ماموریت های فضایی و موضوعات مرتبط

مارينر 6و7:
زمان پرتاب
مارينر6: 24 فوريه 1969
مارينر7: 27 مارس 1969
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
مارينر 6و7 دومين جفت از ماموريت هاي مارينر ناسا در کاوش منظومه شمسي دردهه ي 60 و اوايل دهه 70 بودند.مانند ديگر مارينرها انها نيز بوسيله راکت Atlas وپيشرانه هاي Agena يا Centaur به فضا پرتاب شدند.
در سال 1969 مارينر 6و7 اولين ماموريت دوتايي در مريخ را با پرواز بر روي استوا و منطقه قطب جنوب انجام دادند و به تجزيه و تحليل اتمسفرو سطح مريخ با حسگرهاي کنترلي و همچنين ثبت صدها تصاوير از ان پرداختند.بر حسب اتفاق هر دو بر روي منطقه دهانه اي پرواز کردند واتشفشانهاي بزرگ شمالي و دره هاي کانيون استوايي که بعدا کشف شد را از دست دادند.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
عکس هاي انها از ان مناطق رسيد ولي سطحي تيره مثل سطح زمين که از دور ديده شود را نشان مي داد و از کانالها که درسالهاي 1800 تشريح شده بود خبري نبود.
ادامه دارد....

20 جولاي 2007
مريخ نوردان ناسا با طوفاني سخت مبارزه مي کنند.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
سه سال و نيم کاوش در مريخ درحالي که دراصل ماموريت براي سه ماه طراحي شده بود و حالا شايد مريخ نوردان با بزرگترين چالش موجود روبرو شوند.
يک سري از طوفان هاي غبار تابستاني مريخ براي تقريبا يک ماه بر روي مريخ نورد "فرصت" و کمي کمتر بر روي دوقلوي ان "روح" تاثير گذاشته است.غبار اتمسفر مريخ در بالاي سر "فرصت" تقريبا 99 درصد نور مستقيم خورشيد تنها نور کم فروغ براي نيروي برق ان را مسدود کرده است.دانشمندان از ادامه طوفان براي چندين روز يا حتي يک هفته بسيار نگران هستند.
معاون رئيس هيت ماموريت هاي علمي ناسا در واشنگتن "الن استرن" گفته است:
ما در حال تقويت مريخ نوردان هستيم تا از اين طوفان جان سالم بدر ببرند , اما انها براي چنين شرايط سختي برنامه ريزي نشده اند.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
تصوير (1) افق پيش روي فرصت در روز هاي متوالي
اگر نور خورشيد براي دوره هاي طولاني مسدود بماند مريخ نوردان ديگر نمي توانند نيروي کافي براي گرم نگه داشتن و عمل کردن توليد کنند و ممکن است حتي تا مرحله نيمه خاموشي پيش بروند.
انها از گرم کننده هاي برقي براي هسته هاي حياتي الکترونيک خود استفاده مي کند تا از سرد شدن ان جلوگيري کند.
قبل از شروع مسدود کردن نور خورشيد توسط طوفان در يک ماه گذشته , صفحه هاي خورشيدي "فرصت" در هر روز 700 وات-ساعت الکتريسيته - مقداري که براي روشنايي يک لامپ 100 وات در 7 ساعت کافي است - توليد مي کرد.اگر غبار هوا کاهش پيدا کند صفحه ها مي توانند تا کمتر از 400 وات-ساعت نيرو توليد کنند و تيم مريخ نورد اميد وارند بتوانند ان را راه بياندازند و بازو هاي روباتيک ودوربين وطيف سنج ان را روشن کرده و مکاني را که فرصت در ان است بررسي کنند.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
تصوير(2) سطح مريخ از بالا و مکان روح و فرصت در قبل و بعد از طوفان
در سه شنبه 17 جولاي خروجي صفحه هاي خورشيدي "فرصت" به 148 وات-ساعت کمترين مقدار تاکنون مريخ نورد رسيد.در روز بعد چهارشنبه حتي از اين مقدار کمتر شده و به 128 وات-ساعت رسيد.
مهندسين در حال پيش بيني عمليات مريخ نوردها هستند خصوصا "فرصت" که در فشار طوفان گير افتاده است.انها نشان دادند جان سختند.به "روح" که در جايي است که طوفان شدت کمي دارد فرمان داده شده نيروي خود را با محدود کردن فعاليت ها ذخيره کند.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
تصوير (3)مسير حرکت روح در مريخ
روز 1236 "فرصت" در مريخ که سه شنبه بود حرکت و کاوش علمي به حالت تعليق در امده است. مريخ نورد در حال حاضر بيش از مقداري که صفحه ان مي توانند در روز ذخيره کنند انرژي مصرف مي کند و اين باعث کاهش ذخيره باتري ان مي شود.و تنها کاري که مي تواند بکند فعاليت هاي ارتباطي است.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
تصوير (4)مسير حرکت فرصت در مريخ
براي به حداقل رساندن هدر رفتن انرژي در روز چهارشنبه 18 جولاي از کنترلر ها به فرصت فرمان داده شد تا ارتباط خود را در روز هاي پنج شنبه و جمعه با زمين قطع کند.اين اولين باريست که مريخ نورد ارتباط خود را براي يک روز يا بيشتر با زمين قطع مي کند.مهندسين محاسبه کردند اين کار باعث کاهش مصرف انرژي تا 130 وات-ساعت انرژي در روز مي شود.
پي امد اين طوفان ممکن است باعث از صدمه يا حتي از کار افتادگي مريخ نوردها شود.مهندسين توانايي هر کدام از انها بعد از طوفان ارزيابي خواهند کرد.
براي ديدن تصاويري ويدئويي از فرصت در حال انتضار براي فروکش کردن طوفان به اين ادرس سري بزنيد:
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

