گليم

صنايع دستى به‌عنوان زيرمجموعه‌اى وسيع از هنرهاى سنتى ايران از گذشته‌هاى دور تا امروز جايگاه ويژه‌اى در فرهنگ بومى و معنوى سرزمين‌مان داشته است.
صنايع دستى به آن گروه از صنايعى گفته مى‌شود که مهارت، ذوق و بينش انسان در آن نقش اساسى دارد. در مجموع مى‌توان گفت صنايع دستى به آن گروه از صنايع گفته مى‌شود که تمام يا بخش اعظم مراحل ساخت فرآورده‌هاى آن با دست انجام گرفته و در چارچوب فرهنگ و بينش هر منطقه و با ديدگا‌ه‌هاى قومى ساخته و پرداخته مى‌شود. صنايع دستى بازتابى از تاريخ تمدن هر ملت و قومى است و مى‌توان انتشار مؤثرى براى فرهنگ و سنن مناطق مختلف باشد.

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

گليم نوعى فرشينه است با بافتى ساده که با پشم و پنبه و در مواردى با پشم و موى بز بافته مى‌شود. نخ‌هاى تاروپود يک در ميان از زير و روى يکديگر مى‌گذرند. مانند بافت سادهٔ يک سبد. گليم به‌عنوان يک صنعت دستى زنانه در مناطق عشايرى و روستايى ايران رواج دارد. وسيلهٔ بافت گليم مانند قالى براساس دارهاى افقى يا عمودى است. اين فرشينه به‌دليل ارزان بودن مصرف عمومى دارد. گليم ايرانى برحسب مناطق گوناگونى که آن را مى‌بافند، داراى شيوه‌هاى بافت و نقوش متنوع است.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

انواع رنگ و ترکيب‌بندى‌هاى گوناگون آن از مهم‌ترين عناصر زيبايى و کيفيت گليم بشمار مى‌رود و به گرايى‌ طرح‌ها نيز مى‌افزايد. جذاب‌ترين رنگ‌ها از عناصر طبيعى بدست مى‌آيد. در گليم‌بافى استفاده از رنگ‌هاى هماهنگ اهميت بسزايى دارد و بافنده‌هاى عشايرى و روستايى از استعداد فوق‌العاده‌اى در ترکيب رنگ‌ها برخوردارند. گاه بافنده با سليقهٔ خود رنگى غيرعادى در گليم مى‌گنجاند و تضاد جالبى ايجاد مى‌کند و گاه برعکس تأثير نامطلوبى بر بيننده مى‌گذارد. رنگ‌هايى که بافنده‌هاى عشايرى و روستايى مى‌پسندند، تفاوت فاحشى با رنگ‌هاى دلخواه غربى دارد. بافنده‌هاى عشاير، از درخشندگى طبيعت اطرافشان الهام مى‌گيرند.
چگونگى همنشينى رنگ‌ها در ايجاد هماهنگى بين طرح و رنگ نقش مهمى دارد. رنگ‌هاى طبيعى سازگارى بيشترى و هماهنگى بهترى باهم دارند. اما رنگ‌هاى شيميايى که به سهولت بکار مى‌رود مشکلاتى نيز دارد. خالص نبودن رنگ طبيعى نخستين علت زيبايى و برترى آن بر رنگ‌هاى شيميايى است. در قرمز طبيعي، آبى و زرد نهفته است؛ اما قرمز شيميايي، فقط مادهٔ رنگى قرمز در بر دارد.
رنگ در تعيين قدمت گليم و منشأ آن نيز مى‌تواند سودمند واقع شود.

