میزان کالری مورد نیاز بدن
آیا تا به حال در مورد غذایی که در طول روز مصرف می کنید، فکر کرده اید؟ متاسفانه بسیاری از افراد کالری، به اندازه نیاز بدن را مصرف نمی کنند. کالری بیش از اندازه باعث ایجاد جاقی شده و کمبود آن نیز مشکلات دیگری را برای بدن شما ایجاد می کند. خوب پس کمی در مورد "کالری" برای شما توضیح می دهیم.
عملکرد کالریهر نوع ماده خوراکی (بجز آب) شامل کالری است که باعث تولید انرژی در بدن می شود. اما اگر می خواهید رژیم غذایی مناسبی داشته باشید، باید طرز استفاده کالری مورد نیاز بدن را یاد بگیرید. مشکل این جاست که میزان کالری مورد نیاز در افراد مختلف، متفاوت است؛ چراکه هر فرد به میزان بخصوصی کالری نیاز دارد.
میزان مصرف کالری روزانه ما به عوامل مختلفی از جمله: وزن، قد، جنسیت، سن و فعالیت روزانه بستگی دارد. هر چه فردی جوان تر و خوش اندام تر باشد، نیاز به کالری بیشتری دارد. البته این مقدار کالری با افزایش سن افراد کاهش می یابد.
علیرغم اینکه کالری ها برای بدن بسیار مفید هستند، می توانند عملکرد مضری نیز از خود نشان دهند. آقای دکتر ریچارد ویندراک پروفسور دانشگاه ویسکونسین معتقد است که اگر افراد به اندازه کافی کالری مصرف نمایند هیچ گاه دچار پیری زودرس نمی شوند. یکی از عوامل ایجاد پیری نفوذ رادیکال های آزاد به بافت ماهیچه ای است. اگر بتوانید به اندازه کالری مصرف کنید، از فرایند نفوذ رادیکال ها به داخل بافت ها جلوگیری کرده و بنابراین سلامتی شما تضمین خواهد شد.
کالری موردنیاز
یک رژیم غذایی سالم حاوی چه مقدار کالری است؟
پیش از هر چیز باید بدانید که بدن انسان پروتئین، چربی و کربوهیدارت ها را نیز به کالری تبدیل می نماید. 1 گرم پروتئین و کربوهیدارات برابر است با 4 کالری است و همچنین 1 گرم چربی برابر با 9 کالری می باشد. واضح است که غذاهای پر چرب حاوی کالری بیشتری نسبت به غذاهای کم چرب هستند. اما ساده لوح نباشید! منظور ما این نیست که چون چربی غذایی پایین است پس شما هر چقدر که دوست داشتید می توانید از آن بخورید.
حتی اگر شما در یک وعده غذایی از مقدار زیادی پروتئین استفاده کنید این کار می تواند سلامت شما را به خطر اندازد. یک مرد بالغ قادر به هضم 40 گرم پروتئین در هر وعده غذایی می باشد. هر چه بیش از این مقدار مصرف شود به عنوان چربی در بدن فرد ذخیره می شود. این نکته را زمانیکه در حال رژیم گرفتن به خاطر بسپارید.
کالری مورد نیاز بدن شما باید از 55-60 درصد از کربوهیدرات، 25-30 درصد از پروتئین و 15-20 درصد از چربی تشکیل شود. یک انسان سالم باید میزان کالری مورد نیاز بدن خود را طی 4-6 وعده به بدن برساند که البته به دلیل شرایط شغلی و فرهنگی به ما آموزش داده اند که غذای خود را در 3 وعده نسبتا بزرگتر میل کنیم که این امر به عنوان یک رژیم غذایی سالم به شمار نمی رود.
میزان کالری مورد نیاز یک مرد بالغ فعال ( منظور از فعال بودن ، داشتن حداقل 3-5 مرتبه ورزش در طول هفته می باشد) بر اساس عوامل فوق الذکر در حدود 2500-3000 کالری در هر روز می باشد.
مصرف روزانه کالری
Bmr راه های متفاوتی برای تشخیص میزان کالری مورد نیاز روزانه بدن وجود دارد که ما در این قسمت یکی از آنها را به نان فرمول "هریس بندیک" را برای شما انتخاب کرده ایم. این فرمول یکی از آسانترین راه های محاسبه فرایند بنیادین متابولیک است (bmr ). عوامل مهم در این فرمول عبارتند از: جنسیت، وزن بدن (به کیلو )، قد (به سانتی متر)، و سن. فرمول مذکور به این شکل است.
(سن × 8.6) – ( قد × 5 ) + ( وزن × 13.7 ) + 66 = Mrm
به عنوان مثال:
1- مرد: 66
2- وزن 75 کیلو : 1027.5 = (75 × 13.7)
3- قد 175 سانتی متر : 875 = (175 × 5 )
4- سن 28 سال : 190.4 = (28 × 6.8 )
مرحله 1 تا 3 و بعد هم مرحله 4 را از مجموع کم کنید که رویهم می شود 1778.1
مضرب فعالیت
بالاخره هر چه میزان فعالیت فرد بیشتر باشد بدن او کالری بیشتری طلب می کند.
افراد بدون فعالیت= (میزان کم یا هیچ گونه فعالیت)1.2 × Bmr
افراد کم فعالیت = (کمی نرمش در حدود 1 تا 3 روز در طول هفته)1.375 × Bmr
افراد با فعالیت متوسط = (نرمش متعادل در حدود 3 تا 5 بار در طول هفته) 1.55 × Bmr
افراد فعال = (ورزش روزانه) 1.725 × Bmr
افراد بیش فعال = ( ورزش های سنگین روزانه ) 1.9 × Bmr
در این حالت اگر فردی که در مثال بالا میزان کالری مصرفی روزانه او محاسبه شد، دادرای فعالیت فیزیکی متوسطی هم باشد می بایست عدد بدست آمده (1778.1) را در 1.55 ضرب کند تا کالری نهایی مورد نیاز بدن خود را بدست آورد که این مقدار برابر است با 2756 در هر روز.
میزان صحیح کالری
شاید برای بعضی از افراد انجام دادن تمام کارهایی که ذکر شد اندکی دشوار باشد به همین دلیل در این قسمت برای شما یک نمونه از غذاهایی که مصرف آنها در طول روز باعث ایجاد 2700 کالری می شود را آورده ایم (به راحتی با زیاد و کم کردن مصرف می توانید کالری را افزایش و یا کاهش دهید)
صبحانه
3 تکه نان، ¼ فنجان شربت قند : 410 کالری
1 فنجان آب پرتقال : 112 کالری
میان وعده
· گرانولا (نوعی شیرینی) : 140 کالری
· 200 گرم ماست کم چرب: 140 کالری
نهار
ساندویچ سبزیجات (پیاز، سیب زمینی، کاهو) : 530 کالری
سالاد فصل: 110 کالری
میان وعده
نوشیدنی دارای پروتیین ( به عنوان مثال شیر موزی که حاوی شیر 2% چربی و یک موز باشد)
شام
یک قطعه ماهیچه ( به همراه نان و تخم مرغ): 380 کالری
برنج پختخ شده: 160 کالری
سالاد کلم : 70 کالری
میان وعده
یک عدد تون ماهی همراه با پیاز و 2 قاشق سوپ خوری سس مایونز : 150 کالری
شکستن رسم و رسومات
نهار باید مقدار بیشتری کالری نسبت به شام دارا باشد. فرهنگ غربی ها معمولا شام را مفصل تر از نهار در نظر می گیرد. این کار از نظر علمی صحیح نیست، چرا که شام معمولا در آخر روز زمانی که فعالیت های انسان پایان می پذیرد مصرف می شود (زمانیکه بدن به انرژی زیادی نیاز ندارد). از ساعت 6 بعد از ظهر به بعد مردم معمولا به تماشای تلویزیون مشغول می شوند.
12 تا 6 بعد از ظهر معمولا پر فعالیت ترین ساعت روز به شمار می رود. زمانی است که افراد بیشترین فعالیت را انجام می دهند. به همین دلیل نهار نسبت به سایر وعده های غذایی باید حاوی بیشترین میزان کالری و کربو هیدارت باشد.
به علاوه شام آخرین وعده غذایی است. مجددا باید بگوییم که این کار اشتباه است. چرا باید بعد از شام و وعده بعدی غذایی یعنی صبحانه چیزی نخوریم؟ زمانی که شکم شما برای مدت زمان زیادی خالی بماند، سطح انرژی در آن دگر گون می شود. این امر باعث می شود زمانیکه شما دوباره غذا مصرف می کنید میزان چربی بیشتری در بدن شما ذخیره می شود و همانطور که قبلا هم به آن اشاره شد بعضی از مواد غذایی خاص اگر بیش از مقدار مورد نیاز مصرف شوند در بدن تبدیل به چربی می شوند. این امر باعث ایجاد شکاف در روند غذایی فرد می شود که خود یکی از مهمترین عوامل بروز چاقی در آمریکای شمالی به شمار می رود.
