستند.
ج) نرم كردن پوست‌هاي سخت گياهان به وسيله اسيد سولفوريك؛ پوست‌هاي بسيار سخت بعضي از گياهان تا نرم نشوند قادر به جوانه زني نخواهند بود. بسته به نوع گياه و نياز ما روش تكثير جنسي يا غير جنسي را انتخاب مي‌كنيم. اگر نياز به گياهان يكدست و يكنواخت داريم از تكثير غير جنسي استفاده مي‌كنيم. اما بيشتر براي گياهان فضاي سبز از روش تكثير بذري استفاده مي‌شود.
هم‌چنين بسته به نوع بذر (ريزي و درشتي بذر)‌ نوع كاشت فرق مي‌كند. بذرهاي ريز اطلسي را ابتدا با خاك خيلي سبك مخلوط نموده و سپس در سطح خاك گلدان مورد نظر پخش مي‌كنيم. از آنجا كه پوشش روي بذر نيز به اندازه‌ي بذر بستگي دارد، حدود نيم سانتي‌متر خاك روي بذرها ريخته و آبياري نيز با احتياط انجام مي‌گيرد. هنگاميكه بذرها رشد كرده و 4 برگي شدند گياه به گلدان اصلي منتقل مي‌شود. بذرهاي هميشه بهار درشت هستند و به فواصل معين در گلدان كاشته مي‌شوند و روي آن‌ها را با خاك بيشتري (حدود 2- 5/1 سانتي‌متر) مي‌پوشانيم و آب مي‌دهيم.
تکثير غير جنسي
اساس روش تكثير غير جنسي
هر يک از سلول‌هاي هر كدام از گياهان توانايي ساخت يک گياه کامل همانند پايه مادري خود را دارند. و كلاً هر روشي كه بوسيله آن هر يك از اندام‌هاي گياهي به يك گياه كامل تبديل شود، يكي از زير رده‌هاي اين روش است.
انواع روش‌هاي تکثير غير جنسي
1) کشت بافت؛
2) تقسيم بوته؛
3) استفاده از اندام‌هاي زيرزميني؛
4) استفاده از ساقه و برگ بعنوان قلمه؛
5) استفاده از جوانه‌ها بعنوان پيوند؛
6) استفاده از ساقه‌هاي رونده؛
7) خوابانيدن.
كشت بافت
كشت بافت كار نسبتاً تخصصي بوده و نياز به دستگاه‌هاي مخصوص دارد كه در اينجا مورد بحث نيست.
تقسيم بوته Succres
استفاده از تقسيم بوته براي تکثير گياهان زينتي کاربرد زيادي دارد و تعداد زيادي از گياهان به اين روش تکثير مي‌شوند. استفاده از اين روش بدليل اينکه گياه کامل و ريشه‌دار از پايه مادري جدا مي‌شود و عيناً شبيه پايه مادري شروع به رشد و نمو مي کند، يک روش نسبتاً آسان و بدون هيچ گونه خطر از نظر سازگاري با محيط است و هيچ تغيير ژنتيکي در آن اتفاق نمي‌افتد. نمونه اين نوع تکثير را مي‌توان در ديفن باخيا، سانسويريا و آنتوريوم مشاهده کرد.
استفاده از اندام‌هاي زيرزميني
انواع پيازها و ريزوم‌ها از اين طريق تكثير مي‌شوند. در جلسه آينده به بحث در اين مورد مي‌پردازيم.
خوابانيدن Layering
تکثير بوسيله خوابانيدن ياLayering يک روش نسبتاً ساده و کم هزينه است. فقط بايد دقت داشت که همه گياهان با اين روش قابل تکثير نيستند. برخي از درختان و درختچه‌ها و تعدادي از پيچ‌هاي زينتي با اين روش تكثير مي‌شوند.
روش کار بدين صورت است که بخش‌هايي از ساقه که در حال رشد است را درون خاک حفر مي‌کنيم و مقداري خاک بر روي آن مي‌ريزيم. بخش‌هايي که در زير خاک هستند ريشه‌دار مي‌شوند و بعد از ريشه‌دار شدن آن‌ها را از پايين‌ترين محلي که براي خاک ريختن انتخاب کرده‌ايم قطع مي‌کنيم و بعنوان يک گياه جديد به محل مورد نظر انتقال مي‌دهيم. اين روش تکثير در گياهاني نظير پيچ لوني سرا (ياس امين‌الدوله)، ياس زرد و پيچ اناري و تعداد ديگر از گياهان قابل استفاده است.
استفاده از ساقه و برگ به عنوان قلمه
روش‌هاي قلمه برداشتن بر حسب اينکه از کدام قسمت ساقه صورت گيرد اسامي مختلفي دارند.
انواع قلمه ساقه
- قلمه چوبي Wood Cutting
- قلمه نيمه چوبي؛
- قلمه سبز؛
- قلمه علفي؛
- قلمه برگ.
قلمه يا Cuttingاستفاده ا ز بخش‌هاي ساقه و گاهي برگي بعضي از گياهان زينتي مي‌باشد كه قابليت ريشه‌زايي سريع دارند. اگر آخرين قسمت ساقه يا بخش رشد يافته سال قبل در قلمه استفاده شود، قلمه چوبي يا اصطلاحاً Wood Cutting مي‌گويند. بيشتر درختان ميوه، درختچه‌هاي زينتي، گياهان برگ ريز و گياهان خزان دار به کمک اين روش تکثير مي‌شوند. در اين روش طول قلمه 10 تا 25 سانتي‌متر است و بسته به نوع قلمه و تعداد، 3 تا 7 گره در قلمه باقي مي‌ماند. اين چنين قلمه‌هايي فاقد برگ هستند، چون زمان قلمه گيري اين گونه گياهان به دوره خواب گياهان نزديک مي‌شود (حدوداً از اواسط آبان به بعد) .
قلمه‌هايي كه بافت محكمي دارند، كمي خشبي شده ولي انعطاف لازم را دارند و حاصل رشد سال جاري هستند را قلمه‌هاي نيمه چوبي يا نيمه خشبي گويند. درختچه‌هاي زينتي و سوزني برگان و تعدادي از گياهان گلخانه‌اي نظير آکاليفا Acalypha و گل کاغذي به اين وسيله تکثير مي‌شوند. طول قلمه‌ها حدود 10 تا 15 سانتي‌متر بوده و 3 تا 4 گره روي ساقه بجاي مي‌ماند. قلمه‌ها بدون برگ يا با داشتن يک يا دو برگ کشت مي‌شوند.
قلمه‌هاي سبز، حاصل رشد جاري گياه و حامل مريستم انتهايي هستند و به سرعت ريشه‌دار مي‌شوند. چنين قلمه‌هايي طولي در حدود 5 تا 10 سانتي‌متر دارند و حداقل داراي دو گره هستند و معمولاً برگ دارند و با يک يا دو برگ در محيط ريشه زايي کشت مي‌شوند. اين قلمه‌ها تقريبا در تمام گياهان زينتي مانند سوزني برگ‌ها از قبيل كاج مطبق و آلوکالياها قابل استفاده مي‌باشند.
نوع ديگر قلمه‌هاي ساقه، قلمه‌هاي علفي يا Herbaceous Cutting است که در گياهان زينتي نظير انواع فوتوس‌ها، ديفن باخيا و برگ انجيري کاربرد دارند.
نوع ديگر قلمه، قلمه برگ است. برگ‌هاي بعضي از گياهان قابليت ريشه دار شدن دارند. عمده برگ‌هاي ريشه زا برگ‌هاي کامل هستند. يعني بايد يک برگ کامل همراه با دم برگش در بسترهاي تکثير کشت شود در حاليکه بعضي از برگ‌ها را بوسيله تکه کردن يا قطعه كردن، مي‌توان تکثير کرد مانند برگ‌هاي بگونياي ريزوم‌دار و سانسويريا.
تکثير بوسيله اندام‌هاي زير زميني
اندام‌هاي زيرزميني
- ساقه‌هاي تغيير شكل يافته (پيازها)؛
- بخش‌هاي گوشتي ريشه.
گل گلايول با پياز تو پر بوسيله اندام‌هاي زيرزميني تكثير مي‌شود. هم‌چنين گل سنبل با پيازهاي حساس و سخت ريشه‌زا تكثير پيدا مي‌كند. ريزوم‌ها بخشي از ساقه زيرزميني گياه هستند که بعنوان عامل تکثير از آن استفاده مي‌شود. حال به معرفي بعضي از گياهاني كه به اين وسيله تكثير مي‌شوند، مي‌پردازيم.
گل اختر
گل اختر يا کانا از خانواده کاناسل است که يک گياه تابستانه با گل‌هاي بسيار زيبا به رنگ‌هاي متنوع مي‌باشد. بدليل اينکه برگ‌هاي بزرگ و متراکم توليد مي‌کند در زماني که گياه روي گل نيست براي فضاي سبز مناسب است. بخش تکثيري اين گياه، يک ريزوم بسيار جوان، فعال و مرتب در حال جوانه زدن است بنابراين مي‌توان با قطعه کردن ريزوم اين گياه را تکثير کرد. هم‌چنين ريزوم‌هاي برخي از بگونياها و اخترها نمونه بارز اين دسته از گياهان مي‌باشند.
عامل تکثير در گياهان پيازي (بعنوان مثال گلايول)، پيازچه‌هاي بسيار کوچک هستند که در کنار پياز مادري رشد مي‌کنند. پيازچه‌ها را چند سال‌ متوالي (3 تا 4 سال) در زمين مرغوب مي‌کارند و زماني که پيازها به اندازه معين رسيدند، گل مي‌دهند.
استفاده از جوانه‌ها بعنوان پيوند
عمل پيوند ياGrafting متصل کردن دو قسمت گياهي است، بطوريكه اين دو قسمت بوسيله باززايي با هم کاملاً جوش خورده و يک گياه را تشکيل دهند. معمولا بر روي همه درختان ميوه عمل پيوند صورت مي‌گيرد. هم‌چنين گل سرخ از خانواده رزاسه عموماً با روش پيوند تکثير مي‌شود.
در عمل پيوند دو بخش پايه و پيوندك وجود دارد. بخش پاييني و اصلي که پايه ياStock ناميده مي‌شود و بخشي را که از گياه ديگر جدا مي‌شود و روي گياه مادري چسبانده مي‌شود را اصطلاحاً پيوندک Scion مي‌گويند. بنابراين پايه و پيوندک دو عامل مهم در موفقيت پيوند هستند. انتخاب پيوندك و سازگاري پيوندك مهم مي‌باشد، زيرا هر پايه با هر پيوندكي عمل پيوند موفقي نخواهد داشت.
پايه بسته به نوع گياه مي‌تواند نهال يك ساله يا شاخه بسيار باريك باشد. نسترن‌ها گياه بومي كشور ايران هستند. در پايان سال اول يا دوم وقتي ضخامت پايه نسترن به اندازه يك مداد معمولي شد مناسب پيوند است. دو نوع پيوند وجود دارد. پيوند جوانه و پيوند شاخه كه هر دو آن بر روي نسترن انجام مي‌شود.
پيوند
1) نيمانيم يا انگليسي
2) پيوند اسكنه از انواع پيوند شاخه هستند.
پيوند انگليسي در فصل زمستان و بر روي گياهاني چون رز، نسترن و كلماتيس انجام مي‌گيرد. لازم به ذكر است كه پيوند اسكنه احتياج به چسب پيوند دارد تا باز زايي بخش‌هاي جدا از هم راحت صورت گيرد.
معمول‌ترين پيوند جوانه، پيوند شكمي يا Tاست، كه در اواسط فصل بهار يا اواخر شهريور قابل انجام است و نيازي به چسب پيوند ندارد.
معمولاً پايه و پيوندك را از يك خانواده انتخاب مي‌كنند تا شانس سازگاري بيشتر باشد. دو نشانه بارز ناسازگاري پايه و پيوندك عبارتند از
الف) برجستگي در بخش طوقه،
ب) نامتناسب بودن رشد پايه و پيوندك.
معمولاً بعد از گذشتن 2 يا 3 سال از پيوند علائم ناسازگاري مشخص مي‌شون