ارهاى گليم‌بافى بسيار ساده است. اما سادگى آنها ارتباط چندانى با نوع بافتى که به‌وسيله آنها توليد مى‌شود ندارد. بافت‌هاى پيچيده نيز با دارهاى ساده انجام مى‌شود.
بافندگى بنا بر سنت ، به عهدهٔ زنان است. مردان اغلب در برپا کردن دارها و چله‌کشى با زنان همراهى مى‌کنند. اخيراً مردان بسيار جوان نيز در بافتن گليم براى فروش مشارکت دارند. در گليم‌بافى بيشتر از دارهاى خوابيده استفاده مى‌شود. هر قبيله و منطقه از ابزارآلات مختلفى استفاده مى‌کند. ابزار بافندگى را بافنده يا در خانه خود مى‌سازد يا از بازارهاى محلى تهيه مى‌کند. شانه‌ها براى کوبيدن پودها و ترتيب فاصلهٔ تارها بکار مى‌رود و تماماً از چوب و يا از دندانه‌هاى بلند فلزى ساخته مى‌شود. کجو و هاف (چوبى براى جدا ساختن بيشتر تارها) را از چوب صاف و صيقلى مى‌سازند. قيچى و چاقو را يا آهنگرهاى محلى مى‌سازند، يا پيشه‌وران سيار.
هدف اصلى بافندهٔ گليم همزمان با آفرينش نقش‌هاى زيبا و رنگارنگ با نخ‌هاى پشمى نمايان بر سطح گليم، پديد آوردن زيراندازى محکم و بادوام است.
ساده‌‌ترين نوع بافت، بافت متعادل است که تاروپودها از زير و روى يکديگر رد شده و درهم بافته مى‌شود. اين نوع بافت معمولاً تک‌‌رنگ است و جنبهٔ تزئينى ندارد. اين بافت گاهى روى کناره‌هاى غيرتزئينى قالى‌هاى گليم باف، گره باف و در آستر خورجين‌ها ديده مى‌شود.

بافت متعادل [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

بافت پودرو [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
در بافت پود رو تعداد پودها بيش از تارهاست و تارها ديده نمى‌شود و رنگ اين نوع گليم را پودها تعيين مى‌کند. اين شيوه بطور گسترده در گليم‌بافى مناطق مختلف جهان استفاده مى‌شود. اين نوع بافت در کناره‌هاى گليم ديده مى‌شود.
بافت تار رو يا جاجيم‌باف، عکس پود رو است. از شيوه‌هاى ديگر بافت گليم، اُريب‌باف است. بافت چاک‌دار شيوۀ ديگرى است که بسيار متداو لاست و تا حدود ۲۰ سال پيش تنها شاخص گليم‌ها بوده است. شيوه‌هاى بافت بسيار متنوع و پيچيده‌‌اى در بافت گليم وجود دارد مثل گليم باف با پود معلق، جاجيم‌باف با تار معلق، پيچ‌باف، بافت چرخان، گليم‌باف جفت قلاب و ...

بافت اريب [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

بافت چاک دار [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
از مهمترين عوامل در استحکام و کيفيت و زيبايى گليم، پرداخت نهايى است. شيوهٔ بستن انتهاى پودهاى منقطع، استحکام شيراز‌ه‌ها و نوع رنگى که در آنها بکار مى‌رود، بافت و تزئين کناره‌هاى عرضى گليم، نحوهٔ بستن ريشه‌ها و وجود زيورآلات اضافى همگى به تکميل دست‌باف مى‌انجامد.