استفاده مکرر از مواد غذایی در وعده های کوچک تر خیلی سالم تر از مصرف زیاد غذا در چند وعده مختصر می باشد.
چگونه به هدف برسیم؟
چگونه می توانید چنین رژیم سالمی را نگه دارید؟ بهتنرین راه خریداری کتاب "حساب تغذیه" است. قیمت چنین کتاب هایی در حدود 700 تومان است، اما می توانند زندگی شما را از نابودی نجات دهند. در آنها جداول معینی برای ثبت کالری، پروتیین، چربی و کربوهیدرات می باشند.
برخی از آنها میزان کالری برخی محصولات غذایی معروف مثل مک دونالد و یا تاکو بل را نیر در خود گنجانده اند. شما باید تمام مواد غذایی که در طول روز مصرف می کنید را در آن یادداشت نمایید. و بعد از کتاب خود برای تعیین ارزش غذایی رژیم خود استفاده کنید.
محاسبه میزان مصرف کالری روزانه شما آنقدرها هم که تصور می کنید، مشکل نیست. خیلی از افراد تصور می کنند که رژیم غذایی سالمی استفاده می کنند اما، زمانی که چشمشان به یکی از این کتالب ها می خورد تازه متوجه می شوند که چقدر در اشتباه بوده اند. برای یکبار هم که شده این شیوه را به کار امتحان کنید، حتم دارم که همه شما از مواجهه با حقیقت شگفت زده خواهید شد. خیلی از ما بدون اینکه خودمان هم متوجه باشیم از رژیم غذایی نا مناسبی استفاده می کنیم. بنابراین به خودتان لطف کنید و برای یکبار در کل زندگی تان هم که شده مصرف روزانه کالری خود را محاسبه کنید؛ قول می دم که پشیمان نخواهید شد.
فعاليت هاي روزانه و ، ميزان آب دريافتي
قطعا . فعاليت هاي عضلاني با از دست دادن آب براي تنظيم درجه حرارت بدن همراه است و هر چه فعاليت سنگين تر و طولاني تر باشد ، مقدار اتلاف آب بيشتر است.در عين حال فعاليت عضلاني با تغييرات هموديناميک ( افزايش جريان خون و فشار خون ) نيز همراهند پس حجم پلاسما را نيز تا 20 - 15 درصد کاهش مي دهند.بايد توجه داشت که هرچه در معرض فعاليت هاي شديد تر و هواي گرمتر باشيم نياز به آب ، افزون تر مي شود پس بايد آب بيشتري نوشيد.
- خود شما چقدر در روز آب مي نوشيد و اگر شخصي به دلايل مختلف نتواند آب کافي به بدن خود برساند ، چه اتفاقي مي افتد ؟
من شخصا در روز 15 ليوان آب مي نوشم ! دليل آن را نيز بعد از پاسخ به قسمت دوم سوال خواهم گفت .
اما در خصوص کاهش آب بدن : از دست رفتن آب بدن به هر دليلي باشد ، باعث کاهش توان کار بدن مي شود ( از دست دادن 2 درصد مايع ؛ معادل 5/1ليتر براي يک فرد 70 کيلويي ، موجب کاهش 20 درصد توان کاري و از دست دادن 4 درصد مايع، موجب کاهش تقريبا نيمي از توان فرد است ) .
قبل از پرسيدن سوال بعدي ، مي خواهم يک تکنيک جديد تغذيه را براي همه، خصوصا کساني که علاقه به کم کردن وزن دارند بازگو کنم . به بدن خود عادت دهيد تا قبل از تشنه شدن آب بنوشيد ؛ اگر پوست شادابتر ، بدن خوش فرم تر و سلامتي بيشتر مي خواهيد . فراموش نکنيد آب درجه حرارت معمولي داشته باشد و خيلي سرد و گرم نباشد.
اين همان دليل زياد آب نوشيدن من است . حتما در اخبار پزشکي شنيده ايد بايد روزي 8 ليوان آب مصرف کرد. من معتقدم نبايد براي بدن خود ،" بايد " تعيين کرد !! اگر سموم بدن شما زودتر از بدنتان خارج شوند ، اشکالي پيش مي آيد ؟!
- پروفسور از ميان مايعاتي که امروزه در بازار وجود دارند ، کدام بيشتر مي توانند جاي آب را بگيرند ؟
هيچکدام . هيچ نوشيدني تا امروز بهتر و مفيد تر از آب ديده نشده است . آب تنها آشاميدني واقعا لازم است . اگر شما فردي باشيد که معتاد به مصرف کردن چاي و قهوه باشيد بدون مصرف چاي و قهوه نمي ميريد اما بدون آب قطعا فرصت زندگي نخواهيد داشت.
چند نكته دانستنی در باره آب
هنگامي كه سردتان است جاي نوشيدن چاي و يا قهوه داغ، آب گرم بنوشيد.
-هيچگاه منتظر نمانيد تا احساس تشنگي كنيد و سپس آب بنوشيد زيرا در آن زمان بدن شما دچار كم آبي گشته است و اندكي دير شده است بهتر است همواره با نوشيدن منظم آب در طي روز از كم آبي بدن جلوگيري كنيد. هر ميزان كه دماي آب آشاميدني به دماي بدن نزديك تر باشد، آسانتر و سريعتر جذب بدن ميگردد. آب خيلي سرد و يخ سبب تحريك بيش از حد كليه ها ميگردد. نوشيدن آب داغ همراه با آب ليمو ترش پيش از صبحانه سيستم بدن شما را پاكيزه و تصفيه ميكند.
تشنگي
سوال اینست که آیا احساس تشنگی همیشه با آغار کم آبی همراه است؟پاسخ اینست،نه همیشه.در بسیاری موارد ورزش واقعاً واکنش تشنگی را مختل میکند.به هنگام ورزش شما مقدار زیادی آب را قبل از احساس تشنگی از دست می دهید و قبل از اینکه بطور کامل کم آبی شما جبران شود احساس تشنگی از بین میرود.بنابراین برای تأمین نیازتان به آب نمی توانید به حس تشنگی اکتفا کنید.به عنوان یک ورزشکار،لازم است که بطور آگاهانه بیش از آنچه که دوست دارید آب بنوشید،مصرف کنید،بویژه زمانی که در گرما ورزش میکنید.
علائم و خطرات كم آبي در ورزشكاران
دهیدراسیون می تواند نسبتاً سریع عارض شود.ملی همچنین ممکن است ظرف چندین روز ورزش بدون نوشیدن مایعات کافی پدید آید.ورزشکارانی که هر روز یا دوبار در روز و بویژه در آب و هوای گرم و مرطوب بشدت ورزش میکنند ممکن است بازای ها 5/0 کیلوگرم وزنی که از دست می دهند آب نیاز داشته باشند تا تعادل آب آنها مجدداً اعاده شود.به طور معمول نباید در روز وزن شما کاهش یابد،حتی 2درصد کاهش وزن می تواند به کاهش کارآیی منجر شود و معرف دهیدراسیون خفیف باشد.
علاوه بر آب،برخی از ورزشکاران نیاز به جایگزینی الکترولیتهای سدیم و پتاسیم که در عرق از دست می روند،دارند.این امر بویژه در ورزشی که بیش از یک ساعت به طول انجامد صدق میکند.بسیاری از نوشابه های ورزشی حاوی غلظتهایی از الکترولیتها و کربوهیدراتها هستند که جذب آب را تشریع می نمایند.به علاوه الکترولیتهای موجود در نوشابه های ورزشی تشنگی را تحریک میکند،که باعث تحریک فرد به نوشیدن و جبران کم آبی میشود. نوشابه های ورزشی در ورزشکاران استقامتی و نیز افرادی که تا حد توان به طور روزانه تمرین می کنند،یا در چند مسابقه در یک روز شرکت میکنند یا دو جلسه تمرین در روز دارند بیشترین فایده را دارند.
در صورتی که ذائقه و بیزاری مانع نوشیدن مایعات مورد نیاز شماست،نوشابه را بر طریق سلیقه خود برگزینید.(انواع آبمیوه، آب ساده، آب معدنی،نوشابه های ورزشی،لیموناد)شما همچنین میتوانید از غذاهایی که آب زیادی دارند(مثل هندوانه،گوجه فرنگی،کاهو،سوپ)بیشتر استفاده کنید.با این حال آگاه باشید که نوشیدنیهای حاوی کافئین،نظیر قهوه و چای اثر متضادی دارند.کافئین نیاز بدن به ادرار کردن را افزایش میدهد و بنابراین باید در زمان اعاده مایعات از دست رفته،از مصرف آنها اجتناب نمود.به همین ترتیب مشروبات الکلی دارای اثر کاهنده آب بدن هستند.
