◄◄ درخــواســت مــقــالات و مــنــابــع عــلــمــی ►►

نقل قول:

نوشته شده توسط farvehar_1989 [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

سلام به دوستان خودم

1 سوال بسیار بسیار فوری ::::: استاد ما یک تحقیق بمون داده و گفته راجع به یک مشکل بین صنعت و دانشگاه اطلاعات جمع کنید و یک راهکار برای آن ارائه دهیذ . من هر چی در اینترنت گشتم نتونستم چیزی بیدا کنم ..... استادمون شنبه این تحقیق رو میخواد و من بایدآن رو به صورت کنفرانس ارائه بدم نمیدونم چی کار کنم تو رو خدا اگر همچین چیزی دارید برام لینکشو بذارید .

ارادتمند همتون شروین :10::10::10::11::11::11::11::11::11:

سلام.

ارتباط صنعت و دانشگاه و راهکارهای عملی آن

ایران صدا : بحث ارتباط دانشگاه و صنعت از دیرباز در بسیاری از کشورها، مطرح بوده است. برخی از کشورها بنا به نیاز و ‏ساختار صنعتی و دانشگاهی خود این ارتباط را تا حد ممکن به اجرا در آورده اند . اما به علت پیچیدگی ‏موضوع، استقرار چنین ارتباطی در بسیاری از کشورها همچنان با مشکلات فراوانی مواجه است.‏ راستی به نظر شما حلقه مفقوده رابطه دانشگاه و صنعت در کجاست ؟ / گروه دانش و فناوری

هر چند در کشور ما ، ارتباط صنعت و دانشگاه کم وبیش وجود دارد ولی موضوع حائز اهمیت ، یافتن ارتباطات موثر بین این دو نهاد است . ‏پیوند و ارتباط بین این دو نهاد ، این فرصت را برای دانشگاهها، موسسات و نهادهای تولیدی و صنعتی فراهم می آورد تا کمبودها و ‏روشهای خود را بهینه و به روز کرده و در مقابل، قابلیت تولید را افزایش دهند. این مقاله در گام نخست به ارایه تصویر کلی از ‏ضرورت ارتباط دانشگاه و صنعت و سپس به برخی راهکارهای کاربردی مناسب به منظور رونق بخشیدن به این ارتباط‎، ‎‏ توجه ‏دارد. ‏
بحث ارتباط دانشگاه و صنعت از دیرباز در بسیاری از کشورها، مطرح بوده است. برخی از کشورها بنا به نیاز و ‏ساختار صنعتی و دانشگاهی خود این ارتباط را تا حد ممکن تبیین، طراحی و به اجرا در آورده اند . اما به علت پیچیدگی ‏موضوع ، استقرار چنین ارتباطی در بسیاری از کشورها همچنان با مشکلات فراوانی مواجه است .‏
پیشرفت تکنولوژی کنونی کشورهای پیشرفته بدون توجه به آموزش عملا امکان پذیر نیست و این کشورها در ‏حقیقت از وابستگی حیاتی آموزش و تکنولوژی ، به ارتباط صنعت و دانشگاه رسیده اند . البته برای اجرای این پدیده در جامعه باید بسترسازی شود و دانشگاه موظف است نیروی انسانی خلاق را تربیت کرده و صنعت نیز قدرت پذیرش خود را افزایش دهد .
هرگاه در جامعه صحبت از ارتباط دانشگاه و صنعت می شود ، بیشتر اذهان متوجه دانشگاههای صنعتی و دانشکده های علوم می ‏شود . در حالی که این گمان ، برداشت درستی از موضوع نیست و صنایع با طیف وسیعی از علوم مختلف سرکار دارند .
با توجه به نیروهای متخصص ، امکانات ، مواد اولیه ، منابع مادی و نیروی انسانی متعهد در دانشگاهها و صنایع کشور، از ‏عدالت به دور است که در تولید علم و صنعت، برخی از کالاهای ابتدایی و ساده را، از سایر کشورها وارد کنیم.‏
دیدگاه عمومی این است که هر نوع مشکلی در جامعه یک راه حل بهینه دارد و یافتن این راه ‏حل باعث می شود که با کمترین زمان و هزینه ، بیشترین نتیجه بدست آید ودانشگاه و واحدهای تحقیق و توسعه مکانهایی هستند که در آن می توان به این راه ‏حلها رسید. به همین دلیل است که ارتباط صنعت و دانشگاه، یکی از ابزارهای توسعه ‏پایدار محسوب می شود .‏
مطالعات نشان می دهد که در کشورهای توسعه یافته ارتباط و همکاری بین صنعت و دانشگاه از پشتوانه ای قوی ‏برخوردار است . در این کشورها بیشتر تحولات صنعتی از دانشگاه و مراکز تحقیقاتی آغاز شده و دانشگاهها ‏پیشگام توسعه صنعتی هستند ، در حالی که در کشورهای در حال توسعه این ارتباط ضعیف و کمرنگ است. هر ‏چه این ارتباط ضعیف باشد توسعه فناوری به کندی صورت می گیرد و درنهایت موجب پیدایش کاستی در صنعت ، وابستگی صنعتی ، بهره برداری نامطلوب از منابع طبیعی ، اتلاف سرمایه های اجتماعی و نظایر آن خواهد شد . چنین ‏وضعیتی منجر به چالشهای اجتماعی و اقتصادی فراوان از جمله معضل بیکاری خواهد بود .‏

