استان يزد را بهتر بشناسيم 29
ادامه » جشن ها و آیین هاي استان يزد
سيزده به در: مردم استان يزد در روز سيزدهم فروردين به سوي باغها، مراتع و سبزهزارها ميروند و به پخت و پز غذا و شادي و تفريح ميپردازند. دخترها در اين روز سبزه گره ميزنند و در دل آرزوي ازدواج ميكنند.روز سيزده به در براي عروسها و دختران طلبيده(شيرينيخورده) نيز روز بسيار خوشي است؛ زيرا، در اين روز مادرشوهر، خواهران شوهر و ساير اقوام داماد با دايره زنگي به خانه عروس رفته و او را براي گردش و در كردن نحسي روز سيزده، به باغ و سبزه ميبرند.
اعياد مذهبي: مردم استان يزد اعياد و جشنهاي مذهبي مانند عيد فطر، عيد قربان، عيد غدير خم، ميلاد حضرت محمد(ص)، نيمه شعبان و ... را گرامي داشته و آنها را به طرز باشكوهي برگزار ميكنند. برخي از مردم در روزهاي عيد فطر و قربان پس از خواندن نماز مخصوص اين روزها، به ديد و بازديد پرداخته و برخي ديگر به گورستان رفته و براي درگذشتگان فاتحه ميخوانند. مردم يزد عيد غدير را عيد «سادات» مينامند و به ديدار خانوادههاي سيد ميروند و اين روز را به آنان تبريك ميگويند. معمولاً بزرگان سادات در اين روز پول يا چيز ديگري را به عنوان عيدي به مهمانان ميدهند.
در نيمه شعبان، جشنهاي باشكوهي در سطح شهر برگزار ميشود. جوانان با آذينبندي و چراغاني كوچهها و خيابانها و تشكيل گروههاي نمياش خياباني، ساخت آبنما و شربتخانههاي موقت، مقدمات برگزاري روز جشن را آماده ميكنند. در روز نيمه شعبان، هزاران نفر از مردم يزد در خيابان حضرت مهدي(عج) تجمع ميكنند و به اين ترتيب انتظار خود را نسبت به ظهور حضرت مهدي(ع) نشان ميدهند. هنگام غروب آفتاب نيز با پخش شربت، شيريني و شير از يك ديگر پذيرايي ميكنند.
هم چنين بازاري «غلامعلي سياه» در نزديكي ميدان «اميرچقماق»، چهارراه «مهديه» و خيابان «مسجد جامع» نيز از جمله مكانهاي تجمع مردم در اين روزها هستند. البته ساير خيابانهاي شهر نيز در اين روزها مالامال از جمعيت ميشود.
مراسم عروسي: مراسم ازدواج و جشن عروسي در شهرها و روستاهاي مختلف استان يزد با اندكي تفاوت به يك ديگر شبيهاند. نخست خواهر و مادر پسر براي ديدن دختر به خانه آنها ميروند؛ اگر دختر را پسنديدند و دختر نيز موافقت كرد، هفته بعد با يك حلقه انگشتر، يك جفت كفش و يك جعبه شيرين دوباره به خانه آنها رفته و دختر را خواستگاري ميكنند. چند روز پس از خواستگاري، اقوام داماد همراه با روحاني (عاقد) به خانه عروس رفته و عروس را بر سر سفره مينشانند. در سفره عقد، بادام، گردو، فندق، فلفل سياه، زنجبيل، دارچين، نقل، نبات، عسل، روغن، نان، پنير و سبزي خوردن، ماست و ميوه ميگذارند.
در روز عقدكنان، عاقد از عروس «بله» را ميگيرد. سپس سفره سفيدي به نشانه سپيدبختي روي سر عروس ميگيرند و دو كله يا دو تكه قند را به هم ميسايند و ميخوانند:
شخصي كه قند ميسايد ميخواند: مسابم، مسابم
دخترها و زنان دسته جمعي ميپرسند: چيچي مسابي؟
ـ مهر محبت مسابم
ـ دخترها و زنان ميپرسند: براي كي؟
ـ برا عروس و دوماد. بعد از عروس و داماد از زن و شوهران جوان ديگر نيز اسم ميبرد.
بعد با نخ و سوزن پارچه سفيدي را ميدوزند (البته انتهاي اين نخ گره ندارن و اين عمل نشانهاي از دوختن است نه دوختن واقعي) و ميخوانند:
ـ چيچي ميدوزي؟
ـ مهر و محبت ميدوزم.
ـ برا كي ميدوزي؟
ـ برا عروس و دوماد.