نمونه ازمايشي ماه نورد در مناطق سرد قطبي مورد ازمايش قرار گرفت:
اين سوال که ايا انسان بايد به کاوش در فضا بپردازد يا روبات به تصميم ناسا بستگي دارد.ممکن است هردو باشند. ناسا پيش بيني کرد در اينده انسان با روبات برا ي جمع اوري و اناليز اطلاعات باهم بيشتر کار خواهند کرد و اين باعث بالاتر رفتن کيفيت کار در مقابل زماني است که تنها کار بکنند.اين سناريو ممکن است زماني که انسان دوباره روي ماه پا گذارد شروع شود.
دو ماه نورد ازمايشي در حال راهپيمايي در صحراي قطبي هستند تا به دانشمندان براي توسعه تجارب و مهارت در دنياي ديگر کمک کنند.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
روباتها با نامهاي k10 سياه , k10 قرمز يک اسکنر ليزري سه بعدي و رادار زير زميني را همراه دارند.
اين ابزار براي مطالعات مختلف استفاده مي شود .مثلا اسکنر ليزري سه بعدي مي تواند نقشه محل را تا چندين کيلومتر بسازد و رادار ان مي تواند تا 5 متر زير زمين را بررسي کند.
اين روباتها در حال حاضر در دهانه Haughton در جزيره Devon کانادا قرار دارند و عمليات انها تا 31 جولاي ادامه خواهد داشت و دراين مدت انها حدود 500 متر مربع را جستجو خواهند کرد.

شستمين قمر زحل کشف شد:
اين قمر با مطالعه تصاوير کاسيني بدست امد.قمر جديد ابتدا به صورت نقطه اي کم نور در عکس هاي 30 مي امسال که از حلقه هاي زحل گرفته شد اشکار شد و بعد از اين اشکار سازي اوليه گروه بدنبال ثبت تصوير بهتر و نشانه هاي از اين قمر کرد.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
قمر جديد با نام فرانک(ممکن است تغيير کند) در حدود 2 کيلومتر پهنا دارد و مثل بعقيه قمر هاي زحل از يخ و سنگ تشکيل شده است.مکان اين قمر براي ساکنان زحل بين قمر هاي ديگر Methone و Pallene قرار مي گيرد. اين پنجمين قمري است که توسط کاسيني کشف مي شود.
انيميشني از اين قمر را مي توانيد در اين ادرس بيابيد.

مارينر 8و9:
مارينرهاي 8و9 سومين و اخرين جفت از ماموريت هاي مريخ درسري مارينر ناسا در دهه 60 واوايل دهه 70 بود.هر دو به عنوان اولين مدارگرد هاي مريخ طراحي شده بودند تا کاوش در سياره سرخ را با گردش به دور ان نجام دهند.
متاسفانه پرواز مارينر 8 در 8 مي 1971 ناموفق بود.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
تصوير (1) مارينر 9
مارينر 9 با موفقيت در 30 مي 1971 پرتاب شد ودر 13 نوامبر1971 وقتي به ان رسيد و بدورش گرديد واولين ماهواره مصنوئي مريخ شد.مدارگرد توانست براي يک سال زنده بماند و اخرين پيام خود را در 27 اکتبر 1972 مخابره کرد.
بمحض رسيدن مارينر9 مشاهده کرد که طوفاني عظيم تمام سطح مريخ را پوشانده است.کنترلرهاي زميني به فضا پيما دستوردادند تا فروکش کردن طوفان صبر کند.گرد وغبار فرونشست و سطح به طور واضح ديده شد.طوفان به مدت يک ماه ادامه داشت ولي بعد از اتمام ان مارينر 9 سياره اي بسيار متفاوت از انچه تصور مي شد را نشان داد
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
تصوير (2)از قله المپيک در مريخ
- اتشفشانهاي غول پيکر و دره هاي کانيون به طول 4800 کيلومترکه در سطح مريخ کشيده شده بود.مارينر9 از حد اوليه تصوير برداري با عکاسي از 100 درصد سطح سياره گذشت.همچنين فضاپيما اولين تصاوير نزديک از دوقمر کوچک و نامنظم مريخ يعني فوبوس وديموس را تهيه کرد.
ادامه دارد....