وظیفه و تعهد دانشگاه
دانشگاهها از یک سو تامین کننده نیروی انسانی متخصص در سطح عالی هستند و از سوی دیگر بسیاری از ‏تواناییهای علمی، تحقیقاتی و آزمایشگاهی در آنجا متمرکز شده است. بنابراین دانشگاه به عنوان مجموعه ای ‏آکادمیک که به طور مستمر پردازش علمی و پژوهشی در آن صورت می گیرد ، می تواند تقویت کننده نهاد صنعت باشد و از این طریق است که صنعت و اقتصاد در یک جامعه می تواند توسعه و ارتقا ‏یابد.‏
در فرایند انتقال تکنولوژی، دانشگاهها می توانند هم در تشخیص تکنولوژی مناسب و هم در یادگیری تکنولوژی ‏خارجی و تولید تکنولوژی فعالیت کنند و فعالیت دانشگاهها نباید صرف تولید مقاله باشد. صنعت باید نیازهای ‏خود را از دانشگاه بخواهد و دانشگاه نیز انعطاف لازم را از خود نشان دهد تا در نهایت یک الگوی مناسب ایجاد ‏شود. ‏
نقش آموزشی دانشگاه در فرایند توسعه، بر پایه تربیت نیروی انسانی به عنوان کلید راهگشای توسعه صنعتی، استوار است. نقش تحقیقاتی آن نیز در تحقیقات بنیادی و کاربردی که شرط لازم برای موفقیت توسعه صنعتی ‏است تبلور می یابد. ‏
بر اساس نظر متخصصان، دانشگاه به عنوان نهاد عرضه کننده دانش و تولید نیروی انسانی وظایفی به شرح زیر دارد:‏
1- تولید برنامه های جدید و کارآمد آموزشی به گونه ای که نیازهای کنونی و آینده جامعه را با توجه به ‏افزایش نیازها، تغییر سطح زندگی و روند افزایش توقعات، پاسخگو باشد.‏
2- انجام پروژه های تحقیقاتی ( بنیادی - کاربردی و توسعه ای )‏
3-‏ برگزاری دوره های کوتاه مدت و بلند مدت کاربردی برای صنایع
4- انتقال و بومی سازی دانش و تبدیل آن به تکنولوژی برای استفاده صنایع
5-‏ نیاز سنجی آموزشی و تحقیقاتی صنایع مستقر در مراکز رشد فناوری و تولید علم برای رفع موانع ‏و مشکلات و راهکارهای توسعه
6- بهبود کیفیت و ارتقای استانداردها و شیوه های آموزشی و پژوهشی در سطح ملی
به این ترتیب حرکت در چارچوب موارد یاد شده توسط دانشگاه از جمله مهمترین تعهدات دانشگاه به حساب می آید. ‏این اقدامات می تواند توسعه صنعتی را به دنبال داشته ‏باشد.
به دنبال جهانی شدن ‏اقتصاد و توسعه فرهنگی در سطح بین الملل و با تغییر الگوهای مصرفی جوامع و تغییر انتظارات اقشار ‏مختلف ، نقش دانشگاهها در پاسخگویی به نیازهای روبه افزایش جوامع مختلف از جمله کشور ما، بیشتر از هر زمانی با اهمیت می نماید. بنابراین یک نوع توافق چند ‏‎منظوره بین دانشگاه و جامعه می بایست ایجاد شود ، در غیر اینصورت توسعه اجتماعی کم رنگ می شود .‏
تولید نشریات علمی و انتشار مقالات مفید و کاربردی در مجلات علمی که از فعالیتهای علمی ‏مراکز دانشگاهی به حساب می آید، می تواند در توسعه صنعتی و ارتقای کیفیت زندگی جوامع نقشی موثر داشته باشد. ‏مراکز دانشگاهی همچنین به ترویج و اشاعه آموزش عالی و تخصص های فنی می پردازند که خود به عنوان ‏موتور محرکه توسعه صنعتی، نقشی مهم ایفا کند.‏

وظیفه و تعهد صنعت
صنعت به عنوان مصرف کننده علم و تکنولوژی باید ارتباط تنگاتنگی با دانشگاه داشته باشد و برای به کارگیری بهینه ‏از دانش تولید شده و تکنولوژی به وجود آمده ، از آن استفاده کند .‏
موارد زیر فعالیتهایی است که باید صنعت به آن توجه کند :‏
1- تامین نیروی انسانی از بین افراد تربیت شده در دانشگاهها، با توجه به مهارت و قابلیت فردی آنها
2- کاربردی کردن دانش تولید شده و تکنولوژی
3-‏ تجاری کردن تحقیقات کاربردی و توسعه ای
4-‏ دسته بندی مشکلات و موانع موجود در تولید، ایده های قابل تبدیل به تولید و سفارش آنها به دانشگاهها ‏و مراکز تحقیقاتی برای بررسی و تحقیق در ارتباط با آنها
5- ارتقای کیفیت محصولات تولیدی و اجرای سیستم های مدیریت کیفیت
6- بررسی راهکارهای توسعه محصول و استفاده از نوآوری ها برای رقابت در بازارهای ‏جهانی
7- شناسایی بازارهای هدف برای تامین نیاز مصرف کنندگان و رقابت در عرصه جهانی جهت انتقال و توسعه ‏تکنولوژی و تجاری ساختن نتایج تحقیقات و نوآوریها