آب درماني(هيدروپاتي) واژه ايست که براي درمان از طريق آب استفاده مي گردد.از زمانهايي که به ياد مي آيد،هم قبايل بدوي هم ملل متمدن آب را براي درمان بکار مي گرفتند. حتي حيوانات وحشي واهلي دريافته اند،زماني که بيمار مي شوند،آب بياشامند.مصزف صحيح آب نه تنها تندرستي ما زا حفظ مي کند، بلکه در صورت از دست رفتن تندرستي يا بروز اختلال درآن از طريق پاکسازي مواد زايد بدن، آن را باز مي گرداند
هوای گرم و نیاز به نوشیدن آب زیاد
شــــما در هواي گرم ومرطوب نيازمند نوشيدن آب بيشتري هستيد تا دماي بدن خود را با اين كار پايين نگه داريد. همچنين اگر در هواي سرد با وجود پوشيدن لباس هاي كم، بازهم عرق مي كنيد، نياز به آب بيشتري داريد. حرارت دروني مي تواند سبب از بين رفتن رطوبت پوست و كاهش ميزان مايعات روزانه شود. ارتفاع بالاتر از 2هزار و 500 متر نيز مي تواند بر نياز شما به آب موثر باشد. در ارتفاعات بالاتر كه تنفس سريع تر مي شود، مصرف اندوخته آب بدن شما هم بيشتر است.تشنگي هميشه در يك درجه خاص نيستاگر در تندرستي كامل هستيد، مي توانيد ميزان تشنگي و مصرف آب را براي خود اندازه گيري كنيد. تشنگي هميشه نشانه كمبود آب در بدن نيست، چرا كه با افزايش سن، كمتر متوجه احساس تشنگي مي شويد. به هنگام ورزش هاي سنگين، ميزان زيادي از مايعات اندوخته در بدنتان پيش از اينكه احساس تشنگي كنيد، از ميان رفته است. پس پيش از انجام حركات ورزشي و در حين انجام آن، نوشيدن مايعات را فراموش نكنيد.كاهش تشنگي و ادرار هر دو به مقدار زياد و مكررا مي توانند از نشانه هاي ديابت باشند. در صورت ابتلا به ديابت، قندخون زياد شده و سبب جذب آب بيشتري مي شود. براي فرو نشاندن تشنگي خود، آب و ساير آشاميدني هاي ديگر را بيشتر مي نوشيد و اين سبب تكرر ادرار مي شود. اگر متوجه كاهش غيرمعمول در ادرار و تشنگي خود شديد، حتما به پزشك مراجعه كنيد.پيشنهادهايي براي برنامه غذايييك موسسه پزشكي پيشنهاد مي كند كه مردان مجموعا در روز از سه ليتر و زنان 3/2 ليتر مايعات استفاده كنند. البته بازهم اين دستورات با توجه به عادات غذايي هر كس و محل زندگيش متفاوت خواهد بود.شما مي توانيد هر يك از اين متغيرها را براي درجه بندي نيازهاي بدنتان استفاده كنيد، اما مايعات بدن شما احتمالا در حد عادي است و آشاميدن آب به مقدار معمولي تشنگي را فرو مي نشاند و رنگ ادرار نيز طبيعي و زرد رنگ است.زنان بويژه زماني كه كارهاي سنگين انجام مي دهند، بايد آب بيشتري در رژيم غذايي خود مصرف كنند تا مايعات تحليل رفته جبران شود. شما نيازي نداريد كه در طول روز از بطري هاي آب خود، ذره ذره بنوشيد.برنامه غذايي و استفاده از مايعات مي تواند براساس نياز بدن تنظيم شود. به طور ميانگين 20 درصد از آب بدن از غذاهاي دريافتي تامين مي شود و 80 درصد باقيمانده از انواع آشاميدني ها، ميوه ها و سبزي ها كه علاوه بر اينكه منابع سرشاري از ويتامين ها، مواد معدني و فيبرها هستند، مقدار قابل توجهي هم آب دارند. براي نمونه، پرتقال داراي 87 درصد و خيار داراي 95 درصد آب است. در مقابل، آجيل، حبوبات و غذاهاي پخته شده به طور كلي آب كمتري دارند.آشاميدني هاي كافئين دار مانند چاي، قهوه و سودا نيز مي توانند به جبران كمبود آب كمك كنند، اما هميشه بهترين انتخاب همان آب است. آب ارزان ترين و به صرفه ترين مايع است و در منزل و محل زندگي همه مردم، موجود و قابل دسترسي است.
نقش تغذيه در سلامت دهان و دندان- روزنامه شرق 24/3/85
آشاميدنى ها و تعداد وعده هاى غذايى با تاثيرى كه بر روى ميكروب هاى موجود در محيط دهان و دندان مى گذارند، نقش مهمى را درتكامل دندان و لثه و همين طور نسوج و ساختار استخوانى محيط دهان و همچنين پيشگيرى از انواع بيمارى هاى دهان و دندان دارند كه عمدتاً اين تاثيرات به شكل سيستميك است. كمبود ويتامين هاى B ،b12، C، ريبوفلاوين، فولات ها و مواد معدنى چون روى، آهن و در كاهش روند ترميم نسوج دهانى موثرند. به همان نسبت كه كمبود مواد يادشده در شكل گيرى و سلامت دهان و دندان موثر است متقابلاً شكل و سلامت حفره دهان نيز در دريافت مواد فوق و استفاده از آنها نقش دارند يا به عبارتى مى توان گفت اين دو وضعيت به گونه اى به هم وابسته اند. بيمارى هاى دهان عمدتاً در پى پوسيدگى دندان ها ايجاد مى شود. فقدان يك يا چند دندان و يا بى دندانى كامل در بيماران بالاى ۶۵ سال رايج است كه اين خود تاثير بسزايى در تغذيه اين دسته از افراد دارد كه علاوه برآن باعث اخلال در رشد، تكامل، بقا و ساختار حفره دهانى مى شود. جزئيات اشاره شده در ذيل بخشى از اين مشكلات را مطرح مى سازد. بيمارى هاى پريودنتال به صورت يك بيمارى موضعى و سيستميك محسوب مى شود. كمبود موادى مانند ويتامين هاى A ،c، E، فولات ها و بتاكاروتن و املاح معدنى چون كلسيم، فسفر و روى در ايجاد بيمارى يادشده نقش موثرى دارند. سرطان هاى دهان كه اغلب در اثر استفاده بيش از حد در مصرف تنباكو و الكل رخ مى دهد با اينكه از سويى باعث افزايش نياز به كسب انرژى و مصرف مواد غذايى در بيمار مى شود از طرف ديگر مشكل توانايى در خوردن و تغذيه را براى وى به ارمغان مى آورد كه اين عمدتاً مى تواند ناشى از روش هاى درمانى مانند جراحى ها، راديوتراپى، شيمى درمانى و ساير موارد درمانى باشد. از بيمارى هاى حاد و مزمن ديگرى كه مى توانند در توانايى خوردن تاثير منفى داشته باشند مى توان به ديابت كنترل نشده اشاره كرد كه توام با سندرم سوزش زبان، برفك و خشكى دهان است همچنين مشكلات دهانى ناشى از نقص سيستم ايمنى از قبيل سندرم اكتسابى نقص ايمنى (ايدز) است.• نقش تغذيه در تكامل دندان تكامل دندان هاى شيرى در ماه دوم و سوم جنينى آغاز مى شود و معدنى شدن آنها در ماه چهارم جنينى تا دهه اول زندگى فرد ادامه دارد. مواد غذايى كه جنين از مادر دريافت مى نمايد نقش موثرى در تشكيل و تكامل ساختار دندان ها در مرحله قبل از رويش آنها دارد. تشكيل دندان ها با معدنى شدن ماتريكس پروتئينى آنها همراه است. در عاج، پروتئين به صورت الياف كلاژن هستند كه براى ساخت آنها وجود ويتامين C ضرورى است و يتامين D جزء اساسى جهت تشكيل بلور هاى هيدروكسى آپاتيت از كلسيم و فسفر است، فلورايد نيز با اضافه شدن روى بلور هاى هيدروكسى آپاتيتيك لايه مقاوم به پوسيدگى را روى دندان ها ايجاد مى كند. تغذيه و رژيم غذايى در تمام مراحل تكامل، رويش و بقاى دندان موثر است. پس از رويش تغذيه نقش موثر و مداومى در تكامل و تقويت و معدنى شدن مينا و بقيه اجزاى دندان دارد. نقش موضعى مواد غذايى مصرفى به ويژه از طريق كربوهيدرات هاى تخميرشدنى و تعداد دفعات مصرف غذا كه در پى آن توليد اكسيد هاى آلى توسط باكترى هاى دهان از اين مواد موجب پوسيدگى مى شود را نبايد فراموش كرد كه در طول زندگى فرد رژيم غذايى نقش موثرى را در دندان ها، استخوان