طوفان شديد غبار فعاليت مريخ نوردها را به تعويق انداخت

مریخ نوردهای روح و فرصت، پس از سپری شدن سه سال و نیم، با بزرگترین خطر ماموریتشان روبرو می شوند.


دو مریخ نورد روح و فرصت، در حالی که تنها برای ماموریتی سه ماهه طراحی شده بودند، سه سال و نیم از فعالیتشان در سیاره سرخ می گذرد؛ اما این بار با خطری جدی دست و پنجه نرم می کنند.

از حدود یک ماه پیش، طوفانهای تابستانی شدیدی مریخ نورد فرصت را، و در مقیاس کمتری روح را، تحت تاثیر قرار داده اند. غبار حاصل از این طوفانها، ۹۹ درصد نور خورشید را در آسمان بالای سر فرصت گرفته است و فقط بخش کمی از نور خورشید برای تامین انرژی مریخ نورد به آن می رسد. دانشمندان نگران هستند که طوفانها برای روزها یا حتی هفته ها ادامه پیدا کنند. به گفته یکی از مسئولان ماموریت، مریخ نوردها برای مقابله با طوفان آموزش دیده اند، اما شرایط کنونی بسیار سخت و شدید است.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
در اين تصوير افق جنوب غربي فرصت در طي ۳۰ روز مريخي به طور عمودي نمايش داده شده است.در اين تصاوير، روشنايي و تيرگي جو با دقت نمايش داده شده است.

نقشه سراسری مریخ را که چگونگی تغییر طوفانها و شدت یافتن آنها در جو مریخ را از اواخر ماه ژوئن نشان می دهد، می توانید در اینجا ببینید. رنگ آبی، آسمان صاف و رنگ قرمز، توده ضخیم غبار را نشان می دهد.

اگر مدت زمان پنهان شدن خورشید در پشت غبار بیش از این طول بکشد، مریخ نوردها قادر نخواهند بود انرژی کافی را برای گرم نگهداشتن خود و در کل برای ادامه فعالیت، تامین کنند. مریخ سیاره بسیار سردی است و مریخ نوردها برای گرم نگهداشتن برخی وسایل الکترونیکی خود نیاز به گرم کننده های الکتریکی دارند.

پیش از آغاز طوفانهای مریخی، فرصت در هر روز ۷۰۰ وات ساعت الکتریسیته تهیه می کرد؛ مقدار انرژی لازم برای روشن کردن یک لامپ ۱۰۰ واتی به مدت ۷ ساعت. زمانی که غبار آسمان را پوشاند این میزان به ۴۰۰ وات ساعت کاهش یافت و گروه پژوهشی، حرکت و بسیاری از فعالیت های فرصت را، از جمله استفاده از بازوی روبوتیک، دوربین ها و طیف سنج ها برای مطالعه مکانی که فرصت در آن قرار دارد، به تعویق انداختند.

در روز سه شنبه، ۱۷ جولای، خروجی صفحات خورشیدی فرصت به ۱۴۸ وات ساعت رسید و روز بعد از آن حتی به کمتر از آن، ۱۲۸ وات ساعت، رسید.

مهندسان ناسا، در پی انجام دادن اقداماتی برای زنده نگه داشتن مریخ نورد ها، به خصوص فرصت که با طوفان شدیدی روبرو شده است و در شرایط بسیار سختی قرار دارد، هستند. در منطقه ای که روح قرار دارد، طوفان شدت کمتری داشته و اکنون فعالیت های روح، به منظور حفظ انرژی، کم شده است.