موانع برقراری ارتباط صنعت و دانشگاه‏
از وقتی که دانشگاهها بوجود آمده اند ، تحقیقات نیز در کنار آنها رشد کرده و تحقیقات علمی - تخصصی ارزشمند موجب به کمال رسیدن ‏یک موضوع یا تئوری علمی شده است. متاسفانه در کشور ما این مهم کمتر مدنظر قرار گرفته است و در ‏دانشگاهها سیستم مناسبی برای تحقیق وجود ندارد. تاکنون برنامه های متنوع و روشنی در نظر گرفته نشده است که افراد در حال تحصیل و فارغ التحصیل شدگان را به تحقیق وادارد . تحصیل‏ کرده ها از دل صنعت بیرون نیامده اند تا کارآزموده باشند و استادان دانشگاهها که به تحقیق می پردازند بیشتر کسانی هستند که از صنعت اطلاعات کمی دارند . از طرفی هر چند اکثر دست اندرکاران اصلی صنعت کشورمان ‏فارغ التحصیلان دانشگاهها هستند ولی وقتی همین فارغ التحصیلان به مسئولیتی می رسند با دانشگاه بیگانه ‏می شوند.‏
اکنون در موقعیتی هستیم که دانشجو، استاد و دانشگاه به دلیل دوری از صنعت از آن آگاهی زیادی ندارند. صنعت ‏نیز دانشگاه را در امور صنعتی، کم تجربه می پندارد و برنامه ریزی مستمر ‏نیز در انسجام آنها نقشی اندک دارد.‏ بنابراین می توان نتیجه گرفت که محدود بودن ارتباط دانشگاه با صنعت منجر به آن شده که تحقیق و نوآوری در صنعت کمتر بوجود آید و اتکا به تکنولوژی خارجی ادامه پیدا کند.‏

پیشنهادهای عملی برای تقویت ارتباط صنعت و دانشگاه
1- اعطای مدرک معتبر در مقابل کار تحقیقاتی دانشجویان و متخصصان جامعه در صنعت: در اغلب کشورهای ‏صنعتی به فعالیتهای تحقیقاتی که دانشجویان و غیره در صنعت انجام می دهند، مدارک معتبر داده می شود که ‏معادل مدارک دانشگاهی است. این روندی ملی در جهت ایجاد انگیزه برای کارهای صنعتی است و در نهایت ‏منجر به توسعه یک رابطه نزدیک بین صنعت و دانشگاه می شود.‏
البته در کشور ما مراکزی از قبیل پژوهشگاه مواد و انرژی، پژوهشگاه نیرو، مرکز تحقیقات پلیمر هستند که اقدام به پذیرش ‏دانشجو و اعطای مدرک می کنند ولی اولا تعداد این مراکز کم است و ثانیا مدارک آنها نیز عملا معادل مدارک ‏دانشگاهها دانسته نمی شود.‏
2- ارتقای درجه علمی اساتید دانشگاه بر مبنای همکاری آنها با صنعت : این امر باید توسعه یابد، زیرا همکاری اساتید دانشگاهها با صنعت ‏یکی از ارکان اساسی پیشرفت صنایع است. ‏
3- صنعت در ایجاد رشته های جدید دانشگاهی مشارکت کند.
پیشرفتهای ‏سریع تکنولوژی ، نیازمند همراهی دانشگاهها است. صنعت بایستی به تحولات سریع تکنولوژی توجه کند و ‏دانشگاه نیز رشته ها و واحدهای درسی خود را متناسب با پیشرفتهای تکنولوژیک، بهبود بخشد.‏
4- دروس دانشگاهی باید مبتنی بر نیازهای جامعه صنعتی کشورها باشد که این امر مستلزم ‏دانستن اطلاعات تجربی در کنار دانش های تئوریک است ...‏