پس از قرن هيجدهم و نوزدهم، کلکسيونرهاى غربى فرش به‌جاى استفاده از ترکيه، کلمهٔ پرشيا را براى مشرق زمين بکار بردند. اين سرزمين که بنام ايران قرار گرفت با فرش‌هاى گران‌قيمت و تجملى که براى قصرهاى ايران بافته شده بود، رفته رفته توجه ثروتمندان اروپايى را جلب کرد. و به عنوان اشيايى مُد روز و شرقى جزء لاينفک خانه‌هاى بزرگ آنها شده و به‌تدريج با افزايش حجم تقاضا، شبکه‌اى از دلالان و فروشندگان فرش ايران و بازارهاى دنيا پديد آمده اما گليم‌هاى ايرانى به‌خاطر سادگى در مواد، بافت و طرح چندان مورد توجه اروپائيان و امريکائيان قرار نمى‌گرفت. اما کنجکاوى و اشتياق گروه کوچکى از جمع آورندگان و فروشندگان آگاه غربي، راه ورود گليم‌هاى ايرانى را در دهه‌هاى ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ به مغرب زمين باز کرد. اما باز هم تعداد محدودى از گليم‌ها در نمايشگاه‌هاى هنرى و بومى در معرض نمايش قرار گرفت. اما کيفيت قوى طرح و رنگ در گليم‌هاى قشقايى و لر که مربوط به جنوب و جنوب غربى ايران بود، کار خود را کرد و بسيارى از علاقمندان گليم را براى تزئين و ديوارآويزهاى بزرگ بکار گرفتند. و اين علاقه رو به فزونى گذاشت و در طول بيست سال اخير انواع بسيار گوناگونى از گليم‌هاى ايرانى وارد کشورهاى غربى شد.

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

اما تحولات گوناگون شصت و چند سال اخير در سرزمين‌هاى بافنده‌ گليم، آثار نامطلوبى بر توليد سنتى اين نوع دست‌بافت باقى گذارد؛ که بيشتر در گليم‌هاى جديد ديده مى‌شود، که بنا بر تقاضاى خريداران غربى بافته مى‌شود. کارهاى سفارشى و توليدات انبوه تجاري، تمايل و نياز را به بافت گليم به سبک قبيله‌اى و روستايى از بين برده است. گليم‌هاى ايران نسبت به گليم‌هاى ترک و آفريقاى شمالى از تنوع و گوناگونى بيشترى برخوردار است. تعداد قبايل و ريشه‌هاى متفاوت آنها در ايران بسيار است.
در طول قرن‌هاى متوالي، سلطنت‌ها و دولت‌هاى گوناگون با فتوحات تاخت و تازهاى خود و بيرون راندن اهالى بومى و جايگزين کردن انسان‌هايى از کشورهاى دوردست، چون مغولستان و يونان، نوعى هرج و مرج در بافت سنتى کشور پديد آوردند. اغتشاشاتى که در اثر نفوذ فرهنگ‌هاى مختلف و جابجايى قبايل چادرنشين در مرزهاى ملى و بين‌المللى پديد آمده موجب شد تا تخمين ريشهٔ اصلى بعضى قبايل مشکل شود و خريداران ترجيح دهند براى تشخيص محل دقيق بافت گليم‌ها، آنها را مستقيماً از بافنده خريدارى کنند. نام‌گذارى‌ها نيز مشکلات بيشترى در اين رابطه ايجاد کرده است. مثلاً يک گليم مى‌تواند بنام قبيله‌اى که در آن بافته شده، شهرى که در آن پيدا شده، يا سبکى که در بافت آن بکار رفته نام‌گذارى شود. از طرفى بافندگان اين گليم‌ها ممکن است با افراد قبايل ديگر ازدواج کنند و ريشهٔ قبيله‌اى مشخصى نداشته باشند.

اژهٔ عربى خمسه به معناى پنج است و به پنج قبيلهٔ جنوبى ايران اطلاق مى‌شود، که توسط خانواده‌اى بانفوذ در شيراز به‌نام قوام در سال ۱۸۶۲ به‌وجود آمد. هدف از گردهمايى اين پنج قبيله خنثى کردن قدرت رو به افزايش قشقايى‌ها بود. پنج قبيلهٔ خمسه عبارتند از: اينانلو، بهارلو، شيباري، جبّاره و بشيري. بازار و مرکز اصلى خريد و فروش دست‌‌بافت‌هاى قبايل خمسه، شيراز است. بين دست‌‌بافت‌هاى قبايل خمسه و قشقايى اختلاف کمى وجود دارد. در هر حال به‌نظر مى‌رسد که افشارها تأثير مهمى بر ترکيب‌بندى بافت‌هاى خمسه گذارنده‌اند، زيرا مردم قبايل خمسه معمولاً از طرح گليم‌هاى ديگر قبايل استفاده مى‌کنند. بيشتر گليم‌هاى خمسه بافتى چاک‌دار يا متصل جفت قلاب دارد و با تارهاى نخى بافته شده است. بعضى از اين گليم‌ها متنى بسيار بزرگ و سفيد دارد که با طرح‌هايى از پودهاى جايگزين پشمى و الوان مزيّن شده است. طرح‌هاى بتّه‌اى و نگاره‌هايى از حيوانات اصلى مانند طرح مُرغى در اين ناحيه بسيار متداول است.
با اين که اين گليم باف کوچک قبيله‌اى از ويژگى‌هاى دست بافت‌هاى افشار برخوردار است ، اما در دهکده‌اى نزديک شيراز خريدارى شده است و بازرگانان آن را به قبيله خمسه نسبت داده اند.