ها، پايدارى نسوج دهان و مقاومت در مقابل عفونت و افزايش عمر دندان ها دارد. • پوسيدگى دندانى پوسيدگى دندان يكى از رايج ترين بيمارى هاى عفونى است و براساس گزارشات پنج برابر رايج تر از آسم است. در نتيجه تقريباً ۲۰درصد تا ۵۰درصد بچه هاى ايالات متحده ۸۰درصد دندان هايشان پوسيده است. بررسى پوسيدگى دندان ها نشان مى دهد كه بچه هايى كه والدين آنها حداقل تا ليسانس تحصيل كرده اند كمتر از بچه هايى كه والدين آنها كمتر از ليسانس هستند به پوسيدگى دندان ها مبتلا هستند. ايجاد پوسيدگى به عواملى چون تركيبات مينا و عاج، محل قرارگيرى دندان ها، نوع و ميزان بزاق، وجود شيارها و حفرات در تاج دندان بستگى دارد و تركيبات بزاق را هم بايد به آن اضافه كرد. بزاق هاى الكالوئيدى اثر پيشگيرانه دارند به همان ميزان كه بزاق اسيدى موجب افزايش خطر پوسيدگى مى شود روش زندگى نيز در اين پديده موثر است. اينكه نقش جداگانه اى براى عوامل تغذيه خانوادگى، الگوى تغذيه با عوامل ژنتيكى در عين مطرح بودن قائل باشيم كار دشوارى است. باكترى ها عامل اساسى در ايجاد پوسيدگى هستند. • عوامل تغذيه اى موثر بر ايجاد پوسيدگىتعداد دفعات مصرف كربوهيدرات هاى قابل تخمير، نوع تغذيه، تعداد دفعات غذا خوردن، تركيبات مواد غذايى و آشاميدنى، مدت زمان تماس دندان با مواد غذايى و آشاميدنى. كربوهيدرات هاى قابل تخمير ماده ايده آل براى باكترى ها هستند و فرآورده هاى اسيدى ناشى از آنها موجب كاهش Ph بزاق به پايين تر از ۵/۵ مى شوند كه زمينه مناسب را براى توليد پوسيدگى فراهم مى آورند. مواد قندى تخمير شونده در چهار گروه از شش گروه مواد غذايى موجود هستند. ۱- حبوبات۲- ميوه ها۳ - فرآورده هاى لبنى۴ - مواد قندى. با وجود اينكه بعضى سبزيجات نيز شامل مواد قندى تخمير شدنى هستند ولى گزارشى مبنى بر پوسيدگى زايى آنها ارائه نشده است. موادى چون نشاسته كه بالقوه داراى قابليت تخمير هستند موجب كاهشph بزاق به كمتر از ۵/۵ مى شود. بيسكويت، كراكر، چيپس، نان و انواع ميوه ها (تازه، خشك و كمپوت) و همچنين آب ميوه ها نيز پوسيدگى زا هستند.
نقش تغذيه دربيماريهاي استخوان ومفاصل ( ارتوپدي)
غذيه در تمام بيماريهاي ارتوپدي نقش مؤثر دارد. حتي من فکر مي کنم به خصوص در اين رشته از بيماريها به لحاظ اهميتي که در استحکام استخوانها وقوام و دوام عضلات دارد جايگاه مهمتري دارد. يعني اگر بتوانيم مريضي را زودتر راه بيندازيم تا به زندگي عادي خود بپدازيد ، هم به خود بيمار و هم به خانواده او کمک زيادي کرده ايم به عبارت ديگر اگر تغذيه بتواند اين نقش را ايفا کند که مي کند. قدم خيلي مهمي در درمان بيماريها برداشته ايم و مهمتر اين که اگر از اين طريق بتوانيم کاري کنيم که افراد کمتر بيمار شوند و کمتر بيکاريهاي عضلاني و استخواني پيدا کنند مسلما کمک زيادي به اجتماع کرده ايم. به همين لحاظ تمام انجمن هاي پزشکي که با استخوان و عضلات سر و کار دارند مثل انجمن هاي ارتوپدي و روماتولژي، و انجمن هايي که با غدد داخلي ارتباط دارند و احيانا با افراد مسن و درمان بيماريهاي خاص اين سنين سر و کار دارند کوشش مي کنند به راه کارهايي برسند که استخوان ها و عضلات بيشتر کار کنند و ديتر از کار بيفتد و عارضه پيري، ناتواني و از کار افتادگي و زمين گير شدن و در خانه ماندن عقب بيفتد.
تغذيه اي که بتواند اين نقش مهم را ايفا کند چه ويژگي هايي بايد داشته باشد ؟
براي يک فرد عادي سالم يک پايه معمولي در تغذيه کافي است. البته عواملي که باعث مي شود بدن انسان سلامت بماند و مسيرعادي حيات را طي کند فقط تغذيه نيست بلکه عوامل ديگري به اين روند کمک مي کند ولي از نظر تغذيه آنچه در راس قرار مي گيرد، غذاهايي است که کالري مورد نياز را تامين نمايد و هر چه بيشتر پروتئين و کلسيم داشته باشد و در مقابل مواد قندي، نشاسته اي و چربي کمتر داشته باشد. يعني اساس کار را بر اين مي گذاريم که به مقدار کافي ويتامين و کلسيم به فرد برسد تا آنچه در اثر فعاليت تحليل مي رود جبران گردد.
دربيماريهايي مثل پوکي استخوان و نرمي عضلات و مشکلاتي که در مفاصل وجود دارد آيا تغذيه و برنامه غذايي مناسب هر بيماري لازم است يا...؟
اگر کسي بيمار باشد. يعني از نظر استخواني و عضلاني مشکلاتي داشته باشد معمولا اشکالات طبقه بندي مي شوند. مسلما رژيم غذايي هم با توجه به آن مشکلات متفاوت خواهد بود. واقعيت اين است که هر چه سن بالاتر مي رود احتمال تحليل روي و پوک شدن استخوان ها بيشتر مي شود که البته ما نمي توانيم از اين رخ داد کاملا جلوگيري کنيم اما مي توانيم از طريق مواد غذايي که کلسيم فراوان دارند مثل مواد لبني و ميوه و سبزيها روند آن را کند تر کنيم و بازسازي استخوان ها را تا حدي سريع تر کنيم. البته فعاليت در کنار اين تغذيه مي تواند کمک مؤثري باشد. يعني کلسيمي که وارد بدن مي شود، جذب و تمرکز آن در استخوان يک دوره يا گردش خاص دارد و انجام اين گردش به فعاليت فردي بستگي دارد در خيلي از کشورهاي غربي ديده مي شود که آدم هايي به خاطر موقعيت آب و هوايي و موقعيت اجتماعي در گوشه اي نشسته اند و هر ساعت انواع قرص هاي ويتامين و کلسيم را مصرف مي کنند اما چون حرکت و فعاليت ندارد تاثيري را که مي خواهند نمي گيرند. پس علاوه بر مواد غذايي حرکت و فعاليت هم يک فاکتور مؤثر در تامين سلامت است. يک عامل ديگر نور آفتاب است يعني کساني که در محيط باز و در معرض تابش مستقيم نور آفتاب هستند به طرز چشم گيري نسبت به کساني که در محيط بسته و بدون آفتاب زندگي يا کار مي کنند از نظر تحليل رفتن استخوان ها و مشکلات عضلاني و استخواني و پيري زودرس تفاوت دارند. به عبارت ديگر راز جوان ماندن و حفظ سلامت استخوانها و عضلات و مفاصل در سه کلمه است فاليت، کلسيم به صورت مواد غذايي و نور آفتاب.
کدام يک از مواد غذايي کلسيم بيشتري دارند؟
سر دسته مواد غذايي کلسيم دار لبنيات است . مثل انواع مختلف پنير، جالب است بدانيد پنيرهاي مختلف مقدار کلسيم متفاوت دارند. مثلا مقدار کلسيم موجود در پنير ليقوان با مقدار کلسيم يک پنير معمولي فرق مي کند. انواع شير و ماست نيز کلسيم فراوان دارند. در ميوه جات، مرکبات کلسيم زيادي دارند. معولا پرتقال را به خاطر وجود ويتامين ث مي خوردند در حالي که کلسيم آن به مراتب بيشتر است. نارنگي و گريپ فروت هردو کلسيم زيادي دارند. گلابي کلسيم کمي دارد. سيب کالري دارد. ويتامين دارد ولي کلسيم آن کم است. در سبزيجات، کاهو، اسفناج، نخود فرنگي و هويج کلسيم زيادي دارند هويج بيشتر از ويتامين کلسيم دارد. البته آن قدرها هم لازم نيست آدم ها دائما دنبال آن باشند که چه چيزي کلسيم دارد و چه چيزي کلسيم ندارد. هدف شناخت است و اينکه آدم نيازش را بشناسد. اين نکته راهم يادآوري کنم که مصرف زيادي کلسيم هم مي تواند عوارضي مثل سنگ کليه را به دنبال داشته باشد.