عقد صنعت و دانشگاه در غياب هم
عقل بازاري صنعت ، زبان علمي دانشگاه را نمي فهمد با اين وجود يافتن زباني مشترك براي صنعت و دانشگاه قدري... آفت ديگري اين است كه صنعت و دانشگاه در كشور ما هردو مقوله هايي وارداتي هستند و در اثر يك نياز درون زاي اجتماعي مطرح نشده اند .اينها بهمراه سيل خروشان تكنوكراسي و مدرنيته كه از غرب جاري مي شد در حالي كه روح خود را جا گذاشته بودند تنها جسدشان به كشور ما رسيد. بهمين دليل با گذشت نزديك به ۷ دهه از قدمت آن دو ، هنوز جايگاه واقعي خود را بدست نياورده اند و نيازشان به يكديگر ، آنگونه كه طراحان و توليدكنندگان اصلي آنها فهميده اند ، بدرستي درك ...
اشاره
طرح بحث صنعت و دانشگاه سابقه اي 70 ساله - برابر با عمر دانشگاه – در كشور ما دارد . اما برغم توافق عمومي بر ضرورت و اهميت اين مهم ، سؤال اينجاست كه چرا قدم جدي و مؤثري در اين قلمرو برداشته نشده است ؟ و از آنجا كه يكي از مهمترين حلقه هاي مفقوده تحقق جنبش نرم افزاري ارتباط صنعت و دانشگاه مي باشد بايد ديد چه عواملي مانع شكل گيري بزرگراه صنعت و دانشگاه است؟ و چه راهكارهاي عملي در جهت رفع موانع پيش رو و تحقق اين رؤياي ديرينه كه شرط لازم سمت گيري توليد علم بسوي توليد ثروت است مي توانند مؤثر باشند ؟

پيشينه
اولين حركتي كه دولت در اين راستا انجام داد اواخر ارديبهشت ماه سال 1361 اتفاق افتاد. در پي مصوبه اي ، دولت از گروهي از متخصصان صنعت در دانشگاه خواست موضوع ارتباط صنعت و دانشگاه را در جهت ايجاد پيوندي نزديك و مستمر بين مراكز علمي و صنعتي بررسي نمايند. حاصل اين بررسي به استقرار دفتر مركزي ارتباط صنعت و دانشگاه در حوزه معاونت پژوهشي وزارت فرهنگ و آموزش عالي وقت انجاميد . وبه اين طريق فعاليت دفاتر ارتباط با صنعت در دانشگاه ها با اهدافي همچون: « ايجاد ارتباط مستقيم و مؤثر بين واحدهاي صنعتي و مراكز آموزشي به منظور اتخاذ سياست صنعتي صحيح در جهت رسيدن به استقلال و خودكفايي صنعتي و هماهنگي امر آموزش با سياست مذكور» ، آغاز گرديد. به منظور تحقق اين اهداف طي بخشنامه اي در تاريخ 12/11/61 ، چهارده وظيفه براي دفاتر ارتباط با صنعت ، به دانشگاه ها ابلاغ شد كه مهمترين آنها عبارت بودند از :
- دريافت پروژه هاي پيشنهادي و مورد نياز صنايع و انجام تحقيقات در مورد آنها .
- پيگيري تشكيل كلاسهاي بازآموزي شاغلان بخش صنعت در دانشگاه .
- معرفي كادر علمي دانشگاههاي نيازمند به گذراندن دوره هاي علمي به مراكز صنعتي منطقه.
- آشنايي و ارزيابي دقيق مراكز صنعتي منطقه و تماس مستمر با آنها در جهت تعيين ظرفيت ها ، زمينه ها و امكانات همكاري موجود به منظور اعزام كارآموزان و كارمندان به واحدها و مراكز. ...
اما علي رغم هزينه ها و تلاشهاي صورت گرفته ، پس از گذشت بيش از دو دهه شواهد و قرائن ، خبرهاي خوشحال كننده اي براي ما ندارند.
تحقيقات بعمل آمده از سوي گروه مديريت دانشگاه تربيت مدرس از دفاتر ارتباط با صنعت در دانشگاهها نشان مي دهد ، بيش از 80 % از مسئولين دفاتر معتقد بودند كه نقش دفاتر در تنظيم برنامه هاي آموزشي مورد نياز صنعت ناچيز است. و بيش از 90 % آنها در مورد فهرست طرحهاي پژوهشي نيازسنجي شده از سوي دفاتر اظهار بي اطلاعي كرده اند . آنچه مسلم است بجز تعداد بسيار محدودي از دانشگاهها كار دفاتر ارتباط با صنعت به معرفي دانشجويان به مراكز صنعتي جهت گذراندن دوره هاي كارآموزي اجباري محدود شده است ، كه اين كار قبل از حضور دفاتر نيز انجام مي شده . البته در خصوص شكل برگزاري اين دوره ها و نحوه نظارت بر آنها اشكالات متعددي وجود دارد كه از حوصله اين مقاله خارج است.
در اين مسير كارهاي ديگري نيز صورت گرفته است . كارهايي از جمله برگزاري سمينارها ، كنگره ها ، چاپ مقالات و كتابهاي متعدد ، اما ضمن تقدير از تلاشهاي صورت گرفته كه بيشتر نقش بسترسازي و فرهنگسازي در حوزه نظر را ايفا كرده اند، سوال هميشگي اينست كه مجموعه اين تلاشها به چه ميزان توانسته است در عرصه عمل دردهاي واقعي صنعت كشور را التيام بخشد ؟ و آيا پس از گذشت ربع قرن زمان عمل فرا نرسيده است؟
در دو دهه 60 و 70 اوضاع به همين منوال گذشت تا اينكه در ابتداي دهه 80 بارقه اي از اميد فضاي حاكم را روشن نمود. پاركهاي علمي و فناوري حلقه مفقوده ارتباط صنعت و دانشگاه . اين طرح كه در بخش « چه بايد كرد؟» بيشتر درباره آن سخن خواهيم گفت در دنيا سابقه اي 50 ساله دارد و تجربه موفقي در اروپا و آمريكا داشته است، لكن با وجود شرايط حاكم بر صنعت و دانشگاه در كشور ما ، اشكالاتي كه در بخش موانع ذكر خواهيم كرد دامنگير اين طرح نيز خواهد شد.

