هابل جرم نزديکترين کوتوله سفيد را اندازه گرفت
قطر اين ستاره موسوم به "Sirius B" تنها 12 هزار کيلومتر يعنی تقريبا اندازه زمين است اما جرم آن 98 درصد خورشيد است. مطالعه "Sirius B" به دليل قرار گرفتن تحت الشعاع ستاره بی نهايت درخشان "Sirius شعراي يماني يا شباهنگ" بسيار دشوار بوده است. اما دانشمندان اکنون به کمک تلسکوپ فضايی هابل موفق به مطالعه دقيق اين ستاره شده اند. تيم بين المللی منجمان از طيف نگار تصويربردار هابل برای تحليل نور"Sirius B" استفاده کردند. منجمان با اندازه گيری ميزان اعوجاج نور ستاره در اثر ميدان شديد جاذبه اش، جرم آن را محاسبه می کنند. ميدان جاذبه "Sirius B" تقريبا 350 هزار بار بزرگتر از ميدان جاذبه زمين است.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
140 سال سردرگمي
پروفسور مارتين بارستو از دانشگاه ليستر در بريتانيا که تيم محققان را سرپرستی کرد گفت آنها از اين دستاورد به وجد آمده اند.او گفت: "حسابی به هيجان آمده ايم، پس از 140 سال سردرگمي، بالاخره اطلاعاتی را که درباره اين ستاره لازم داشتيم به دست آورديم تا ببينيم آيا نظريه ما درباره کوتوله های سفيد صحيح است يا خير."
"Sirius B" ابتدا در سال 1862 کشف شد. اما مطالعه دقيق آن به علت تابندگی شديد شعراي يماني، که درخشان ترين ستاره آسمان شب است، دشوار بود. پروفسور بارستو گفت: "تنها با هابل بود که بالاخره توانستيم رصدهای لازم که به نور شعراي يماني آلوده نباشد را انجام دهيم تا بتوانيم تغيير در طول موج آن را اندازه بگيريم." تعيين جرم کوتوله های سفيد برای درک تکامل ستارگانی مانند خورشيد اهميت دارد. خورشيد نيز در حدود پنج هزار ميليون سال ديگر به يک کوتوله سفيد بدل خواهد شد. کوتوله های سفيد ستارگانی هستند که سوخت آنها برای انجام فوسيون تمام شده و ديگر نمی سوزند. اين ستاره ها که ديگر قادر به توليد حرارت و فشار بيرونی نيستند، زير بار سنگين ميدان جاذبه خود فرومی ريزند اما تا زمانی که مواد درونی آنها سرد نشده است به تابش ادامه می دهند.
مشاهده تشعشع ناشي از "آدمخواري" يك سياهچاله
يك گروه بين المللي از اخترشناسان كشف سومين انفجار پرتو گاما كه با يك كهكشان بيضوي نزديك مرتبط است را گزارش كرده اند.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
شكل گيري ستاره ها در چنين كهكشانهائي از سطح پائيني برخوردار مي باشد و ردگيري دومين فوران طولاني مدت بيانگر آن است كه به احتمال زياد اين انفجار پرتو گاما آخرين فرياد يك ستاره نوتروني است كه توسط يك سياهچاله بلعيده مي شود.
انفجارهاي پرتو گاما كه قدرتمندترين انفجارهاي شناخته شده در كيهان هستند به دو شكل يافت مي شوند: كوتاه و بلند. طي چند سال گذشته گروه هاي بين المللي نشان دادند كه انفجارات پرتو گاما از نوع بلند مربوط به انفجار نهائي ستاره هاي حجيم هستند.
رصدهائي كه به تازگي توسط گروه هاي مختلف در مورد پس تابشهاي دو انفجار پرتو گاما كوتاه صورت گرفته شواهد نهائي را فراهم مي آورند مبني بر اينكه اين رده از اجرام به احتمال زياد از برخورد اجسام فشرده ، ستاره هاي نوتروني يا سياهچاله ها منشا مي گيرند.
اين رصد ها تائيد مي كنند كه منشا و در نتيجه مكانيسم انفجارات پرتو گاما كوتاه و بلند بطور قابل ملاحظه اي با هم تفاوت دارند. اكنون محتمل ترين سناريو براي انفجارات پرتو گاما ادغام دو جرم فشرده است.
سرجيو كامپانا كه همكار نويسنده اين گزارش است مي گويد" اين رصدها همچنين نشان مي دهند كه انرژي آزاد شده توسط اين انفجار كوتاه بين 100 و 1000 بار كمتر از انفجارات پرتو گاما بلند معمول است. يك فوران كم انرژي تر ديگر 200 الي 300 ثانيه بعد از اين انفجار رخ داد. بعيد است كه اين انفجار ناشي از ادغام دو ستاره نوتروني باشد. بنابراين ما به اين نتيجه رسيديم كه سناريوي احتمالي براي منشا اين انفجار برخورد يك ستاره نوتروني با يك سياهچاله است.
