تاپيك ويژه خرابي و تعميرات هاردديسك

هد با سطح ديسک تماس پيدا مي کند در بهترين حالت فقط محدوده کوچکي متاثر شده و با فرمت مجدد ديسک و کنار گذاشته شدن ناحيه آسيب ديده ديسک ممکن است قابل استفاده گردد .در بدترين حالت هد خواندن و نوشتن با سکتور صفر که سيستم عامل جدول بخش بندي دايرکتوري ريشه و جداول تخصيص فايل ها را در آن نگه مي دارد برخورد مي کند در اين حالت رسانه ممکن است تا حدي آسيب ببيند که ديسک پس از فرمت مجدد نتواند از ناحيه خاصي از سيستم عامل پشتيباني کند حتي وقتي آسيب ديدگي جزيي هم باشد ذراتي از رسانه ممکن است از سطح صفحه جدا شده و در محفظه ديسک گردان معلق شده و آماده ايجاد صدمه ديگري گردد .

يک کاربر بي تجربه علاوه بر پاک کردن اتفاقي فايل ها يا فرمت تصادفي ديسک مي تواند با بوت کردن کامپيوتر حين عمليات ديسکي به داده ها آسيب برساند تا فايلي کاملا روي ديسک نوشته نشود ورودي دايرکتوري آن نو سازي نمي شود .
*صدمه ديسک سخت باعث ابراز خشم و بد گويي در بيشتر مردم ، بجز افراد متدين مي گردد : « سازنده بي لياقت » « فروشنده متقلب » ، « مشاور قلابي » و... علت اصلي عصبانيت روشن است : کاربر در تهيه کپي پشتيبان کوتاهي کرده است.

ممکن است تعجب کرده باشيد که چرا هد به ديسکت ها صدمه نمي زند. در واقع چون به هنگام چرخ ديسک ها هميشه هد هاي خواندن و نوشتن روي سطح انها قرار دارند به نظر مي رسد که دائما با در معرض خطر آسيب ديدگي هستند . اما صدمه مستلزم وارد امدن فشار زياد به يک نقطه کوچک از سطح ديسک مي باشد و ديسک گردان فلاپي نيز بدين شکل طراحي نشده است . ديسک به ارامي مي چرخد ، هدها بزرگند و خود ديسک نيز انعطاف پذير مي باشد . وقتي فشاري به ديسک گردان فلاپي وارد ميايد انرژي خود ديسک تشديد نشده و روي سطح وسيع تري پخش مي مي گردد . نتيجه ، فرسودگي خفيفي خواهد بود . اما گرچه صدمه انچناني به ديسک وارد نمي ايد اما در اثر ساييدگي مداوم با هد ها و پاکت نگهداري ان کم کم فرسوده مي شود. به همين دليل است که سيستم عامل دائما ديسکت ها را نمي چرخاند.

از انجا فايل پاک شده دست نخورده باقي مي ماند احياي ان بايد ساده باشد ، و اغلب هم همين طور هم است . اما گاهي اوقات هم مشکلاتي پيش مي ايد ، از دست دادن اطلاعات فايل در fat تا حدي مصيبت بار است . گذشته از اين ها هزاران کلاستر در ديسک وجود دارد که فقط fat پيوند انها را نشان مي دهد .کلاستر آغازين فايل در ورودي دايرکتوري ان ثبت شده ، بنابراين هميشه مي توانيم از موقعيت ان مطلع شويم . اما کلاستر هاي بعدي ان ممکن است در هر جايي از ديسک قرار گرفته باشند . براي احياي يک فايل ، نه تنها بايد کلاستر هاي آن را بيابيم ، بلکه بايد انها را با نظم صحيح اوليه مرتب کنيم.