منبع: حرفه و فن

گل میمون
Antirrhinum majus

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

گل میمون یکی از گلهای زینتی است که در باغبانی بسیار معمول است و در فصل تابستان با گلهای رنگارنگ و مخملی خود جلوه خاصی به باغچه ها می دهد.
این گیاه از جنس Antirrhinum و متعلق به خانواده scrophulariaceae میباشد. از گلهای زینتی دیگری که از این خانواده در باغبانی معمول است گل انگشتانه Digitalis و گوشی calceolaria را می توان نام برد
از جنس Antirrhinum حدود 40 گونه مختلف علفی یکساله و دو ساله و چند ساله و نیمه درختچه ای شناسایی شده که یکی از این گونه ها Antirrhinum majus میباشد که نام علمی گل میمون است که از گیاهان علفی چند ساله این جنس میباشد ولی معمولا" از آن به‌عنوان گل یکساله استفاده می شود و دارای تعداد زیادی واریته و فرم مختلف میباشد . طول گیاه و رنگ و اندازه گل در واریته های مختلف متفاوت بوده و همین تنوع این گونه را جزء یکی ازپر استفاده ترین گیاهان در گلکاری قرار می‌دهد.
ارتفاع این گیاه در واریته های مختلف بین ده سانتیمتر تا یک متر متغییر است . از فرم های بلند آن برای گل بریده و از فرم های کوتاه آن برای کاشت در حاشیه باغچه ها میتوان استفاده کرد.