از ۱۲۳۶ امین روز مریخی فرصت، که روز سه شنبه گذشته به پایان رسید، همه فعالیت های علمی مریخ نورد به تعویق افتاده است. اما مریخ نورد همچنان به انرژی بیشتری نسبت به آنچه از خورشید دریافت می کند، نیاز دارد. به گفته دانشمندان، تنها چیزی که برای متوقف شدن باقی مانده است، بخشی از ارتباطهای مریخ نورد با زمین است.

برای اولین بار، در روز چهارشنبه به مریخ نورد دستور داده شد که در دو روز آینده با زمین ارتباطی نداشته باشد و پیامی فرستاده یا دریافت نشود. با این کار میزان نیاز مریخ نورد به کمتر از ۱۳۰ وات ساعت می رسد.

نتیجه احتمالی این طوفان، آسیب دیدن بخشی از ابزارها یا از کار افتادن مریخ نوردها خواهد بود. پس از پایان یافتن طوفان، دانشمندان همه ابزارها را بررسی خواهند کرد.

منبع: science.nasa.gov

« توفان ترسناک» در مریخ ممکن است سبب نابودی مریخ نوردها شود



سایت space.com به طور رسمی اعلام کرد: « توفان غبار عظیمی که اکنون تقریباً تمام نیمکره جنوبی مریخ را فرا گرفته است می تواند آینده مأموریت مریخ نوردهای اکتشافی را برای همیشه به خطر بیاندازد.»

خطر و تهدید مضاعف دیگر توفان بزرگ دیگری است که اخیراً در سیاره سرخ ظاهر شده است.

اولین و بزرگترین توفان غبار، تابش مستقیم نور خورشید به سطح مریخ را تقریباً 99 درصد کاهش داد. این تهدید برای مریخ نوردهایی که انرژی خود را از خورشید می گیرند بی سابقه بوده است. نگرانی اصلی آن است که اگر توفان ادامه یافته و ضخامت غبار افزایش یابد، باتریهای مریخ نورد خالی شده و کاوشگرهای رباتیک را برای همیشه به خاموشی فرو برد.

مارک لمون (Mark Lemmon) دانشمند سیاره شناس در دانشگاه A&M تگزاس و عضو گروه مریخ نوردها می گوید: «این توفان ترسناکی است. اگر بدتر شود، وارد مرحله برنامه ریزی نشده ای خواهیم شد. بحثهای زیادی شده است که اگر مریخ نوردها توان کافی برای کار در روز را نداشته باشند چه باید کرد.»

توفان که اولین بار در سایت space.com گزارش شد، تا کنون جهانی نشده است. اما سطح غبار، ضخیم ترین مقداری است که تا کنون توسط مریخ نوردها تجربه شده است. لمون اضافه کرد: « این شرایط نظیر توفانهای سراسری سال 2001 و توفان دیگری در سال 1971 می باشد.»

او می گوید:« این توفان رکورد را در چند روز قبل شکسته است. خورشید 100% ضعیفتر از حالت عادی است. ما امیدواریم به زودی وقفه بزرگی در توفان ایجاد شود، اما این فقط یک امید است.»

مشکل غبار مضاعف

«دقیقاً در مدت 2هفته توفان غبار بزرگتر، همچون بادکنک از مساحت 230000 مایل مربع ( 600000 کیلومترمربع ) به اندازه فعلی آن یعنی حدود 7 میلیون مایل مربع ( 18 میلیون کیلومتر مربع ) رسید.» این مطلب را مایکل مالین (Michael Malin) از سامانه علوم فضایی مالین در یک مصاحبه ایمیلی عنوان کرد. تنها در مدت چند روز همدم کوچکتر آن به شکل یک ظرف غبار به مساحت 3 میلیون مایل مربع ( 7/7 میلیون کیلومتر مربع ) ظاهر شد . این دو با هم مساحتی بیش از ایالات متحده، کانادا و گرینلند را می پوشانند.

مالین اضافه کرد: « فعالیتها و رخدادهای بزرگ غبار فقط شامل یک توفان نمی باشد و در واقع از تعدادی توفانهای غبار در ابعاد محلی و منطقه ای تشکیل شده اند. آنها با بلند کردن حجم زیادی از غبار، ابرهای غول پیکری تولید می کنند که سطح سیاره را تیره و تار می نمایند. او افزود: « پس از بلند شدن غبار، جو گرم می شود و می تواند چرخه ایجاد مانع در برابر سطح سیاره را ایجاد نماید.».

لمون می افزاید: «گروه MER ( مریخ نوردهای کاوشگر Mars Exploration Rovers) در حال حاضر بیشتر از پیش به این پدیده توجه دارند. در اوایل پیدایش توفان، شرایط بادی، لایه های غبار مانع نور را از سطح روح و فرصت جاروب می نمود.»