تغذيه در روند رشد کودکان و نوجوانان تا چه حد تاثير گذار است؟
بدون شک هم تغذيه ، خاصه ويتامين و کلسيم و هم نور آفتاب در رشد نوزاد و در سنين اوليه کودکان مؤثر است عوارضي که در اثر سوء تغذيه پيش مي آيد ف در مرحله نخست مربوط به کمبود کلسيم است که هم در رشد طولي و هم در کيفيت ساخت استخوان تاثير بسياز دارد و متاسفانه اگر چنين پايه اي گذشته شود و استخوان ها دچار عوارضي شود تا آخر عمر همراه فرد خواهد ماند. بنا براين در دو مرحله سني کلسيم و ويتامين D و تغذيه خوب در نگهداري از استخوان و مفاصل بسيار مهم است يکي مرحله قبل از بلوغ و يکي سنيني که فرد به طرف يائسگي و پيري مي رود.
برنامه غذايي در طول درمان
البته توجه به برنامه غذايي مرحله اول درمان است و ما ارتوپد ها معمولا حتي براي درمان پوکي استخوان و نگه داشتن استخوان در حد مطلوب کمتر دارو مي دهيم و بيشتر تذکرات ما روي غذا و فعاليت هاي فيزيکي، نرمش و ورزش است. البته گاهي دارو هم تجويز مي کنيم ولي دارو کافي نيست هم چنان که پاي بخاري نشستن و دارو خوردن هم هيچ کمکي نمي کند.توصيه براي خانواده
توصيه من به بيماران و همه خانوده ها معمولا دو کلمه است که اگر به همين دو کلمه توجه کافي بشود شايد خيلي ها نياز به مراجعه به پزشک را نداشته باشند. اين دو کلمه وزن و ورزش است که توجه به آن بسيار ساده است. به نظر من مسائلي مثل گرفتاري، بچه داري، کار بيش از اندازه، بهانه اي بيش نيست. و فکر مي کنند در هر شرايطي هم از نظر اقتصادي، هم از نظر اجتماعي مي توانند به اين نکته توجه داشته و ضمن رعايت اصل تغذيه سالم از ورزش هم خودداري نکنند. منظور از ورزش، ورزش سنگين باشگاهي نيست راه رفتن ساده و داشتن يک دمبل ساده در خانه و هفته يکي دو روز به کوه و استخر رفتن هم مي تواند کار ساز باشد.
توصيه هاي کلي در مورد غذا خوردن
بسياري از مردم در مورد غذا خوردن با مشکلاتي مواجه هستند و غالبا در اظهار نظرهايشان در مورد غذا خوردن اشکالات و اشتباهاتي وجود دارد. براي نمونه بسياري از بيماران با مفهوم رژيم غذايي آشنا نيستند و دقيقا نمي دانند چه غذاهايي براي آنها مناسب و مفيد است. بعضي از بيماران تمايل به خوردن غذاها را ندارند و برعکس بعضي از غذاها را بيشتر دوست دارند. توجه به اين حالات از نظر تغذيه اي و درمان آنها اهميت زيادي دارد.
رژيم غذايي چه مفهومي دارد؟
همواره شنيده ايم که بعضي از غذاها براي برخي از بيماريها خوب نيستند و بيماران بايد از مصرف بعضي اغذيه خودداري نمايند يا به اصطلاح پرهيز غذايي را رعايت نمايند. اما بايد يدانيم که رعايت رژيم غذايي با پرهيز غذايي کامل نمي شود رعايت رژيم غذايي کامل داراي اين مفهوم است که بيمار از غذاهاي مناسب براي خود آگاه باشد و از اين غذاها به مقدار مناسب مصرف نمايد به صورتي که تاحد ممکن نيازهاي بدن او به مواد غذايي تامين گردد.
چه کسي بايد رژيم غذايي را مشخص کند؟
پزشک معالج نوع رژيم غذايي شما را تعيين مي کند، درک بعضي از رژيم هاي غذايي بسيار ساده است. ولي براي آشنايي و عمل به برخي از رژيم هاي غذايي لازمست از متخصص تغذيه يا پرستار کمک بگيريد.
با انواع رژيم هاي غذايي بيشتر آشنا شويم
برخي از بيماريها دوره کوتاهي دارند و عوارض و مشکلات زيادي براي بيمار ايجاد نمي کنند و احتياج به رژيم غذايي سخت و طولاني ندارند و احتمالا با وجود تب مختصر و بي اشتهايي و ساير عوارض خفيف گوارشي اين مشکلات در عوض يکي دو روز برطرف مي شوند استفاده از غذاهاي ساده و سبک، مايعات بيشتر، آب ميوه هاي شيرين، سوپ هاي کم چربي و پرهيز از غذاهاي سرخ شده در روغن به اين بيماران کمک مي کند که به سرعت بهبود يابند اما دربيماريهاي سخت و طولاني توجه به رژيم غذايي اهميت زيادي دارد. اينگونه بيماران به مدت طولاني لازمست از رژيم غذايي مناسبي استفاده نمايند. بايد توجه داشته باشيم همانطور که مصرف بعضي از مواد غذايي براي آنها مضر مي باشد، پرهيز زياد و بي مورد نيز موجب ضعف شديد بدني آنها مي شود.
در بسياري از بيماريها بيماران نياز به رعايت رژيم غذايي سخت ندارند ولي مشکلاتي مانند بي اشتهايي موجب مي شود اين بيماران به اندازه کافي غذا مصرف ننمايند و يا به علت بي اطلاعي از خواص مواد غذايي و نقش آنها در رابطه با بيماري خود، به پرهيزهاي غذايي سخت بپردازند. اينگونه بيماران احتياج به مشاوره غذايي دارند و بايد از راهنمايي متخصصين تغذيه استفاده نمايند. مطالب اين کتاب در رفع مشکلات شما کمک مي نمايد تا بتوانيد غذاهاي مورد لزوم خود را بشناسيد و روش تغذيه مناسب براي خود بيابيد.
توصيه هاي کلي در مورد غذا خوردن
در مورد رژيم غذايي خود از پزشک و متخصص تغذيه کمک بگيريد. در بخش هاي بعد به شرح مختصر بعضي از انواع رژيم هاي مي پردازيم. بسياري از بيماران احتياج به رعايت رژيم غذايي مخصوص ندارند و شايد که شما از اينگونه افراد باشيد در عين حال ممکن است با مشکلاتي در مورد غذا خوردن مواجه شويد. لذا به توصيه هاي کلي در مورد غذا خوردن توجه نماييد.
براي غذا خوردن از فرصت استفاده نماييد
توجه داشته باشيد چيزي که امروز براي شما جالب نيست و تمايلي نسبت به آن نداريد، فردا براي شما ارزش پيدا خواهد کرد. سعي کنيد براي غذا خوردن از فرصت هاي مناسب استفاده نماييد و مواقعي که احساس سلامت و راحتي مي کنيد خوب غذا بخوريد. هر ساعت از روز که اشتها داريد غذا بخوريد هر چند که آن ساعت زمان خوردن غذا نباشد. توجه داشته باشيد که تغذيه با مواد مغذي اهميت زيادي دارد، زيرا مواد مغذي مانند پروتئين، ويتامين ها و مواد معدني ضروري مي تواند در بدن شما ذخيره شوند و در روزهاي بعد مورد استفاده قرار گيرند.
براي حل مشکلات تغذيه اي خود از افراد مطلع کمک بگيريد در صورتي که در بيمارستان بستري شديد، موقعيت مناسبي است، براي رفع مشکلات تغذيه اي خود با افرادي که در امر درمان شما مشارکت دارند مشورت نماييد. در مطرح کردن مشکلات خود ترديد نکنيد و هر مشکلي که داريد با پزشک متخصص تغذيه و پرستار خود در ميان بگذاريد و اگر سوالي داريد بپرسيد، هر چند که اين سوال و مشکل از نظر شما بي اهميت باشد.
در وقت صرفه جويي نماييد
غذاهايي را انتخاب کنيد که تهيه آنها احتياج به وقت و زحمت زيادي نداشته باشد به خصوص اگر تنها زندگي مي کنيد يا مجبور هستيد شخصا غذاي خود را تهيه نماييد غذاهايي را انتخاب نماييد، که سريعا پخته مي شوند. از غذاهاي آماده يا نيمه آماده خريداري نماييد. سوپهاي آماده اگر با شير، کره و آب ميوه مصرف شوند از نظر تغذيه اي مفيد هستند. ما در بخش هاي آينده مطالبي در مورد نحوه افزايش پروتئين و انرژي غذاها براي شما عنوان خواهيم کرد.