موانع
- اولين و مهمترين مشكل در خصوص ارتباط صنعت و دانشگاه ، نبودن يك استراتژي مدون و همه جانبه در مورد پيوند اين دو نهاد مؤثر و ميزان نقش دولت در اين ميان است . به عقيده نويسنده هر حركتي بدون لحاظ اين استراتژي از آنجا كه مقطعي و بخشي است محكوم به زوال خواهد بود. استراتژي مذكور خط مشي منظومه اي است از تمام عوامل و بخشهايي كه در اين جهت مي توانند مؤثر باشند.
- مانع ديگري كه شايد از صعب العبورترين موانع باشد نظام آموزشي است . اهميت اين موضوع بقدري است كه اغلب موانع ديگر وقتي كالبدشكافي مي شوند بنوعي سر از نظام آموزشي در مي آورند. شكل نظام آموزشي غير مرتبط با نظام صنعتي كشور همچون سدي بزرگ در مقابل جريان ارتباط صنعت و دانشگاه ايستاده است . عدم تطبيق عناوين دروس دانشگاهي با نيازهاي واقعي صنعت ، از صنعت و دانشگاه دو دنياي كاملا متفاوت ساخته است. چنانكه همواره جاي اين سؤال باقي است كه : آنچه به عنوان دانش در دانشگاههاي ما تدريس مي شود تا چه حد در جهت نيل به آرمانها و مسائل جاري كشور مؤثر بوده است ؟ آيا رشته مكانيك ما در خدمت تحول صنعت خودرو و كشتي بوده است ؟و آيا رشته اقتصاد ما بسمت حل معضلات ريشه اي اقتصاد از جمله فقر و تبعيض و شكاف طبقاتي رفته است ؟
در اين ميان درصد بزرگي از اساتيدي كه با صنعت آشنايي چنداني ندارند و صرفا چهره هايي علمي و تئوري هستند نيز كار را مشكلتر مي كنند. 2 يا 3 واحد كارآموزي اجباري كه تنها نقطه اميد است به بدترين وضع ممكن برگزار مي شود . مجموعه اين معضلات به همراه موانع ديگر كار را بگونه اي جلو مي برد كه وقتي دانشجو از دانشگاه فارغ التحصيل و وارد صنعت مي شود به دنياي جديدي پا گذاشته كه تقريبا هيچ چيزي از آن نمي داند.
ضعف ديگر نظام آموزشي ما در كيفيت آنست . در اين مورد بايد پرسيد ارتباط كدام دانشگاهها با كدام صنايع عملي است؟ آيا توان علمي تمام دانشگاهها از عهده نيازهاي بزرگ و پيچيده صنعت بر مي آيد ؟ امروزه شاهد گسترش كمي و قارچ گونه دانشگاه آزاد حتي در كم جمعيت ترين شهرستانهاي كشور هستيم. اينگونه دانشگاهها كه حداقل استاندارد هاي يك آموزش قابل قبول را رعايت نكرده اند چگونه مي توانند با مسائل مبتلا به صنايع كشور رويارويي كنند ؟ اين همان چيزي است كه صنعت را نسبت به دانشگاه بي اعتماد كرده است.
- مشكل سوم وجود برخي تضادها در ماهيت صنعت و دانشگاه است. دانشگاه توليد علم مي كند ، توليد علم به تحقيقات و پژوهش نياز دارد و تحقيقات به زمان. از طرف ديگر صنعت كه توليد ثروت مي كند مي خواهد در كمترين زمان به بيشترين سود دست يابد و در برابر پژوهش كم حوصله است. در پژوهش اصلي كلي وجود دارد و آن اينست كه تحقيقات ممكن است به موفقيت نرسد و يا در طولاني مدت نتيجه بخش باشد، اما اين مسئله اي است كه صنعت كم طاقت ، بسادگي آن را برنمي تابد . به تعبير ديگر ، عقل بازاري صنعت ، زبان علمي دانشگاه را نمي فهمد با اين وجود يافتن زباني مشترك براي صنعت و دانشگاه قدري دشوار بنظر مي رسد.
تضاد ديگر در ارزشهاي بعضا نامتناظر حاكم بر صنعت و دانشگاه است. در دانشگاه معيار ارزش براي كيفيت علمي اساتيد و ارتقاي هيئت علمي ميزان درج مقالات علمي در مجلات خارجي است چه آنكه بكار مشكلات روز صنعت كشور بيايد يا نيايد. حال آنكه صنعت بدنبال مرهمي براي زخمهاي خود مي گردد و در پي راه حل هايي اجرايي و كاربردي براي مسائل واقعي خود است.
- آفت ديگري كه برخي از صاحب نظران برآن اذعان دارند اينست كه صنعت و دانشگاه در كشور ما هردو مقوله هايي وارداتي هستند و در اثر يك نياز درون زاي اجتماعي مطرح نشده اند .اولين صنعت به معناي فني و مدرن آن در كشور ما صنعت نساجي است كه به سال 1280 مربوط مي شود و همچنين صنعت نفت كه تمام اركان آن توسط خارجي ها اداره مي شده ، و اولين دانشگاه با ساختار آموزشي و اداري امروزينش دانشگاه تهران است كه سابقه آن به سال 1313 باز مي گردد ، هر دوي اينها بهمراه سيل خروشان تكنوكراسي و مدرنيته كه از غرب جاري مي شد در حالي كه روح خود را جا گذاشته بودند تنها جسدشان به كشور ما رسيد. بهمين دليل با گذشت نزديك به 7 دهه از قدمت آن دو ، هنوز جايگاه واقعي خود را بدست نياورده اند و نيازشان به يكديگر ، آنگونه كه طراحان و توليدكنندگان اصلي آنها فهميده اند ، بدرستي درك نشده است. چنين است كه هريك به راه خود مي روند و مسيري واحد براي نيل به هدفي واحد را نمي پيمايند.
- مشكل ديگر در نوع نگاه و زاويه ديد كساني است كه به نوعي در ايجاد اين پيوند نقشي دارند ، چه غالب آنها به صنعت و دانشگاه همواره مانند دو همسايه جدا از هم كه بهتر است با يكديگر دوست باشند و همكاري نمايند مي نگرند . و حال آنكه مجموعه صنعت و دانشگاه بايد به مثابه يك ماشين كه تركيب و تاثير تمام اجزاي آن نهايتا منجر به حركت ماشين مي گردد و سرانجام يك هدف را دنبال مي كند ، تصور گردد . چراكه حيات دانشگاه به صنعت و حيات صنعت به دانشگاه گره خورده است . صنعت براي رونق خود به تغذيه علمي دانشگاه نياز دارد و دانشگاه براي عينيت بخشيدن و تجربه فرمولهايش به صنعت نيازمند است. با اين وصف هميشه بايد توجه داشت كه نمي توان صنعت و دانشگاه را با نگاهي جزء نگر ، به زور بهم پيچ كرد.
- مسئله ديگر آنست كه اگرچه كوشش هايي در جهت پيوند صنعت و دانشگاه صورت گرفته اما عيب مهم و مشترك اغلب اين كوششها اينست كه آنها خواسته اند رابطه اي فرمايشي و اجباري و گاهي تشويقي بين اين دو نهاد مؤثر ايجاد نمايند . آنچه روشن است اينست كه تا زماني كه مقوله صنعت و دانشگاه در حد نسخه اي تاخورده در جيب بغل مسئولين باقي بماند و همچون كادويي زرورق شده بين اصحاب صنعت و اهالي دانشگاه رد و بدل گردد ، انتظار وقوع كار بزرگي را نبايد داشت.