ستاره اي در حال پوست اندازي
اين ستاره چگونگي مرگ خورشيد را پيش بيني مي كند.
اين ستاره كه در حال انداختن پوسته هاي ظريف هم مركز گاز است تا طي اين دگرديسي به كوتوله سفيد تبديل شود ، نگاهي اجمالي از سرنوشتي كه در چند بيليون سال آينده در انتظارخورشيد ماست را فراهم مي كند. تصوير خيره كننده اين ستاره كه M2-9 نام دارد توسط تلسكوپ شمالي رصدخانه Gemini گرفته شده است. اين تلسكوپ در ارتفاع 4200 متري و روي قله Mauna Kea در هاوائي قرار دارد. اختر شناسان از سيستم نوري اپتيك سازگار ALTAIR استفاده كرده تا واپيچش نور (light distortion) كه جو زمين باعث آن مي شود را كاهش دهند. سرنوشت اين ستاره بسيار شبيه پاياني است كه براي بيشتر ستاره هاي كوچك و متوسط در زمان پيري و تهي شدن از سوخت تصور مي شود. آويزهاي دوقلو گاز كه از اين ستاره به درون فضا مي پيچند داراي الگوهاي پيچيده و تماشائي هستند.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
ابرنواختر ديدني
بر اساس يك فرضيه ستاره اي ، زمانيكه هيدروژن يك ستاره كه به هسته آن انرژي مي دهد به اتمام مي رسد اين ستاره به يك كوتوله سفيد تبديل مي شود. اما قبل از اين تغيير ، ستاره بطور موقت به جسمي بزرگترو خنك تر تغيير مي كند كه به آن غول قرمز مي گويند. زمانيكه كه ديگر سوختي براي آن باقي نمي ماند ، ستاره شروع به انداختن لايه هاي بيروني خود مي كند- مانند ستاره M2-9 - تا با فروريختن و تبديل شدن به جسمي كوچكتر و چگالتر گذار خود به كوتوله سفيد را كامل كند. بيشتر كوتوله هاي سفيد بتدريج خنك مي شوند. با اين حال ، اگر جرم چنين ستاره اي از 1.4 جرمهاي خورشيدي تجاوز كند ، نيروي گرانش آن باعث فروريختن بيشتر مي شود تا چاشني انفجار ابر نواختري منفجر شود. خورشيد ما بعد از چهار يا پنج بيليون سال ديگر هيدروژن خود را از دست خواهد داد و سپس دگرسازي آن آغاز خواهد شد.
کشف سیستم های دوتایی سنگین
رصد خانه فضای انتگرال آژانش فضایی اروپا موفق به کشف نوعی جدید از ستاره های دوتایی شد که در رصد های گذشته آشکار نشده بود و تا کنون تصور می شد تعداد این گونه سیستم های دوتایی بسیار کم باشد.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
رصد خانه فضای انتگرال آژانش فضایی اروپا موفق به کشف جمعیت زیادی از سیستم های دوتایی بسیار سنگین شد.مشخصه ی بارز این سیستم های دوتایی وجود یک ابر غول قرمز در کنار یک ندیم بسیار چگال تر و سنگین تر است که درخشش های عظیمی را در اشعه ایکس و در مدت زمان بسیار کوتاه آزاد می کند.این ندیم سنگین و چگال می تواند یک سیاهچاله یا یک ستاره نوترونی باشد . دانشمندان این دسته ی جدید از سیستم های دوتایی را "supergiant fast X-ray transients" نام گذاری کرده اند که در اصطلاح ترانزیت خوانده می شوند.
قبل از پرتاب انتگرال تنها 12 سیستم دوتایی شامل ابرغول های قرمز شناخته شده بود و دانشکندان گمان می کردند سیستم های دوتایی با جرم های بسیار زیاد ، نادر می باشند و تعداد بسیار کمی از این گونه سیستم های دوتایی می تواند در جهان وجود داشته باشد زیرا عمر ستارگان در فاز ابر غول قرمز بسیار کوتاه است . اما داده های انتگرال نشان میدهد که تعداد بسیار زیادی از ترانزیت ها در کهکشان ما وجود دارد و تعداد این سیستم های دوتایی ابر سنگین در کهکشان ما بسیار بیشتر از حد تصور است.دانشمندان اکنون در این اندیشه اند که چرا فوران های اشعه ایکس ترانزیت ها این قدر کوتاه است .این اطلاعات برای ستاره شناسان بسیار گرانبهاست زیرا پی بردن به دلایل رفتار این گونه ی ترانزیت ها می تواند پیش رفت شگرفی در نظریه های اختر فیزیکی باشد و دانشمندان را در پی بردن به چگونگی شکل گیری ابر سیستم های دوتایی اشعه ایکس یاری دهد.
اسپيتزر دسته اي از ستارگان نوزاد را مشاهده كرد.
