آیا آلزایمر قابل پیشگیری است ؟
گرچه تعریف دقیقی برای جلوگیری از آلزایمر وجود ندارد اما مدارکیوجود دارد که نشان می دهد داشتن فعالیت منظم ، جلوگیری از چاقی وافزایش وزن ، نگهداشتن کلسترول و فشارخون در حد طبیعی و داشتن یکرژیم غذایی سالم غنی از آنتی اکسیدان ها، ویتامین C و E و روغن ماهیمی تواند تا حدودی از بیماری جلوگیری کند. علاوه بر اینها تحقیقاتدانشمندان نشان داده است که بعضی داروها می توانند سیر زوال عملکردروانی را در موارد خفیف تا متوسط آلزایمر کاهش دهند.
معمولا بیمار مشکلات روانی و اجتماعی دیگر نظیر افسردگی را نیز بهدنبال آلزایمر تجربه می کند. درمان ها و مراقبت ها در این بیمارانمعمولا در جهت کنترل و پیشگیری از این گونه عوارض صورت می گیرد. شرکتبیمار در گروههای کاردرمانی و حمایت های اجتماعی برای این بیماران وحتی خانواده ها و مراقبت کنندگان آنها با همین هدف انجام می شود.دراین گروهها ، با ایجاد مشاغل ساده ولی قابل استفاده و مورد علاقه فرد،روشهایی برای کمک به رشد و تقویت حافظه مثل نوشتن لیست ، یادداشتبرداری و حتی گاهی نقاشی و کپی برداری بکار گرفته می شود.
عوامل ژنتیک
یکی از عوامل مهمی که معمولا در ایجاد بیماری آلزایمر دخیل و موثرشناخته شده اند،عامل ژنتیک می باشد.اگر فردی در خانواده مبتلا به اینبیماری باشد، احتمال ابتلای فردی دیگر در خانواده وجود دارد.
اما به طور کامل عامل ژنتیک در تعداد کمی از خانواده ها مسوول ایجادبیماری آلزایمر می باشد.آلزایمر به صورت ارثی، بیماری سریعی است کهمعمولا در سنین ۳۵ تا ۶۰ سالگی رخ می دهد.
برخی از خصوصیات افراد مبتلا به آلزایمر
افراد بیمار ، معمولا توانایی یادگیری بسیار کمی دارند و معمولا بهعنوان فرد کم هوش شناخته می شوند .تحقیقات در بین افراد مبتلا بهآلزایمر نشان می دهد که انجام وظایف هوشمندانه یا قضاوت در موقعیتهای حساس اجتماعی در آنها به خطر می افتد .از دست رفتن حافظه قدیمیفرد باعث نقصان در توانایی استفاده از دانسته های سابق و تجربیاتقبلی او می شود و بنابراین رفتارهای غیر عادی و ناشی از خامی و بیتجربگی از فرد سر می زند.
ناتوانی در تشخیص شکل جدیدی از اطلاعات قبلی نیز از نشانه هایاین بیماران است .اگر مجلات یا روزنامه هایی که فرد قبلا آنها را میشناخته با شکل تازه یا پوششی جدید به دست فرد برسند فکر می کند که قبلاآنها را ندیده و نخوانده .
فرد معمولا بطور اتوماتیک برای کاهش حافظه نزدیک خود راههایجبرانی پیدا می کند.مثلا بیشتر از واژه های کلی به جای ذکر جزییاتاستفاده می کند یا بجای استفاده از نام فرد از عنوان شغلی یا اجتماعیاو استفاده می کند.مثلا به جای نامیدن فرد او را پدر ،پزشک ، پرستار و… صدا می زند.علاوه بر این فرد با مشکلات زبان روبه رو می شود. بطور کلیاختلالات حافظه منجر به محدود شدن دایره لغات فرد در گفتار و نوشتار میشود. فرد در پیدا کردن کلمات برای تکمیل جملات خود مشکل دارد.
فرد معمولا نیازهای خود از قبیل تشنگی و گرسنگی را بسیار فوری میداند و برای رفع آن بدون توجه به ملاحظات اجتماعی و اثراتی که رفتارشبر دیگران دارد، اقدام می کند .با پیشرفت بیماری ، فرد بیشتر درونگراخواهد شد و ارتباطات اجتماعی به مرور محدود تر و با مشکل مواجه می شود.
مکانیسم ها و روش های معمولی که برای تطابق با شرایط مختلف و افرادگوناگون در محیط زندگی از آنها استفاده می کنیم در بیمار مبتلا بهآلزایمر کاهش پیدا می کند و رو به زوال می رود ، بنابراین فرد ، انعطافپذیری و قابلیت انطباق با محیط ، مسوولیت ها و شرایط تازه را از دست میدهد و به مرور منزوی و دور از جمع خواهد شد .