[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

ورنی گلیمی است فرش نما كه بدون نقشه و به شكل ذهنی توسط زنان و دختران عشایر مناطق « ارسباران ، مغان» در استان آذربایجان نشرقی تولید میگردد.



مواد اولیه ای كه جهت تولید ورنی بكار گرفته میشود عبارتست از پود كه از پشم، و تاروپود نازك كه غالباً از نخ پنبه‌یی تهیه میشود. در گذشته با توجه به نوع معیشت عشایر مستقر در – دشت مغان، گرما دوز و ارسباران پس از چیدن پشم از دامهای موجود منطقه در فصول مناسب آنها را با دوك‌های نخ ریسی سنتی ریسیده و پس از آن شستشو می‌دادند و سپس با روشی بسیار ابتدایی با رنگهای شیمیایی پست در خود منطقه زنگرزی می نمودند. عموماً‌ این شكل رنگرزی، از جنبه كیفی بزرگترین لطمه را به بازار و بازاریابی این كالای هنری سنتی وارد میكرد، لیكن از سال ۱۳۶۱ سازمان صنایع دستی ایران در قالب طرحهای عمرانی آذربایجانشرقی اقدام به تهیه و توزیع مواد اولیه مرغوب نموده و تحولی در ارتقاء كیفی تولید ورنی بین عشایر منطقه بوجود آورده است.
تولید ورنی عموماً‌ در نقاط قشلاقی انجام می‌پذیرد و نقوشی كه بر روی این گلیم فرش نما نقش می‌بندد نشانگر محیط زیست و انعكاس آن در اذهان زنان و دختران عشایر است و نمودار ذهن توانا و استعدادهای بالقوه فكری آنان میباشد. بیشتر نقوش از اشكال حیوانات و وحوش منطقه تأثیر پذیرفته و نقش عمده حیوانات عبارتست از : گوزن ، آهو، گرگ، سگ گله ، بوقلمون ، مرغ و خروس ، گربه ، مار ، عقاب ، گوسفند، ببر ، شتر ، شیر، روباه ، شغال ، طاووس ، پرندگان محلی و ….
عمل تولید صرفاً‌ خانگی بوده و ابزار آن از قبیل دار، دفتین ، و …. تماماً‌ در محل تهیه میشود و غالباً در همان اطاقی كه خانوار عشایری سكونت دارند تولید صورت میپذیرد.
ساعات كار توسط زنان و دختران بهیچ عنوان تابع شرایط و نظم و ترتیب خاصی نیست ، زیرا تنها در زمانهای فراغت از امور جاری خانه و مشغله های دیگر تولید انجام میگیرد.
تاریخچه:
بر اساس بررسی های انجام شده تولید ورنی ظرف یكصد سال اخیر در دشت مغان مرسوم گردیده است بروایت افراد مطلع ، محل اصل تولید منطقه قره باغ آذربایجان شوروی بوده كه بر اثر روابط و علقه های فرهنگی عشیره یی و ترددهایی كه در دو كناره رودخانه ارس انجام پذیرفته بتدریج تویلد ورنی ابتدا در منطقه ارسباران و سپس در بین ایلات و عشایر دشت مغان رایج گردیده است.
در حال حاضر تولید ورنی در سطح جهانی منحصر به ایران بوده و در ایران هم فقط در مناطق فوق الذكر وجود دارد. ویژگی تولید، عمل اقتباس یا مشابه سازی نظیر بسیاری از زیر اندازهای دیگر از قبیل قالی و گلیم و … را در سایر نقاط ایران و جهان دشوار و حتی غیر ممكن میسازد.
ورنی های تولیدی آذربایجان معمولاً در زمینه رنگهای لاكی ، سرمه‌ای ، كرم ، سفید، پیازی و آبی روشن با نقش حیوانات در وسط و حاشیه‌یی حداكثر به عرض بیست سانت در طرفین تولید میگردد. اندازه رایج ورنی های تولیدی بشرح زیرا ست:
۱ – ورنی قالی با ابعاد ۲۰۰×۳۰۰ سانتیمتر
۲ – ورنی كناره بزرگ با‌بعاد ۱۵۰×۳۲۰ سانتی متر
۳ – ورنی كناره با‌بعاد ۱۲۵×۳۱۰ سانتی متر
۴ – ورنی زرع و نیم ( جفت) با‌بعاد ۱۱۵×۱۶۰ سانتی متر
۵ – ورنی قالیچه با‌بعاد ۱۲۰×۲۵۰ سانتی متر
۶ – ورنی پشتی با‌بعاد ۷۰×۱۰۰ سانتی متر و ۶۰×۹۰ سانتیمتر