چه بايد كرد؟
- پشت ميز مذاكره دو نفر نشسته اند ، صنعت و دانشگاه . درحالي كه جاي شخص ثالثي خالي است و آن دولت است . دولت با نگاهي از بالاتر و قدرتي نافذتر بايد مثلث ارتباط صنعت و دانشگاه را تكميل كند و اين رأس فوقاني به كمك رئوس ديگر طي استراتژي جامعي ، مسير اضلاع مثلث مذكور را ترسيم نمايند. در اهميت اين موضوع همين بس كه مقام معظم رهبري در ابتداي دولت هشتم خطاب به وزرا و مسئولين دولت با اشاره به مقوله ارتباط صنعت و دانشگاه فرمودند: « ... اين كار جز در دفتر رييس جمهوري ، در جاي ديگر امكان پذير نيست. البته وزارت علوم و وزارت صنايع هركدام نقش خود را خواهند داشت ، اما اين اتصال بايد در دفتر رييس جمهور و زيرنظر شخص ايشان باشد. »
- تا كنون جهت ارتباط ، بيشتر از دانشگاه به سمت صنعت بوده است تا صنعت بسمت دانشگاه . دليل آنهم بي اعتمادي صنعت نسبت به دانشگاه و دليل اين نيز عدم تطبيق خروجي دانشگاه با ورودي صنعت است . صنعت بايد بيشتر وارد ميدان شود و در دانشگاهها سرمايه گذاري كند تا چرخه پژوهش بگردش در آيد و حتي صنايع بزرگ كه در استراتژي صنعتي آينده نقش اصلي دارند خود صاحب دانشگاه تخصصي شوند . بايد دولت با اعمال سياست ها و وضع مشوق هايي صنعت را وادار كند كه به دانشگاهها پا بگذارد. اين كار دست كم در صنايع دولتي قابل اجراست . از سوي ديگر دانشگاه نيز بايد اعتماد صنعت را فراهم نمايد . بايد با مشورت و نيازسنجي از صنعت در مورد سيلابس دروس ارائه شده تجديد نظر كند. واحدهاي بين رشته اي مانند مديريت ، اقتصاد ، مباني حقوق و اصول بازرگاني ، آشنايي با بازار كار و شيوه هاي كارآفريني بطور جدي به واحدهاي اجباري اضافه شوند . نمايشگاههاي فصلي صنايع و بنگاههاي صنعتي در دانشگاهها برپا گردند تا فضاي تئوريك مطلق قدري شكسته شود و بينش و انگيزه دانشجويان نسبت به دنياي پيش رويشان تقويت گردد.
مكانيزمي براي ارزش گذاري بر مقالات علمي بر اساس نيازهاي بومي و داخلي تدوين گردد و با اعمال مشوق هايي اساتيد بسوي حضور ، تحقيق و پژوهش در صنعت كشور و در جهت نيازهاي واقعي آن ترغيب شوند . دانشگاه بايد براي اساتيدي كه به اصطلاح يك دستشان به گچ دانشگاه و دست ديگرشان به روغن صنعت آغشته است اعتبار بيشتري قائل شود و از آنها در جهت ايجاد اين پيوند بيشتر كمك بگيرد. ظرفيت پذيرش دانشجو بخصوص در رشته هاي مهندسي كاربردي ( و نه علوم پايه ) با نياز صنعت متوازن شود و در اين جهت دانشگاهها از كميت بسمت كيفيت حركت نمايند . براي تحقق اين حركت ها لازم است دانشگاه و صنعت هر دو در تشكيلات هم حضور داشته باشند و بتوانند باهم به گفتگو بنشينند.
در كنار همه اين حركت ها ، فعال كردن ظرفيت هايي كه ايجاد گرديده اما رها شده اند از اهميت خاصي برخوردار است . ظرفيتهايي همچون دوره هاي كارآموزي كه بسيار بي كيفيت ، كم بازده و بدون جهت گيري و كنترل لازم اجرا مي شود و دفاتر ارتباط با صنعت در دانشگاهها كه به واسطه سوء مديريت و سوء نظارت و قائل نبودن ضريب اهميت كافي، به حالت نيمه تعطيل در آمده اند . بطوريكه اگر اين دفاتر تنها به وظايف مصوب خود عمل كنند بسياري از مسائل حل خواهد شد. و اين حداقل كاري است كه بايد انجام داد.