بر اثر غبار مریخ و باد پایدار، رخداد های پاکسازی سبب شده تا توان مریخ نوردها به حدود 800 وات- ساعت در هفته قبل برسد و امیدها را برای رسیدن مریخ نورد فرصت به گودال ویکتوریا بسیار زیاد نموده است. با این حال همچنان که توفان کوچک شدت گرفت، توانایی جذب انرژی مریخ نورد فرصت به حد خطرناک 280 وات-ساعت در روز کاهش یافته است. این مقدار فقط برای روشن کردن یک لامپ 60 واتی برای کمتر از 5 ساعت کافی است.

لمون می گوید: « بدترین حالت آن است که به اندازه کافی غبار در آسمان وجود داشته باشد تا انرژی خورشید را به حدی کاهش دهد که مجبور شویم بسیاری از قسمتها را برای حفظ انرژی خاموش کنیم. مریخ نوردها با روشن نگه داشتن قسمتهای الکتریکی خود، باتری خود را برقدار نگه می دارند.»

جان کالاس (John Callas) مدیر پروزه مأموریت مریخ نوردهای کاوشگر در آزمایشگاه پیشرانه جت ناسا در پاسادنا کالیفرنیا توضیح می دهد که « باتری مرده مریخ نورد ممکن است اجازه دهد تا دمای سرد، قسمتهای الکترونیکی فرصت را دچار مشکل کند.»

کالاس می گوید: « درست مثل آن است که لپ تاپ خود را در زمستان قطب جنوب بگذارید. اتصالات قطعات الکترونیکی می تواند به دلیل سرما منقبض شود. اگر مریخ نورد بیش از حد سرد شود قسمتهای اصلی و ضروری آن خراب می شوند.

کالاس توضیح داد که این وضعیت بی سابقه است، بنابراین گروه مطمئن نیست که مریخ نوردها، به خصوص فرصت تا چه اندازه می تواند در مقابل غبار مانع نور مقاومت کند.

سریع و خشن

کالاس اضافه کرد سرعت گسترش توفان خیره کننده و حیرت آور است.

او گفت: « مریخ نوردها قبلاً در معرض توفانهای ضعیفتری قرار گرفته اند که در طی دوره چند هفته ای گسترش پیدا می کرده اند، اما چنین موردی را هرگز تجربه ننموده اند. این اتفاق هیج جا رخ نداده است. سطح غبار به سرعت زیاد می شود.»

جان ویلسون (John Wilson) دانشمند سیاره شناس که مشغول مطالعه جو مریخ در مرکز ملی مدیریت جوی و اقیانوسی در پرینستون نیوجرسی است می گوید: « توپوگرافی نیمکره جنوبی مریخ احتمالاً موجب بروز این پدیده است.»

«نیمکره جنوبی به طور متوسط حدود 4 کیلومتر ( 5/2 مایل ) مرتفع تر از نیمکره شمالی است که این امر به تبدیل شدن طوفان غبار به یک پدیده سراسری کمک می کند.» ویلسون می گوید: « زمین نیز چنین پدیده ای را در نزدیکی هند تجربه می کند. تبت نسبت به هند مرتفع تر است، بنابراین با ایجاد شرایط بادی در ارتفاعهای کمتر سبب شدید شدن بادهای موسمی هند می شود.»

ویلسون می گوید: «اگر چه توفانها برای مریخ نوردها تهدید کننده اند، اما شانس بزرگی برای مطالعه و پیگیری توفان قوی دیگری از زمان شکل گیری تا پایان آن به ما می دهند. ما در حال مشاهده چگونگی شروع توفان و نحوه گسترش آن هستیم. سپس اطلاعات را به مدلی تبدیل می کنیم تا شرایط آب و هوایی مریخ را به کمک آن در آینده پیش بینی کنیم.»

کالاس توضیح داد که توفانهای سراسری غبار در حدود هر سه سال مریخی یکبار ( حدود 5/6 سال زمینی ) به وجود می آیند و دو توفان آخر حدود دو سال مریخی قبل بود. بنابراین پتانسیل توفان فعلی برای تبدیل شدن به یک توفان سراسری وجود دارد. اگر چنین شود کالاس و گروهش فقط می توانند انگشتان خود را در هم فرو برند.

او اضافه می کند: «واقعیت این وضعیت آن است که توانایی ما محدود است و فقط می توانیم مصرف برق را از زمین قطع کنیم. اگر توفان بدتر شود و ادامه یابد، موردی حیاتی برای بقای مریخ نورد فرصت خواهد بود. اگر مریخ بخواهد، می تواند کاوشگر را نابود کند.»