براي احياي ديسک سختي که به طور اتفاقي فرمت شده دو روش وجود دارد روش اول مستلزم نگه داشتن يک يوتيليتي ويژه روي ديسک است که از دايرکتوري ريشه جدول تخصيص فايل و اطلاعات ديگر سيستم عامل يک عکس فوري مي گيرد اين يوتيليتي را در هر زماني مي توان اجرا کرد اما معمولا از طريق فايل Autoexec.Bat فراخوانده مي شود تاا عکس فوري حداقل روزي يک بار که کامپيوتر بوت مي شود به طور اتوماتيک گرفته شود. اين روش اطلاعات را در فايلي ذخيره ساخته و يک رشته کاراکترهاي منحصر به فردي مانند يک امضا را به ابتداي فايل مي افزايد اين فايل نيز مانند هر فايل ديگري در ليست دايرکتوري گنجانده مي شود تا يافتن و نوسازي آن به سرعت صورت گيرد علاوه بر اين يوتيليتي که اين فايل را ايجاد و نوسازي مي کند مي خواهد که تمام کلاستر هاي اشغالي اين فايل مجاور باشند .
اگر ديسک به طور اتفاقي فرمت شود اين برنامه را بايد از طريق ديسکت به اجرا در آورد ورودي دايرکتوري که نقطه شروع فايل داده اي را مشخص مي کند از بين رفته است بنابراين يوتيليتي بايد ديسک را مورد پويش قرار دهد تا امضاي منحصر به فرد ابتداي فايل را بيابد. چون کلاستر هاي اين فايل مجاور هم هستند اين يوتيليتي به تمام داده هاي ان دستيابي داشته و به جايگزين کردن دايرکتوري ريشه ، fat و ساختار هاي ديگر مي پردازد. در اصل ديسک فرمت شده احيا ميشود اما هنوز هم ممکن است مشکلاتي وجود داشته باشد . احتمالا بين زمان تهيه عکس فوري و زمان فرمت شدن ديسک تغييراتي در ديسک روي داده است . بخش هايي از فايل ها ممکن است از دست رفته باشد. ساب دايرکتوري ها و تمام فايل هاي انها بدون ردپايي ناپديد مي شوند. با وجود اين در مقايسه با تمام مواد ديگر اين مشکلات کوچک بوده و ممکن است بتوان بعدا توسط يوتيليتي احياي فايل هاي پاک شده ترميم نمود. اگر نوسازي فايل image بيش از يک بار در هر روز انجام شود خطر ناقص شدن فايل هاي پاک شده يا ساب دايرکتوري ها کم مي شود.

وقتي فايل image براي نگهداري کپي هايي از دايرکتوري ريشه و جدول تخصيص فايل ايجاد نشده باشد برنامه احياي ديسک فرمت شده بايد به تنهايي دست به کار شود. در واقع اين برنامه نقش يک يوتيليتي عظيم الجثه احياي فايل هاي پاک شده را بازي کند و دليرانه وارد ميدان شود اما نمي توان از ان انتظار احياي کامل داده ها را داشت . اين يوتيليتي کارش را با جستجوي قطاع هاي حاوي ورودي هاي تک نقطه ( . ) و دو نقطه ( .. ) براي يافتن ساب دايرکتوري هاي قبلي شروع مي کند. اگر ساب دايرکتوري پيوسته باشند برنامه ميتواند راه خودش را تا انتهاي ان يافته و سپس در ان به دنبال کلاسترهاي اغازين ساب دايرکتوري هاي ديگر بگردد . اگر بخت ياري کند ساختار درختي دايرکتوري کاملا سر از خاک بر مي اورد . با وجود اين مشکل ديگر اين است که نام ساب دايرکتوري هاي دايرکتوري ريشه با پاک شدن دايرکتوري ريشه کاملا از بين رفته است. براي حل اين مشکل يوتيليتي احيا نام هاي را از خودش براي اين دايرکتوري ها تعيين ميکند که بعدا مي توانيد انها را تغيير دهيد.
پس از بازسازي ساختار درختي دايرکتوري ، يوتيليتي احياي ديسک فرمت شده کلاستر اغازين فايل هاي اين ساب دايرکتوريها را يافته و روند احيا ي فايلهاي پاک شده را براي هر يک از انها پيش مي گيرد.
طول فايلها از ليست دايرکتوري مشخص شده بنابراين يوتيليتي مي تواند تعداد قطاع هاي مورد نياز انها را تعيين نمايد. با وجود اين فايلهاي واقع در دايرکتوري ريشه احيا نميشوند زيرا نام و اشاره گر کلاستر هاي آغازين انها در طول عمليات فرمت ناپديد شده اند . معمولا اين موضوع هيچ مشکلي را ايجاد نمي کند. زيرافايل هاي داده اي نبايد در دايرکتوري ريشه قرار داه شوند. فايل هايconfig.sys و autoexec.bat را به سادگي ميتوان به وسيله يوتيليتي احياي فايلهاي پاک شده بازيابي نمود.
اگر اخيرا عمليات پيوسته سازي ( Disk Defrag ) روي ديسک انجام شده باشد. همه چيز را ميتوان احيا نمود و بر عکس تکه تکه بودن فايل ها احياي موثر فايل ها را براي يوتيليتي غير ممکن مي سازد . بدون جدول تخصيص فايل که به برنامه بگويد کدام قطاع ها اشتراکا فايلها را تشکيل مي دهند ، هزاران قطاع وجود دارد که ممکن است هر يک بخشي از فايل خاصي باشند. اين مسئله مي تواند وحشتناک ترين کابوسي باشد که کامپيوتر به خود ديده است. به جاي تحمل و دست و پنجه نرم کردن با اين همه مشکلات ارزش اين را دارد که زحمت نصب يوتيليتي را بکشيد که اطلاعات مهم مربوط به ديسک در فايلي ثبت مي کند .

اختلالات جريان برق به هنگام نوشتن ديسک در ناحيه سيستمي سيستم عامل در سکتور صفر ، بزرگترين صدمات خود را به دستگاه وارد مي سازد . سيستم عامل نمي تواند با دايرکتوري ريشه اسيب ديده کار کند و اين بدان معناست که تمام داده ها از دست مي روند . موج هايي از ولتاژ که از طريق مدار محافظت ديسک گردان مي گذرند ممکن است باعث فروپاشي مغناطيس روي سطح ديسک شده و به علامت هاي فرمت و داده ها صدمه برسانند .

