سوال خوبیه.
ببین. اگه یادت باشه همین چند سال پیش (یا شاید بیشتر!) رزولوشن دوربین ها روی 2 مگاپیکسل و 3 مگاپیکسل میچرخید. به مرور زمان همین طور رزولوشن افزایش پیدا کرد تا این که الان رزولوشن اکثر کامپکت ها 10 یا 12 و حتی 14 هست و دوربین های SLR هم با رزولوشن 24 مگاپیکسل تولید شدند. حالا سوالی که مطرح میشه اینه که واقعا بالا رفتن رزولوشن چه تاثیری روی عکس داره؟ (منظور تاثیر مثبته) یا به عبارتی هدف از افزایش رزولوشن چی بوده؟
خیلی ساده ش رو بخوایم بگیم رزولوشن همون اندازه ی عکس هست. یعنی اندازه ی عکس 2 مگاپیکسلی از عکس 1 مگاپیکسلی بزرگتره. ابعاد یک عکس 1.3 مگاپیکسلی بر واحد پیکسل 1280x960 مگاپیکسل هست. (مثال: یه فرش به مساحت 2 متر در 3 متر) با ضرب کردن این دو عدد (طول و عرض) در هم رزولوشن کلی عکس به دست میاد. یعنی یک عکس 10 مگاپیکسلی رزولوشنش 3872x2592 هست که با ضرب کردن این دو به عدد 10036224 میرسیم و اگه این عدد رو تقسیم بر یک میلیون کنیم همون 10 مگاپیکسل به دست میاد.
حالا اگه ما بخوایم این عکسا رو روی کامپیوتر ببینیم مانیتور ما هم یه رزولوشن مشخص داره. مثلا فرض کنید رزولوشن مانیتور روی 1600x1200 باشه. در این صورت اگه ما یه عکسو روی این مانیتور بخوایم ببینیم که رزولوشنش کمتر از 2 باشه فول اسکرین نشون داده نمیشه و ابعادش خیلی کوچک به نظر میاد. حالا فرض کنید که ما دو تا عکس داریم یکی 2 مگاپیکسل و اون یکی 10 مگاپیکسل. هر دو رو میتونیم روی این مانیتور به صورت فول اسکرین نمایش بدیم. البته اون عکسی که 10 مگاپیکسل هست ممکنه یه مقدار کیفیتش به نظر بهتر بیاد ولی تقریبا تفاوتی در این حالت وجود نداره. تفاوت وقتی معلوم میشه که ما بخوایم روی عکسا زوم کنیم. با چند برابر زوم کردن عکس اول پیکسل پیکسل میشه و جزئیات زیادی توش معلوم نیست. ولی اون عکسی که 10 مگاپیکسل هست چون بزرگتره جزئیات بیشتری هم داره و تا چند برابر زوم رو جواب میده.
مثال همون فرش رو بخوایم ادامه بدیم تفاوت یه فرش 2X2 با یه فرش 8X8 هست که دومی خیلی بزرگتره و تعداد نقش و نگار هاش هم بیشتره.
یک تفاوت آشکار دیگه موقع پرینت کردن معلوم میشه. عکسی که رزولوشن بیشتری داره رو میشه با اندازه های بزرگتر پرینت کرد در حالیکه پرینت عکس با رزولوشن پایین فقط در ابعاد کوچک کیفیت قابل قبولی داره.
مثالی که دوستمون سناتور تو اون یکی تاپیک زد جالب بود. شما فکر کن که میخوای تو خونه یه مهمونی بگیری. هر چقدر تعداد مهمونا بیشتر باشه بیشتر خوش میگذره. ولی اگه تو یه خونه ی کوچک 200 نفر قرار باشه جمع بشن چه اتفاقی می افته؟
سایز سنسور دوربین های کامپکت معمولا خیلی بزرگ نیست. یه اندازه ی مشخص هست. سالهای پیش که شرکت های مختلف همین طور در حال افزایش رزولوشن بودند با هر افزایش رزولوشن نتیجه ی مثبت و محسوسی رو شاهد بودیم. مثلا تفاوت عکس 1 مگاپیکسل و 3 مگاپیکسل خیلی بود. ولی الان تقریبا به جایی رسیده که اولا تفاوت ها دیگه زیاد محسوس نیست. دوما ظرفیت سنسورها تا یه حدیه. به قول دوستمون سناتور شما نمیتونی تو یه اتاق 5 متری 100 تا آدم رو جا بدی. شدنش میشه ولی دیگه هیچ کس اونجا احساس راحتی نمیکنه.