بررسي چند طرح

پاركهاي علمي و فناوري
پاركهاي علمي و فناوري در جهان قدمتي 50 ساله دارد و اكثر دانشگاههاي معتبر دنيا براي ارتباط با صنعت به سراغ اين پاركها رفته اند. چراكه فعاليت انجام شده از نوع تحقيق و توسعه (R&D) بوده و ارتباط نزديكي را با شركتها بوجود مي آورد. در اين مسير « پارك پژوهشي مثلثي» كاروليناي شمالي در آمريكا و « پارك علمي كمبريج» و « هريوت وات» در انگلستان پيش قدم بودند. امروز پس از گذشت 5 دهه بيش از 800 پارك علمي، تحقيقاتي و فناوري در بيش از 55 كشور دنيا فعاليت مي كنند كه اكثر آنها توسط دانشگاهها پايه گذاري شده يا وابسته به آنها مي باشند. در ايران نيز مدتي است به پاركهاي علمي توجه بيشتري شده است بطوريكه اكنون حدود 8 پارك علمي و فناوري و 28 مركز رشد در استانهاي مختلف به ثبت رسيده اند. كه البته براي پيدا كردن جايگاه واقعي خود به زمان بيشتري نياز دارند. بطور كلي دراين پاركها شركت هاي جوان يا بخشهاي جداشده از شركتهاي بزرگ از طريق همكاري تنگاتنگ با يك دانشگاه و يا مؤسسه تحقيقاتي مجاور خود امر تحقيق و توسعه خويش را پيش مي برند و در آنها امكان تكوين نمونه هاي اوليه كالا ( ونه توليد انبوه ) مهياست.

كانون‌هاي تفكر ( think tank )
در اوايل قرن بيستم (1915-1910) مراكزي در اروپا و آمريكا تشكيل شدند كه هدف عمدة آنها اراية مشاوره به دولتها بود. اما تاسيس كانون‌هاي تفكر به شكل رسمي به نيمه‌ دوم قرن بيستم و پي جنگ جهاني دوم برمي‌گردد. در دهه 1960 واژه « كانون تفكر» به شكل رسمي مورد استفاده قرار گرفت و هدف آن ، ايجاد ارتباط بين دانش و سياست بود. از آن زمان به بعد تعداد كانون‌هاي تفكر در جهان رشد چشمگيري پيدا كرد. مؤسسه‌ رند، اولين نهادي بود كه رسماً درسال 1947 با عنوان « كانون تفكر» در نيروي هوايي آمريكا تأسيس شد.
بطور كلي كانون‌هاي تفكر، مراكز مستقل سياست‌پژوهي و استراتژي پردازي هستند كه با بهره‌گيري از خبرگان جامعه و جمع‌آوري آراي آنها درواقع به مثابه پلي ميان آنان و دولت عمل مي كنند و تصميمات و سياست‌هاي كاربردي و مشخصي را به مسئولين پيشنهاد مي‌دهند . هدف ديگر كانونهاي تفكر ، ايفاي نقش يك مرجع مستقل و ارزيابي نقادانه سياست‌ها و برنامه‌هاي دولت يا دستگاه سياستگذار است.
يكي از بهترين حوزه هاي فعاليت كانونهاي تفكر دانشگاهها هستند كه مي توانند در جهت تقويت و گسترش نقش خود به عنوان ناظري آگاه بر نظام ملي تكنولوژي و صنعتي كشور گام بردارند. و در تكميل چرخه دولت ، دانشگاه و صنعت نقش كاتاليزوري مؤثر را بازي نمايند.