· استفاده از محافظ هاي نوسان برق
· استفاده از منبع تغذيه اماده به خدمت( Stanby Power Supply ) SPS
· استفاده از منبع تغذيه بدون وقفه (Uninterrupted Power Supply ) UPS
در پائين ترين سطح از محافظت مي توانيد ----- جريان برقي به کامپيوتر اضافه کنيد که ناپايداري هاي ولتاژ و سرعت بالا را ميگيرد. برخلاف انچه که خيلي ها به شما خواهند گفت همه انها مشابه و يکسان نيستند. محافظ هاي نوسان برق دو وظيفه دارند : جذب موج يا جرقه و پراکندن ان. بهترين طراحي ها در ابزار هايي به نام وريستور هاي اکسيد فلزي (metal – oxide varistors ) و ديود هاي ريزشي ( avalanche diodes ) براي پاسخگويي به اين امواج در عرض چند ميليارديم ثانيه و لامپ هاي تخليه گازي ( gas discharge tube ) براي پراکندن برق اضافي گرد اوري شده اند .
استفاده از منبع تغذيه اماده به خدمت ( sps ) يا منبع تغذيه بدون وقفه ( ups ) ديگر سطوح محافظت است .اين دستگاه ها علاوه بر تنظيم ولتاژ از باطري هاي پشتيباني استفاده مي کنند که به هنگام قطع جريان برق بلافاصله وارد مدار مي شوند . دستگاه هاي sps سريعا جريان برق باطري را وصل مي کنند ( با تاخيري کمتر از 15 ميلي ثانيه ) در حاليکه دستگاه هاي ups گران قيمت هميشه جريان برق را از باطري ها ارائه مي دهند که دائما شارژ مي شوند . جريان برق پشتيبان بسته به نياز سيستم شما از پنج دقيقه تا چند ساعت برق سيستم را تامين مي کند. پنج دقيقه ممکن است زمان کوتاهي به نظر بيايد ولي براي ذخيره کارتان و خاموش کردن کامپيوتر خيلي زياد هم است.

تعمير نرم افزاري شامل فرمت سطح پائين و سطح بالا است . فرمت سطح پائين توسط يک برنامه يوتيليتي صورت مي گيرد که قطاع هايي را هر شيار به انها تقسيم مي شود ، تعريف کرده و بر چسپ مي زند . سپس رسانه هر قطاع را آزمايش مي کند تا ببيند ايا مي تواند به خوبي داده ها را نگهدارد ( بسياري از ديسک گردان هاي IDE نيازي به فرمت سطح پائين ندارند و در داخل کارخانه سازنده اين عمل روي ان صورت مي گيرد.) برنامه فرمت سطح پائين به دنبال قطاع هاي خراب گشته و در جدول تخصص فايل ( fat ) جاي ان را از درجه اعتبار ساقط مي کند .اين برنامه يک کد ويژه اي باقي مي گذارد که براي کنترل خطا هاي تک تک شيار ها مورد مي گيرد . وقتي مشخص کرده باشيد که شيار خاصي خراب است ا. اين برنامه عمدا شماره غير معتبري در اين مکان مي نويسد . بعدا برنامه فرمت سطح بالا به اين شماره برخورد و مي فهمد که شيار قابل استفاده نيست . بدين ترتيب تمام قطاع هاي غير قابل استفاده علامت گذاري مي شود . در ديسک گردان هاي جديد نيازي به مشخص کردن شيار خراب از سوي کاربر نمي باشد و تنها کاري که کاربر انجام مي دهد تائيد صحت اطلاعاتي است که خوانده مي شود .

گذشته از تمام صحبت ها در مورد هدهاي معلق و قطاع هاي اسيب ديده از شنيدن اينکه بيشتر اشکالات ديسک هاي سخت، الکترونيکي است ممکن است متعجب شويد ! اين بدان معناست که تعمير ديسک گردان بدون باز کردن ان امکان پذير است .اگر بخش هاي مکانيکي ديسک سخت خراب شوند ، تعمير آن مشکلتر خواهد بود. براي اين منظور تعمير گاه بايد مجهز به اطاق بسيار تميزي باشد . قبل از اينکه ديسک گردان به اين اطاق برده شود بايد دقيقا تميز شده و کارمندان نيز بايد ماسک و کلاه استفاده کنند. براي انها حفظ داده ها بدين معناست که ديسک را فرمت نکنند ، که در اين صورت نيز قادر نخواهند بود ديسک را مورد ازمايش درستي قرار دهند . اگر علامات اطلاعاتي صفحات ديسک گردان هاي حلقه صوتي آسيب ببينند ، ترميم ان فقط از عهده سازنده ديسک گردان بر مي ايد.