منبع: Space.com

نویسنده: دیو موشر (Dave Mosher)


[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
مسیر طی شده توسط مریخ نورد فرصت از زمان فرود تا 24 ژوئن 2007 در مدت 1215 روز مریخی


[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
مسیر طی شده توسط مریخ نورد فرصت حین کشفیات در حاشیه صخره ویکتوریا.

گامي تازه در جست و جوي حيات احتمالي در گذشته مريخ

دکتر عباس کنگي، عضو هيات علمي دانشگاه آزاد اسلامي و پژوهشگر زمين شناسي سياره يي موفق به کشف پديده گل فشان به جا مانده از فعاليت‌هاي آتشفشاني در سطح سياره مريخ شد.

به گزارش خبرنگار «پژوهشي» خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا)، يافته هاي جالب توجه اين محقق ايراني که به گفته وي احتمالا نخستين گزارش علمي از وجود گل فشان در سطح سياره سرخ است در قالب مقاله اي در شماره ماه مه 2007 مجله علمي معتبر(ACTA ASTRONAUTICA (Elsevier - مجله آکادمي بين المللي کيهان نوردي - ارائه شده است.

اثبات اين کشف مبني بر فعاليت گل فشانها در سطح مريخ که با بررسي يکي از آتشفشان هاي باستاني مريخ موسوم به Hecate Tholus و با بهره گيري از اطلاعات حاصل از فضاپيمايي مارس اکسپرس ناسا حاصل شده مي تواند فصل جديدي در کاوش ها در سياره مريخ بگشايد چرا که با توجه به آنچه در نمونه هاي مشابه زمين مشاهده شده، گل فشان ها از محل هاي داراي پتانسيل حيات فسيل شده در سطح سياره سرخ مي باشند.

دكتر عباس كنگي، عضو هيات علمي دانشگاه آزاد اسلامي واحد شاهرود و دانش آموخته دکتري زمين شناسي ساختماني واحد علوم و تحقيقات دانشگاه آزاد در گفت‌وگو با خبرنگار «پژوهشي» خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) با اشاره به اين که مطالعه بر روي زمين شناسي سياره مريخ را از حدود چهار سال پيش آغاز کرده است، اظهار داشت: در تحقيقات اخير که نتايج آن در شماره ماه مه ACTA ASTRONAUTICA ارائه شده به كمك تصاوير ارسالي از فضاپيمايي مارس اکسپرس (Mars Express) که در تاريخ يكم مارس 2004 تهيه شده بود، وجود پديده گل فشان در سطح اين سياره را كشف كردم.

وي در خصوص نحوه پيدايش اين پديده گفت: طي فعاليت هاي آتشفشاني علاوه بر قطعات سنگ، گدازه، خاكستر و گازهاي آتشفشاني، در برخي موارد محصولات غير عادي توليد مي شود. اين محصولات كه غالبا مخلوطي از آب و گرد و غبار آتشفشاني مي باشند، به صورت جريان هايي از گل مايع از دهانه آتشفشان خارج مي شود و گل فشان (mud volcanoes) ناميده مي شود. معمولا فعاليت گل فشان با چندين انفجار و صداي مهيب آغاز مي گردد. سپس مقادير زيادي گل سياه رنگ و بدبو به همراه آب داغ و گازهاي سوزان از دهانه آتشفشان خارج مي شود. جوشيدن آب و فوران گل از دهانه آتشفشان سبب انباشته شدن مقدار زيادي گل در اطراف آتشفشان مي گردد. نمونه‌هاي مختلفي از فوران گل فشانها در جزيره سيسيل در ايتاليا وجود دارد، كه در مجاورت آنها مجموعه اي از موجودات ميكروبيولوژيك رشد و تكامل مي يابند.

دكتر كنگي با بيان اين که چون مطالعه بر روي مريخ به صورت غير مستقيم انجام مي شود، در بيشتر موارد آن را با مدل‌هاي زميني تطبيق مي دهند، تصريح كرد: مطالعه حيات بر روي سياره مريخ به دو صورت جستجوي حيات زنده و موجودات فسيل شده انجام مي شود. وجود حيات زنده در مورد مريخ منتفي مي باشد، اما دانشمندان به دنبال شناسايي مناطقي هستند، كه آثاري از حيات گذشته در آنجا مشاهده مي شود. اثبات فعاليت گل فشانها در سطح مريخ مي تواند به عنوان يکي ديگر از محل هاي داراي پتانسيل حيات فسيل شده در سطح سياره باشد.