پجی فیتوم

PACHYPHYTUM

یکی از جنسهای کوچک برگ گوشتی ها است که تنها شامل 9 گونه بوده و با ساق عروس نسبت خویشاوندی دارد . برگهای گوشتالود بوده و مملو از شیره گیاهی هستند . گیاه نمای بسیار زیبائی دارد اما چنانچه به آن دست زده شود ممکن است صدمه ببیند . اگر از آن خوب مراقبت گردد گل نیز میدهد . در زمستان بیکدوره استراحت نیاز دارد و درجه حرارت میتواند تا 2 درجه سانتیگراد کاهش یابد . متقابلا" تابستانها به مکان آفتابی احتیاج دارد. هیچگاه برروی آن آب نپاشید و بندرت به آن آب بدهید . برگها به آسانی از گیاه جدا شده و اگر کمی آب آنها خشک شده و مجددا" کاشته شوند تولید ریشه و گیاه جدید خواهند کرد .
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

● مشخصات گیاه:
پامچال٬ گیاهی است علفی٬ چند ساله و متعلق به تیره پامچال (Primulaceae) که منشاء آن اروپای مرکزی و آسیا گزارش شده است و بطور وحشی در جنگل ها و بیشه زارها می روید.
پامچال دارای ریزومی استوانه ای به رنگ قهوه ای تیره به طول ۱۰ سانتی متر بوده و ضخامت آن ۰.۵ سانتی متر می باشد. در قسمت فوقانی ریزوم٬ اثر برگ ها و ساقه هایی که در سال های قبل منشعب شده اند٬مشاهده می شود.
از اندامهای مذکور ریشه هایی به رنگ زرد یا خاکستری به طول ۲۰ تا ۲۵ سانتی متر و به ضخامت ۱ میلی متر منشعب می گردند. برگ ها تخم مرغی شکل و دندانه دارند و به صورت طوقه در پای ساقه قرار می گیرند که مستقیماْ از قسمت فوقانی ریشه منشعب شده اند. نوک برگ ها بدون زاویه و کم و بیش منحنی شکل است. سطح برگ ها برجسته و مواج به نظر می رسد. برگ های جوان کمی خمیده هستند. طول برگ ها متفاوت است و به شرایط اقلیمی محل رویش گیاه بستگی دارد (بین ۶ تا ۱۰ سانتی متر) و پهنای آن ۲.۵ تا ۳ سانتی متر است.
این برگ ها محتوی ۲٪ ساپونین . ۱٪ ویتامین ث است. گل های پامچال در انتهای ساقه هایی به نام هامپ قرار دارد که طول آن بین ۱۰ تا ۳۰ سانتی متر است و به صورت وارونه قرار می گیرد.هامپ فاقد انشعاب ها یا هرگونه برگ می باشد.گل ها به شکل فنجان٬ کمی پهن دارای گلبرگ هایی به رنگ زرد یا نارنجی اند. این گل ها در فصل بهار٬ بین ماههای فــــروردین - اردیبهشت تشکیل می شوند.
گل ها حاوی مقدیر کمی اسانس٬ ساپونین و ترکیبات فلاونوییدی است.
میوه از نوع کپسول بوده و محتوی بذرهای کوچکی به رنگ قهوه ای تیره است. وزن هزار دانه٬ ۱ تا ۴/۱ گرم است.
ریشه محتوی ۵ تا ۱۰٪ ساپونین با ساختمان تری ترین است که شامل " فنیل گلیکوزیدهایی" نظیر پری ورین و پری مولاورین و همچنین حاوی مقادیر فراوانی اسید پری مولیک می باشد.

● نیازهای اکولوژیکی:
پامچال خاک های قلیایی را ترجیح می دهد و در خاک های حاوی مقادیرفراوان ترکیبات کلسیم٬ به خوبی رشد می کند. این گیاه می تواند خشکی را تا مدت محدودی تحمل کند.

● تکثیر گیاه:
کاشت و تکثیر این گیاه به وسیله ی بذر و به طریق رویشی انجام می گیرد.
تکثیر بوسیله بذر: اگرچه تکثیر پامچال از طریق بذر امکان پذیر است٬ ولی روش مناسبی نیست زیرا رشد و نمو گیاهان به کندی صورت می گیرد ٬ به طوری که پس از سه سال می توان ریشه ها را برداشت نمود.
تکثیر رویشی: تکثیر رویشی از طریق تقسیم بوته انجام می شود و اوایل بهار٬ زمان مناسبی برای تکثیر پامچال است.
پس از خارج کردن گیاهان ۲ تا ۳ ساله از خاک٬ هر یک را به چند بوته تقسیم و آنها را در ردیف هایی به فاصله ی ۴۰ سانتی متر کشت می کنند. فاصله ی دو بوته روی ردیف٬ ۲۰ سانتی متر مناسب است. گیاهانی که به طریق رویشی تکثیر می شوند رشد و نمو مناسبی دارند و پائیز سال بعد می توان آنها را ( اعم از ریشه٬ ساقه یا گل ) برداشت کرد.

● برداشت محصول :
اوایل بهار٬ قبل از رویش گیاهان و همچنین در فصل پائیز٬ ریشه ها محتوی حداکثر مقدار ماده موثره می باشند٬ لذا در هر دو زمان یاد شده می توان آنها را برداشت کرد. اگرچه در بعضی از کشورها از آغاز گلدهی ریشه را برداشت می کنند٬ ولی بهترین زمان برداشت ریشه ٬ پائیز می باشد. پس از برداشت٬ ریشه ها را کاملاْ شسته و تمیز می کنند و سپس در دمای ۴۰ تا ۴۵ درجه خشک می نمایند. گلها پس از برداشت باید بلافاصله خشک شوند.
تاخیر در خشک کردن گل ها٬ باعث تغییر رنگ و کاهش مواد موثره آن می شود. از آنجایی که برگ ها خاصیت دارویی دارند٬ می توان آنها را به لحاظ داشتن ویتامین ها و ساپونین ها٬ مورد استفاده قرار داد.
دمای مناسب برای خشک کردن برگ ها٬ ۷۰ تا ۸۰ درجه سانتی گراد است. در این دما٬ بدون هیچ گونه آسیبی به مواد موثره برگ ها٬ می توان آنها را خشک نمود. زمان مناسب برای جمع آوری گلها٬ هنگامی است که کاملاْ باز شده باشند. گل ها را باید بدون کاسبرگ ها برداشت نمود.
معمولاْ از هر ۳ تا ۳.۵ کیلوگرم ریشه ی تازه و ۶ تا ۷ کیلوگرم گل و ۵ کیلوگرم برگ پس از خشک شدن٬ یک کیلوگرم از هریک حاصل می شود.

منبع:
سجاد بدیعی
پایان مطلب

گل رازقی

گل رازقی که از لحاظ عطر معروفترین گلهای کشور ما است Jasminum Sambac Sol می باشد . از خانواده زنبق ها Oleaceae که سرزمین اصلی اش عربستان است ( زنبق نام ناحیه ای است در عربستان ) امروزه پرورش این گل در منطقه وسیعی از آفریقای شمالی گرفته تا خاور زمین و آسیای میانه گسترده شده است . بوته گل رازقی پُر شاخ و برگ و نیمه بالارو است .