بنياد انديشه اسلامي

زوال کيفيت و اصالت گليم‌ها تأثير زيادى بر تجارت گليم‌هاى جديد نگذاشته است. مقايسهٔ نمونه‌هاى قديمى و جديد، تنزل ترکيب‌بندى هنري، استانداردهاى فنى و کيفيت رنگ را به‌خوبى نشان مى‌دهد. تا اواخر قرن نوزدهم تمام عناصر مورد نياز براى تهيهٔ گليم‌هاى نفيس با رنگ‌هاى مرغوب در محيط زندگى در دسترس بود. اما در ميانهٔ قرن بيستم تمام عوامل فوق ديگر موجود نبودند.

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

بافندگان گليم به‌منظور بوجود آوردن توازن بين عرضه و تقاضا و تطبيق با تحولات تحميلي، مجبور به استفاده از رنگ‌هاى شيميايى شده‌اند و نحوهٔ زندگى سنتى خود را تغيير داده‌اند. بعضى از اين رنگ‌ها بدون هيچ دليلى در نقاط مختلف کم رنگ مى‌شوند.
گليم به‌خاطر توجه جهان‌گردان غربى و هجوم آنها و اين‌که اين دست‌بافت‌ها هم جنبهٔ يادگارى دارند و هم تزئين، تبديل به تجارت پرسود بين‌المللى شد و به ايجاد توازن بين عرضه و تقاضا سرعت بخشيد. با افزايش مصرف، توليدات روستايى ديگر پاسخگوى تقاضا نبود و براى همين در شهرها نيز کارگاه‌هايى برپا شد که اصالت کارگاه‌هاى روستايى را ندارند. تغييرات اقتصادى و اجتماعى که در پى مدرنيزه شدن پديد آمد تأثيرى بسيار منفى بر اين منسوجات باقى گذاشت. در حال حاضر مهارت‌هاى بافندگى با سرعتى زياد و نتايجى قابل پيش‌بينى به‌سوى تجارى شدن در حرکت است.
بازرگانان و مصرف‌کنندگان نيز به‌دليل افت کيفي، بيشترين توجه را روى قالى‌هاى جديد معطوف کرده‌اند که استانداردها و طرح‌هاى قبل از صنعتى شدن را داراست.
به‌طورکلى گليم‌هاى جديد به سه گروه، قابل تقسيم است: بعضى از گليم‌ها هنوز توسط جادرنشينان و روستائيان براى مصارف محلى بافته مى‌شود؛ و على‌رغم استفاده از رنگ‌هاى شيميايى و ترکيب مواد خام غيرمتداول، باز انعکاسى از تاريخچهٔ قبيله‌اى و خانوادگى در آن مشاهده مى‌شود.
گليم‌هاى زيادى نيز به‌منظور سود تجارى و بنابر تقاضاى مصرف‌کنندگان غربى با تقليدى بى‌مايه از طرح‌ها و سبک‌هاى سنتى بافته مى‌شود. اين‌ها سه دستهٔ ارزان، معمولى و گران دارند و بيشترين بازار در دست اين گروه است.
سومين گروه يعنى گليم‌هاى ”آنتيک جديد“ بهترين کيفيت را دارد و قيمت بالا. رنگ‌هاى ثابت به‌دليل استفاده از رنگ‌هاى طبيع، از ويژگى‌ اين گليم‌هاست.