از خوردن غذاهايي که براي شما جالب نيست اجتناب کنيد برخي بيماران از احساس ناراحتي بعد از خوردن بعضي غذاها شکايت مي کنند. و بعضي از غذاها براي آنها مزه خوبي ندارد يا خوردن بعضي ديگر در آنها ايجاد نفخ و گاز مي کند توصيه ما اين است که اگر غذايي براي شما ايجاد ناراحتي مي کند از خوردن آنها پرهيز کنيد، خوشبختانه غذاها بسياز متنوع هستند. مهم اين است که شما غذاهاي مفيد و ضروري براي بدن خود را بشناسيد و از بين آنها هر کدام که براي شما مطبوع هستند و ايجاد ناراحتي نمي کنند انتخاب و مصرف نماييد.
مشکلات عمومي غذايي
کاهش اشتها و کم شدن وزن بدن يک مشکل عمومي و مشترک در بين مبتلايان به بيماريهاي سخت و مزمن مي باشد عده اي نوع درمان مانند مصرف آنتي بيوتيک ها، اشعه درماني و شيمي درماني را علت اين مشکلات مي دانند ، اما اين مشکلات در بعضي از افراد که تحت اينگونه درمان ها نيستند نيز مشاهده مي شود، علت دقيق اين عارضه روشن نيست . شايد بيماري، درد، خستگي، هيجان يا افسردگي و شايد ترکيبي از همه اين مسائل دليل آن باشد. برخي از بيماران به طور متناوب به بي اشتهايي دچار مي شوند. عده اي مي گويند که واقعا احساس گرسنگي نمي کنند. عده اي علت کم غذا خوردن را عدم احساس گرسنگي يا خوش طعم نبودن غذا ذکز مي کنند و يا در دهان و يا روي زبان خود طعم فلزات را احساس مي کنند و يا خيلي زود احساس سيري مي نمايند.
براي رفع مشکلات غذايي خود به توصيه هاي زير توجه فرماييد
اگر بي اشتها هستيد سعي کنيد در هر وعده غذاي مختصري ميل نماييد، در عوض تعداد دفعات غذايي خود را زياد کنيد. ما معمولا در سه وعده صبحانه، ناهار و شام غذا مي خوريم، اگر در هر وعده نمي توانيد غذاي کافي ميل نماييد مي توانيد علاوه بر وعده هاي سه گانه فوق در ساعات 10 صبح، 4 الي 5 بعد از ظهر و قبل از خواب غذاهاي مختصري ميل مي نماييد. به خصوص اگر شام را زود ميل مي کنيد، حتما قبل از خواب يک خوراکي مختصر ميل نماييد.
اگر از منزل بيرون مي رويد سعي کنيد يک خوراکي مختصر همراه خود داشته باشيد. تجربه نشان داده است که وقتي غذايي در دسترس باشد اشتهاي بيشتري براي خوردن پيدا مي کنيد. وقتي شما بي اشتها و سير هستيد براي خوردن بعضي از غذاها تمايل داريد. از اين احساس خود استفاده نموده غذاي مورد علاقه خود را تهيه و ميل نماييد.
بدن شما به پروتئين بيشتري احتياج دارد، شما مي توانيد مقدار پروتئين غذاي خود را زيادتر کنيد در حالي که غذاي شما کم حجم تر يا مختصرتر باشد. براي اطلاع بيشتر در اين مورد به بخش هاي بعدي کتاب مراجعه نماييد.
جهت ايجاد اشتها براي غذا خوردن مي توانيد به کمک ادويه هايي که طعم و عطر آنها را دوست داريد غذاهاي خود را خوش طعم و معطر و اشتها انگيز نماييد.
زيبايي و شکل ظاهري غذا در ايجاد اشتها اثر زيادي دارد، شما براي زيبا نمودن غذاي خود از حلقه هاي گوجه فرنگي، پرتغال، ليموترش، تربچه، جعفري و ساير سبزي ها و ميوه ها استفاده نماييد. در ضمن اين مواد که براي زيبا نمودن غذاهاي خود به کار مي بريد مي توانند به تامين ويتامين ها و مواد معدني ضروري براي بدن شما کمک نمايد.
سعي کنيد در محيطي که دوست داريد و با افرادي که از مصاحبت آنها لذت مي بريد غذا ميل نماييد. بعضي از مردم دوست دارند هنگام غذا خوردن به موزيکي آرام و شاد گوش دهند. شما هم مي توانيد اين عمل را آزمايش کنيد.
مصرف اغذيه تکراري موجب بي اشتهايي در شما مي شود، پس سعي کنيد با تنوع در غذا اشتهاي خود را افزايش دهيد. مفهوم تنوع در مصرف، غذاهايي نيست که تهيه آنها زحمت و وقت زيادي مي برد يا احتياج به هزينه زيادي دارد. بلکه با کمي ذوق و سليقه مي توان به کمک مواد غذايي ساده در ندع غذاها تنوع ايجاد نمود. در ايجاد تنوع غذايي مي توان از جداول جانشيني غذا در اين کتاب استفاده کرد. اين جداول غذاها و مواد خوراکي ارزان ولي پرمحتوا را به شما معرفي مي کند.
گاهي تغيير ظروف غذاخوري يا تغيير در لوازم و محلي که در آنجا غذا مي خوريد موجب اشتهاي بيشتري براي غذا خوردن مي شود.
گاهي غذا خوردن در رستوران به ايجاد روحيه و اشتها براي غذا خوردن کمک مي نمايد.
آيا بعضي از غذاها براي شما تغيير کرده است؟
بعضي از افراد در دهان خود احساس طعم تلخ يا فلزي مي کنند. عده اي نيز به گونه اي احساس بي حسي مي نمايند. برخي از طعم گوشتهاي قرمز خوششان نمي آيد. و يا مي گويند که تحمل طعم شيرين برايشان مشکل است و يا طعم تلخ غذاها برايشان شديدتر است در صورتي که شما نيز با اينگونه تغييرات در ذائقه خود مواجه هستيد، به توصيه هاي زير عمل نماييد:
اگر طعم گوشتهاتي قرمز براي شما جالب نيست مي توانيد به جاي گوشت قرمز از گوشت مرغ و ماهي استفاده نماييد و اگر از طعم اين نوع گوشتها نيز خوشتان نمي آيد، مي توانيد پروتئين مورد نياز بدن خود را به وسيله استفاده از تخم مرغ، شير، پنير تامين نماييد.
براي خوش طعم کردن غذاهاي خود از ادويه ها، پياز، سبزي هاي معطر، عرق نعنا و غيره استفاده نماييد.
اگر اشکالي در دهان و يا گلوي خود نداريد از غذاهاي تند و ترش استفاده نماييد. آب پرتغال و آب ليمو براي شما مي تواند موثر باشد.
طعم بعضي از غذاها اگر سرد باشد بهتر خواهد شد. شما هم طعم غذاهاي سرد را امتحان کنيد.
راي برطرف کردن طعم نامطبوع دهان خود مي توانيد از مايعات بيشتر مانند آب، چاي، ميوه و آب نبات استفاده نماييد.
گاهي طعم بد دهان مربوط به اشکال در دندانها مي باشد، اگر از سلامت دندانهاي خود مطمئن نيستيد به دندانپزشک مراجعه نماييد ضمنا در مورد روش صحيح مسواک زدن و بهداشت دهان و دندان به شما کمک خواهد نمود.
آيا بعد از صرف يک غذاي مختصر احساس سنگيني مي کنيد؟
بسياري از مردم اظهار مي دارند که بعد از صرف يک غذاي مختصر احساس سنگيني و پري شديد مي کنند. در صورتي که شما نيز چنين مشکلي داريد به توصيه هاي زير عمل نماييد.
کمتر از حد معمول غذا بخوريد و از غذاهاي مختصر ولي مغذي استفاده کنيد.
به آرامي غذا بخوريد و آن را خوب بجويد، در اين حالت از پر شدن سريع معده شما جلوگيري مي شود.
از غذاهاي خيلي چرب، کره و سس هاي چرب کمتر مصرف نماييد.
از مايعات غني از مواد غذايي مانند شير، دوغ و آب ميوه استفاده نماييد.
حجم آب و نوشابه هايي که همراه غذا مي آشاميد بايد محدود باشد مايعات و آب را يک تا دو ساعت بعداز غذا بياشاميد.
آيا شما حالت تهوع و استفراغ داريد؟
گاهي در بيماران حالت تهوع و استفراغ پيدا مي شود. علل مختلفي مي توانند موجب بروز اين حالت بشوند. گاهي اين حالت بستگي به ضعف عمومي يا روش هاي درماني دارد. گزارشات حاکي از آن است که بعد از شيمي درماني و يا اشعه درماني برخي از بيماران دچار حالت تهوع و استفراغ مي شوند. اما بيشتر بيماراني که ما با آنها صحبت کرديم هرگز چنين مشکلي نداشتند و فقط تعداد معدودي از آنها به طور اتفاقي در طول مدت درمان دچار اين مشکل شده بودند. به نظر مي رسد که فقط تعداد معدودي از بيماران دچار مشکل مي گردند.