برگهای آن دائمی ، صاف ، بیضی شکل و بی کرک با گلهای درشت ، پُر پَر ، سفید رنگ و بسیار معطر . از نیمه اردیبهشت به بعد در طول مدت تابستان گلها مرتبأ شکفته میشوند و هر گل حدود یک هفته تا ده روز دوام دارد . بررسیهای دقیق آزمایشگاهی نشان داده است که مقدار مطلق عطر گل رازقی و تیره یاس ها در ساعات اولیه بامداد نخستین روز شکفتن گل ( حدود ساعت هشت ) بیشتر از همه اوقات است . دانشمندان گیاه شناس سه گونه متمایز از این گل به نامهای زیر تشخیص داده اند :

۱) گونه بلا Bela : در مصر ، شبه جزیره عربستان ( زنبق کویت و بحرین ) و بنگال .
۲) گونه موتیا Motia : در پنجاب هندوستان و سریلانکا .
۳) گونه موگرا Mogra یا Moghra : در هندوستان ، چین ، افغانستان و ایران . نظر به اینکه مردم خوش ذوق کشور ما از قدیم گلهای معطر را بیشتر دوست می داشتند ، به پرورش این گل در شهرهای مختلف کم و بیش همت گماشتند ولی چون آب و هوای مطلوب آن سرزمینهای معتدل گرم و مرطوب می باشد ، امروزه پرورش آن بصورت گلدانی در استانهای گیلان ، مازندران ، فارس و خوزستان بیشتر متداول است . در مناطق یاد شده یک نوع یاس گلدانی نیز پرورش داده می شود که موسوم به یاس رازقی با نام علمی Jasminium Pubescens میباشد بوته این گل در استانهای شمالی کشور ما نظیر گل رازقی نیمه بالارو است و در استانهای جنوب بالارونده .

برگهای آن شبیه گل رازقی بوده و دو به دو متقابل است ولی گلهای آن کوچک و مانند یاس سفید ( چمپا ) Jasminium officinalis L. ستاره شکل بوده و از لحاظ عمر همانند گل رازقی می باشد . با این تفاوت که دوام شکوفائی هر گل کم است و طول مدت گل دادن و تعداد گلها بیشتر که عمر عطر افشانی آنرا زیادتر می سازد . در استانهای جنوبی و مناطقی که خطر سرمازدگی وجود ندارد ، یاس رازقی را در هوای آزاد پرورش می دهند و ساقه های نازک آنرا به داربست یا دیوار می بندند . در استانهای کرانه دریای خزر که هوای زمستانی سرد است ، حتمأ باید گیاه را از گزند سرما محفوظ داشت و آنرا به مکان های پوشیده منتقل نمود و طبعأ در شهرستانهای مرکزی که سردتر است نگهداری این گل جز در گلخانه میسر نیست . آب و خاک مناسب : چون گلهای رازقی و یاس رازقی از گروه نباتات آهک گریز میباشند ، خاک گلدان آنها باید بکلی فاقد مواد آهکی بوده و حتی آبی که به آنها داده می شود نباید قلیائی و دارای مواد آهکی باشد . در مناطق پرورش این گلها تناسب خاک گلدانها بقرار زیر است : خاک برگ پوسیده درختان جنگلی ( هوموس ) ۳ قسمت ، شن شسته شده ۲ قسمت ، خاک معمولی باغچه ۱ قسمت . دفعات آبیاری به مقتضای فصل و درجه حرارت محیط فرق می کند . در تابستان بویژه در موسم گل دادن باید روزی یکبار به آن آب داد . بعلاوه از موقعیکه غنچه گلها ظاهر می شود حتمأ باید بپای بوته کود داد . بهترین کود طبیعی که باغبانان با تجربه مصرف می کنند ، شیره کود گوسفندی است و طرز تهیه آن بدین طریق است که ۲ الی ۳ قاشق سوپخوری شیره کود را پس از بهم زدن بپای هرگلدان می ریزند . در محلهائی که تهیه کود طبیعی دشوار است ، مصرف کود شیمیائی مخلوط سولفات آمونیم و فسفات آمونیم به نسبت ترتیب سه و یک و بقدر یک قاشق غذا خوری در هر دو هفته از اواسط بهار به بعد توصیه می شود . علاقمندان پرورش این گلها در تهران و شهرستانهای مرکزی می توانند برای خنثی کردن اثرات زیان بخش آب آهکی و قلیائی یک قطعه زاج سیاه (سولفات آهن ) در کنار گلدان گذارده هنگام آبیاری آب را روی آن بریزند .

طرق تکثیر
گل رازقی و یاس رازقی را معمولا از طریق خوابانیدن شاخه ، قلمه زدن و کشت پاجوش زیاد می کنند . لیکن ممکن است آنها را با پیوند نیز زیاد کرد .

۱) تکثیر بوسیله خوابانیدن شاخه : برای این منظور شاخه های بلند یکی دو ساله قسمت پائین بوته را در اواسط فصل بهار درون جعبه چوبی یا گلدان محتوی شن شسته نرم می خوابانند . بطوریکه سرشاخه ها با دو سه جوانه از خاک بیرون باشد . با انجام آبیاری مرتب پس از چندی از ساقه های درون شن ریشه های تازه می رویند . شش هفته بعد هنگامیکه ریشه ها رشد کافی یافتند باید شاخه ها را از زیر گلدان بریده و نهالهای جوان ریشه دار را درون گلدانهای حاوی خاک مناسب که قبلا ذکر شده بکارند تا بوته های مستقلی بوجود آیند . معمولا جهت تسریع عمل ریشه دادن ، قبل از خوابانیدن ساقه کمی از پوست شاخه را که درون جعبه یا گلدان قرار میگیرد با چاقو برش می دهند . باید دانست که چون خوابانیدن شاخه ها در سطح خاک جعبه یا گلدان فقط در مورد شاخه های زیرین امکان پذیر است و شاخه های فوقانی را نمی توان بعلت خطر شکستن بسطح زمین رسانید لذا بدین جهت ممکن است گلدانهای سبک وکوچکتری تهیه نموده شاخه های جوان بالای بوته را از سوراخ زیر گلدان داخل گلدان کرد و درون آن مقداری شن شسته ریخت و گلدانهای هوائی روی شاخه ها را بوسیله قیم در هوا نگهداشت یا روی طاقچه دیوار قرار داد . پس از ریشه دادن با ترتیبی که ذکر شد آنها را به گلدانهای جداگانه منتقل نمود . ذکر این نکته نیز لازم است که چون بر اثر قطع یکباره شاخه های ریشه دار بیم خشک شدن گیاه میرود بهتر است بریدن شاخه ها بتدریج صورت پذیرد. بدین ترتیب که پس از حصول اطمینان از رویش ریشه کافی ابتداء از زیرگلدان باندازه یک سوم قطر شاخه را برید و پس از یک هفته برش قبلی را تا دو سوم قطر شاخه عمیق تر کرد و سرانجام هفته بعد شاخه را از زیر گلدان بکلی قطع کرد و درون گلدان های جداگانه کاشت . ( این عمل را در اصطلاح باغبانی از شیر گرفتن نهالهای جوان مینامند).

۲) تکثیر با قلمه : قلمه ها را باید در بهار قبل از باز شدن چشمها و رویش جوانه ها از شاخه های قوی یکی دو ساله که گل داشتند ، انتخاب نمود و آنها را به مدت یک هفته درون گونی کنفی یا پارچه کرباس مرطوبی پیچید و با پاشیدن آب پارچه را مرطوب نگهداشت . در پایان هفته آنها را به قلمه های کوچک تقسیم کرد بطوریکه هر قلمه ۳ ـ ۴ چشم داشته باشد . سپس قلمه ها را درون گلدانهای حاوی شن شسته کاشت و منتظر شد تا بعد از ۵ ـ ۶ هفته که قلمه ها ریشه کافی دادند آنها را به گلدانهای اصلی که تناسب خاک آن قبلا ذکر شده است انتقال داد .