تلسكوپ فضائي اسپيتزر تصاويري از زايشگاه ستاره اي NGC 1333 را آشكار كرده است.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
زايشگاه ستاره اي NGC 1333 با فاصله 1.000 سال نوري از زمين در صورت فلكي برساوش واقع شده و معمولا در ميان ابرغليظي از غبار پنهان است.
تلسكوپ فضائي اسپيتزر با استفاده از توانائي هاي فرو قرمز خود به درون اين پوشش غبار رخنه و ستاره هاي پنهان شده در آن را آشكار كرد. اختر شناسان اميدوارند كه با استفاده از اسپيتزر ساختارهاي سياره اي نوپا را در اطراف اين ستارگان رديابي كنند. اين ستاره هاي جوان فورانهائي از انرژي تابشي را منتشر مي كنند كه به آرامي ناحيه اطراف را از غبار پاك مي كند.
بخش عمده نور مرئي اين ستاره هاي جوان توسط ابر غليظي از غبار كه زاينده اين ستاره هاست تار و نامشخص مي گردد. اما دانشمندان با كمك اسپيتزر نور فرو سرخ اين اجرام را رديابي مي كنند و بدين ترتيب با نفوذ به درون غبار مي توانند درك كامل تري از چگونگي شكل گيري ستاره هائي مانند خورشيد را بدست آورند.
ستاره هاي جوان موجود در اين ناحيه تشكيل يك خوشه نمي دهند اما به دو گروه فرعي تقسيم مي شوند. يك گروه در سمت شرق و نزديك سحابي قرار دارند. اين گروه در تصوير به رنگ قرمز ديده مي شوند. گروه ديگر در جنوب قرار دارد و ويژگيهائي آنها به رنگ زرد و سبز به وفور در غليظترين بخش ابر زاينده ديده مي شوند. دوربينهاي دقيق فروقرمز اسپيتزر به دانشمندان كمك مي كند تا خصوصيات صفحه هاي گرم و غبار آلود مواد كه اين ستاره هاي در حال شكل گيري را احاطه كرده اند بررسي و مشخص كنند.
دانشمندان با جستجو براي يافتن تفاوتهاي خواص صفحه هاي بين اين دو گروه فرعي ، اميدوارند به نشانه هائي از تاريخ شكل گيري ستاره ها و سيارات در اين ناحيه دست يابند. اشكال گره مانند زرد - سبز رنگ در قسمت پائين تصوير موجهاي درخشان قسمت جلوي فورانهاي مواد هستند كه توسط ستارهاي بسيار جوان و نارس منتشر و به درون ابر غليظ و سرد گاز كه در نزديكي آنها قرار دارد پيش مي روند. تعداد فورانهاي مجزا كه در اين ناحيه ديده مي شوند بي سابقه است. اين موضوع باعث شده دانشمندان تصور كنند اين فورانها با بر هم زدن گاز سرد باعث پراكندگي ابر گازي و در نهايت جلوگيري از تولد ستاره هاي بيشتر در NGC 1333 مي شوند. در مقابل ، بخش بالائي تصوير توسط نور فروسرخ ناشي از غبار گرم كه به رنگ قرمز نشان داده شده احاطه مي شود.
جاذبه بين كهكشاني خوشه هاي عظيم ستاره را پديد مي آورند.
رصدهاي اخير نشان مي دهند كه صدها ستاره جديد در اثر فعل و انفعالات گرانشي شديد بين چهار كهكشان در حال شكل گيري هستند.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
اين چهار كهكشان – كه چهار قلوهاي روبرت (Robert's Quartet) ناميده مي شوند- در فاصله حدود 160 ميليون سال نوري از زمين و در مجمع الكواكب فونيكس (سيمرغ - Phoenix) قرار دارند. آنها در فضاي به وسعت 150.000 سال نوري - 1.5 برابر وسعت كهكشان راه شيري- تجمع كرده اند.
اين مجاورت باعث شده تا اين چهار قلوها بعنوان يكي از شناخته شده ترين نمونه هائي از يك گروه فشرده كهكشاني تبديل شوند . گرانش اعضاي اين كهكشانها بر روي هم تاثير گذار است. اين فعل و انفعالات در بزرگترين كهكشان گروه به نام NGC 92 (سمت چپ تصوير) باعث پديد آمدن حدود 200 زايشگاه ستاره اي شده و جرياني از گاز و غبار كه تا 100.000 سال نوري امتداد دارد را آشكار مي كند. حدود 60 زايشگاه ستاره اي در كهكشان بي قاعده NGC87 (بالا سمت راست تصوير) شكل گرفته در حاليكه حلقه پيشرفته اي از تولد ستاره اي گرداگرد كهكشان NGC 89 (پائين و در ميانه نصوير) چرخ مي زند. اين رصد توسط رصد خانه جنوبي اروپا (European Southern Observatory) انجام گرديد.