در صورتي که مبتلا به حالت تهوع و استفراغ هستيد به توصيه هاي زير عمل نماييد :
مشکل خود را با پزشک معالج خود در ميان بگذاريد. وي در صورتي که لازم باشد داروي ضد تهوع و استفراغ براي شما تجويز خواهد نمود. اين داروها معمولا نيم تا يک ساعت قبل از خوردن غذا بايد مصرف شوند.
از غذاهاي پروتئيني که چربي آنها کمتر است استفاده کنيد. گوشتهايي را که دوست داريد به صورت آب پز يا کباب استفاده نماييد، زيرا غذاهاي کم چرب زودتر هضم مي شوند و سريع تر از معده عبور مي کنند. اگر از غذاهاي پروتئيني کم چرب استفاده مي نماييد، مطمئن باشيد که احتياجات بدن شما به کالري و پروتئين در حدي که به آنها نياز داريد تامين مي شود.
اگر پزشک شما را از مصرف نمک منع نکرده است، از غذاهاي نمکدار استفاده نماييد. پنير غذاي پروتئيني مناسبي است که مقدار قابل توجهي نمک دارد.
اگر خوراکي هاي شيرين در شما حالت تهوع ايجاد مي نمايد از مصرف آنها پرهيز نماييد.
در هنگام صبح از غذاهاي خشک( غير آبکي) مانند نان برشته، نان سوخاري، بيسکويت و يا نان روغني استفاده نماييد و در نوشيدن چاي، شير و مايعات رعايت اعتدال را بنماييد.
در صورتي که طعم و مزه بعضي از غذاها موجب حالت تهوع در شما مي شود، از مصزف اين غذاها خودداري نماييد.
اگر در ساعت مشخصي در روز حالت تهعو و استفراغ داريد، برنامه غذايي خود را طوري تنظيم نماييد که در حوالي آن ساعت غذايي مصرف ننماييد. از نوشيدن مايعات همراه با غذا خودداري نماييد. سعي کنيد مايعات را نيم تا يک ساعت قبل از غذا صرف نماييد آب و نوشيدني ها را سرد و به کمک ني و به آرامي صرف نماييد. بعد از خوردن غذا بلافاصله دراز نکشيد. البته استراحت بعد از غذا مفيد است. زيرا فعاليت باعث کند شده هضم غذا و افزايش ناراحتي مي شود. اگر احساس کرديد بعد از غذا خوردن احتياج به استراحت داريد، بنشينيد و اگر احتياج به دراز کشيدن داريد، بالشي انتخاب کنيد که سر شما به اندازه ده سانتيمتر بالاتر از پاي شما قرار گيرد.
بعضي اوقات لباس گشاد و هواي تازه در بهبود حال شما موثر است.
اگر قبل از تهوع و استفراغ دچار درد در ناحيه شکم مي شويد و ممکن است اين مشکلات در رابطه با تهوع و استفراغ شما باشند، با پزشک خود تماس بگيريد و مشکل خود را با او در ميان بگذاريد.
آيا بوي غذاها در شما ايجاد حالت تهوع مي کند؟
بعضي از افراد اظهار مي دارند که حتي بوي غذا ها در هنگام طبخ در آنها ايجاد حالت تهوع مي کند. براي رفع اين مشکل رههاي متعددي وجود دارد.
بگذاريد شخص ديگري غذا را طبخ نمايد و موقع طبخ غذا سعي کنيد در اتاق ديگري باشيد و حتي الا مکان دور از محل طبخ قرار گيريد.
از غذاها و نوشيدني هايي که در شما حالت تهوع و استفراغ ايجاد مي کند، مانند قهوه سرخ شده و غذاهاي چرب و سرخ کرده که بيشتر از ساير غذاها در ايجاد تهوع موثر است، به خصوص در هنگام خواب اجتناب نماييد.
از غذاهايي که آماده هستند و يا با مختصر حرارتي گرم و آماده مي شوند و يا از غذاهايي که احتياج به پختن ندارند استفاده نماييد.
مشکلات دهان و گلو
سطخ دهان و گلو در مقايسه با ساير قسمتهاي بدن از حسايت بيشتري برخوردار است عده اي از بيماران به خصوص آنهايي که مورد شيمي درماني و يا اشعه درماني قرار مي گيرند اغلب با مشکل درد در اين ناحيه مواجه هستند. به نظر مي رسد که اين مشکلات مستقيما در رابطه با درمان آنها باشد. جراحي در ناحيه سر و گردن باعث ايجاد مشکلاتي در جويدن و بلع غذا مي گردد. به خاطر داشته باشيد که قسمتي از اين مشکلات بستگي به نوع و نحوه خوردن و نوشيدن مايعات دارد. اگر با چنين مشکلاتي مواجه هستيد به توصيه هاي زير توجه فرماييد :
اگر سطح دهان و گلوي شما درد ناک مي باشد، يا در جويدن و بلع غذا با مشکل مواجه هستيد، مشکل خود را با پزشک در ميان بگذاريد.
اگر احساس خشکي در دهان مي کنيد، از پزش ک خود سوال نماييد که آيا اين حالت عارضه دارويي که مصرف مي کنيد مي باشد يا علت ديگري دارد؟
اگر زبان، دهان و يا گلوي شما خشک است و يا در اين نواحي زخم وجود دارد و يا احساس درد مي کنيد، فقط به دستورات پزشک معالج و پرستار خود عمل نماييد.
اگر جويدن و بلع غذا به علت وجود زخم و يا خشکي دهان براي شما مشکل است به توصيه هاي زير توجه نماييد :
براي رفع خشکي دهان و ترشح بزاق بهختر است با پزشک مشورت کنيد.
غذاهاي نرم را امتحان نماييد. غذاهي مورد علاقه خود را انتخاب کنيد و آنها را به شکل نرم درآورده ميل نماييد.
براي نرم کردن غذاها از چرخ گوشت يا مخلوط کن و يا رنده استفاده نماييد.
اگر سوپ سبزيجات را دوست داريد، ابتدا سوپ را بپزيد، سپس آن را به شکل نرم درآوريد. توجه داشته باشيد که مزه غذاهايي که ابتدا پخته شوند و بعد نرم شوند بهتر است. ضمنا، له کردن غذاهاي پخته شده آسانتر است.
گوشت را قبل از پختن به تکه هاي کوچک تقسيم کنيد و سپس به آنها ادويه اضافه کنيد و به شکل دلخواه خود بپزيد. اين عمل به له کردن غذا کمک مي کند.
براي نرم شدن غذاها مي توانيد از کره و يا سس هاي خانگي استفاده نماييد.
موادي را که به آساني مي توان به شکل نرم در آورد انتخاب کنيد. مانند سيب زمسنس و تخم مرغ آب پز، پنير، ماکاروني، آرد غلات، ژلاتين، ماست، شير و خامه براي نرم کردن غذاها بسيار مفيد هستند.
مي توانيد به کمک گوشت و ساير مواد تاس کباب و انواع خوراک و خورشت را تهيه نماييد. بعد از پختن آنها را له کنيد، براي نرم تر شدن اين غذاها از مقدار بيشتري آب استفاده نماييد.
از غذاهاي خيلي شور و غذاهاي بسيار ترش استفاده ننمايند.
از ادويه هاي تند مانند پودر فلفل، جوز هندي و از سير و پياز و همچنين مواد سفت و خشن مانند سبزيجات خام و مواد سبوس دار خودداري نماييد.
غذاها را به صورت ولرم و يا سرد ميل نماييد و ازصرف غذاهاي خيلي گرم خودداري نماييد.
از مصرف غذاهاي خشک و سخت مانند نان تست خودداري کنيد. مگر آنکه آنها را به صورت مناسب و قابل تحمل درآوريد. زيرا اين قبيل غذاهاي سخت موجب خراشيدن بافت هاي حساس در دهان و گلو مي شوند.
عدهخ اي با خوردن غذاهاي سرد احساس تسکين مي کنند. اگر اين حالت در مورد شما نيز صادق است، بستني يا شير و دوغ خنک مصزف نماييد و يا مي توانيد به وسيله شير و آب ميوه هاي شيرين بستني يخي درست کنيد و ميل نماييد.
راي نرم شدن بعضي از مواد خوراکي مي توانيد آنها را در چاي، قهوه، شيرکاکائو و يا آشاميدني هاي ديگر بخيسانيد.