۳) تکثیر از راه پیوند : گل رازقی و یاس رازقی را می توان بوسیله پیوند روی یاس سفید (چمپا) نیز زیاد کرد . در بهار پیوند شکمی یا مجاورتی مناسب است و در پائیز پیوند شکافی رجحان دارد . حسن این طریق تکثیر آن است که چون یاس سفید را می توان تقریبأ در هر نوع آب و خاک عمل آورد و نظیر گلهای رازقی و یاس رازقی به خاک هوموسی اراضی جنگلی احتیاج ندارد و با پیوند آنها روی پایه یاس می توان از زحمت تهیه خاک هوموس رهائی یافت و از دادن آب قلیائی نیز نگران نشد . عطر گیری : در کشورهائی که کاشت گل رازقی و گونه های مختلف یاس در سطح وسیع و هوای آزاد متداول است ، صنعت عطر گیری فعالیت گسترده ای دارد . بنا به مندرجات آمار بین المللی ، تولید عطر گلهای تیره یاس در سال ۱۹۷۲ در کشورهای مختلف بقرار زیر بوده است : مصر ۳۵۰۰ کیلو گرم الجزایر ۶۰۰ کیلو گرم مغرب ۲۰۰۰ کیلو گرم فرانسه ۶۰۰ کیلو گرم ایتالیا ۱۸۰۰ کیلو گرم اسپانیا ۴۵۰ کیلو گرم اتحاد جماهیر شوروی و چین ( که تولید قابل ملاحظه و نامعلومی داشته اند ) در کشور چین این گلها را بیشتر برای معطر ساختن چای و تهیه عطری کشت می کنند . کارخانجات عمده عطرکشی در حومه شهر بزرگ کانتون متمرکز است. در هندوستان برای استخراج عطر رازقی گلبرگها را پَرپَر کرده ، روی دانه های کنجد می ریزند . سپس با عصاره گرفتن روغن کنجدهای معطر عطر مطلوب را بدست می آورند . در صنعت پیشرفته امروزی عطر رازقی را از طریق خیساندن گلبرگها در اتر نفت Etheropetrol یا بنزن Benzene استخراج مینمایند . ( نباید بنزن یا روغن بن با بنزن متعارف اشتباه شود . بنزن با فرمول شیمیائی C۶ H۶ آبگونه فرار و بی رنگی است که از قطران یا قیر ذغال سنگ بدست می آید و در لباس شوئی برای زدودن لکه های چربی و رنگ سازی مصرف می شود ) عطر رازقی گرانبهاترین عطر طبیعی است و گفته می شود که تهیه آن بصورت ساخت صنعتی امکان ندارد


منبع : سایت آموزشی - اطلاع رسانی هرس

گل کوکب Dahlia

گل کوکب جنسی از تیره مرکبه Composees و اصل آن از مکزیک میباشد . از این گیاه بیش از بیست گونه شناخته شده و به واسطه تنوع رنگ و شکل و زیبائی آن مورد توجه بیشتر باغداران می باشد . ارتفاع گونه های مختلف آن از ۶۰ تا ۱۸۰ سانتیمتر و قطر گلها از ۵۰ /۲ تا ۲۰ سانتیمتر می باشد که بستگی به گونه و طرز کاشت آن دارد . رنگ گلها سفید ، زرد ، قرمز ، بنفش و یا ترکیبی بین رنگهای ذکر شده می باشد . گل کوکب را با اجرای روشهای مخصوص میتوان خیلی درشت تر از حد معمول نسبی تا حدود سی سانتیمتر قطر نیز پرورش داد . کوکب در مقابل سرما و یخبندان بسیار حساس بوده و باید غده های زیر زمینی آنرا قبل از سرما و یخبندان بیرون آورده آنها را خشک و تمیز کرده به طریقی که گفته خواهد شد نگهداری کنند . گلهای کوکب اواخر تابستان و اوائل پائیز ظاهر میشوند . روش ازدیاد و پرورش گل کوکب : برای بدست آوردن بوته های تازة کوکب بیشتر بوسیله تقسیم غدد ریشه آن یا قلمه زدن انجام میشود و برخی از گونه های کوکب را می توان بوسیله بذر اواخر زمستان در گلخانه نیز تکثیر نمود . ۱ ـ تقسیم ریشة کوکب ـ این غدد یا ریشه های گوشتی که در اصطلاح عموم به پیاز کوکب مشهور است و این ریشه ها را نباید در همان حالی که در پائیز سال قبل از خاک خارج کرده اند بکارند ، زیرا از این ریشه ها انبوهی شاخه بیرون خواهد آمد که گرچه انتهای هر شاخه یک گل پیش رس میدهد اما پس از آنها از بوته گل غیر از شاخ و برگهای بیهوده و کم گل یا بدون گل تا آخر سال چیزی باقی نخواهد ماند .

بنا به آنچه گفته شد این ریشه ها را باید قسمت کرده و هر قسمت را جداگانه در محل خود بکارند ، البته باید دانست آن قسمت از این غده ها قابل پرورش و بوجود آوردن بوته کامل تازه خواهد بود که انتهای آن غده یک قسمت از شاخه سال گذشته که در قاعده آن نزدیک به غده چشمه های جای جوانه آتیه وجود داشته باشد . زیرا تنها این غدد قابل بوجود آوردن بوتة کامل میباشند . کوکب برای رشد و نمو به آفتاب و آب فراوان در تابستان نیاز دارد. کمبود آب و رطوبت درتابستان ازغنچه کردن مجدد آن جلوگیری خواهد کرد . برای پرورش گلهای درشت و بزرگتر از حد معمول باید غده ها را که معمولا درعمق ۱۵ سانتیمتری میکارند در عمق ۲۰ تا ۲۵ سانتیمتری زمین بعد از پایان یخبندان و اوائل بهار بکارند . در زمان کاشت مقداری کود پوسیده دامی در زیر غده ها بریزند و طبیعی است برای داشتن گیاه نیرومندی که تاب تحمل گلهای بزرگ را داشته باشد باید رطوبت و غذای بیشتری فراهم کرد . برای داشتن گل درشت باید ساقه قویتر را انتخاب نمود و پاجو»های دیگر را هرس کرد و برای یک شاخه فقط دو عدد غنچه در نظر گرفت و بقیه را چید . یکماه پس از باز شدن اولین گل از غنچه بعدی میتوان استفاده کرد . در صورتی که گل بزرگ مورد نظر نباشد میتوان غنچه ها را بحال خود گذاشت ولی چیدن غنچه های اضافی در بعضی از واریته های کوکب مانند پومپون و مینیاتور ضروری است . برای این منظور پس از نمایان شدن چهار جفت از برگها آخرین غنچه و کمی بعد دو تا چهار غنچه ای که اول بر روی ساقه ظاهر شده اند را باید چید . این روش باعث قویتر شدن ساقه با شاخه های بیشتر میشود .