به عبارت ديگر ارگانيسم هاي گرما دوست، با سوخت و سازهاي متنوع، توانايي زندگي در شرايط نامناسب را دارند و مي توانند از تركيبات آهن و ديگر منابع انرژي موجود در محيط بهرمند شوند. بنابراين مي توان پيش بيني كرد مجموعه هاي حياتي در داخل رسوبات گل مانند حاشيه آتشفشان هکاتيس تالوس بر سطح مريخ بصورت مجموعه هاي ميكروبي، در شكل استروماتوليت و ميكرو فسيل ها قابل دسترسي باشد.

وي خاطرنشان کرد: هر دو سال يك بار فضاپيمايي براي بررسي سياره مريخ و كسب دستاوردهاي جديد به فضا ارسال مي‌شود كه برخي با فرود بر سطح آن و برخي با استقرار در مدار به صورت ماهواره اين كار را انجام مي‌دهند و انبوهي از اطلاعات تصويري، طيف سنجي TES، حرارتي، پرتوگاما و راديومتري مادون قرمز به زمين ارسال مي شود، که غالبا بر روي شبكه اينترنت براي مطالعه پژوهشگران جهان قرار مي‌گيرد. هدف نهايي از انجام اين تحقيقات گسترده، ساخت محل هاي سکونت طولاني مدت بر سطح سياره سرخ و اعزام انسان در سال 2019 به اين سياره اسرار آميز است.

کنگي افزود: هر روز هزاران تصوير و طيف‌هاي نوري توسط فضاپيماها مستقر در مدار مريخ تهيه و به زمين ارسال مي گردد. در چنين شرايطي با وجود فاصله بيش از 55 ميليون كيلومتري مريخ از زمين مي توان به کمک تکنيکهاي سنجش از دور علاوه بر بررسي ساختمانهاي زمين شناسي سطح سياره، خصوصيات مغناطيسي، جنس سنگها، درجه حرارت و ديگر خصوصيات مورد نياز را بدست آورد.

وي خاطر نشان كرد: آخرين فعاليت آتشفشاني كه در مريخ اتفاق افتاده مربوط به 20 ميليون سال پيش است و پديده گل فشان در آتشفشان هکاتيس تالوس جزو فعاليت‌هاي جديد سياره محسوب مي‌شود.

دکتر کنگي در ادامه در پاسخ به سوال خبرنگار ايسنا درباره روند مطالعه گل فشان هاي مريخ اظهار داشت: تا سال 1997 تصاوير تهيه شده از سطح مريخ داراي قدرت تفکيک پايين بود. بنابراين شناسايي بسياري از ساختمانهاي زمين شناسي از جمله گل فشانها در سطح سياره ممکن نبود؛ بنابراين، بحث وجود گل فشان ها در مريخ حداکثر در حد گمانه زني و طرح سوال بود.

از سال 1997 تا 2001 فضاپيما Global Surveyor در مدار مريخ مستقر شد و سطح سياره به صورت دقيق نقشه برداري شد. با استقرار فضا پيما مارس اکسپرس در سال 2003 در مدار مريخ تصاوير با رزلوشن بالا از بخش هاي مختلف سياره تهيه شد و دور جديدي از تحقيقات در سطح اين سياره آغاز شد.

دکتر کنگي که تمايل چنداني به طرح اين مطلب که مقاله وي، نخستين گزارش از وجود گل فشان در سطح مريخ است، ندارد به ايسنا گفت: مقاله من در آوريل 2005 براي مجله ارسال شده و پس از يک سال و نيم داوري در اکتبر 2006 تاييد و در مي 2007 چاپ شد. هرچند تا کنون هيچ مقاله اي در باره حضور گل فشانها در سطح مريخ ارائه نشده اما در برخي کنفرانس هاي بين المللي با شک و ترديد به احتمال حضور اين پديده در سطح مريخ اشاره شده است.

كنگي در پايان درباره احتمال وجود حيات در سياره سرخ گفت: مريخ در شراط كنوني سياره اي سرد با اتمسفري نازك مي باشد. اين سياره در مقايسه با ديگر سيارات منظومه شمسي شباهت بيشتري با زمين دارد. اما در اين سياره فرايندهاي بيولوژيك حفاظت كننده از حيات زميني وجود ندارد؛ بنابراين وجود حيات به صورت زنده در سطح سياره رد شده و دانشمندان به دنبال كشف موجودات مريخي نمي باشند؛ اما اين احتمال وجود دارد که در گذشته بسيار دور به دليل تشابه شرايط مريخ و زمين موجوداتي در سطح سياره تکامل يافته و آثار آنها به صورت فسيل شده در رسوبات موجود در سطح سياره يافت شود.