عده اي از آب مرکبات و يا گوجه فرنگي استفاده مي کنند، مي توانيد از ميوه هايي مانند موز و گلابي کاملا رسيده و يا کمپوت هاي ميوه هاي شيرين مانند آلو، زرد آلو، هلو که راحت تر جويده مي شوند و يا به سهولت مي توان آنها را له نمود استفاده کنيد.
گاهي اگر سر را به طرف عقب يا جلو حرکت دهيم، عمل جويدن آسانتر انجام مي شود شما اين کار را امتحان کنيد و در وضعيتي که احساس مي کنيد جويدن راحت تر است سر خودرا قرار دهيد.
براي آشاميدن و خوردن مايعات و غذاهاي نرم شده، از ني و ليوان استفاده کنيد و از قاشق استفاده نکنيد.
دود سيگارر و مشروبات الکلي نيز موجب تحريک مخاط دهان و گلو مي شوند. اگر به ا ين مواد اعتياد داريد، براي ترک آنها به توصيه هاي پزشک خود توجه نماييد.
اگر هواي داخل منزل شما خشک است، از قرار دادن کتري يا وسيله مناسبي براي مرطوب نمودن هوا استفاده نماييد. البته استفاده از دستگاه بخور برقي ترجيح دارد زيرا موجب آلوده شدن هواي اطاق با گازهاي سمي نمي شود.
براي مرطوب کردن سطح هاي دهان و گلوي خود و همچنين شستن باقي مانده غذا و برطرف کردن عوامل تحريک کننده، دهان خودرا با آب بشوييد.
توصيه هاي تغذيه اي مي تواند در جهت افزايش کالري و مواد مغذي بخ شما کمک کند، براي بهره گيري از اين توصيه ها به بخش بعد مراجعه نماييد.
احساس خستگي
برخي از افراد از داشتن احساس خستگي شکايت مي کنند، البته اين احساس در برخي از بيماران به خصوص به دنبال يک عمل جراحي طبيعي است زيرا بدن آنها در حالت بازسازي قرار دارد افرادي که مورد شيمي درماني يا اشعه درماني قرار دارند نيز گاهي اخساس خستگي مي نمايند. اين حالت به خاطر آن است که عضلات آنها به حالت اوليه برگردد و اين افراد احتياج به استراحت بيشتر و تغذيه مناسب دارند، اگر شما دچار اين نوع خستگي هستيد ممکن است ميل و اشتهاي کافي براي غذا خوردن نداشته باشيد. در چنين حالاتي پيشنهاد مي شود که ابتدا از يک نوشيدني مختصر استفاده نماييد و سپس غذاي خود را بخوريد در صورتي که در حرکت و فعاليت بدني مشکلي نداريد و از آن منع نشده ايد سعي کنيد بين وعده هاي غذايي فعاليت بدني مناسبي داشته باشيد و حداقل يک پياده روي مختصري انجام دهيد. زيرا ثابت شده که فعاليت بدني در بالا رفتن مقاومت بدن و سرعت بهبود و رفع خستگي ناشي از بيماري بسيارموثر است.
زماني که احساس خستگي زيادي داريد براي تغذيه خود چه مي کنيد؟
مسلم است براي فردي که شديدا احساس خستگي مي کند تهيه و آماده کردن غذا مشکل تر از خوردن آن مي باشد. در صورتي که شما مجبور هستيد شخصا غذاي خود را تهيه نماييد سعي کنيد بيشتر از غذاهايي که حاضر کردن آنها راحت تر است استفاده نماييد.
سوپ هاي آماده وقتي با گوشت تازه مرغ يا ماهي مخلوط شوند و در کنار آن ميوه ها و يا آب ميوه تازه يا کنسرو شده و لبنيات مانند شير و ماست و پنير باشد يک وعده غذاي خوب و کامل را شامل مي گردد.
اگراحساس ضعف و خستگي شما مربوط به دوران بعد از عمل جراحي يا درمان است به تدريج نيرو و سلامت خود را به دست مي آوريد. در چنين مواردي سعي کنيد در ابتدا با غذاهايي که پروتئين کمي دارند و مايع و رقيق هستند و راحت تر هضم مي شوند تغذيه خود را شروع کنيد و سپس تدريجا به صورت عادي و معمولي در آوريد. براي اطلاع بيشتر در مورد رژيم غذايي بعد از عمل جراحي به بخش هاي بعدي مراجعه نماييد.
اگر شما متوجه شده ايد که در چه ساعاتي بيشتر احساس خستگي مي کنيد، مثلا بعد از شيمي درماني، اشعه درماني و غيره، سعي کنيد زمان غذا خوردن را کمي به عقب بيندازيد.
پيشنهاد کمک از طرف دوستان و اطرافيان خود را بپذيريد و احتياجات خود را به آنها بگوييد و مانع کمک آنها نشويد و توصيه هاي آنها را قبول کنيد، زيرا آنها علاقه مند هستند که براي شما کاري انجام دهند، به خصوص اگر تنها زندگي مي کنيد در مورد خريد و تهيه غذا و شستن ظروف از ديگران کمک بگيريد. يا از ظروف يک بار مصرف استفاده نماييد.
غذاهايي را انتخاب نماييد که ساير افراد خانواده هم مي توانند استفاده نمايند، در صورتي که غذاي شما از نظر ميزان نمک يا چاشني ها با سايرين تفاوت دارد، اين مواد را در انتهاي پخت و جدا نمودن غذا ي خود اضافه نماييد.
غذاهايي راکه به عنوان تعارف براي شما مي آورند اگر با نوع رژيم غذايي شما مغايرتي ندارند بپذيرند، يا ليستي از غذاهاي مناسب را براي خود تهيه نماييد.
اگر صبح بعد از بيدار شدن و يا به علت خوب نخوابيدن در شب احساس خستگي مي کنيد مشکل خود را با پزشک در ميان بگذاريد و به توصيه هاي او عمل نمايد و هرگز خود سرانه از قرص هاي خواب آور استفاده ننماييد.
اسهال، يبوست، نفخ و ترش کردن
براي بروز هر يک از اين مشکلات علل متعددي وجود دارد. بيماري هاي مربوط به لوزالمعده و اشعه درماني در ناحيه بالاي شکم ممکن است بر روي قدرت جذب و دفع غذا در دستگاه گوارش و عمل طبيعي آن اثر بگذارد. بعضي از داروها از جمله داروهاي مسکن داروهاي آرام بخش غالبا موجب کند کند شده حرکات روده مي شوند و باعث بروز يبوست مي گردند، برخي داروها و يا اشعه ممکن است موجب سوزش و تحريک روده و يا کاهش حرکات روده و باعث يبوست و يا برعکس افزايش حرکات روده و باعث اسهال شوند. موادي که براي درمان به کار مي روند و کاهش فعاليت هاي بدن، موجب گاز و احساس نفخ مي گردند اسهال و به هم خوردن وضعيت مزاجي نيز مي تواند ناشي از درمان باشد. قسمتي از روده که موجب هضم لاکتوز( قند موجود در شير) مي شود ممکن است دچار عارضه باشد و در نتيجه در صورتي که چنين فردي شير مصرف نمايد مبتلا به اسهال مي شود و مجبور مي شود که شير و غذاهاي حاوي شير را براي مدتي از رژيم غذايي خود حذف نمايد تا درمان بيماري به پايان رشد.
آيا شما تاکنون به اسهال مبتلا شده ايد يا احساس مبتلا شدن به آن را داريد؟ در اين صورت به توصيه هاي زير توجه نماييد :
از مواد غذايي حاوي الياف گياهي کمتر مصرف کنيد. الياف( مانند سلولز) ترکيباتي هستند که در سبزي ها و ميوه هاي خام، پوسته غلات و حبوبات به وفور يافت مي شوند اين الياف در دستگاه گوارشي انسان هضم نمي شوند و وجود آن در غذاها موجب مي شود که غذاها از روزده ها به سرعت عبور نمايد. اگر روده هاي فردي تحت اشعه درماني باشد حتي يک رژيم غذايي با فيبر متوسط مي تواند براي او زياد باشد. به همين علت توصيه مي شود که اين بيماران از خوردن ميوه ها و سبزي هاي خام، سير، پياز، نان با سبوس، حبوبات و غلات موقتا پرهيز نمايند.
پتاسيم يکي از عناصر مهم مي باشد که در بدن انسان وجود دارد. در اثر ابتلا به اسهال اين عنصر بيش از حد طبيعي از بدن دفع مي شود. بنا براين در مواقع ابتلا به اسهال لازم است از مواد غذايي که پتاسيم آنها زيادتر است استفاده کنيد مانند موز، آب انواع ميوه ها، سيب زميني، ماهي و ساير انواع گوشت. در صورت عدم توانايي در استفاده از اين مواد با پزشک خود صحبت کنيد، در صورتي که لازم بداند براي شما داروهاي حاوي پتاسيم تجويز خواهد کرد..
منبع: سايت تغذيه اي آمري نيا