طرح CO-OP
اين طرح كه بيشتر در دانشگاههاي آمريكا و كانادا رواج دارد براي اخذ مدرك ليسانس اجباري است . اين طرح به گونه اي برنامه ريزي شده است كه دانشجو پنج ترم از تحصيلات خود را بايد بصورت تمام وقت در صنعت به كار و كسب تجربه بپردازد . اين ترمها به ترم كاري (work term ) معروفند و بر اساس رشته و چينش دروس ، در طول پنج سال تحصيل دانشجوي ليسانس پخش شده اند. همواره به ازاي كاركرد دانشجو دستمزد مناسبي بسته به سطح ، درآمد و نوع كار از سوي كارفرمايان پرداخت مي شود . مراحل جذب دانشجويان در طرح بدين صورت است كه ابتدا مركز صنعتي و شركتهاي درگير طرح ، شرح مشاغلي را كه مورد نيازشان است بهمراه جزئيات سطح مهارتهاي مورد نياز ، وظايف ، مسئوليت ها و حقوق و مزايا به دانشگاه ( معمولا از طريق وب سايت يا ايميل ) اعلام مي نمايند . سپس ستاد CO-OP مستقر در دانشگاه ، مشاغل تعريف شده را به اطلاع دانشجويان مي رساند و آنان را در انتخاب مشاغل مورد علاقه شان راهنمايي مي كند.

طرح EXTERN SHIP
اين طرح از طرحهاي ويژه دانشگاهMIT و VIRGINIA آمريكاست . انجمن فارغ التحصيلان MIT نقش ستاد اجرايي طرح را برعهده دارند . اين انجمن بانك اطلاعاتي كاملي از فارغ التحصيلان شاغل در بخشهاي مختلف صنايع آمريكا جمع آوري نموده . و با اكثر فارغ التحصيلان ارتباط نزديك دارد. فارغ التحصيلان پيشنهاد كار را از طريق وب سايت انجمن در اختيار عموم دانشجويان مي گذارند . سرپرستي دانشجو در اين طرح بر عهده يكي از فارغ التحصيلان شاغل نهاده شده است . او حداكثر طي يك ماه دانشجو را در جريان كارهايي كه انجام مي دهد قرار داده و حتي مي تواند او را در يك پروژه كه درحال انجام آنست مشاركت دهد . يكي از محاسن بزرگ اين طرح آنست كه حلقه اتصال نسلهاي مختلف فارغ التحصيلان بدين ترتيب مستحكم شده و دانشجويان مي توانند از تجربه هاي فارغ التحصيلاني كه توانسته اند با موفقيت دوران تحصيل راسپري كرده و مشغول بكار شوند ، استفاده كرده و به اين ترتيب راهكارهاي ورود به دنياي كار را از آنان بياموزند.

تجربه هايي ديگر
در روسيه و كانادا آموزش در دانشگاه و صنعت بصورت همزمان انجام مي شود . در روسيه دانشجو از ترم دوم يا سوم وارد صنعت مي شود و پس از مدتي باز به دانشگاه برمي گردد. در برخي دانشگاههاي كانادا نيز دانشجو يك ترم درس مي خواند و يك ترم در صنعت بسر مي برد.

سخن آخر
به هر ترتيب ، با وجود تمام مشكلات ، موانع وكم كاري هاي موجود و همچنين تذكرات و هشدارهايي كه بايد به مسئولين امر گوش زد كرد ، بخشي از مسئوليت نيز متوجه دانشجويان و جوانان است . به تعبير دقيق مقام معظم رهبري كه در ابتداي سال جديد مطرح كردند : « جوانان كشور بايد در حركتي جهادي ، علم را به فناوري ، فناوري را به صنعت و صنعت را به توسعه كشور مرتبط سازند.» آنچه مسلم است و تا كنون در مقاطع مختلف از جمله فناوري هسته اي به اثبات رسيده ، اينست كه اكنون دانشگاه هاي ما در آستانه يك بيداري تاريخي قرار گرفته اند و چنانچه مسئولين زمينه هاي اين حركت جهادي را مهيا نكنند اجحاف بزرگي در حق خود و جامعه نموده اند .

و دو تا مقاله

پيچك سه جانبه الگويي براي ارتباط موثر دولت، صنعت و دانشگاه در جهت توسعه علم و تكنولوژي

کد:

http://tinyurl.com/Elm-va-Sanat

كارورزي، بستري مناسب براي توسعه ارتباط صنعت و دانشگاه

کد:

http://tinyurl.com/Elm-va-Sanat002

با تشکر مهران ...