کوکب هائیکه بوسیله بذر در گلخانه سبز شده اند هنگام بهار وقتیکه در باغچه کاشته میشوند باید هفت تا هشت سانتیمتر عمیق تر از قبل یعنی حد اقل در عمق بیست تا بیست و پنج سانتیمتری کاشته شوند . در پائیز قبل از شروع یخبندان و سرما باید غده ها را سالم و بدون بریدگی از زیرخاک بیرون آورد و پس ازتمیز کردن چند ساعت در محل خشکی قرار داد سپس درمکانی خنک و خشک با درجه حرارت پنج الی شش درجه سانتیگراد سرتاسر زمستان نگاهداری نمود . انبار کردن این غده ها در زمستان به توجه بیشتری نیاز دارد و باید توجه نمود که غده ها کاملا خشک نشوند و در عین حال نباید رطوبت هم بحدی باشد که محیط مساعد برای نشو و نمای بیماریهای قارچی بوجود آورد . گاهی هم غده ها را در ماسه نرم و خشک نگاهداری می کنند و گه گاه برای جلوگیری از خشک شدن کامل روی آنها را آبپاشی میکنند . در بهار این غده ها را از هم جدا نموده و بطور مجزا می کارند و بهتر است که دو تا سه هفته قبل از کاشت آنها را در محیط گرم و مرطوب نگاه داشته و سپس اقدام به کشت نمود . قلمه زدن ـ روش دیگر ازدیاد کوکب وسیله قلمه زدن می باشد . برای این منظور از اوائل زمستان تا اواسط اسفند ماه غده ها را در گلخانه و در ماسه می کارند و پس از اینکه ساقه ها ظاهر و به ارتفاع سه تا پنج سانتیمتر رسیدند ، آنها را باضافه مقدار کمی از غده با چاقوی تیزی جدا نموده و انتهای بریده شده را با هورمون ریشه زا آغشته کرده و به عمق یک تا دوسانتیمتر درماسه نرم که قبلا برای قلمه آماده شده کاشته و درگلخانه گرم قرار دهند و محل بریدگی در روی غده را به خاک ذغال نرم آغشته نمایند . پس از سه تا چهار هفته قلمه ها دارای ریشه شده و میتوان آنها را به محل اصلی در باغچه و هوای آزاد منتقل نمود . در صورت کاشت این قلمه های ریشه دار در گلدان و قرار دادن آن در محل سایه و آفتاب ریشه ها بسرعت رشد کرده و تولید غده می کنند که میتوان از آنها برای فصل بعد استفاده کرد .

واریته هایی از کوکب مانند : « آنوین » بوسیله بذر به آسانی سبز میشوند و برای این منظور بذر را در اواخر زمستان در گلخانه بطور خزانه کاشته و اوائل بهار پس از پایان سرما در باغچه می کارند . آفت هائی از قبیل کرمهای برگخوار و ساقه خوار و شته به کوکب صدمه می زنند که باید از اوائل تابستان تا اوائل پائیز نظارت دقیق نموده و به موقع سمپاشی کرد . ژ گل کوکب نوشته : مهندس منوچهر کارگر برگرفته از کتاب : پرورش گلها و گیاهان زینتی گل کوکب Dahlia گل کوکب جنسی از تیره مرکبه Composees و اصل آن از مکزیک میباشد . از این گیاه بیش از بیست گونه شناخته شده و به واسطه تنوع رنگ و شکل و زیبائی آن مورد توجه بیشتر باغداران می باشد . ارتفاع گونه های مختلف آن از ۶۰ تا ۱۸۰ سانتیمتر و قطر گلها از ۵۰ /۲ تا ۲۰ سانتیمتر می باشد که بستگی به گونه و طرز کاشت آن دارد . رنگ گلها سفید ، زرد ، قرمز ، بنفش و یا ترکیبی بین رنگهای ذکر شده می باشد . گل کوکب را با اجرای روشهای مخصوص میتوان خیلی درشت تر از حد معمول نسبی تا حدود سی سانتیمتر قطر نیز پرورش داد . کوکب در مقابل سرما و یخبندان بسیار حساس بوده و باید غده های زیر زمینی آنرا قبل از سرما و یخبندان بیرون آورده آنها را خشک و تمیز کرده به طریقی که گفته خواهد شد نگهداری کنند . گلهای کوکب اواخر تابستان و اوائل پائیز ظاهر میشوند . روش ازدیاد و پرورش گل کوکب : برای بدست آوردن بوته های تازة کوکب بیشتر بوسیله تقسیم غدد ریشه آن یا قلمه زدن انجام میشود و برخی از گونه های کوکب را می توان بوسیله بذر اواخر زمستان در گلخانه نیز تکثیر نمود .