وايکينگ 1 و2:
مدار گرد:
پرتاب:20اگوست 1975 (وايکينگ 1) 9 سپتامبر 1975 (وايکينگ 2)
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
تصوير (3)پرتاب وايکينگ
زمان رسيدن:19 ژوئن 1976 (وايکينگ 1) 7 اگوست 1976(وايکينگ 2)
سطح نشين:
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
تصوير(4)سطح نشين وايکينگ
زمان فرود:20 جولاي 1976(وايکينگ 1) 3 سپتامبر 1976(وايکينگ 2)
وزن:576 کيلوگرم
ابزار هاي علمي:ابزار زيست شناسي , کروماتوگراف گازي و طيف سنج جرمي, طيف سنج اشعه ايکس, زلزله سنج, ابزار هاي هواشناسي, دوربين سه بعدي, ازمايشگاه بررسي خصوصيات فيزيکي و مغناطيسي خاک , از مايش خصوصيات ايروديناميک و ترکيبات اتمسفر مريخ در زماني که در ارتفاع قرار دارد.
پروژه وايکينگ ناسا زماني که توانست اولين ماموريت امريکا در نشاندن سطح نشين بروي سياره ي ديگر رابه سلامت انجام دهد و عکس هايي از ان مخابره کند در تاريخ نجوم جاي مهمي گرفت.اين دو فضا پيما شامل مدار گرد و سطح نشين بودند که ابتدا در مدار قرار گرفته و بعد سطح نشين از ان جدا شده و به سطح سياره فرود امده است.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
تصوير(5)تصويري از مدار گرد وايکينگ 1
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
تصوير(6)تصوير قله المپيک از مدار گرد وايکينگ 1
وايکينگ 1 در سراشيبي غربي Chryse Planitia (ميدان طلا) و وايکينگ 2 در Utopia Planitia مستقر شدند.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
تصوير(7)تصويري از مدار گرد وايکينگ 2
اين دو سطح نشين علاوه بر انجام ازمايش هاي علمي و گرفتن عکس به جستجو براي يافتن نشاني از حيات در سطح مريخ پرداختند که در نتيجه ان نشانه هاي مبهمي از فعاليت هاي شيميايي در خاک را به دنبال داشت ولي هيچ نشانه اي از ميکرو ارگانيزم زنده در ان پيدا نشد.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
تصوير (8)تصوير زاويه باز سطح نشين 1
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
تصوير (9)تصوير پانارما از وايکينگ 1
به نظر دانشمندان درمريخ حياتي وجود ندارد و تابش نور فرابنفش خورشيد باعث اشباء خاک شده و خاک اکسيد شده ان از به وجود امدن حيات جلوگيري مي کند.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
تصوير(10)اولين تصوير ارسالي از وايکينگ 2
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
تصوير(11)تصوير روز صاف در مريخ از وايکينگ 2
ماموريت وايکينگ براي نود روز بعد از فرود طراحي شده بود ولي هر کدام از مدار گردان و سطح نشينان بيشتر از ان زنده ماندند.مدار گرد وايکينگ 1 تا چهار سال يعني 1489 دور بدور مريخ گشت و در 7 اگوست 1980 ماموريت ان تمام شد
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
تصوير (12)اخرين تصوير ارسالي از وايکينگ 1
در حالي که وايکينگ 2 تنها توانست تا 25 جولاي 1978 دوام بياورد.سطح نشين وايکينگ 1 اخرين پيام خود را در تاريخ 11 نوامبر 1982 مخابره کرد وسطح نشين وايکينگ 2 اخرين اطلاعات را در تاريخ 11 اوريل 1980 فرستاد.
ادامه دارد.....

رصد گر مريخ:
پرتاب:
25 سپتامبر 1992
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
بعد از 17 سال فاصله بين اخرين ماموريت به سياره سرخ, امريکا رصد گر مريخ را در 25 سپتامبر 1992 به مريخ فرستاد.فضا پيما در اصل براي ارتباطات تجاري زمين مداري ساخته شده بود که به مدار مريخ فرستاده شد.اين وسيله براي مطالعات زمين شناختي و ژئوفيزيک و اب و هواي مريخ طراحي شد.
اين ماموريت در تاريخ 22 اگوست 1993 زماني که تماس با ان کمي قبل از در مدار قرار گرفتن قطع شد به پايان رسيد.بعدها ماموريت رصدگر مريخ به دو مدار گرد نقشه بردار سراسري مريخ و اديسه 2001 داده شد.