یه دوربین کامپکت (مثلا SX10) که ابعاد سنسورش 6.1 میلیمتر در 4.6 میلیمتره و 10 مگاپیکسل رو روی خودش جا داده در هر سانتیمتر مربعش 35 مگاپیکسل وجود داره (تراکم پیکسل). حالا اگه ما رزولوشن رو بکنیم 12 مگاپیکسل (SX20) اون وقت تراکم پیکسلش میشه 43 مگاپیکسل در سانتیمتر مربع. قاعدتا هرچقدر اندازه ی سنسور کوچکتر و یا رزولوشن سنسور بیشتر بشه اندازه ی پیکسل ها کوچکتر میشه و برعکس. هر چقدر سنسور بزرگتر بشه اندازه ی پیکسل ها هم بیشتر میشه. البته وارد بحث های خیلی تخصصی نمیشیم (که مثلا چون اندازه شون بزرگتر میشه پس فوتون های بیشتری رو در خودشون جا میدن). علاوه بر این اندازه ی سنسور و رزولوشن روی dynamic range که همون محدوده ی تاریکی و روشنی و تنالیته ها هست هم تاثیر میذاره. در این مورد (SX20) هم قاعدتا باید شاهد نویز بیشتری باشیم.
البته باز تاکید میکنم که این تفاوت با افزایش حساسیت محسوس تر میشه و ممکنه روی حساسیت های پایه اصلا تفاوتی مشاهده نشه.
حالا اون بحثی که گفتی (مرض دارن؟) به نظر من قبلا که مرض نداشتن ولی جدیدا احساس میکنم یه مقدار داره زیاده روی میشه در افزایش رزولوشن. مخصوصا در مورد دوربین های کامپکت آماتور ارزون قیمت که همین طوری هم کیفیت عکسشون چندان بالا نیست و همیشه با نویز زیاد دست و پنجه نرم میکنن این افزایش رزولوشن (که حتی جدیدا دیدم بعضیا اومدن روی همین کامپکت های معمولی با اون سنسور کوچک رزولوشن 14 و 15 مگاپیکسل رو قرار دادن که خدا داند وضعیت کیفیت و نویزشون با این وضعیت چطوری میشه. البته خودشونم این چیزا رو میدونن. میدونن بالا بردن رزولوشن روی کیفیت تاثیر میذاره ولی باز هم این کارو میکنن. دلیلش هم اینه که وقتی یه کاربر آماتور میخواد دوربین انتخاب کنه نمیره تحقیق کنه ببینه کدوم دوربین کیفیت عکساش بالاتره. یه راست میره سراغ اونی که مگاپیکسل بالاتری داره. یه جورایی مجبورن خودشونو با بازار وفق بدن.
پس نتیجه گیری کلی این که افزایش رزولوشن میتونه باعث افزایش جزئیات بشه (یعنی وقتی زوم میکنی روی عکس جزئیات بیشتر و واضح تری روی ببینی) ولی همیشه باید حواسمون به نویز هم باشه. دوربین های چند میلیون تومنی SLR چون سنسور فول فریم و بزرگ دارن میتونن بالای 20 مگاپیکسل هم برن و در عین حال نویز کمی هم داشته باشن ولی روی سنسورهای کوچک ریسکه.
دوربین هایی مثل Hasselblad و Mamiya دوربین های مدیوم فرمت هستند. اصولا ما سه نوع دوربین داریم. یک سری دوربین های کامپکت و SLR که بعضا این دو گروه هم از هم جدا میکنند. اندازه ی سنسورشون قطع 35 میلیمتری هست ( حداکثر 36x24 میلیمتر یا اصطلاحا Full Frame). یک سری دوربین های Medium Format که اندازه ی سنسورشون بیشتر از این مقدار (36x24) هست و یک دسته هم دوربین های Large Format که سنسورهای 4x5 اینچ یا بزرگتر دارند. البته دوربین های Medium Format قبلا آنالوگ بودند و میشد با اضافه کردن یک قطعه به دوربین اونا رو تبدیل به دیجیتال کرد. ولی الان اکثرا کاملا دیجیتال هستند. مسلما به خاطر سنسور بزرگترشون کیفیت عکس بسیار بالاتری از دوربین های SLR دارند, تعداد شرکت هایی که این دوربین ها رو تولید میکنند انگشت شماره و البته تفاوت قیمتشون هم کاملا مشهوده.
دوربین های Large Format هم که اصلا برای استفاده های خاص ساخته شده اند و مثلا وزن یه دوربین Large Format ساخت Polaroid به 106 کیلوگرم میرسه. چیزی به اسم autofocus هم روشون وجود نداره و کاربرد هنری, علمی یا تبلیغاتی میتونه داشته باشه یا برای گرفتن عکسایی که جزئیات بسیار زیاد داشته باشه. برای مثال شما از کل یه پالایشگاه عکس میگیرین و بعدا زوم میکنین تمام تاسیسات رو با جزئیات میبینین.
چند نمونه دوربین Large Format هم تو این لینک ها میتونین ببینین. قیافه شون حتما براتون آشناست (البته به جز اولی!):