به اين مراسم پيش از آمدن داماد نزد عروس «روس كردن» ميگويند. آن گاه داماد را كنار عروس، رو به روي آيينه مينشانند. داماد براي ديدن عروس رونما ميدهد و خويشاوندان عروس و داماد به آن دو رونما ميدهند. مادرزن حلقه انگشتر را به دست داماد ميكند و داماد هم به دست عروس حلقه ميگذارد. سپس يكي از نزديكان عروس، ظرف آبي آورده و انگشت شست پاي عروس و داماد را درون تشت با آن آب ميشويد و داماد مشتي پول درون آب ميريزد. آب را درون راهرو ريخته و پول را به عنوان شگون برميدارند. رقص، آواز، شادي و عربونه زدن ساعتها ادامه مييابد. حال اگر داماد بخواهد عروس را به خانه خود ببرد، همه با ساز و آواز به راه ميافتند و ميخوانند:
عاروس قشنگه بله
اين كوچه تنگه بله
دست به زلفش نكنيد مرواري بنده بله
سر عاروس گل بريزيد
سر دوماد اشرفي
هنگام بردن عروس، سر هر كوچه يكي از نزديكان دامان پيش ميآيد و با گفتن جملههايي نظير «عروسخانم خوش آمدي»، «كوچه و محله ما را روشن كردي»، پا اندازي نظير يك قطعه طلا يا سفرهاي تفريحي و يا سراندازي مانند سفرهاي زيارتي مثل حج يا سفر به مشهد مقدس را به عروس تقديم ميكند.
معمولاً در همان شب يا شب پيش از عقد، سيني ميبرند. بدين ترتيب كه برنج، روغن،قند، پارچه و ديگر لوازم را داخل سينيهاي بزرگ گذاشته، روي آنها را با پارچههاي رنگي زيبا پوشانده و سينيها را روي سر گذاشته و به خانه عروس ميبرند. (اين رسم امروزه بيش تر در روستاها برگزار ميشود).
دو روز بعد، ساير اقوام عروش و داماد، لوازمي مثل ظرف و وسايل خانه را به رسم پيش كش به حجله داماد ميبرند. به اين پيش كشها «جاخالي» ميگويند. در مرحله بعد خانواده عروس و داماد هر يك به نوبت عروس و داماد را به خانه خود دعوت كرده و مهماني ميدهند. به اين مهمانيها «پاگشا» ميگويند.
جشنهاي زرتشتيان: جشنهايي كه امروزه زرتشتيان يزد برگزار ميكنند، همان جشنهاي ايران باستان است. زرتشتيان در هر ماه، هنگامي كه نام روز و ماه با هم يكي ميشد، جشن برگزار ميكردند و آن جشن را به نام همان ماه ميناميدند. اين جشنها عبارت اند از: فروردينگاه،ارديبهشتگاه ، خوردادگان،تيرگان،مردادگ ن، شهريورگان، آبانگان، آذرگان، ديگان، بهمنگان و اسفندگان. از اين ميان جشن نوروزگان (فروردينگاه) و جشنهاي مهرگان و سده از همه مهمتر است.
جشن نوروز زرتشتيان: زرتشتيان در شب قبل از نوروز، زماني كه تاريكي آخرين شب سال رنگ ميبازد، بر بام خانههاي خود آتش ميافروزند و فرداي آن روز با گستردن سفره هفتسين و چيدن خواركيهايي كه از قبل آماده كردهاند، جشن نوروز را آغاز ميكنند. يكي از اين خوردنيها، پالوده مرواريد است كه از اوايل زمستان براي تهيه گندم و نشاسته آن دست به كار ميشوند. ششه يا سبزه از ضروريترين لوازم سفره هفتسين است. از پنجه كوچك (20 تا 24 اسفند) زنان با همكاري هم، به تهيه خوراكيهاي سنتي مانند نان، شير، كماج شيرين، نان پيهپياز،حلواي سن، حلواي شكر ميپردازند. هم چنين آش هفتدونار يا ججه (gaga) را از هفت نوع غلات و حبوبات تهيه ميكنند و درمراسم مذهبي خاص خود مصرف ميكنند.
جشن مهرگان: جشن مهرگان به مناسبت پيروزي ايرانيان بر «ضحاك» ستمگر به رهبري «كاوه آهنگر» بر پا شد. ايرانيان به شكرانه اين پيروزي كه در روز «مهر» (دهم) ماه مهر روي داد، جشني بزرگ برپا كردند. اين جشن شش روز به طول ميانجامد. در برخي از روستاها جشن مهرگان با ساز و شادماني نيز همراه است و در روز پنجم جشن، گروهي از جوانان در محل آدريان يا سرچشمه قنات جمع شده و به شادماني ميپردازند.
جشن سده:
ادامه دارد ادامه دارد ادامه دارد ادامه دارد ادامه دارد ادامه دارد ادامه دارد ادامه دارد ادامه دارد ادامه دارد ادامه دارد ادامه دارد