مهارت رنگرزان باعث شده که تشخيص رنگ‌هاى شيميايى از طبيعى در مواردى بسيار مشکل باشد. اين گليم‌هاى آنتيک جديد، کيفيت‌هاى گوناگونى دارند و اين امر در مرغوبيت بافت آنها و ترکيب‌بندى‌هاى پيچيده‌شان مشهود است.
صحنه و شيراز از مراکز اصلى بافت گليم‌هاى جديد در ايران است. در حال حاضر بعضى از چادرنشينان و نيمه چادرنشينان، گليم‌هاى مرغوبى براى استفاده شخص مى‌بافند. توليد گليم‌هاى تجارى جديد در صحنه و شيراز، در کارگاه‌هايى با طرح‌هاى دولتى صورت مى‌گيرد. اما کيفيت مواد در اين نوع پايين و رنگ‌ها تند و خشن است، البته اندازهٔ گليم‌ها مناسب است. ترکيب‌بندى‌ها و ظاهر کلى گليم‌ها، فاقد ويژگى‌هاى سنتى و طرح و خط آزادانه‌اى است که معمولاً در دست بافت‌هاى مردمانى يافت مى‌شود که در طبيعت زندگى مى‌کنند.

ريشهٔ قبايل افشار به قبيله‌هاى ترک نژاد اُغوز برمى‌گردد که از دشت‌هاى ”قبچاق“ ترکستان مهاجرت کرده‌اند.
افشارها در ميان مردم ترک‌زبان از اصلى‌ترين قبيله‌هاى ايرانى هستند و هنوز تعداد قابل ملاحظه‌اى از آنها در آذربايجان خمسه، خراسان و کرمان و خوزستان زندگى مى‌کنند. گليم‌هاى افشار احساس خاصى به بيننده منتقل مى‌کنند.
گليم‌هاى افشار خوزستان اکثراً کوچک و به‌شکل مستطيل است. رنگ‌هاى محدود و تيره دارد و طرح متن، دو يا سه ترنج بر روى بافت يک‌دست است. گليم‌هاى افشار خوزستان در طرح و بافت به‌دست بافت‌هاى لُرها شباهت دارد.
گليم‌هاى افشار آذربايجان بلند و مستطيل شکل است و بشتر در رنگ‌هاى قرمز تيره، آبى و سفيد بافته مى‌شود. تارها از نخ و پودها از پشم است و طرح متن ترنج‌هاى بزرگى است روى زمينهٔ يک‌دست.
دست بافت‌هاى افشار خراسان و گليم‌هاى آنان ”کَلات“ نام دارد. در طرح متن آنها از نگاره‌هاى مرکب کوچک در داخل طرح‌هاى نوارى‌شکل و يا نگاره‌هاى مرکب کوچک در اطراف يک ترنج هندسى تشکيل يافته است. رنگ‌هاى اين دست‌بافت‌ها معمولاً قرمز تيره، آبي، قهوه‌اى شترى و سفيد عاجى است. کيف‌ها و وسايل زمينى بسيارى در اين ناحيه بافته مى‌‌شود.
اشتباهاتى در بافت طرح عجيب اين گليم ديده مى شود. بافنده در بافت برگردان چهار رديف چپ و راست متشکل از مربع‌هاى کوچک و رنگى باشيوه متصل جفت قلاب تبحرى نشان نداده است. گل‌هاى رز کوچک و سفيد از مشخصات دست بافت‌هاى افشار به‌شمار مى‌آيد.