در موارد پیشرفته ، بیمار توانایی ارتباط با محیط یا کنترل عملکردهایجسمانی خود را از دست می دهد و با پیشرفت بیشتر بیماری ، مراحلی ازکاهش هوشیاری ،کما و به دنبال آن مرگ رخ می دهد.
مراقبت از بیمار مبتلا به آلزایمر
میزان و نوع مراقبت از بیمار بسته به موقعیت بیمار و شدت بیماری اومتفاوت خواهد بود .در بعضی مراحل برای جلوگیری از وابستگی بیمار تنهانظارت بر رفتارها و کنترل شرایط محیط او برای مراقبت کافی است .
اما در مراحل نهایی که بیمار حدود خود و کنترل وظایف و فعالیت هایمعمولش را از دست داده است ،مراقبت دقیق و اصولی مورد نیاز است. فراموش کردن غالبابرای بیمار مشکلاتی فراوانی را ایجاد می کند . فراموشی در هنگام آشپزی می تواند منجر به آتش سوزی و سوختگی شود . فراموشی در پیدا کردن آدرس و زمان مراجعه به خانه یا محل دیگر میتواند باعث گم شدن فرد شود. بنابراین مراقبت از این بیمار گاهی بامشکلات زیادی همراه است و شاید هرکسی از عهده مراقبت از چنینبیمارانی برنیاید. در اغلب مجامع پیشرفته حمایتهای مالی ، اجتماعی ومنابع آگاهی برای مراقبت در دسترس هستند که می توانند نیازهایاقتصادی و اجتماعی خانواده ها را بخصوص اگر فرد بیمار ،نان آور خانهباشد برطرف کنند.ضمن این که اطلاعات و آگاهی افراد خانواده را درزمینه مراقبت و حمایت از فرد بیمار فراهم نمایند .اما باقی ماندن فرددر خانه و مراقبت از او توسط افرادخانواده و فرزندان می تواند بعضی ازمسائل و آشفتگی های روانی بیمار را کاهش دهد و او را با نزدیکانشمرتبط سازد.
نشانه های احتمالی برای پیش بینی بیماری
آیا واقعا نشانه هایی هست که بتوان قبل از بروز علایم واقعیبیماری ، احتمال خطر را پیش بینی کرد؟ تحقیقات نشان می دهد که بعضیاز نشانه ها می تواند قبل از بروز آلزایمر تظاهر کند مثل :
از دست رفتن حس بویایی : کاهش توانایی در تعیین و تشخیص بوهاقبل از کاهش حافظه ایجاد می شود. مطالعه نشان می دهد آسیب عصب ناحیهبویایی مغز که مخصوص کنترل حس بویایی است قبل از آسیب حافظه دیده شدهاست .
اختلال فضای بینایی : به دلیل نرسیدن خون کافی و آسیب عصبی در ناحیهبینایی مغز یک نشانه زودرس دیگر، اشکال در اطلاعات بینایی است . اینمساله با ناتوانی در دنبال کردن و یادآوری جهات بینایی یا کپی کردن ونقاشی کردن تصاویری که فرد آنها را دیده ،همراه می باشد.
کاهش شنوایی: مطالعه روی بیماران مبتلا به آلزایمر در دانشگاهفلوریدای جنوبی نشان می دهد که ۴۹ تا ۵۲ درصد بیماران کاهش شنواییداشتند.
اثر انگشت غیر طبیعی : وجود اثر انگشت غیر طبیعی در بیش از ۷۵ درصدبیماران مبتلا به آلزایمر نشان می دهد که نوعی استعداد ژنتیک درابتلا به این بیماری و سایر انواع دمانسها هست .
افسردگی : تقریبا ۵۰ درصد بیماران مبتلا به آلزایمر قبل از بروزتغییرات شخصیتی در آنها ، افسردگی را تجربه کرده اند. وجود این نشانهها در تمام افراد صرفا به معنای ابتلای قطعی آنها به بیماری نیستبلکه می تواند راهنمایی باشد تا در صورت وجود علائم واقعی بیماری بخصوصدر سنین بالا ، با درنظر گرفتن احتمال ابتلا به بیماری و زوال عقل ،فرد را تحت نظارت و مراقبت دقیق قرار داده و از ایجاد خطر و عوارضجدی بیماری برای او و مراقبت کنندگانش جلوگیری به عمل آورد.