۱) تقسیم ریشة کوکب ـ این غدد یا ریشه های گوشتی که در اصطلاح عموم به پیاز کوکب مشهور است و این ریشه ها را نباید در همان حالی که در پائیز سال قبل از خاک خارج کرده اند بکارند ، زیرا از این ریشه ها انبوهی شاخه بیرون خواهد آمد که گرچه انتهای هر شاخه یک گل پیش رس میدهد اما پس از آنها از بوته گل غیر از شاخ و برگهای بیهوده و کم گل یا بدون گل تا آخر سال چیزی باقی نخواهد ماند . بنا به آنچه گفته شد این ریشه ها را باید قسمت کرده و هر قسمت را جداگانه در محل خود بکارند ، البته باید دانست آن قسمت از این غده ها قابل پرورش و بوجود آوردن بوته کامل تازه خواهد بود که انتهای آن غده یک قسمت از شاخه سال گذشته که در قاعده آن نزدیک به غده چشمه های جای جوانه آتیه وجود داشته باشد . زیرا تنها این غدد قابل بوجود آوردن بوتة کامل میباشند . کوکب برای رشد و نمو به آفتاب و آب فراوان در تابستان نیاز دارد. کمبود آب و رطوبت درتابستان ازغنچه کردن مجدد آن جلوگیری خواهد کرد . برای پرورش گلهای درشت و بزرگتر از حد معمول باید غده ها را که معمولا درعمق ۱۵ سانتیمتری میکارند در عمق ۲۰ تا ۲۵ سانتیمتری زمین بعد از پایان یخبندان و اوائل بهار بکارند . در زمان کاشت مقداری کود پوسیده دامی در زیر غده ها بریزند و طبیعی است برای داشتن گیاه نیرومندی که تاب تحمل گلهای بزرگ را داشته باشد باید رطوبت و غذای بیشتری فراهم کرد . برای داشتن گل درشت باید ساقه قویتر را انتخاب نمود و پاجو»های دیگر را هرس کرد و برای یک شاخه فقط دو عدد غنچه در نظر گرفت و بقیه را چید . یکماه پس از باز شدن اولین گل از غنچه بعدی میتوان استفاده کرد . در صورتی که گل بزرگ مورد نظر نباشد میتوان غنچه ها را بحال خود گذاشت ولی چیدن غنچه های اضافی در بعضی از واریته های کوکب مانند پومپون و مینیاتور ضروری است . برای این منظور پس از نمایان شدن چهار جفت از برگها آخرین غنچه و کمی بعد دو تا چهار غنچه ای که اول بر روی ساقه ظاهر شده اند را باید چید . این روش باعث قویتر شدن ساقه با شاخه های بیشتر میشود . کوکب هائیکه بوسیله بذر در گلخانه سبز شده اند هنگام بهار وقتیکه در باغچه کاشته میشوند باید هفت تا هشت سانتیمتر عمیق تر از قبل یعنی حد اقل در عمق بیست تا بیست و پنج سانتیمتری کاشته شوند . در پائیز قبل از شروع یخبندان و سرما باید غده ها را سالم و بدون بریدگی از زیرخاک بیرون آورد و پس ازتمیز کردن چند ساعت در محل خشکی قرار داد سپس درمکانی خنک و خشک با درجه حرارت پنج الی شش درجه سانتیگراد سرتاسر زمستان نگاهداری نمود . انبار کردن این غده ها در زمستان به توجه بیشتری نیاز دارد و باید توجه نمود که غده ها کاملا خشک نشوند و در عین حال نباید رطوبت هم بحدی باشد که محیط مساعد برای نشو و نمای بیماریهای قارچی بوجود آورد . گاهی هم غده ها را در ماسه نرم و خشک نگاهداری می کنند و گه گاه برای جلوگیری از خشک شدن کامل روی آنها را آبپاشی میکنند . در بهار این غده ها را از هم جدا نموده و بطور مجزا می کارند و بهتر است که دو تا سه هفته قبل از کاشت آنها را در محیط گرم و مرطوب نگاه داشته و سپس اقدام به کشت نمود .
۲) قلمه زدن ـ روش دیگر ازدیاد کوکب وسیله قلمه زدن می باشد . برای این منظور از اوائل زمستان تا اواسط اسفند ماه غده ها را در گلخانه و در ماسه می کارند و پس از اینکه ساقه ها ظاهر و به ارتفاع سه تا پنج سانتیمتر رسیدند ، آنها را باضافه مقدار کمی از غده با چاقوی تیزی جدا نموده و انتهای بریده شده را با هورمون ریشه زا آغشته کرده و به عمق یک تا دوسانتیمتر درماسه نرم که قبلا برای قلمه آماده شده کاشته و درگلخانه گرم قرار دهند و محل بریدگی در روی غده را به خاک ذغال نرم آغشته نمایند . پس از سه تا چهار هفته قلمه ها دارای ریشه شده و میتوان آنها را به محل اصلی در باغچه و هوای آزاد منتقل نمود . در صورت کاشت این قلمه های ریشه دار در گلدان و قرار دادن آن در محل سایه و آفتاب ریشه ها بسرعت رشد کرده و تولید غده می کنند که میتوان از آنها برای فصل بعد استفاده کرد . واریته هایی از کوکب مانند : « آنوین » بوسیله بذر به آسانی سبز میشوند و برای این منظور بذر را در اواخر زمستان در گلخانه بطور خزانه کاشته و اوائل بهار پس از پایان سرما در باغچه می کارند . آفت هائی از قبیل کرمهای برگخوار و ساقه خوار و شته به کوکب صدمه می زنند که باید از اوائل تابستان تا اوائل پائیز نظارت دقیق نموده و به موقع سمپاشی کرد .

گل کوکب Dahlia گل کوکب جنسی از تیره مرکبه Composees و اصل آن از مکزیک میباشد . از این گیاه بیش از بیست گونه شناخته شده و به واسطه تنوع رنگ و شکل و زیبائی آن مورد توجه بیشتر باغداران می باشد . ارتفاع گونه های مختلف آن از ۶۰ تا ۱۸۰ سانتیمتر و قطر گلها از ۵۰ /۲ تا ۲۰ سانتیمتر می باشد که بستگی به گونه و طرز کاشت آن دارد . رنگ گلها سفید ، زرد ، قرمز ، بنفش و یا ترکیبی بین رنگهای ذکر شده می باشد . گل کوکب را با اجرای روشهای مخصوص میتوان خیلی درشت تر از حد معمول نسبی تا حدود سی سانتیمتر قطر نیز پرورش داد . کوکب در مقابل سرما و یخبندان بسیار حساس بوده و باید غده های زیر زمینی آنرا قبل از سرما و یخبندان بیرون آورده آنها را خشک و تمیز کرده به طریقی که گفته خواهد شد نگهداری کنند . گلهای کوکب اواخر تابستان و اوائل پائیز ظاهر میشوند . روش ازدیاد و پرورش گل کوکب : برای بدست آوردن بوته های تازة کوکب بیشتر بوسیله تقسیم غدد ریشه آن یا قلمه زدن انجام میشود و برخی از گونه های کوکب را می توان بوسیله بذر اواخر زمستان در گلخانه نیز تکثیر نمود .