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

افشار خراسان : ۱۴/۱ × ۱۴/۱
افشار کرمان مهم‌ترين و بزرگ‌ترين قبيله از افشارها است. اين قبيله با وجود توليد انبوه قالى‌هاى گره‌دار، گليم‌هاى زيادى نيز مى‌بافند که شايد در ميان قبايل ايران از بيشترين تنوع و گوناگونى برخوردار باشد. گليم‌هاى افشار طرح‌ها و نگاره‌هاى مختلفى دارد که بعضى از آنان يادآور دست‌بافت‌هاى هندى است.
در گليم‌هاى افشار سيرجان رنگ‌ها محدود و اکثراً قرمز و آبى و سبز تيره است. در متن ايجاد گليم‌ها نيز همچون ديگر دست‌بافت‌هاى افشار، از گل‌هاى تزئينى کوچک و سفيد استفاده مى‌شود. در گليم‌هاى سيرجان گل‌ها به‌شکل منظم در متن و حاشيه‌ها قرار مى‌گيرد. تعداد زيادى سفره و روکسرى نيز در اين منطقه بافته مى‌شود.
ترکيب‌‌بندى گليم‌هاى افشار جيرفت بسيار شبيه به دست‌بافت‌هاى بختيارى به‌خصوص گليم‌هاى شوشتر است. رنگ متن قرمز تيره و معمولاً داراى سه ترنج است. حاشيه‌هاى خارجى گليم‌ها با کمک نگاره‌هاى لاله‌عباسى تزئين مى‌شود.
دست‌بافت‌هاى ”بافت“ شبيه جيرفت است اما متن مرکزى آنها معمولاً به نوارهايى با نگاره‌هاى انتزاعى يا ترکى و يا نوارهايى باريک با گل‌هاى کوچک تزئينى و پودهاى معلق و چرخان تقسيم مى‌شود.

اکثريت بافت‌هاى اين منطقه در قرن نوزدهم و اوايل قرن بيستم منسوب به شهر شيراز بوده است. و مبدأ و هويت بسيارى از قالى‌ها و گليم‌هاى اين ناحيه مبهم باقى ماند.
در ميان تمام قبايل جنوبي، قشقايى‌ها به‌خاطر کيفيت نيرومند رنگ‌آميزى دست‌بافت‌هاى خود شهرت بسيار دارند. قشقايى‌ها از مشهورترين و ثروتمندترين اقوام ايرانى هستند و هنر بى‌نظير آنان در بافت گليم آشکار مى‌شود. آنها در بافت گليم‌هاى خود از پشم رشته‌‌اى بلند، محکم و درخشان گوسفند پروار استفاده مى‌کنند که در کوچ‌هاى درازمدت نيز به نسبت ساير گوسفندان مقاومت بيشترى دارند. گليم‌هاى قشقايى شايد از مشهورترين گليم‌هاى ايرانى باشد، که قدرت و انرژى طراحى آنها در هيچ جاى ديگر يافت نمى‌شود. گليم‌هاى قشقايى داراى برش چاک‌دار است و گاه در آنها از تارهاى نخى و پشم طبيعى قهوه‌اى نيز استفاده مى‌شود.
طرح متن در گليم‌هاى قشقايى ترنج‌هاى هندسى شکل و نگاره‌هاى پراکنده بر روى طرح‌هاى شبکه‌اى مربع شکل و يا نگاره‌هايى به‌صورت نوارهاى افقى مستطيل مى‌باشد.

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]