۱) تقسیم ریشة کوکب ـ این غدد یا ریشه های گوشتی که در اصطلاح عموم به پیاز کوکب مشهور است و این ریشه ها را نباید در همان حالی که در پائیز سال قبل از خاک خارج کرده اند بکارند ، زیرا از این ریشه ها انبوهی شاخه بیرون خواهد آمد که گرچه انتهای هر شاخه یک گل پیش رس میدهد اما پس از آنها از بوته گل غیر از شاخ و برگهای بیهوده و کم گل یا بدون گل تا آخر سال چیزی باقی نخواهد ماند . بنا به آنچه گفته شد این ریشه ها را باید قسمت کرده و هر قسمت را جداگانه در محل خود بکارند ، البته باید دانست آن قسمت از این غده ها قابل پرورش و بوجود آوردن بوته کامل تازه خواهد بود که انتهای آن غده یک قسمت از شاخه سال گذشته که در قاعده آن نزدیک به غده چشمه های جای جوانه آتیه وجود داشته باشد . زیرا تنها این غدد قابل بوجود آوردن بوتة کامل میباشند . کوکب برای رشد و نمو به آفتاب و آب فراوان در تابستان نیاز دارد. کمبود آب و رطوبت درتابستان ازغنچه کردن مجدد آن جلوگیری خواهد کرد . برای پرورش گلهای درشت و بزرگتر از حد معمول باید غده ها را که معمولا درعمق ۱۵ سانتیمتری میکارند در عمق ۲۰ تا ۲۵ سانتیمتری زمین بعد از پایان یخبندان و اوائل بهار بکارند . در زمان کاشت مقداری کود پوسیده دامی در زیر غده ها بریزند و طبیعی است برای داشتن گیاه نیرومندی که تاب تحمل گلهای بزرگ را داشته باشد باید رطوبت و غذای بیشتری فراهم کرد . برای داشتن گل درشت باید ساقه قویتر را انتخاب نمود و پاجو»های دیگر را هرس کرد و برای یک شاخه فقط دو عدد غنچه در نظر گرفت و بقیه را چید . یکماه پس از باز شدن اولین گل از غنچه بعدی میتوان استفاده کرد . در صورتی که گل بزرگ مورد نظر نباشد میتوان غنچه ها را بحال خود گذاشت ولی چیدن غنچه های اضافی در بعضی از واریته های کوکب مانند پومپون و مینیاتور ضروری است . برای این منظور پس از نمایان شدن چهار جفت از برگها آخرین غنچه و کمی بعد دو تا چهار غنچه ای که اول بر روی ساقه ظاهر شده اند را باید چید . این روش باعث قویتر شدن ساقه با شاخه های بیشتر میشود . کوکب هائیکه بوسیله بذر در گلخانه سبز شده اند هنگام بهار وقتیکه در باغچه کاشته میشوند باید هفت تا هشت سانتیمتر عمیق تر از قبل یعنی حد اقل در عمق بیست تا بیست و پنج سانتیمتری کاشته شوند . در پائیز قبل از شروع یخبندان و سرما باید غده ها را سالم و بدون بریدگی از زیرخاک بیرون آورد و پس ازتمیز کردن چند ساعت در محل خشکی قرار داد سپس درمکانی خنک و خشک با درجه حرارت پنج الی شش درجه سانتیگراد سرتاسر زمستان نگاهداری نمود . انبار کردن این غده ها در زمستان به توجه بیشتری نیاز دارد و باید توجه نمود که غده ها کاملا خشک نشوند و در عین حال نباید رطوبت هم بحدی باشد که محیط مساعد برای نشو و نمای بیماریهای قارچی بوجود آورد . گاهی هم غده ها را در ماسه نرم و خشک نگاهداری می کنند و گه گاه برای جلوگیری از خشک شدن کامل روی آنها را آبپاشی میکنند . در بهار این غده ها را از هم جدا نموده و بطور مجزا می کارند و بهتر است که دو تا سه هفته قبل از کاشت آنها را در محیط گرم و مرطوب نگاه داشته و سپس اقدام به کشت نمود . قلمه زدن ـ روش دیگر ازدیاد کوکب وسیله قلمه زدن می باشد . برای این منظور از اوائل زمستان تا اواسط اسفند ماه غده ها را در گلخانه و در ماسه می کارند و پس از اینکه ساقه ها ظاهر و به ارتفاع سه تا پنج سانتیمتر رسیدند ، آنها را باضافه مقدار کمی از غده با چاقوی تیزی جدا نموده و انتهای بریده شده را با هورمون ریشه زا آغشته کرده و به عمق یک تا دوسانتیمتر درماسه نرم که قبلا برای قلمه آماده شده کاشته و درگلخانه گرم قرار دهند و محل بریدگی در روی غده را به خاک ذغال نرم آغشته نمایند . پس از سه تا چهار هفته قلمه ها دارای ریشه شده و میتوان آنها را به محل اصلی در باغچه و هوای آزاد منتقل نمود . در صورت کاشت این قلمه های ریشه دار در گلدان و قرار دادن آن در محل سایه و آفتاب ریشه ها بسرعت رشد کرده و تولید غده می کنند که میتوان از آنها برای فصل بعد استفاده کرد . واریته هایی از کوکب مانند : « آنوین » بوسیله بذر به آسانی سبز میشوند و برای این منظور بذر را در اواخر زمستان در گلخانه بطور خزانه کاشته و اوائل بهار پس از پایان سرما در باغچه می کارند . آفت هائی از قبیل کرمهای برگخوار و ساقه خوار و شته به کوکب صدمه می زنند که باید از اوائل تابستان تا اوائل پائیز نظارت دقیق نموده و به موقع سمپاشی کرد .



منبع : سایت آموزشی - اطلاع رسانی هرس

گل محمدی: نام : گل محمدي ؛ نام لاتين : ؛ Damask - Roseاسم علمي : Rosa Domascena - Mill
گل محمدي يك گياه گل دار از خانواده Rosaceaeاست كه بيشتر براي گلاب گيري ، داروسازي و طب ، عطرسازي و صنايع غذائي مصرف دارد. رويشگاه اولية آن ايران و در حال حاضر در استانهاي اصفهان ( كاشان ) ، فارس ، كرمان ، آذربايجان شرقي و غربي ، مركزي و ... كشت ميشود. مناطق عمدة توليد گل محمدي در استان اصفهان عبارتند ازكاشان، گلپايگان ونطنز. سطح زير كشت در استان اصفهان معادل 1206 هكتار با ميزان توليد 5481 هكتار مي باشد (آمار سال 1385) كه در رتبه سوم كشوري قرار دارد.

از نظر گياهشناسي گل محمدي درختچه اي خاردار با ارتفاع حدود 5/1 متر با برگهاي 5 تا 7 برگچه اي به شكل تخم مرغ و رنگ سبز براق بوده و گل آن كم پر تا نيمه پٌرپر به رنگ صورتي تا صورتي- قرمز و معطر با گل آذين خوشه اي مركب يا منفرد مي باشد. زمان گلدهي در اكثر گونه ها در بهار مي باشد.

اين گياه بسيار مقاوم بوده و اكثر شرايط آب و هوائي را به خوبي تحمل مي كند ولي اصولاً مناطق باز و آفتابگير با شبهاي نبستاً خنك را ترجيح مي دهد. نسبت به كم آبي مقاوم بوده و بسته به منطقه كشت شده بين 7 تا 15 روز يكبار در زمان گلدهي و 20 تا 30 روز يكبار در ديگر دوره هاي رشد آبياري مي شود. در كاشان آبياري 5 تا 10 مرتبه با دوره آبياري 12 تا 50 روز مرسوم مي باشد. خاكهاي حاصلخيز شني- رسي داراي بافت نسبتاً خشك كه هوا را به خوبي از خود عبور دهد و داراي مقاديري مواد آلي پوسيده باشد و PHحدود 5/6 بهترين محيط رشد براي گل محمدي مي باشد.

كاشت نهال هاي آن معمولاً در اسفندماه در گودالهائي به عمق 30 تا 40 سانتي متر انجام مي شود. عمده ترين روش كشت جوي و پشته با فواصل خطوط كشت حدود 4 متر و فاصله نهالهاي حدود 2 متر است. البته روش كرتي نيز در بعضي از مناطق مرسوم است كه در اين حالت فاصله كاشت 5/1×5/1 متر تا 2 × 2 متر در نظر گرفته مي شود.

عمليات هرس بيشتر براي حذف شاخه هاي ضعيف و كنترل بيماري ها و آفات انجام مي شود و در اكثر مناطق عمل هرس فرم دهي ديده مي شود. معمولاً 5 تا 6 سال بعد از كاشت درختچه هاي گل محمدي راكف بر مي كنند تا عمل جوان سازي گياه انجام شود.

گل محمدي از سال دوم شروع به گل دهي مي كند و بيشترين محصول را در سالهاي 3 و 4 دارد ولي از سال ششم گل ها ريز شده و مقدار محصول نيز كم مي شود. زمان برداشت از اول ارديبهشت شروع شده و در بعضي مناطق گاهي تا آخر خرداد نيز ادامه مي يابد ولي معمولاً طول دورة برداشت 20 تا 30 روز است. ميانگين مقدار محصول يك درختچة گل محمدي 2 تا 5/2 كيلوگرم است.

گل محمدي از راه پاجوش ، قلمه زدن ، خوابانيدن و پيوندزدن و از طريق بذر ( براي مصارف خاص ) تكثير مي شود كه در كاشان اكثراً به روش پاجوش است.

مهمترين آفات گل محمدي شته ها ( خصوصاً شتة گل سرخ ) كنه ها، شپشك ، كرم ساقه خوار و مهمترين بيماري آن سفيدك مي باشد. در كاشان سموم مصرفي براي كنترل آفات بيشتر گوزاتيون، مالاتيون و ديازينون و براي بيماري سفيدك سموم سولفوره مي باشد.

esfahan.agri-jahad.ir :منبع